Þjóðviljinn - 08.09.1968, Blaðsíða 4

4 SÍDA — ÞJÓÐVHLJliNN — Sumjniujdagar 8. septesmlber 1968.
ÚtgeEamdi: Sameiningarflokkur alþýdu — SósíalistaiflLokíkuriinn.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb), Magnús Kjartansson,
Sigurdur Guðimuindsson.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Sigurður T. Sigurðsson.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðujstíg 19.
Sími 17500 (5 linur). — Áskriftarverð kr. 120,00 á mánuðd. —
Lausasöluvexð krónur 7,00.
Hríkaleg óstjórn
r
fyrstu sjö árum viðreisnarinnar nutu íslend-
ingar hinna ákjcsanlegustu ytri skilyrða. Sí-
vaxandi afli barst hér á land og jafnframt fór verð
á afurðum okkar hækkandi langt fram úr því sem
nokkur hafði getað gert sér vonir um. Á árinu
1959 urðu útflutningstekjur íslendinga 2799 milj-
ónir króna, miðað við gengið 1961-1967, en árið
1966 voru útflutningstekjurnar komnar upp í 6042
miljónir — þær höfðu meira en tvöfaldazt. Tekju-
aukningin hafðí verið samfelld öll þessi ár, hæg
í fyrstu en fór síðan ört vaxandi á árunum 1962-
1966. Útflutningstekjumar á því árabili fóru tíu
miljarða króna fram úr því sem verið hefði ef á-
standið frá 1959 hefði haldizt óbreytt. Engin ríkis-
stjórn í sögu landsins hefur haft aðra eins fjár-
muni til ráðstöfunar.
J^/|aður skyldi ætla að þessi stórfellda tekjuaukn-_
ing hefði leitt til þess að viðskiptajöfnuður
þJjóðarinnar við útlönd hefði batnað stórlega á
þessu tímabili. Raunin varð hins vegar þveröfug.
Flést árin var viðskiptajöfnuðurinn óhagstæður,
til dæmis um 321 aniljón á metárinu 1966. Það bil
sem þannig hélt áfram að myndast var brúað með
erlendum lántökum. í árslok 1958 voru fastar er-
lendar skuldir 1925 miljónir króna, en um síðustu
áramót voru þær komnar upp í 5.112 miljónir. Á
sama tíma og þjóðarheildinni áskotnaðist meira en
miljarðatugur í auknum útflutningstekju/m jókst
skuldasöfnunin erlendis um nokkra miljarða. Þær
staðreyndir sem þessar tölur sýna eru til marks
um svo hrikalega fjármálaóstjóm að hliðstæður
munu vandfundnar.
Engin rök
Jfy|álsvarar ríkisstjórnarinnar klifa nú stöðugt á
því að stórfelld lífskjaraskerðing sé óhjá-
kvæmileg. Að sjálfsögðu verður ekki hjá því kom-
izt að landsmenn taki á sig þann samdrátt sem nú
verður á tekjum þjóðarbúsins, en þá skiptir meg-
inmáli hvernig byrðunum verður jafnað niður. Vert
er að minna á þá staðreynd að þrátt fyrir sam-
dráttinn eru þjóðartekjur á mann hérlendis enn
einhverjar þær hæstu í heimi. Almennt kaupgjald
launafólks fyrir eðlilegan vinnutíma er hins veg-
ar lægra en í öðrum löndum með hliðstæðan efna-
hag. Fyrir því eru engin rök að afla tekna í rík-
issjóð með því að hækka mest hversdagslegustu
neyzluvörur almennings, eins og gert hefur verið
með gjaldeyrisskattinum nýja.
r
J þeim stórfelldu átökum sem nú eru framundan
er það mikil nauðsyn að hagsmunasamtök launa-
fólks, Alþýðusamband íslands og Bandalag starfs-
nianna ríkis og bæja, fylgist sem bezt með og beiti
áhrifum sínum af alefli til þess að tryggja hag
launafólks. í íslenzku þjóðfélagi er fjölmargt sem
þarf að spara áður en röðin kemur að þurftar-
tekjum almennings. — m.
Gunnar Flóvenz:
Auðvelt þykir verk í annars hendi
Afhugasemd vegna greinar í íÞjóðviljanum um „fiskimál
Við, sem að sjávamítvegamál-
uim störfum, reynum í önnum
langs vinnudags að fylgjast með
því, sem skrifað er um sjávar-
útvegsmál í hin mörgu' dag-
blöð, vikulblöð og tímamit, sem
út eru gefin hér á landi. Því
miður gætir oft svo mi'kils
þekkingarskoris í þessum iskrif- ;
uim, að menn gafasf hreinlega
upp á því að reyna að koma
nauðsynlegum leiðréttinigum á
framfæri.' En þegar mörmurn,
sem ætla má að hafi staðgóða
þekkingu á málunum, verðúr á
sú skyssa að rita uim viðkonn-
andi mál, án þess að hafa
kynnt sér þau till hlítar, verður
varla komizt hjá þvi, að koma
athugasemdum á fraimfæri.
Jóhann J. E. Kúld, sem um
all-langán tfma hefur sikrifað
fróðlegar greinar um fiskimél
í Þjóðviljann, hefur undanfarið
ritað nokkuð um síldanflufndnga
og sn'ldarsöltun um borð í skip-
um á fjarlægum miðum og
bendir réttilega á, að margt
hefði mátt betur fara í þeim
máilum en raun hefur á orðið.
1 síðusbu grein Jóhanns, sem
birtist í Þjóðviljanum s.l.
þriðjudag, er m.a. vikið lítil-
lega að Síldai-útvegsnefnd og
segir svo í greininni um þátt
hennar í þessum málum:
„Frá mínu sjónanmiði eru áf-
skipti Síldarútvegsnefndar af
þessiu máli ekki' með þeim
glæsibrag sem þurft hefði að
vera, undir þessum kringum-
stæðum. Það er t.d. fádæma
bairnasikapur og þekkingarleysi
hjá sjávarútvesismálaráðuneyt-
inu og síldarútvegsnefnd að,
reikna með mikilli síldarsöltun
um borð í veiðiflotanum, án
þess að gera ráðstafanir til, að
svo gæti orðið.
Þetta vár hægf éin ekki gert.
Til þess þurfti stærri skipshafn-
ir á skipin, ef það átti að vera
framkvæmanlegt. Svona löguð
mistök eru leiðinleg og dýr fyr-
ir þjóðarheildina, því að það er
hún, sem endanlega verður að
greiða kostnaðinn.
Ég veit heldur ekki hvað
Landssamb. íslenzkra útvegs-
manna hefur hugsað viðvíkjandi
sölbun á miðum. Lfklega hafa
þeir menn sem þar ráða, ekki
ætlað að leggja neina áherzlu á
síldarsöltím á miðunum, þvl að
reikna verður með{ að þeir hafi
vitað hvað til þess burfti, ann-
að er varla hugsanlegt. En leiga
á tveimur flutningasjupum til
að annast síldarflutninga frá
veiðiflbtanum í land, þær ráð-
stafanir eru í engu samræmi við
aðistöðuna til söltunar um borð
i sjálfum veiðiskipunum“.
Á öðnsm stað segir Jóhann.
að „einu Ijósu punktainnir“ í
sambandi við hagnýtingu síldar
á hinum fjarlægu miðum, halfi
verið tilraun Valtýs Þorstenns-
sonar með söltun um borð í
. flutningaskipi og tilraun togar-
ans Víkings með flutning á ís-
aðri síld til land,s.
Það er siiæmt, að Jóhann
skyldi ekki kynna sér betur þátt
Síldarútvegsnefndar f þessum
málum áður en hann birti um-
rædda grein. Þá hefði hann
e.t.v. fengið að vita, hverjir hafa
mest og lengst barizt fyrir þvf,
að tilraunir yrðu gerðar með
söltun um borð í sérstökum
flutningaskipum og að flutning-
ar á ísaðri sfld yrðu auknir. Þá
hefði hann einniig getað frætt
lesendur Þjóðviljans á þvf
hverjir dróigiu mest i efa, að ’
mikillar söltunar væri að vænta
um borð í veiðiskipunum miðað
við það fyrirkomulag varðandi
söltun og flutninga. sem mest
áherzla hefur verið lögð á í
sumar.
Upplýsinigar um afstöðu Síild-
a'rútvegsnefndar í þessu efni,
hefði verið unnt að fá h.iá V
s j ávarú tvegsmá 1 a ráðu neyt i n u Pg
5-manna nefnd þeirri, sem um
málið fjallaði. SamtímiiS' hefði
verið unnt að fá upplýsingar
um það, hvaðan tfýrst komu
fram tilmæli um það að styrkja
fluitninga á ísaðri sfld á svip-
aðan hátt og gert var ráð fyrir
í bráðabirgðialögunum varðandi
sjósailtaða síld. Trúlega hefðu
og skipstjórar þeir og útgerðar-
rnenn, sem þátt tóku í fundum
þeim, sem Síldarútvegsnefnd
boðaði til sl. vetur og vor um
málið, getað gcfið upplýsingar
uim afstöðtu SíldarútVegsnefnd-
ar. Einkum t>g sér í lagi kynni
Valtýr Þorsteinisson, útgerðar-
maður að geta gafið einhverjar
upplýsingiar um það, hverjir
studdu hann mest við að hrinda
í framkvæmd tilraun þeirri, sem
hann einn hafðd kjark og tæki-
færi til að framkvæma.
Ég veit að Jóhann Kúld fer
ekiki vísvitandi með rangt mál
og ég treysti honum til að kynna
sér mélið og birta það sem
sannara reynist, og ég trúi ekki
öðru en að hann fái réttar upp-
lýsipgar hjá þeim aðilum, sem
til þekkja, um þétt Síldarút-
vegsnefndar og viðlhonf hennar
til umræddra mála.
Að gefnu tildfni leyfi ég mér
að benda á eftirfarandi atriði,
sem rétt er og að komi fram
varðandi mál þetta:
1. — Síldarútvegsnefhd átti eng-
an fulltrúa í nefnd þeirri, sem
fjallaði um undirbúning bráða- .
biirgðalaganna um síldarflutn-
inga og hajgnýtingu. síldar á
fjarlægum miðum, enda var í
uppha/fi litið þannig á, aðfram-
kvæmdir varðandi öflun síldar-
innar gaetu ekki fallið undir
verksvið það, sem Síldarútvegs-
hefnd er ætlað að hatfa með
höndum sam sölu- og útffluitn-
ingsstofnun.
2. — Það var ekki fyrr en full-
trúar útvegsmanna í 5-manna
nefndinni lýstu því yfir, að sam-
- tök þeirra gœtu - eikki teOcið að
sér að stjóma stfldarilutningum
þeim frá veiðiskipum tii sölt-
una-rstöðvá, sem gert var ráð
fyrir í áliti 5-mamna nefndar-
innar, að Sílda'nitvegsnefnd var
fyrirskipað með bráðabirgða-
lögum að hafa yfirumsjón með S-
þeim.
3. — Með bréfi' sjávarútvegs-
málaráðuneytisins, dags. 10. maf
sl. viar Síldarútvegsnefnd falin
framkvæmd fflutn-inga á sjósalt-
aðri síld svo og framkvæmd
annarra þeirra málefna, er
greinir í bráðabirgðalögunuim
frá 10. matf, og álit 5-manna
nefndar þeirrar, er skipuð var
20. febrúar sl. til að gera til-
lögur um hagnýtingu síldar á
fjariægum miðum. Lagði ráðu-
neytið fyrir Síldarútvegsnefnd
að fylgja að öllu leyti ákvæð-
um laganna og tillögnm 5-
manna nefndarinnar við fram-
kvæmd málsins.
Þrátt fyrir það, að ég viar ekki
samimiála 5-mamna nietfndinni
um einstaka atriði varðandi
undirbúning síldarfflutninganna,
tel ég að hún hafi unnið gott
starf og hefði árangiuírinn af
störfum hennair komiið enn bet-
ur í Ijós, af veiði á SvaJbarða-
miðum hefði verið svipuð eða
mieiri í sumar en á s.l. ári.
Þá vil ég taka fraxri, til að
fyrirbyggja misskilning, að
frairmkvæmd sí'Idianflutninga
þeirra, sem nefndinni er ætlað
að hafa með höndum, sikv.
bráðabirgðalögunum, heyrir
ekki undir verksvið mitt hjá
Síldarútvegsmeifnd. En mér er
þó mianma bezt kuinnugt um, að
þeir, sem starfað hafa að þess-
um miállium, hafa leyst verkafni
sitt mjög vel og samvizkusam-
lega af hendi og hvorki sparað
tíma né fyrirhöfn til þess að
leysia þann vanda, sem við hef-
ur verið að glíma hverju sinmi.
Er ég sannfærður um, að allir,
sem til þekkja, eru mér sam-
mála um það atriði.
Br Síldarútveigsnefnd hóf
undirhúning þiess sl. vor, í
samráði við fulltrúa útgerðar-
manna, sjómanna, síldarsalt-
enda og sjávarútvegsimáilaráðu-
neytisins, að fá erilteinda kaiup-
endu-r til að samiþykkja kaup á
nokkru magini af sjósalitaðri
síld, etf illa kynni að gan-ga að
fá stfld til landsöltumar, birtist
í vikuWlaðinu Mjölni á Sigtu-
firði (3. tbl.) flaitletruð raimma-
grein með 5 dálkia fyrirsögn:
„Er Síldarútvegsneflnd að gera
ráðstafamir till að stöðva síld-
arsödtum í landi?“. í greininni
keimiur fram hörð gaignrýnd á
nefndiina fyrir það að ætla sér
að opna möguleika fyrir sjó-
söfLtum og lýkur giredninni með
þieissum orðuim: ,,Það skal líka
greinilega fram teikið, að það
er ékki hlutverk Stfldarútvegs-
nefndar að skipulegigja síldar-
söltun á hafi úti og legigja að
mikflu eða öfllu leytí niður síld-
arsöltun í land;i.“
Augljóst er atf sikrifum Jó-
hamns Kúld, að hanm. er heldur
betur á annarri sikoðun en
greinárlhöfundurinm í Mjölni.
Jóhann Kúld fer hörðum orðum
um sjávarútvegsmálaráðuneytið
og Síldarútvegsnefnd fyrir að
hafa ekki tekið ráðim af út-
gerðarmöntnum og ráðið stærrj
skipsh^fnir á veiðiskipin til
þess að stórauka sjósöltunina,
en Mjölnir deilir á Síldarút-
veigsmiefnd fyrir það að hún
skuli leyfa sér að freista þess
að tryggja sölu á sjósaltaðri
síld. Meðalhófið er sem sagt
vandratað.
Annars má . það furðulegt
heita, að ásaka ráðuneyti og
söaustofnun fyrir þaö að blantía
sér ekiki í ráðninigu skipshafna
á síildveiðifflotann. Ég tel það
jafnvel mjö-g vafasama ráðstöf-
un að 'fyrirskipa sölustofnun
eins og Síldarútveigsinefnd, að ^
taka að sór ftutninga á stfld, '
sem útgerðarmaður sellur sölt-
unarsitöð í landi. Ef þessir flutn-
ingiar hetfðu nauðsynflega þurft
að vera á einni hendi, þá hefði
legið beinast við að samtök út-
gerðarmanna eða síldarsaltenda
tækju að sér verkefndð.
Ég held að flesitir hljóti að
vera sammála um það , að með-
an emglin síld fæst i námunda
við landið allt sumiarið, sé sjó-
söltuin nauðsynleg. En sé unnt að
fá stfld að einhverju ráði til
söiltunar í landi, tel ég land-
söltunima þjóðhagslega æski-
legri. Sé útliit fyrir ilað sxldin
hagi göngum sínum næstu árin
á svipaðan hátt og í fyrra, þ.e.
að hún haldi sig á fjarlægum
miðum að sumrinu en náligist
lamdið þegar hausta fer, teldi
ég það ékki æskilaga þróun að
fraimkvæma svo mdkla söltun
um borð x skipum á hafi útí, að
landstöðvar fái Mtið sem elkkert
söltunarverkefini vegna hinna
takxnönikuðu miarkaðsmögulieika.
Reynslan atf sjósöltuninni í
suimar benidir að vx’su ekíki til
þess, að .landstöðvairnar þurfi
fá síld að ednlhverju réðd til
móti væri ekki óeðlilegt þótt
við værum .uiggandi um hag ís-
lenzbrar saltsffldarfraimleiðslu
vegna vaxandi samkeppni á
helztu mörtouðum „ísiandssxld-
arinnar“, endia getum við varla
vænzt þess, að halda lengi velli
á því sviði, ef norsk stjómjjr-
völd halda áfram að gireiða 480
brónur í uppbætur á hverja
sffldartummu á saima tíma og hér
þarf að greiða um 200 króniur
1 útfflutninigsigjöfld. Þar við bœt-
ist að um er að ræða margs-
konar annam aðstÖðumun Ncrð-
mönnum í hag, svo sem legu
lamds þeinra gagnvart aðal
markaðssvæðdnu, ódýrari tunn-
ur o.s.frv.
Reykjavík, 4. ssptember 1963
Gunnar Flóvenz.
úr og skartgripir
KDRNELiUS
JÖNSSQN
skúlavördustig 8
MÍMIR
InnrJtun til 25. september
Kennsla fyrir fullorðna síðdegis og á
kvöldin:
ENSKA, DANSKA, ÞÝZKA, FRANSKA, ÍTALSKA,
SPÁNSKA, RÚSSNESKA,, SÆNSKA,
ÍSLENZKA fyrir útlendinga.
Allir velkomnir, ekki sízt byrjendiur!
ENSKA og DANSKA fyrir börn og unglinga.
Aðstoð við skólanemendur.
Athygli skal vakin á því að hafin verður kennsla í
íslenzku og íslenzkri stafsetningu fyrir fullorðna.
Málaskólinn MÍMIR
Brautarholt 4 — sími 1 000 4 og 11109 (kl. 1-7).
Frá Samvmnuskólanam
Bifröst
Samvinnuskólinn Bifröst verður settur
fimmtudaginn 26. september, kl. 11 fyrir
hádegi.
Nemendur mæti í skólanum miðvikudag-
inn 25. september. Norðurleið h/f tryggir
nemendum ferð frá Umferðarmiðstöðinni
þann dag kl. 14.00 (kl. 2 eftir hádegi).
SKÓLASTJÓRI.