Þjóðviljinn - 31.12.1968, Blaðsíða 12

|2 SÍDA — ÞJÓÐVTLJINN — I»riöjuda@u<r 31. desefmber 1968.
GLEÐILEGT NYTT AR!
Þökkum viðskiptin.
GLEÐILEGT NYTT AR!
Þökkum viðskiptin.
GLEÐILEGT NÝTT ÁR!
Þökkum viðskiptin.
Aðalstræti 8 og Laugavegi 164.
GLEÐILEGT NYTT AR!
Þökkum viðskiptin.
VI
BTMÐARBMKI
ÍSLANDS
GLEÐILEGT NYTT AR!
Þökkum viðskiptin.
Iðnaðarbanki íslands.
GLEÐILEGT NYTT AR!
Þökkum viðskiptin.
GLEÐILEGT NYTT AR!
Þökkum viðskiptin.
Nesco h.f.,
GLEÐILEGT NÝTT ÁR!
Þökkum viðskiptin.
f€€Þ
BÚÐIN
Klapparstíg 26
GLEÐILEGT NYTT AR!
Þökikum váðsikiptin.
9-^
ML BRUNABÓTaTÉIAÖ ÍSUVNDS
Laugavegi 105.
Áramótahugleiðingar
Framlhaild af 9. síðu.
ið sterkas-ta hreyfi'aifllið í þeirri
þróun þjóðfélagsins, er fram á
við horfði, og lóirnguim bezti
sikijðlduriinin gegn hatrömum á-
rásum afturhaidsins. Sósíalista-
Eloikkurinn hefuir verið þetta af
því hann var aillan þennan tfma
vígreifasti og framsæíknasti
hluti verkailýðsins, og mestall-
an þennan tíma sterkasta afllið
í verk'lýðshreyfinguinni og for-
usta í verkilýðssamitötouinum.
Samtímis tókst Sósíalistiaiflokikin-
um iön.gum að fylkja um hug-
sjón sína rótttækustu mennta-
mönnum íslands og tengija
saman í eina heild hugsjóna-
baróttu verkaiýðs og meinnta-
manna.
Sósíalistafllokfcnum tókst að
öðilast þessa florustu aíiþýðunnar
vegna þess að hann tók við
hinum róttæka' arfi Kommún-
istafllokksiim og vinstra arms
Alþýðufllokiksiins og ávamn sér
í efldskírn hinna hörðu baráttu-
ára 1938 til 1942 traust meiri-
hluta verkailýðsins, — traust,
sem hann aildrei brást.
Sósíailistaflloklkurinn ávann sér
þstta traust vegiraa þess aðhann
var marxistísfcur fllokikur. Hann
skildi ekki aðeins þróunarlög-
móil þjóðfélags-ins, einkum á
efnahagssviðinu, heldur sikilidi
hann og fsSenzkar aðstæður til
hlítar og sýndi það í verki að
hann kunni að beita vfsindum
marxismans á þær. Og einmitt
í kraifti þeiss skilnings tókst
honum að láta hjóð vora sem
heild, en verkalýðinn sérstaik-
lega, stfga risaskref fram á við.
með því að ha.gnýta tii fuills
bær aðstæður, er fvrir voru.
eins og aðgerðir flokksins og
saitnherja hans .1942. 1944 og
1956 bera bezt vott um. Og Sós-
íalistaflokknum tókst þessi sam-
runi marxistiskrar hugsunar við
ísienzika verklýðshreyfingu. af
bví Sósíalistafllokkurinn var
skanaður og mótaður af að-
stæðum hins íslenzka þ.ióðfó-
lags, þióðlegur, felengijuy. ,
ur, með augun opin fyrir þorf-
um bióðar vorrar, en hugann
hjálfaðan í hörðum skóln hins
vísindalega sósíalisima. Sósíal-
isfaflokkurinn gaf á s'nu bezta
skeiði verklýðshreyfingunni
stórhug sinn og rcisn, — og
verklý'ðshreyfingin veittí honum
vald sitt.
1 kraifti þess stórhugar og
valds hefur sósíahstísik verk-
lýðshretyfirag Islands veriðreiðu-
búin að tilkynna valdhöfunum
og þjóðinni, hvenær sem hún
hefur í harðri baráttu knúið
fram stórfelldar kjarabætur og
launahælíkanir í verkföllllum
fsvo sem 1942-44 og 1955), að
hún væri reiðubúin að taka
stjómartaumana í ’sínar hend-
ur og sýna og sanna, þegar aðr-
ir gáfiust upp, að haagt væri að
stjóma þjóðféliaginu að fengn-
um þessum kjarabótum og
meim.
En saga Sósíalistaifflokiksins er
eigi aðeins samofin ~sögu verk-
lýðsihreyfingarinnar á þessu
skeiði. Hún er og samöfin þjóð-
arsögunni, fyrst og fremst þjóð-
frelsiisbaráttunni á þessu tíma-
bili.
Eins og saga Islands frá 1262
til 1918 er sa©a norsk-danisikra
ítaika og yfirdrottnunar á Is-
landi og baráttu Isllendinga við
þau, — eins er saga íslands frá
1940 saga ensk-amerísikna ítaka
og yfirdrottnunar é Isilamdi og
þjóðfreiisisþará'tibu Islendinga
gegn þeim.
Það varð hlutskipti Sósíalteta-
fllokksins aillt frá því Bretar
hemánw Isiland 10. maí 1940
að heyja þjóðifralsisbaráttu ís-
lendinga gegn yfirdrottnun
Engilsaxa, einnig eftir að ís-
land var notað sem skipt.imynt
í samsfciptum hinna engilsaxn-
esku stórvélda og aflhent af
enska herveldinu inn á hið
bandaríska áhrifasvæði 1.941
Sósí al i staflokkiurjp n átti oft
ágæta bandamenn í bessai’i
bjóðfrelsisbaráttu, en varð
einnig stundum að standa einn.
er harðast var að sótt og aðrir
bognuðu fyrir áróðrinum ogó-
þægdndunum, er þeirm baróttu
fyigdi. Þessi þjóðfreilsisbairátta
ísilenzkra sósiíaMsta einkenmdist
í senn aif hugrekki og þraut-
sieigju, samflara þeirri hóifsemi
og áibyrgðartilf'innin.gu, seim
nauðsyn var á, ef árangurátti
að nást. Gagnvart ágengmii am-
eristka imiperíalisimians náðist
mdikilvægasti áran,gurinn, þegar
afetýra tókst 99 óra hersetunni
1945, en eilila hefur sú barátta
fyrst og fremst veri ð erfið og
þreytandi vamarbarátta við of-
ureflli allan tímamm. Sömu eðl-
isfcosta ísilenzkra sósíalista, fesitu
o-g læginii, niaut og við í sigr-
i-num í landheligisimáiinu 1958,
ailveg eins og áður, er loks tókst
að sameina þorra þjóðarinnar
um lýðveldisstofnundmia 1943 —
1944., ‘
Hörðust varð þessi þjóðfreis-
isbarátta 30. marz 1949 og voru
ítök máisitaðarins uban fllokks-
ins þá hin víðfeðmustu út til
aiþjlóðar. En ekfci var síðureft-
irminmiilegt og aivörusvipurinn
ef tii vill aildrei . meiri en þeg-
ar Sósifalistaiflokfcuirinn stóð
eimn .afflra þingfllofcka og mót-
miælti á þeim útifundii er haid-
inn var gegn hemáminu 16.
mai 1951, því ólöglega hemnómi,
sem Isiand enn býr við.
Fyrir 30 ára starf og baráttu
Sósíaiistaflokksins er m ísienzkur
verkálýður alllur annar en-hann
áður var, andlega, efnahagslega,
skipuiagsiega og palitískt.
Sá kjarkur, sem Sósn'álista-
flokkurinn kvað í verkalýðinn.
þó það kostaði ósigra og farag-
elsanir til að byrja með. — þær
aðstæður fuliirar atvinnu, er
skónust og hagnýttar voi-u út í
yztu æsar, — það husvit, sem
buirfti til bardaigaaðferða skæru-
hernaðarims svo brjóta mæt-t.i
gerðardómsiögin á bak aftur, —
al.lt betta sameinadist til sigurs í
lífskjaraþylti ngunni 1942, er
Tagði grundvöllinn að því að
jgerbreyta lífskjöruim íslenziks
verkalýðs, svo aldrei hefur enn
tékizt, þrátt fyrir aliar kúgu-n-
artilraunir og genigislækkanir
aftui'haidsins að koma þeim aft-
ur niður á gamia suitarstigið.
Og andllega séð er íslenzkur
verkalýður : gerbreyttur frá því
sem eitt sinn var. ,.Nú er graf-
inn sá lýður frá liðinhi tíð, er^,
sig lægði í duftið og stallana
hóif“. f>að var sú tíð að það
þurfti að téija kjark í verka-
menn, til þess þeir þyrðu
að gera kröflur til mann-
sæmamdi lífs. En sú kynslóð,
sem nú hefur kynnzt mann-
saemandi Kfi um alHIangt ára-
bil. — hún þekkir.sinn rétt, —
hún vedt að „þetta land á ær-
inn auð, ef menn kunna að
nota hann“. Og hún lætur ekki
hræða sig með neinum grýlu-
sögum frá því að heimta sinn
fulla rétt til iifsins — og taka
hann, ef þörf gerist, því Iauna-
stéttirnar eru 70% íbúa þessa
iands og geta ráðið þessu landi,
hvenær sem þær standa saman
um það. — Meðvitundin um
mátt sinn er ein mikilvægasta
arfleifðln, sem Sóstíalistaflokk-
urinn veitti verkalýðnum.
A árimu 1938, voru flaigieg
skipulaigsmói ísienzks verkalýðs
enm í ólestri. Lögbundið
einræði eins flllokks hvíldi sem
mara á Alþýðusiambandi fs-
lands og Mauf mörg vetrMýðs-
félög. Þeir fljötrar voru siitnir
og féiögin sameinuð, ékiki sízt
fyrir forgöngiu Sósifailistafliokiks-
ins. Og í dag er aliur verka-
lýður Isiainds, 35.000 verka-
menn og verkakonur, samein-
aður í lýðræðislega S'kipuiögdu
Albýðusambandi Isiands, faig-
saimfoöndum þess og fólögum, —
og. þessi heildarsamtök viður-
kennd sem sterkasta bjóðfelags-
afflið á Islandi, er það vili beita
sér. — I 20 ár af 30 (1942-43
1956-68) var Sósíalista-flokkur-
inn og samherjar hans fo-rust-
an í Alþýðusamíbaindi ísiands
og f hinum hörðu verkfalls-
átöku-m þessa aldarþriðjungs
hefur það einingariið, seim
fllofckurinn lengst af va-r u-ppi-
staðain í, verdð forau-tryðjandinn í
baráttu, sem lengst af vair siig-
ursæl.
Stjómmiálalega séð hefur al-
þýðan allt þetta þrjótíu árá
tíimiafoii verið sterfcari en fyrr,
verlíiýðsflofcikarnir til samans
áttu meira fyilgi en áðu-r, — og
það sem var aðalatriðið, til að
tiyggja foará-ttu og sigu-r: Vinstri
armur verklýðshreyfingarinnar,
Sósialistal'Iokkurinn, alllaf verið
sterkari en hægri armurinn, Al-
þýðuflokkurinn, —öfiugt viðþað
sem annars var á Norðuriönd-
um. SósiMisitaifllofcfcuiriinn haflði,
þegar hann var sterkiastuir, rét.t
tæpan fimimtunig þjóða-rinnar
með sér 1942: 18,5%; 1946:19,5%:
1949: 19,5%, — og á þessum ár-
um var elrani-g styiMeifcinn í
Reykjavíik mestur: 1942: 30,2%,;
1946:28,4%; 4949 : 28,5% (aiilt
mdðað við þiinigfcosinin-gar).
Hví hættir n.ú só fllokkur
sitörfum, sem foirðum var svo
s-terkuir og gat unnið slfk verk
í þáigu ísienzkrar aliþýðu?
Þar kemur margt til, sem ei .
sikál ra-kið. BOóimatímaibil floklks-
ins voru fyrstu 20 ár hans,
einikum tímabilið fram að 1952.
Kait stríð, áratuga hermám,
hættuiegt hu-g og hjarta þjóðar,
hverskonar klofninigur og a-nn-
að hafa allt haflt sfm áhrif. Sós-
íalistafllokkurinn brást þannig
við hverskonar vanda í verk-
lýðs- sem þjóðfrelsisfoarátAu að
reyna í sífeliflu að gera þá sam-
fylkinigu, er saman giæti staðið
í baráttunni, hin-a víðfieðmustu,
tifl þess að tryggja hö-fuðmáflstað
hvers tfma sem bezta sigiur-
mö-guleika. Það, sem var þannig
póliifskt og siðferðileiga sterkast
fyrir málstað fólksiins og Sósíal-
istafflokikurinn einbedtti sér því
að, veikti' han,n um lleið sfcipu-
la-gsflega. Þó-tt miáilstaður hans
. yrði þannig s-terkari hjá þjóð-
irani, u-rðu innviðir flokksins
veikari. Þegar tvöflalt kerfi
vi-nstri a.itmisiins íi. veridý'ðsihreyf.-
ingunni var komið á um allt
land og vztu hægri öflllin þar
klufu'' s’iðán ■ '' Áíí)ýðuibandailag-
ið 1967, tók lands-fund-
ur Alþýðufoandala-gsins fo-á á-
kvörðura að foreyta því í sósfal-
istískan fflokk. Var þá sýirat að
sö-gu Sósíalistaffloikksins var
lckið, en miáflstað þeim, sem
fflofckurinn hafði barizt fyrir
aflfla æ-vi: sósfaliismanu-m, stétta-
baráttu verkalýðsins og þjóð-
freflsisfoaináttiumni bezt borgið
með því að ísilenzki-r sós-ía-Ks-tar
sameinuðust í Ailþýðufoandalaig-
inu. sem sósíallistfekum flolkiki.
Fyrir SósíallSstaiflloklfcinira heflu-r
barátitueinin-g aflþýðu og mál-
staður sósiíálismians verið æðsta
takmark tilveru hans, martkmið
hans í ölflu sta-rtfi, — og flyrir
það1 fómar h-ann eiinnig tifljveru
sinrii, þegar máflstaðnum og ein-
iragiu allþýðunnar sverðu-r bezt
þjónað með því. -
Sósíallistafllölkitouriirin þáltikar
öllum fllokksmö-nnum s-ínum
starf þeinra o-g trýggð viðmáfl-
staðinn á undantföirfium áratuig-
um, afljlar þær fóiinir, sem þeir
h-afa fært fyrir fllö'kikinn hver
á siinn hátt. Flokfcurinra þalldkar
ölum þeim, sem1 1-agt hatfahon-
um lið á þessum ánaituiguim, og
gierðu han-n. að því aflli, er hamin
löngum va-r í ísflenzku þjóðMffii.
Sósiíalistafiloiklkuainini flærir
sérstakar þalklMr Þjóðvil'janum
og ölllium þeim-, sem gert hafia
hann að því máttuiga móliglaigni,
siem ‘ hann heflur verið allan
þenraan tfma, — og óskar hon-
um góðs gengis í því nýjafowmi
siem útgiáfla harais nú verður í
sem móflgaigni sósfaflisma, verk-
lýðsih-reyfiragar og þjóðfrelsis á
Isfliaind-i.
Sólsíalistaflltokkurinn óskar Afl-
þýrðufoandaflaigin'U, sem raú er
o-rðið flldklkur fellenzkra sóBfal-
ista, auðnu og gifltu í því ætíl-
unairverki, sem það heíur sett
sér: að sameina íslenzka alþýðu
um Aflþýðuibaindailaigið sem sós-
íaflistískan fllokfc, — og koma
sésíalisimaraum. á á íslandi.
Sásfaildstafiloiklkurinn óskar ís-
lenzkuim verfaaflýðssamtökum
sdigurs í þed-rri hörðu baráttu
sem nú er fnaimundan.
Sósíaiistaflokkurinn hverfur
nú af sjónarsviðinu — inn i
sögu Iands vors. Alþýða Islands
þakkar honum allt, sem hann
var henni meðan hann máfcti
sin mest.
Verk hans munu lifa. Saga
hans er þegar orðin þáttur í
hetjusögu íslenzks verkalýðs.
Stefnan, sem starf hans var
hclgað,: sósíalisminn, frelsi al-
þýðu, þjóðfrelsi Islands —
mun sigra, þótt það falli nú í
skaut annarra samtaka aiþýð-
unnar að vinna þann lokasig-
ur.
Megi hið nýja ár verða sig-
urár ísflenzkri aflþýðu!
Einar Olgcirsson.
Hótel H.B.
V estmannaey j um
sendir starfsfólki sínu og viðskipta*
vinum beztu óskir um
ffle"ðilegt nýtt ár
og þakkar viðskiptin og gott samstarf
á því liðna.
jr
Oskum
s il d ars altend um
svo og landsmönnum öllum
góðs og farsœls
komandi árs.
SÍLDARÚTVEGSNEFND.
«< A *• •