Þjóðviljinn - 25.05.1968, Blaðsíða 5

Ijausardagur 25. miaí 1968 — ÞJÖÐVILJINN — SlÐA g
ÆSI
og: SOSÍAIISI MINN
Ritnefnd: Guðrún Steingrímsdóttir, Sigurður Jón Ólafsson, Ólafur Ormsson, Þorsteinn Marelsson.
Leifur Jóelsson.
Jón Sigurðsson, stud. philol:
HÁSKÓUNN RUDDUR
Stúdentum, prófcf?soruJn, starfsmönnum Orðab úkarinnar skal varpað á clyr og verðugri menn
skipa sess lseirra.
Á síðastliðnum vetri hefur
margt verið ritað og rætt um
skólamál hérlend'is. Hafa menn
margt fundið að núverandi á-
stamdi, og ekki á þetta síztvið
um málefni Háskóla íslands. Er
það mála sannast, að sú stofn-
un er og hefur verið uim langa
stund hornreka, sem hefir orð-
ið að láta sér nægja hnútum-
ar af hinu íslenzka alisnaegta-
borði. Aðeins eitt er henni veitt
af örlæti: Fögur orð. Og okkur,
sem eigum að heita námsimenn
við Háskólann og lifum ekkiaí
andrfkimu einu sarnan fremur
en aðrir, er af miklu öriæti
veitt þetta: Auknar námskröfur
og þrengri tfmatakmörk. Við
og víð er að vísu barið á
bumbur í tilefni styrik,ia og
lána, en lesti'ai'aðstaða ogssemii-
legur bókakos-tur, féiaigsheimiil.i
eða hjónagai'ður ei-u algjör
bannorð. Að ekki sé mininat á.
að stjómarvöldin kutnni að
meta hásikóianám í Ijósi nútím-
ans: Sem þjóðfélagsleigt stairf,
vinnu. Námslaun, með viðeig-
aaidi s/kuldbindinguim af hálfu
námsmanna, eru hreint ektki á
daigskrá. Og þá er okkar hlutur
að duga eða drepast: Fá sér
viminu úti í bæ með námiinu, en
hún tafur aftur nálmið o.s.fi'V.,
en hafi menn eittlhvert starf
auk náms er hætt við að slíkt
svipti menn færi á námsJánuim
og styrkjum og með því lok-
ast vítaih'ringui'inin.
Og þessu hafa íslenzkir náms-
menn tekið af slíkri þolinmæði,
að með ólíkindum er, enda
flesbir' önnuim kafnir að bjarga
sér.
En niú þyikir mörgum sem
stéiihiiníf táldi' úrr Háskólinri;'
sem aldrei hefur haft yfir að
í'áða tíma, i*úmi né fjánmunum
til að annast sikyldur sinar
nema að litlu leyti, hann skal
nú hýisa málþimg innstu kopp-
anina í búri þainra Salazars og
Papadúpúlosar. Alit í einu vant-
ar ekiki húsrými, ekki fjármuni
og ekki tíma. Ein.hvei'jum hefði
rní einhvem tíimann dottið í
hug, að önnur störf ætti að iðka
innan veggja Hóskóla Islands!
Og hvað skyldu Hás'kólamenn
yfirfedtt segja um þetta öfug-'
mæli? Heldur VAKA vöku
sinni?
Eftir því sem náimskröfur
aukast og tímamörk þrengjast,
hafa æ fleiri nemendur við Há-
skóla Islandis oi-ðið að neita
sér uim fuilla vinmu að sumri,
og á þetta ekki sízt við um þá
sem hygtgjast brátt gangast und-
ir próf. Athvarf þessa fólks hef-
ur að undanfömu verið hátíða-
salur Háskóllans, og er sú stað-
reynd ein nœg til að sýna, hive
mjög er þrenigt að kosti allra
fræðiiðkana og niáms við s'kóil-
ann. Og ekki hefur hinigað til
þótt veita aif þessu ófuJilkomina
húsrými, noma síður sé. Auik
þess er daglegur gestaganigur
inn um bóikahiliuirniar í Há-
skólabóka.safn!Í, og hefur ekfci
helduir þótt verta af þeirri þjón-
ustu, er það í smæð sinni hefur
veitt. Nú sikal nemendum stutt
BARÁTTUKVÆÐI
Ó þú manneskja samleiksafl máttairins
magnvana í ringulreið lágkúrunnar
Vannserð af hártogun heimsvelda.
Hórdóm þú drýgir án vitundar þinnar.
Skilningur þinn á veraldar volki
vakir ei skyldum þínum til gerða.
Hvað er orðið af reisn þinni?
Hví sefur þú á verðinum
gegn ásælni mannvonzkunnar?
Ó þú mannkind, þáttur í samsteypu
félagsandains
Tryggur línuvörður samheldninnar.
Nú ertu stimpluð vörumerki arðránsins
og hlédræg í sannfæringu þinni.
Hvað veldur slíkum brevtingum?
Hví lætur þú myrkrahöfðingjann múta þér
með krossfestingu metorðagiminnar?
Hví lætur þú mannkyninu blæða
með tilgansleysi því
sem mislukkað skipulag krefst?
Guðmundur Hallvarðsson.

J
og lagigott vísað út af hátáðaisiad,
og bökasaflninu skal læsa, svo
að máttarstólpar nútírna hem-
aðarednræðis og nýlendukúgun-
ar gefist friður til að sitja rök-
sitóla sína. Fá dæmi eru skýr-
ari um mat íslenzkra ráða-
manna á því, hvort er meira
um vert: vindurinn í útlend-
ingum eða viögaugur menninig-
atiifs meðal ísiendinga. Er þess
að værota, að háskólainemar taki
því með þögniinmi einni, að
þeiim sé hrundið út á götuna
með slfku ofbeldi stjómvalda
við staixf Háskálams? Eða imunu
menn kymgja því, að sifkt
hrafnaþing giargi yfir íslenzkri
meninitaviðieiitni? Væri lag að
freista að ræða mélin, að hætti
gagn.fræðaskólaneima, við herra
Gylfa?
í>að er ekki út i bláinn, að
húsþinig þetta skail eiga hér-
lendis í ár. Mun mála sanniast
að því yrði úflhýst annars stað-
ar, ef seta væri reynd; nema
þá þar, sem Afllanzhafsbanda-
lagið hefur grimuteust búið uim
sig: Með bandarískum tilstyrk
á Gri'k'ktendi og í Portúgal.
Þetta er sem sé félagsskaipur-
inm: Lissabon-Aþeina-Reykjavík.
Eða ætili þeir kærðu sig um að
sitja í hitamuim í Þýkalamdi,
Norogi, eða í eldrauðri Parísar-
borg? En hvað hefur alþiýða
mamma á Islamdi að segja um
þennan félagsskap?
Ekki er það heldur út í blá-
inn, að fundarstaðurinn er Is-
land á síðasta skeiði þessa
bandalags heimsvaldaaflanna í
hekn'inum. Þeim hefur nefni-
lega löngum þátt íslenkur al-
menningur næsta trauður tál
fylgisspektar og eru þess minn-
ugir, að Islenddngar hafa jafn-
vel gengið svo lanigt að hyggj-
ast reka af höndum sér setuiið
forystuþjóðarinnar. Þeir vita,
sem er, að íslienddngum er ekk-
ert um það geflið að hýsa þjálf-
unaxstöð og hressingarhæli fyrir
byssumenn í Vietnam. Fundar-
sitaðurinn er liður í sálfræði-
legri siófcn gegn þj óðemd svitund
ný'frjálsrar nýlenduþjóðar, Is-
lemdinga. Hvað ætli þedr muini
ekki kvaka í sperrt eyru mogga-
manna um fegurð íslenzkrar
náttúru, um tign ÞingvaEa og
um norrænt menningarstairf og
frelsishefðir? En telja Islend-
inigar aftur nokkuð skylt með
herþotugný og íslenzku lands-
lagi, þeim frelsis- og lýðræðis-
erfðum, sem okkur eru í blóð
bomar rétt eins og Grikkjumi,
og þeim gmndvaJlarsjónanmið-
um þessara höfðingja að bæla
Framhald á 7. síðu.
LYNDON B. I GERVI STJÁNA BLÁA
„Héðan í frá skuluð þér nienn veiða“. Af alkunnri smekkvísi sinni hefur Emil Jónsson séð ís-
lenzknm sjómönnum fyrir félagsskap á hátiðisdegi sínum.
Það er öfflutm ljóst neima
Morgunblaðinu, að velmegunar-
þjóðfélag Islendinga er reisí á
herðum íslenzkrar sjómanna-
stéttar. Er þetta auigljóst af því
að ekki þarf nema að ein vertíð
bxægðist og um þreriigist um
markaðsmögul eika sjávarafurða
til að spilaborg velferðarþjóðfé-
Jagsíns falli sarnan. Þrátt fyrir
þenman mitola skerf sjómanna-
stéttarinnar til samfólagisins,
heflur högum hennar verið .svo
farið, að hún hefur haflt annað
við tímann að gera en að efna
til hátfðahalds í landi. Emgu að
síður eiga þair sér einn dag,
þegar minnzt er fögrum orðuim
hlutar þeirra í velmegun lands-
manna og afreka þedrra á höf-
unuim. Þessi hátíðisdagur, sjó-
mannadagurinn, er einmitt á
morgun, sun.nudag.
Bn nú er fleira á seyði: Is-
lemzka rfkisstjtóirnin ætlar nefn.i-
lega að halda dálítinn sjómamna-
dag fyrtr sig, einis og til að
renna enn fleiri st-oðum undir
hinn einhæfa íslenzka þjóða.rbú-
skap. Hingað kieimur sem sé
deild úr Atlanitehafsfllota NAT'O
í vináttuheimsófcm og hyggjast
stjómarvöldin með 'því treysta
aavarandi vináttubönd imeð ís-
lemzkum sjómiönnum og hinum
sæbörðu köppum, er kljúfa blá-
aar öldumar á gráuim bryndrek-
um sínum með gínöndum höfð-
uim og gröfnum tinglum. Telur
rfkisstjórnin þvi meiri þörf á
þessu sem íslemzkum sjómömn-
um huignast betur að því að
draga fa.gram fisk iir sjó en. að
sinna túlkun hinna erlendu vík-
inga á orðum Krists, er hann
mælti við fiskimenn sína: Héð-
an í frá skuluð þið menn veiða.
I þessiari gjöi'vilegu flotadedld
eru skip frá Noi'egi og Hollandi,
hinum mikilu siglingaþjóðum;
Vestur-Þýzkalandi, sem er
kunnara að afrekuim á öðrum
sviðum; Bandainlkjunum, en eit-t
þarlenit slkip Pueblo (á íslenzfcu
alþýðan) hefun' að undanfömu
verið í einskonar kurteisisheim-
sókn í Austurlöndum fjær; og
Brettendi, enda er ekki seinna
vænina að ráða bót á hinni hjá-
kátiegu andúð, sem á undain-
förnuim áruim hefur látið kræia
á sér meðal íslonzkra sjómanna
í garö verndara sfns og banda-
ma.nns, brezka flotans. Mun
stjórnvöiduim þykja tími til að
Bretuim sé ]xiik!kaður þáttur
þeirra í vemdun fslenzkra fiski-
siiofna.
í stu ttu mó'li: Hér er Lyndon
B. Johnson kominn í gervi
Stjána bláa, alibúinn að taka
við stjórnrvölnum og sigila
krappan beitivind. Er mönnum
nú ekki nóg boðið; Háskólinn
skal svívirtur og íslenzkir fiski-
menn heiðraðir með fallbyssu -
kjöfltum.
Austur í Vietnam eru Banda-
í'ikin önnum kafin við að
vemda þjóð; ökrum er breytt í
flög og gróðurmoldin sýkt,
blómlegum borgum er breytt í
sviðnar rústir og „skjólstæðing-
arnir“ iimlestir og myrtir. Á Is-
landi em Ba.ndaríkin einnig að
vernda þjóð og hafa þau tailið
hentutgt að grípa til annarra
ráða. I Vietnam er ofbeldi
Bandaríkianna stuit af innlendri
leppstjóm, og á Istendi tekur
íslenzk leppstjórn flullan þátt í
.,VÐrndairaðgerðunum“; að grafa
undan efiniaihagslegu sjá.lfstæði
tendsins og brjóta niður bjóð-
ernisvitund landsmanna með
sálfiræðileguim sýklahemaði í
hersjónvarpi og dátaútvarpi'
hundtryggri fylgispekt við hvers
kyns boð og bönn Bandarík.i-
anna á aliþjóðavettvangi, með
því að lána asðsfu menntastofn-
un þjóðarinnar undir ráðstefnu
Atlantshafsibaindateg.sins og
bjóða eriendum. sjóher hlutdeild
í hátíðahötdum íslenzkra sjó-
manna.
Áriið 1946 kröfðust Banda-
ríkjamenn þess að fá að vemda
Mendinga til 99 ára. Þá var
enn sá sneifiH aif tnnanndómi f ís-
lenzkum stjórnarvöidum að
mögla. Hersetusamningurinn er
uppsegjanlegur hvenær sem er,
og á næsta ári er Attentshafs-
sáijbmálinin uippsegjanlegur. Er
þá ekki réð, að við afsölum
okteur „vwnd“ Bandaríkjamna
áður en þekn þóknast að tnata
ckkur á þeim kræsangum, sem
þeir nú bjóða ýmsum öðrum
þjóðumi?
L. & J.