Þjóðviljinn - 03.04.1968, Blaðsíða 1

Miðvikudagur 3. apríl 1968 — 33. árgangur — 67. tölublað.
Ný, íslenzk uppfinning:
Elgmælir, tæki ti!
aí mæla ísmyndun
Að undanifiömu. hafa farið
fraim tilraunir á nýju tæki,
sam fslenzkur verkfrseðingur
hefur smíðað fyrir Orkustofn-
unina, og neÆnist elgimælir.
Það er Bjöm Kristinsson,
verkfræðimgur — sonur Krist-
ins Bjömssonar, læfcnis, sem
hefur hannað þetta tæki og
hefur fyrirtæki hans, Raf-
agnatæfcini, smíðað tækið.
Þjóðviijinn hafðd tál af
Jakobi Bjömssyni, verkfræð-
ingi hjá Orkustofinuninni í
gesrdag og sitaðfesiti Jakob, að
þetta tæki haö verið notað
í tilraunaskyni við Tungná í
vetur.
El'gmælir mælir ísmyindun í
ám og byggist á ]wí, að vatn
héfur annað viðnómsigildi en
ís gagnvart rafstraum og er
tækið búið eléktrðnisfcum
teljara, sem gefiur til kyrnna,
hvað krapelgurinn 1 straumið-
unni er mikill að vöxtum.
Á sama grunni hefur Raf-
agnaitækni smíðað aðvörunar-
tæki fyrir 1/andsvirkjun og
gefur slíkt tæfci til kynna ís-
myindun í ám og væri þá ef
til vill hægt að gera viðeig-
andi róðstafanir í tíma með
tilliti til rafivirkjana í ám.
Br þetta tæki einnig á til-
raunastigi ennþá eins og eilig-
Björn Kristinsson
mælirintn hjá Orkustofnun-
irnni. Það er Orkustofinunin,
sem hefur borið kostnaðinn af
frumtilrauinum þessa tækis,
sagði Jakob.
Erfitt hefur reynzt í vetur
að gera tilraunir með þetta
tæki af því að ár hafa verið
lagðar ísi og þessvegna lok-
aðar.
Mikð ísrek suður
með Austfjörðum
■ í gær var norðanátt austast á landinu og rekur ísinn nú
suður með Austfjörðum. Hægari vindur var fyrr Norður-
landi og loftkuldi víðast minni en áður.
Æskulýðsvaka
í Valaskiálf
Sl. laugardagskvöld var hald-
in í samkomuhúsinu Valaskjálf
á Egilsstöðum æsikulýðsvaka á
vegum Menningarsamtaka Hér-
aðsbúa. Þessi samtök hafa áður
haldið almennar héraðsvökur á
haustin, en það er nýjung í
starfsemi samtakanna að gang-
ást fyrir slíkri æskulýðsvöku,
og stjórnaði Þorkell Steinar
Ellertsson s'kólast.ióri að Eiðum
undirbúnimgi.
Skólanemendur önnuðust öll
skemmtiatriði á vökunni og voru
bað að mestu atriði sem flutt
höfðu verið á árshátíð hvers
skóla, Alhýðuskólans að Eiðum,
Unglingaskólans á Egiisstöðum,
Húsmasðraskólans á Hallorms-
stað og Bama- og utnglinigiaskól-
ans á Hallormsstað.
A 7. hundriað manns voru á
skemmtuninni og var dansað af
miklu fiöri fram á nótt, og
tókst fólki rétt með naumindum
að komast heirn éður en ófært
varð um nóttina. Sibl.
Um fimmleytið í gær fékk
veðurstafan þær upplýsingar frá
m/s Langá, sem var þá á sigl-
ingu 12 sjómil.ur út af Skrúð,
að breiðar ísspangir væru eins
lan'gt og séð yrði í norður og
austur og stakir jafcar á víð
og dreif.
f fyrrafcvöld var ís komiinn
inn á Borgarfjörð eystra og í
gær sagði fréttaritari Þjóðvilj-
ans á Neskaupstað að frá Bökk-
unum austan við kaupstaðinn
mætti sjá talsvert ísrek til suð-
urs. ísinn er kominn inn í Norð-
fjarðarflóa en ef vindur soýst
til austlægrar áttar má búast við
að fari eins og 1965 er ís rak
inn flóainn.
Oddssfcarð er alveg ófært, en
tvö flutningaskip hafa komið
með vaming til Neskaupstaðar
eftir verkfall. Mikill fiskur hef-
ur borizt að landi og stöðug
vinna við fiskaðgerð.
Stjórnarandstæðingar deila fast á skattafrumvarpið
ÓHÆFAR NÝJAR ÁLÖGUR Á AL-
MENNING OG ATVINNUVEGINA
■ Ríkisstjórnin virðist staðráðin í að leggja á nýja
skatta, sem numið geta 180—190 miljónum króna
miðað við heilt ár, undir því yfirskyni að verið sé
að afla fjár til stórframkvæmda í vegamálum.
■ Lúðvík Jósepsson formaður þingflokks Alþýðu-
bandalagsins, mótmælti á Alþingi í gær þessum
ósvífnu álögum og taldi þær íþyngja óhæfilega
almenningi og undirstöðuatvinnuvegum þjóðar-
innar.
Tveggja hæða íbúðarhús:
Ás í Fáskrúðsfirði
brann í fyrradag
□ fbúðarhúsið Ás í Fáskrúðs-
firði brann til kaldra kola í
fyrradag. Húsið var tveggja
hæða jámklætt timburhús
með k'jallara og risi. Bjó ein
fjölskylda á efri hæðinni og
björguðust allir meðlimir
henmar úr eldinum heilir á
húfi.
□ Ofsaveður var á Fáskrúðs-
firði er eldurinn kom upp,
18 stiga frost, blindbylur og
10 til 11 vindstig. Lagði
slökkviliðið áherzlu á að
bjarga nærliggjandi húsum
og tókst það.
Samkvæmt þeiim upplýsinigum
sem Þjóðviljinn aiflaði sér kvikn-
adi í kjaliara hússins um kl. 4
i fyrradag og var taliið að kvikn-
að hefði í út frá rafimagni.
Erfitt var um vik við björg-
U'narstarfið fyrir slökkviliðs-
menn og fjölda sjálfboðaliða
sem dreif að vegna veðurcfsans.
Framhald á 9. síðu.
Ingólfur Jónsson samgöngumála-
ráðherra hafði orð fyrir ríkis-
stjómiinni við 1. umræðu frum-
varpsins í neðri deild Alþin.gis
í gær, og fjallaði ræða hans um
þörfina á hraðbrautum og var-
anlegri vega'gerð, líkt og gert
er í gireimargerð frumvarpsins.
Halldór E. Sigurðsson talaði
næstur og deildi á meðferð rík-
isstjórnarinniar' á vegamálum og
frumvarpið.
★ Úr einu í annað
Lúðvík Jósepsson benti á ó-
samræmið í málfluitningi rikis-
stjómariinniar nú og fyrii^ nokkr-
um vikum þegar spamaðarfrum-
varpið var lagt fram. Þá hiefði
því verið haldið fram að ekki
væri tiltök að leggja á nýjar á-
lögur, vegna ástands atvinnuveg-
anna og afkomu fólks, en nú
væri það talið sjálfsagt. Því væri
líkast að einn ráðherrann vissi
ekfci hvað hinir væru að aðhaf-
ast og það jafnvel þó ráðherr-
arnir væiru úr sama flokki, eins
og Ingólfur og Magnús Jónsson
f j ármálaráðherra!
Hér væri f arið af stað með all-
verulegar nýjar álögur, ríkis-
stjómin teldi að þær yrðu um
160 miljónir króea miðað við
heilt ár, en meiri líkur virtujst
til þess að þær mund verða 180
til 190 miljónir. Talið væri að
vísitalan hækkaði af þessum sök-
um u.m allt að hálfu stigi. Sér-
fræðingar rikisstjómarimnar
hefðu nýskeð redknað út að hálls
stigis hækkun á visitölu næmi
um 80 miljónum í launakerfi
landsins. Hvort sem þeir útreikn-
ingar væru réttir eða ekki, hlytu
hinar nýju álögur að valda
riokfcnim hækkun.um i launa-
greiðslum, en þó mundu flestir
bíleigendur borga mun meira
í nýjum útgjöldum en sem næmi
kauphækkun þeirra.
★ Atvinnuvegum og almenn-
ingi íþyngt
Ljóst væri að álöguroar yrðu
valdandi talsverðum verðhækk-
unum, t.d. væri nú þegar gert
ráð fyrir að mjólk hækkaði um
15 auna lítrinn. Öll flutnings-
gjöld hækka, og verður það til-
finnanlegt vegna þess hve mikl-
ir vöruflutningar eru orðnir milli
landshluta með hinum stóru
vöruflutningabílum. Skatturinn
þýðir líka veruleg útgjöld fyr-
ir undLrstöðuiatvinnuveginia, og
má mikið vera ef þeir telja sig
ekki þurfa rífaxi stuðning hins
Fnamhald á 9. síðu.
Málstreitnmenfl
sisrnði í Belgíu
BRUSSEL 2/4 — Úrslitin í þing-
kosnd.ngumum sem fram fóru i
Belgíu í gær leiða i ljós að að-
eins filokkar hinna öfgafyllstu
málsitreitumaninia, bæði Vallóna
og Flæmingja, un.nu á. Þdngsæt-
um Vallóna fjölgaði úr 5 í 12
og Flæmingja úr 14 í 20. Stóru
fiokkarn'ir töpuðu allir þingsæt-
um, en kommúnisitar héldu sín-
um fimm.
Kosminigamar hafa engan veg-
imn leyst þann vanda setm varð
tilefni þeirra, vaxandi ágrein-
i'rig Vallóna og Flæmin'gja, og
er taldð að enn erfiðara muni
reynast að mynda nýja stjóm en
var fyrir kosmingamar.
ÁHu þeir
að hœHa
t
I
Fjörutíu til fimmtíu
hafnarverkamemin á aldriin-
um um og yfir sjötugt
fengu uppsagnarbréf í
haiust, þar sem þeim var til-
kyrant, að þeim væri ætlað
að hætta vinrau við höfn-
ina eftir júnílók á þessu
sumrL Höfðu margir þess-
ara haflnarverkamamina unn-
ið áratugum saiman hjá
Eiimskip við höfinina.
I febrúar í vetur fengu
þessdr sömu veTkamemn enn
uppsagnarbréf og var þeim
þá tilkynmt, að þeim væri
ætlað að hætta um mán-
aðamótin marz/apríl. Hefðu
þessir verkamenn þannig
átt að missa vinnuna rnúna
á mánudag.
Þjóðviljinn hefur hins-
vegar heyrt, að þessir
verkamenn haldi áfram að
vinna við höfinina eftir sem
áður. Hafa þessar uppsagn-
ir veri ð teknar til baka
af hálfu vinnuveitanda? Það
væri gleðilegt, ef svo væri.
Þjóðviljinn náði tali af
Guðmundi J. Guðmunds-
syni, varaformanni Dags-
brúnar í gær og innti hamn
frétta af málinu.
Vildi Guðmundur ekkert
segja að svo stöddu um
þessar uppsagnir.
fslenzk-þýzka
menningarfélagiS
Fúndur verður haldinn í Is-
lenzk þýzka menningarfélaginu
föstudaginn 5. apríl M. 8.30 að
Tjamargötu 20.
DAGSKRA:
1. Sagt frá undirbúningi Eystra-
saltsvikunnar.
2. Upplestur, Róbert Amfinns-
son (úr Góða dátamim
Schwejk).
3. önnur mál.
— Kaffiveitingar á staðnum.
Stjórnin.
fíytur erindi um
færeysk staðanöfn
lAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA wAWVVW\AAWVWVWWWVWWWWW\AA\A.\A/V\\A\\ \ AA \ A AWAA\\AA
Alþýðubandalagið í Reykjavík
Aðalfúndoxr félagsins verður haldinn í kvöld kl. 21,00
í Domus Medioa, Egilsgötu 3.
D A G S K R Á :
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Viðhorf í íslenzkum stjómmálum. Lúðvík
Jósepsson hefur framsögu.
STJÓRNIN.
VWVWWAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA^WVWWVWWWWWAAAAAAAAAA/WAAAAWVWWWVWVWWWWWWAð
Prófessor Christian Matras frá
Færeyjum kemur hingað tii
lands í þessari viku í tilefni af
25 ára afmæli Færeyingafélags-
ins í Reykjavík. Hann flytur
fyrirlestur ásamt skuggamyndum
á vegum Féiags ísienzkra fræða
í I. kennsiustofu Háskólans föstu-
dagskvöidið 5. april kl. 8.30,
Fyrirlcsturinn nefnist: Foroysk
staðanovn.
Prófessor Chrktian Matras er
fæddur á Viðareiði í Færeyjum
árið 1900. Hainin tófc stúdents-
ppótf f Sórey árið 1920 og lauk
meisitaraprófii í norrænum fræð-
um við Kaupmannjahafnarhá-
skóla árið 1928. Doktorsiprófi lauk
hann árið 1933 um efnið: ör-
nefni á Norðureyjum (í Fær-
eyjum). Hanin varð lektor í fær-
eysku við Kaupmiannahafnarhá-
skóla árið 1933, dósietnit árið 1942
og prófessor árið 1952. Hann
varð forstöðumaður hins ný-
stofnaða Fróðskaparseturs Fær-
eyja árið 1965. Hann var rit-
stjóri tímaritsins Varð'in 1931-35
og tímaritsins Útiseti frá 1945.
Formaður Færeyinigafélagsins í
Kau'pmannahöfin 1936-42. Hann
varð félagi í Gustavs Adolfs
Akademi árið 1954, í Kungl.
Humanistisfca Vetensfcaps-Sam-
fundet f Uppsala árið 1957. í
Vísindafélagi íslendinga árið
1959, heiðursdoktor við Hásfcóla
Islands haustið 1961 og við Upp-
salahásfcólla árið 1964. Auk þess
varð hainn félagli í Vísindafólag-
inu í Oslló árið 1964.
Af rituim hans má nefna: Fær-
eysik-dansika orðabófc 1927 og
1961, Færeysfc bökmenntasaga
1935, Færeysik danskvæði 1937-
Christian Matras.
’39. Auk þess er Christian Mat-
ras sfcáld, edns og sjálfsagt þótti
um betri menn á ísiandi fyrir
hálfri öld, og hefur gefið út
nokfcur Ijóðasöfn.
Fyrirlesturinn verður opinn
almenninigi.
(Fré Félagi íslenzkra fræða.)
Prófkosningar
Á dögumum fóru fram próf-
kosninigar milli forsietaframbjóð-
enda á Tollpóststofunmi og
greiddu þar 19 atkvæði. Dr.
Kristján Eldjám fékk 12 at-
kvæði, dr. Gunnar Thoroddsen 5
atkvæði og 2 seðlar voru auðir.
Þá fór fram prófkosning á
Hagstofiu Islands. Þar fékk dr.
Kristján 13 atkvæði, dr. Gunnar
9 atkvæði og 2 sieðlar auðir.