Þjóðviljinn - 19.11.1968, Qupperneq 4

SlÐA — ÞJÓÐVTLJINN — Þriðjudagur 19. nóvember 1968.
Ctgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Eitstjórar: Ivar H. Jónsson (áb), Magnús Kjartansson.
Sigurður Guömundsson.
Fréttaritetjóri: Siguirður V. Friðþjótfsson.
Auglýsingastj.: Ólafur Jónsson.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjóm. afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja: Skólavörðustíg 19.
Sími 17500 (5 Unur). — Áskriftarverð kr. 130,00 á mánuði. —
Lausasöluverð krónur 8,00.
Cegn fjandsamlegu valdi
jprá því að núverandi ríkisstjórn tók við stjórnar-
taumum hefur verkalýðshreyfingin ævinlega átt
í höggi við fjandsamlegt ríkisvald, sem hefur lagt
áherzlu á að tryggja aukinn hlut gróðaaflanna á
kostnað almennings. Núverandi ríkisstjórn hefur
ýtt til hliðar samfélagslegum framkvæimdum í þágu
verzlunarhalla; skólar, sjúkrahús, barnaheimili
hafa vikið af framkvæmdaskrá fyrir verzlunum,
heildsöluhöllum og hvers konar viðskiptamuster-
um. Verkalýðshreyfingin hefur á þessum árum við-
reisnarinnar oft á tíðum gefið eftir af sanngjörnum
kröfum um laun til þess að fá í staðinn félagslegar
framkvæmdir. Eitt dæmi þar um eru Breiðholts-
byggingarnar og.annað dæmi atvinnumálanefndin
frá í vetur er samkomulagið var gert eftir hið víð-
tæka verkfall í marzmánuði síðastliðnum. En þessi
samningsatriði verkalýðs við ríkisvaldið sanna
einnig áþreifanlega á hvern hátt núverandi ríkis-
stjórn stendur við gefin loforð. Ríkisstjórnin hef-
ur ekki séð fyrir nægu f jármagni til íbúðabygginga,
hún hefur ekki tryggt áframhaldandi framkvæmd-
ir í Breiðholti og ekkert hefur verið efnt af þeim
loforðum um fulla atvinnu sem ríkisstjórnin hafði
sem hæst um í vetur, en þau fyrirheit voru beinlín-
is samningsatriði við verkalýðshreyfinguna; lof-
orðið jafngilti beinum fjárupphæðum. Þeim upp-
hæðum hefur ríkisstjórnin enn ekki skilað.
jgnda þótt ríkisstjómin hafi þannig brotið samn-
inga á verkalýðshreyfingunni og hyggist enn
gera með því að rifta sambandi verðlags og launa,
telur hún sér sæma að bjóða verkalýðshreyfingunni
upp á samningaviðræður um kjaraskerðingu! Slík
tilboð eru að sjálfsögðu marklítil og jaðra við ó-
svífni eftir þá framkomu sem ríkisstjórnin hefur
tamið sér í garð verkalýðshreyfingarinnar. Kjara-
skerðing getur að sjálfsögðu ekki verið samnings-
atriði.
J ræðuim þeirra Eðvarðs Sigurðssonar, formanns
Verkamannafélagsins Dagsbrúnar og Jóns Sig-
urðssonar, formanns Sjómannafélags Reykjavíkur
á útifundi ASÍ á sunnudaginn kom einmitt mjög
skýrt fram sú beina andstaða, sem verkalýðshreyf-
ingin er í við ríkisvaldið. Jón Sigurðsson benti því
á, í lok ræðu sinnar, að landinu yrði ekki stjórnað
í andstöðu við samstillt samtök launafólks og
að hann vonaði að þessi staðreynd sannaðist
enn í verki. Þannig virðist nú vera mjög víðtæk
samstaða innan verkalýðshreyfingarinnar um
nauðsyn þess að hrinda árás ríkisvaldsins á kjör
launafólks. Þar með er verkalýðsbaráttan komin
inn á pólitískt svið, verkalýðsbaráttan beinist bein-
línis gegn fjandsamlegu ríkisvaldi gróðaaflanna.
Og það mun aðeins lýsa ofmati stjórnarinnar á til-
verumöguleikuim sínum, ef hún hyggs'f ráðast að
kjörum verkalýðsin.s með stórfelldri lífskjara-
skerðingu. Gegn slíkum áformum hlýtur launa-
fólk að rísa mjög eindregið. — sv.
Stjórnarformaður FRI0N0R-
sölusamtakanna hefur orðið
Þann 21. októbor sJl. birti
blaöið Fisikaron stutt en eink-
ar fróðieigt samtal við Kristof-
fer Holst, forstjóra í Harstad, í
Noregi, som er formaður fram-
kvæmdastjórnar norsku freð-
fdsksölusasmtakanna FRIONOR.
Þessi risavöxnu sölusaantök
hafa flest norsku frystihúsanna
innan sinna vébanda og selja
nú frcsnar fiskafuröir til 30
landa, en reka kynningarstarf-
semi og markaðskönnun í
lanigtuim fileiri löndum.
Þegar Kristoffer Holst segir
eitthvað sem við kemur frosn-
um fiskafurðum eða mörkuðum
þeirra. afurða, þá er hlustað á
álit hans meira en flestra ann-
arra, því að maðurinn er ekki
aðeins tailinn harðdug'legur kaup-
sýsiumaður, heldur j-afnframt
einn aillra fróðasti maður um
markaði fyrir frosnar fiskaf-
urðir, jafnt í Ausitur-Evrópu,
Vestur-Evrópu og Ameríiku.
En hvað var það þá, sem
mesta athygfli vakti i viðtali
stjórnarformannsins? Kristoffcr
Holst segir, að FRIONOR-sölu-
samtökin hafi lent í miklum
erfiðleikum eftir hina miklu
gengisfellingarskriðu 20 landa
seinast á árinu 1967, þar scm ■
þeim hópi hafi verið ýms af
samkcppnislöndum Norðmanna
á freðfiskmörkuðumim. Þcssir
keppinautar hafi í krafti gcng-
isfellingarinnar gctað boðið
lægra verð og Norðmenn hafi
verið neyddir til að verðfella
sinn fifik, til samræmis við
þeirra. Siðan segir Kristoffer
Holst (í lauslegri þýðingu): —
„Gc.ngisfcllingin varð ekki bara
orsök þess að vcrðið Iækkaði á
hinum vostrænu freðfiskmörk-
uðum, heldur jafnframt á mörk-
uðum Austur-Evrópu vegna
lágra verðtilboða, m.a. frá Is-
landi, Englandi og Danmörku".
Seinna í viðtalinu segir stjórn-
arformaðurinn að FRIONOR sé
nú ailgjörlega komið yfir þessa
erfiðieika og á aðal fuindi. sam-
takanna muni það koma í Ijós,
að FRIONOR komi ekiki út með
tapi þrátt fyrir þessa erfiðu
tímia. Kristoffer Holst heldur
því fram, að verðið á frosnu
fiskflökunum muni nú vera
komið það niður, seim það fari
'æfrst, en bráðlega taki verð-
hjólið að snúast til baka og
verðið fara hækkandi aftur.
Hann segist þrátt fyrir allt vc<ra
bjartsýnn á freðfisksöluna í
náinind framtíð.
I tilefni þessara
ummæla
Það er ekki úr vegi, að við
íslendingar stöldrum við örlítið
í okkar nýja gengisllækkunar-
fiani og athugum lítilsiháttar
þau ummæli Kristoffers Holst
að gengislækkanir nokkurra
fiskframieiðslulanda seinast á
árinu 1967 hafi leitt til enn
meiri verðtfellingar á frosnuim
fiskafuröur.i helldur en eliahefði
orðið. Þetta eru umimæli manns, <$>.
sem er taliinn með aflra fróð-
ustu og kunnugustu mönnum á
freðfi.skmörkuðum heimsins. —
Við getum sagt hann Ijúga
þeissu. Bn staðreyndirmar vitna
með ummæluim hans jafnt fyrir
því. Við náðuim í okkar hlut.
ekíki nema mjög óverulegum
hluta atf raunverulegum gengis-
fellingargróða við gengisfeking-
t.na 1967. Getur nókkur borið
á móti því, að í hinum endur-
nýjuðu sölusamninigum við Sov-
étríkin eftir genigisfelilinguna að
bá haíi kaupandinn, Sovétríkin, I
tekið í sinn hlut bróðurpartinn
af gengisfellingargróðanum.
miðnð við fyrri samminga?
Við vitum Oíka að vorðið
lækkaði á himum vestrænu
mörkuðum eftir aö mörg fisk-
framleiðslulö-nd læiklkuðu gengi
gjaldmáðils síns.
Ég geri ráð fyrir að hinir ís-
lenzku etfnahagssérfræðinigar,
sem hafa gengisilækfcun að at-
vinnu, vilji ekki viðurkenna að
fuilllyrðiing stjómarformanns
FRXONOR sé rétt, því að þá
hefðu þeir tæp-lega ráðlagtnýja
gengislækkun n,ú. Bn atburða-
rásin á freðfiskmörkuðuim
heiimsins eftir gengisíellinguna
1967 styður mjög eindregið
þessi um.mæli Kristoffers Holst.
Og eru ekki viðbrögð enskra
fiskkaupmanna nú við þessa
gengisfellinigu þau, að þeir boði
ódýrari freðfisk frá íslandi?
Ammars hélt ég að það væri
svo kunn staðreynd sem aillir
ættu að kannast við og íslenzk-
ir efnahagssérfræðingar líka, að
FISKIMÁL
eílir Jóhann
nJ. E. Kúlcfl
þegar eitthvert land feilir gjald-
miðil sinn í þágu ú' tninigs-
atvinnuvega, að þá telja kaup-
endur vörumnar sig eiga nokk-
u-m rétt til einhvers hluta af
gengishagnaðinum. Ef skóla-
hagfræðin kenmir ekkert um
þessa staðreynd, þú er hún orð-
in viðskiíla við þann tíma sem
við lifuim á, og verðum að miða
við.
Hinsvegar get ég gen.gið imn
á það, að minni hætta sé á
verðíeililin.gu atf völduim gengis-
fefllingar, þegar aðeims eitt land
feflilir genigið heldur en þegar
mörg lönd gera það samtímis,
som hafa sömu vöru að bjúða
á mörkuðunum.
En ef við berum sjávarútveg
okkar saman við norskan sjáv-
arútveg eftir fjórðu gengisfeiM-
ingu okkar á s.l. 10 úrum, á
sarna tíma sem þeir mæta ýms-
um aðsteðjandi vanda í útgerð-
ar- og markaðsmáluim á geró-
líkan hátt, en hreyfa ekki verð-
gildi síns gja,ld.miðils, þá held
ég að trúin á getu efnahagssér-
fræðinga okkar geti okki annað
en brostið. Hér 0™ úrraxiin, ef
úrræði skyldi kalla, aðeins ein:
Gengislækkun og aftur gengis-
iœkkun. En aillt annað sem
nauðsynlegt var að framkvaema
til uppbygginigar útflutningsat-
vinnuvegunuim og fyrirgreiðslu
við þá er látið lömd og leið.
Afleiðing þessarar stefnu segir
nú til sín á öllum sviðuim. Þessi
stefna er gjaildiþrota, hún bjarg-
ar en gu
Á sama tíma sem þróunin
hetfur orðið þessi hér, þá hafa
Norðmenn byggt upp sinn sjáv-
arútveg, útgerð og fisikiðnað og
búið við hátt geiragi alllan tím-
ann. I þessari uppbyggimigu hafa
þeir lagt höfuðáherzlu á það, að
bæta vinmsluhráetfnið og nýt-
ingu þéss þegar það er unnið í
afurðir. Gott hréefná og góð
nýtinig" í fiskiðnaðinum hefur
verið þeirra kjörorð mörg und-
anfarin ár. Og þessum kjörorð-
um hefiúk’ verið fylgt etftir í
verki, með mjög góðum árangri.
Þarna hátfa verið unnir stórir
sigrar, sem við þekikjum ekki til
hér á íslandi í okkar fisikiðnaði.
Þetta, ásamt hagkvæmari rekstr-
argrundveilll frá opinberri hálfu
heldur en hér beíur þekkzt,
hefur verið þeirra sterka vöm,
á tímum veröfallsins á ýmsum
fiskafurðum.
En hvað þá um afllar fisk-
uppbætur frá rí'kisins hendi? Jú,
það er ailveg rétt, norska ríkið
hefur veitt sjávarútveginum
ýmsan stuðning á síðustu árum.
Beinar uppbætur á hráefnis-
verð hafa verið þar í gildi nú
um nokkur. ár. En miðað við
aflamagn þeirra og okkar þá
hafa uppbæturnar í Noregi ekki
verið hærri á hverja þyngdar-
einingu i boflfiskaila heldur en
hér. Og það ótrúlega er, að
þassar uppbætur hatfa staðið í
stað nú uim nokkur ár, miðað
við þyngdareiningu, þó heild-
arupphæðin hafi talsvert hækk-
að vegme vaxandi aflamagns,
Það er því sýnilegt öllflum sem
nenma að kynna sér það, að
okfcar leið er gjaldþrota, á sama
tíma sen. þeirra leið heldur
veflli, þrátt fyrir aðsteðjandi
erfiðlei'ka.
Erlendar fréttir
Merk norsk
uppfinning
Norska fyrii'tækinu Trio
M.askinindusitri í Stafangri hefur
nú tekizt að framleiða full-
komina vél scm leggiur smásíld
og brisling niður í dósir. ,Vól-
in er búin einskonar . fjngrum,
sem framkvæma það verk sem
geýsilegúr fjöldi «tfllkna Vann
áður. Afiköst véln ar eru þau
að hún raðar niður í 40 dósir á
hveiri mínútu, 2,400 dósir á
klufckutíma.
Stærstu niðursuðufyrirtæiki í
Noregi, Chr. Bjalland & Co A/S
í Stafanigiri, hefur nú nýlega
umskipulagt starfsami sína, og
í því saimibanidi vélvaatt sig
mieira en áður moð sjáflfvirkum
vélum. Fyrir umskipulagndng-
una unnu hjá fyrirtækinu 3000
manns, en nú 1000 mamns. Chr.
Bjelland fraimlleiðir seim svar-
ar fA hluta allra norskra nið-
ursuðuvara. Þetta fyrirtæki
framfleiðir í kringum 60 miljón-
ir dósa af niðursuðuvörum ár-
lega og er markaðurinn um
víða veröld. Á s.l. ári seldi fyr-
irtækið niðursuðuvörur til USA
fyrir 7,5 miljónir dollara. Á
■fyrri hluta þessa árs óx salan
á þessuim íharkaði um 20°/n mið-
að við saima tínjébil á fyrra ári.
Tveggja manna
kafbátur
Englondimigar og Kanada-
menn ei-u nú í félagi að smíða
fjóra litla kafbáta og er gert
ráð fyrir að aðeins tveir menn
stjómi hverjum báti, Bátarnir
eru smíðaðir hjá enska fyrir-
tækinu Vickers Ltd. í félagi við
kanadiska fyrirtækið Intennati-
onal Hydnodynamics, Ltd. Tveir
af kafbátunum eiga að geta kaf-
að niður á 900 mietra dýpi. og
tveir niður á 1800 metra dýpi.
Þeir. eiga að geta lagzt á botn-
inn á áður netfndu dýpi og
framfcvæmit þar margskonar
ramnsióknir o-g vininu. Meininigin
er að nota þessa kafbáta við
fiskirannsófcnir á höfum úti og
við leit að olíu og málmum á
hafsbotndnum, svo nofckur verk-
efni séu nefnd. Bátanriir verða
útibúnir margivíslegum grip-
tönguim, borum og fleiri áhöld-
um, sem nioituð verða viðrann-
sóknir á hafsbotninum.
Ný brezk
uppfinning
Engflemdingair hafa nú fumdið
upp nýja aðtferð til að verja
stálsikip ryði að inmanverðu, svo
og yfirbyggingar skipa. Þetta
er einhverskonar plasthimna
seim sett er á stálið eftir að það
hetfur áður verið girunnað með
„sinkk(ricwnat“.
Norsku verk-
smiðjutogararnir
Verksmiðjutogararndr norsku
hafia að undanfömu verið
heima í Noregi, þeir standsetja
nú fyrir vetrarveiöaimar á Ný-
fundnalanids- og Vestur-Græn-
landsimiiðum. Afldinn þarna vest-
ur á miðunum hlefur verið með
tregara móti það sem af er
hausti, c-n því er spáð að hann
glæðist aftur upp úr miðjum
nóvembermánuði. Norsku út-
hafslínuveiðaraimir eru allir
með tölu í vetrarveiðiferðum á
þessum fjatflœgu miðum, en
aflinin hjá þeim var tregur um
s.l. mánaðamót. Veiksmiðjutog-
ararnir ætíluðu að leggja af stað
Framhald á 9. síðu.
Til iþrótta og útivistar má
treysta Heklu sportfatnaðinum
og hlífðarfötunum. Þá gegna
Iðunnar skíða-, skauta- og
knattspyrnuskórnir mikilvægu
hlutverki í heilsurækt þjóðar-
innar að ógleymdum Gefjunar
svefnpokum og ullarteppum til
ferðalaga.
ÖRUGG TRYGGING VERÐS
OG GÆÐA.
IÐNAÐARDEILD SÍS