Þjóðviljinn - 25.05.1968, Blaðsíða 10

Méngun í Elliðaánum
göngur í hættu, seiði sýkt
Stjórn Stangaveiðifélagsins telur framtíð ánna bráð hætta búih
• I bréfi sem stjórn Stanga-
veiðifélags Reykjavíkur og fé-
eykst úr 4/10 skammt ofan þeirra
í 7/10 skammt nedan tieirra, og
lagsskipuð umsjónamefnd ánna j að lckum klóak, sem leitt er i
hefur scnt Borgarráði Rvíkur ámar skarnjmt ofan Neðri-Móhyls,
kemur fram, að þessir aðilar og . úr byggðinni við Rafstöðvamar,
aðrir sem til þekkja telja, að
Elliðaánum og Iaxagöngum í
þær sé bráð hætta búin og
verði án tafar að grípa til við-
eigandi ráðstafana, eigi að
bjarga þeim.
• Mengun árvatnsins er orðin
það mikil að ' laxagöngur eru
í hættu og hafa eldisseiði alin
I árvatninu þegar sýkzt. Er
hér um að ræða bæði saur- I
mengun og aðra, enda liggur j
bæði klóak í vatnasvæði ánna
og hesthúsbyggingar hafa j
verið leyfðar á bökkum hénn-
ar. '
í bréfi Stangaveiðdfélagsins er
berut á, að allt frá árinu 1965
hefur félagið vakið athygli Borg-
arráðs svo og einstakra ráða-
manna borgarinnar á þvi, að
stöðugt stefndi í ógaefuátt við-
vfkjandi framtfð ánna og sé nú
enda komiðrf’raim að þessar á-
bendingar hafa haft við gild rök
að styðjast.
Eftirfaramdi meginatriði eru í
bréfinu tahn stofna framtíð EU-
iðaánna og þá eðlilega fiskigöng-
um á sumri komanda í haettu.
2. Skipulagsleysi og framtaks-
Ieysi við umbætur eftir bau
miklu flöð, er i ánum urðu á sl.
vetri, og telja má, að hafi verið
mestu flóð í hálfa öld.
2. Mengun árvatnsins, bæði
saurmengun og örunur, hefur náð
því stigi, að þeir sérfræðingar
munu ekki til hér á landi, sem
fullyrt geta, hvenaer taki fyrir
laxagönigur í ámar.
3. Auknar framkvæmdir við
sjálfar ámar, á bökkum þeirra
og næsta nágrenni, sem léýfð-
ar hafa verið, ám bess að kannað
væri, að hve miHu leyti bær
gætu réynzt ánum og fiskigöng-
um í þær hættulegar.
4. Sjúkdómtjr, sem kcnmdnn er'
upp í þeim hluta eldissedða Eid-
is- og klakstöðvarinnar við ámar,
sem alinn er í árvatninu. Er hér
um að ræða sjúkdóm, sem ekki
hefur orðið vart fyrr hér á landi,
og virðist gredniiega úr árvatn-
iru komdnn, því að hans hefur
ekki gætt i þeim hluta seiðanna,
sem alin eru í vatni úr vatns-
veitufcerfi borgarinnar, þótt undir
sama þaki sé.“
Mengunin
Vatnsrannsóknir umsjónar-
nefndar ánnj sem gerðar voru
í samráði við Rannsóknarstofn-
un fiskiðnaðarins háfa leitt í ljós,
að saurmenigun Elliðaánna er
mjög mikil. Segir í ummælum
Rannsóknamefndarinnar eftir at-
hugun á vatnsprufum sem tekn-
ar voru á sex stöduim í ánmd; m.
a.:
I öllum sýnisihomunuim eru
,,fecal“ coligerlar og fer fjöldi
þeirra vaxandi eftir því sem
neðar dregur í ánni .... Bendir
það til vaxandi iblöndunar saur-
inda.“
Er saummeniguniin tailin eiga sér
fjórar meginuppsprettur:
Klóak, sem kemur í Hólmsá,
á efsta hluta vatnssvæðis ánna;
Ófullkominn frágangur við Sil-
ungapoll, sem veldur saurmeng-
un f Suðurá; hesthús sem reist
hafa verið að vestanverðu ofan
Vainsveitubrúar, en saurmengun
en á svæðinu neðan Toppstöðv-
arinnar og í Ósafarveginum er
mengunin mest, nær þar 9 og 10
tíundu.
Segir í bréfinu að sérfróðir
menn hatfi efcki treyst sér til að
fullyrða, að mengundn geti ekki
haft ófyrirsjáanlegar affleiðimgar
á fiskgöngur, jafnvel nú í suma-r
og er lögð á það sérstök áherzla
að allt klóak úr byggðinni við
Rafsitöðvamar verðd leitt burt úr
ánni yfir veiiðdtímabilið. Enn-
fremur að leyfum fyrir hesthús-
in á bökkum árinmar verði þeg-
ar. sagt upp, en með þessum
tvennum aðgerðum er talið að
draga megi úr saurindum í ám-
ar um hietaning eða meira.
Sementsmengun líka?
Stangaveiðifélagið vakti reywid-
ar þegar árið 1965 athygli Borg-
arráðs og borgarstjióra á hætt-
unni af hesthúsumuim, án þess
þó að því bréfi væri sinnt, né
heldur viðvörunum „Elliðaár-
nefndar 1966“, sem byggðar voru
á mjög víð'tækri könnun á meng-
un af völdum sauirinda og/eða
húsdýraáburðar. Var í þesisu sam-
bandi leitað álits rúmlega 100 er-
lendra vísindamanna og stofnana
og voru svör þessara aðila mjög
á einn veg og mörkuðu afstöðu
nefndairinnar til hesithúsanna og
eimnig til sementshafnar við Ell-
iðaárvog, sem kann að verða ó-
þekfct uppspretta mengunar ósá-
vatns.
Hefur Stangaveiðifélagið lagt
fram ásamt bréfi sínu til Borgar-
ráðs fylgisikjal, þar sem ítarlega
er greint frá þessari könnun.
Framtaksleysi við viðgerðir
Mjög er átalið í bréfinu fram-
taksleysi við viðgerðir á mann-
virk juim sem skemmdust af völd-
um flóðanna í vetur og eru til-
mæli félagsins að Borgarráð beiti
sér þegar fyrir stíflun gamla
vesturfarvegs ánna í stað fyrir-
stöðumannvirkisins sem brast í
Bóðunum, þar'eð niðiuirgöniguseiði
fari amnars foi’görðum. Enn-
freimur að gert verði við stífluna
við Elliðavatn og vatnsmiiðlunar-
mamnvirki það sem flóðjn sviptu
burt neðan Vatnsveitubrúar verði
endurredst, en það ræður skipt-
ingu vatnsmtagns mdlli göngufar-
vegs og Árbæjarlóns.
Kýlaveiki í eldhúsi
Um sjúkdóm þann, sem áður
er getið í eldisseiðum öldflm
árvatninu segir í bréfi Stanga-
veiðifélaesins, að hennar hafi
fyrst orðið vart í vetur og rann-
sókn á henni farið fram á veig-
uim dr. Þórðar Þorbjamarsonar,
Þórs Guðjónssonar veiðimála-
stjóra og fleiri.
Mun hér um sjúkdóm að ræða,
sem fyrsit varð vart i heiminum
1950, þá í Bandaríkjunum. Hans
hefur aldrei orðið vart hérlend-
is fyrr. Er uim innvortis kýla-
veiki að ræða, sem er smitandi,
og kann því sivo að fara að drepa
verði mestan hluta allra aliseið-
anna, sem alin hafa verið í ár-
vatninu. Þau sem alin hafa ver-
ið .í neyzlúvatni eru hins vegar ó-
'sýkt.
Tilgátur um upprunia sjúk-
dlómsins em tvær: 1) Að um sé
að ræða jarðveigsibafcteríu, sem
áður hefur ekki sagt til sín og
Framhald á 7. síðu.
- .. ."
!SSS4 ■ ■: . ... . ....... ■■

Franska herskipið D’estrees í Reykjavíkurhöfn.
úi/DMUNDUR HERMANNSS.
VARPAÐ118,21 METRA!
□ Guðmundur Hermannsson setti í gærkvöld á Vor-
móti ÍR nýtt og glæsilegt íslandsmet í kúluvarpi og kast-
aði 18,21 m. Náði Guðmundur • þar með á fyrsta frjáls-
íþróttamóti { Reykjavík á* þessu ári lágmarkinu í kúlu-
varpi sem FRÍ hefur sett fyrir þátttöku í Olympíuleikj-
unum.
Á þessu móti náðist einni'g
góður árangur í öðrum greinum.
Jón Ólafsson stökk 2,04 m, sem
er mjög góð byrjun og spáir
góðu fyrir sumarið. Olympíu-
lágmarkið í hástökki er 2,09 m
(lx) eða 2,06 (2x). Einnig loíar
árangur Erlends Valdimarsson-
ar í kúluvarpi (16.15 m) mjög
góðu.
Önnur úrslit í mótinu urðu
þessi: 20o m; 1. Sigurður Jóns-
son HSK 23,2. 800 m: 1. Hall-
dór Guðbjömsson 2.00,9 raín.
Áríðandi fundur ÆFR
□ í dag kl. 4 e.h. heldur ÆFR félagsfund að
Tjarnargötu 20. Áríðandi mál á dagskrá. Stjóm
ÆFR skorar á sérhvern félaga að mæta á þessum
fundi, einnig félaga í ÆFK og ÆFH.
□ Aðeins félagar í ÆF fá aðgang að fundinum.
Stjóm ÆFR.

2000 m: 1. Halldór Guðbjöms-
son 6.08,2. Sleggjukast: 1. Jón
H. Magnússon 51.65 m. 100 m
konur: 1. Kristín Jónsd. UBK
13.2 sek. 60 m hlaup pilta (yngri
en 12 ána): 1. Birgir Jóhanns-
son ÍR 9,4 sek. 60 m hlaup pilta
(13-14 ára): 1. Einar Loftsson
8.2 sek.
Helgarráðstefna
hankamanna
Samband íslenkra bankamanna
gengst fyrir hel garráðsteifnu að
Þinigivöllum dagana 24., 25. og 26.
þessa mánaöar. Til ráðstefnu
þessarar hefur einkum verið boð-
ið hinu yngra sitarfsifólki bank-
anna, til þess þama að kynna
því nónar sitarfeemi samtaikanna.
Verður hér aðallega, fjal'lað um
félagsleg vandamál stairfstéttar-
i.nnar sivo sem kjaraimsfl', frœðslu-
mél, uppbygginig og þróun sam-
'taikanna oiflL

2 frönsk herskip
í Reykjevíkurhöfn
TVÖ FRÖNSK herskip Hggja í
Rcykjavíkurhöfn. Skipin hcita
Suffren og D'cstrccs. Þau komu
hingað í gærmorgun og halda
til Frakklands í kvöld. Eru
skipin í reynslufcrð; vcrið er
að athuga hvcmig þau rcynast
í kulda og ís. Er annað skip
anna tundurspillir og hitt frci-
gáta.
SALMON AÐMÍRÁLL, skipsitjóri
á D’esitreos og yfirmaður far-
arinnar ræddii við frétta-
menn uim borð i hersikdpinu í
gær. Hann hofur það hlutvork
ininen firanska hersins að þjáflfa
nýja sjóliða og er því sjaldn-
ast lengi á saima sfloipinu í einiu
MARGIR REYKVÍKINGAR hafla
vafalaust teíkið efltir heitanáfld-
um lofltbolg sem er á herskip-
inu Suflflren og skýrði aðimír-
álflinn svo frá að þar væm
radairtæki skipsiins. Suffren er
6 þúsund lesita sikip og telur á-
höflnin 500 manns; þar af eru
30 yfirmienn.
D'ESTREES er minna skip, eða
3 þúsund lesitir. Skipið var
smiíðað fyrir 8 árum en var
nýlega endurnýjað. 350 manna
áfliöfn er á skipinu.
SKIPIN LÖGÐU af stað í þessa
reymsluferð 17. maí, komu til
Jan Mayein 21. oig halda héðan
í kvöld sem fyrr segir. 1 daig,
flrá kil. 9 til hádegis eiiga góð'
borgarannir þess kosit að spóka
sig um á þilfari frönsku skip-
anna og kynna sér nýjustu
tækmi uim borð í horskipum.
Lauigardagur 25. mai 1968 — 33. árgamgur — 105. tölublad.
31 nýr vagn byrjar
hjá SVR á morgun
□ Þrjátíu nýir strætisvagnar verða teknir í notkun á
morgun, H-dag. Leiðakerfi S.V.R. verður þá breytt lítil-
lega og tíðni strætisvagnaferða minnkuð á þeim tíma dags,
sem vagnamir eru minnst notaðir og verður svo í fram-
tíðinni, sagði Eiríkur Ásgeirsson, forstjóri S.V.R. á blaða-
mannaf undi í gær.
Blaðamönnum var boðið í öku-
ferð í gær með nýjum strætis-
vagni hér um bæinn ásamt
stjóimaimefndiarmömnum S,V.R.
og nokkrum starfsmönnum.
Á þessari ökuferð skýrði for-
stjórinn fyrir blaðamönnum fyr-
irhugaðar breytingar á leiða-
kerfi S.V.R. í framtíðinni við
upptöku hægri umferðar í land-
inu. í megindráttum breytast
ferðimiar lítið. Þó er um nokkr-
ar undianteknipgar að ræða og
einkum fækkar ferðum frá kl.
19 til miðnættis öll kvöld vik-
unnar og frá kl. 13 á laugar-
dögum og frá kl. .10 til 13 á
sunnudögum: Þannig verða
Sundlaugar, Vogar og Álfheim-
ar á hálftíma fresti í sta,ð
korters fresti áður á umrædd-
um tím-a.
Þá verður alveg íelldur nið-
ur akstur á Hagavagni, Bú-
staðaihverfi og Hagar-Seltjarn-
arnes á áðurgreindum tíma.
-Auk þessa verður akstri breytt
þannig, að ekinn verður öfug-
ur hringur í viðkomandi hverf-
um: Sundlaugar, Skerjaf jörður,
Þóroddsstaðir, Álfheimar. Háa-
leiti og Safamýri.
Til nýmæla eru tvöíald'ar
framhurðir og er gerpið í tvö-
faldri röð inn í vagnana — til
hægri þeir sem þurfa að kaupa
kort af, bílstjóranum • ■ en • til
vinstri, þeir sem hafa miða. í
framtíðinni má búast við sér-
stöku tæki í vögnunum til hlið-
ar, þegar gengið er inn og
verður far}>egU'num gert að
skyldu að stinga miðum sínum
inn í þetta tæki og kveður þá
við hár hljómur úm allan vagn-
inn. Ef bessi hljómur heyrisit
ekki frá tækinu, þá hefur far-
þeginn gleymt að stiniga miðan-
um í tækið og hefur þar með
ekki borgað far sitt. Það færist
nú í vöxt, að fólk gleymi að
borga far sitt með strætisvögn-
unum.
Svartur gúmlisti eftir endi-
lönigu loftinu í strætisvögnunum
kemur í staðinn fyrir hnappana
til þess að styðja á til þess að
láta vita af sér, ef farþegi
hyggst stíga út á naestu stöð.
Ennfremiur er gott hitakerfi
í vögnunum og eru þeir af
Volvo-gerð.
Farþegatalan hefur lækkað
með strætisvögnum borgarinnar
undanfarin ár Qg voru 18,1 milj-
ón farþega árið 1962, en voru
14,2 mi'ljónir á síðasta ári og
hefur borgarsjóður greitt kr. 5.6
mjljónir af því tapi.
Afskriftir eru kr. 4.4 miljón-
ir á því ári. ^
Ný verkstæðisbygging er fyx-
irhuguð inni á Kirkjusandi,
sagði Eirifcur að lokum.
■■■■■■«■■■■■■■»■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■»!
Gufugos /
Kverkfjöllum
Flugmaðurinn Sigurjón
Einarsson ‘ sá í gær um
sjöleytið úr flugvél mikið
gufugos í Kverkfjöllum.
Þjóðviljinn hringdi til dr.
Sigurðar Þórarinssonar í
gærkvöld ög sagðist hann
að óreyndu máli telja lík-
legt að þarna hefði orðið
meiriháttar hveraspreng-
ing, en í Kverkfjöllum er
mikið jarðhitasvæði. Hefði
orðið þar við slika spreng-
ingn heilmikið ketilsig ár-
ið 1959 og leir sletzt upp á
jökul.
Á þessum slóðurn ligg-
ur hverasvæðið við jökul-
rönd og sumstaðar imn umd-
ir jökulinn og getur. safn-
azt þar fyrir . mikil gufu-
orka sem sprengir sig út.
Annars benda menjar til
að J>arna hafi orðið smá-
öskugos á árunum kringum
1930% siagði dr. Sigurður.
en \það hefur ekki verið
staðsett.
Sýningin Islending-
ar og haíið — opnuð
□ Kl. 10 árdegis í dag, l'augardag, verður sýningin
„íslendingar og hafið“ opnuð almenningi í sýningarhöll-
inni í Láhgardal.
Eggert G. Þorsteinsson sjáva'r-
útvegsmáilaitáðiherra opnaði sýn-
inguna reyndar formlega í gær-
dag að viðstöddum fjölda boðs-
gesta. í þeim hópi var forseti
Islands, ráðhorrar, eriendir sendi-
monin, forystumenn ,stofnana og
fyriirtækja sem tengd eru á einn
eða annain hátt sjósókn og sjáv-
arútvegi, o.ffl. Áður en ráðherra
taflaði fluitti Pétur Sigurðsson al-
Jjingismaöur, fonmaður sýningar-
neflndar, ræðu.
Sýningin, sem er hin fróðleg-
asta, verður opin næstu þrjár
vikurnar og mun ekki verða
framiflengd. I saimbandi við sýn-
inguma verða kvikmyndasýningar
daglega í Laugarásbíói kil. 7 síð-
degis. Veitinigasaiur í sýningar-
húsihu tefcur um 200 manrns í
sæti og vérður opinn alla sýning-
ardagana.
Einkunnarorð sýningarinnar
eru: Brimrúnar skalt kunna,
gerð að fyrirmynd 10. vísu Siig-
urdrífumála í Sæmundar-Eddu.
Borgarráð heimilaði á fundi
sínum s.l. þriðjudag samninga
við Sögufélagið um útgáfa á
Safni til sög'u Reykjavíkur. Er
hér um að ræða frumheimildir
um málefni borgarinnar og hefur
Lýður Bjömsson cand. mag. anin-
ast samantekt verksins. Gert er
ráð fyrir að fyrsta bindi verks-
ins komi út í sumar.

I