Þjóðviljinn - 09.11.1969, Blaðsíða 5

Sunnudagur 9. nówetnlbeir 1969 — ÞJÓÐVIJjJINN — SlOA g
kvifecmyntíin
Kvikmjiulaltlúhburinn sýnjr
á oniorguni Alexander Nevskí, er
Serg«i Eisenstein gerði árið
1938.
Alexander Nevská er fymsita'
taiiniynd iiins mdlkilia imeistaira,
en meðail þöglu myndanna eru
Verkfall (1924), Beitisikiipáð Pot-
amikiim (1925) og Okifcólber (1927).
Á árafcugnium 1929—1938 kom
ekiki fram nein iheil mynd f-rá
Eisenstedn, en á þessium ánum
innti hanni af hendd umlfangs-
mdkdð fræðillegt starf, m.a. við
kvilamyndaiháskóaann í Mosikvu.
Hann skrifaði ihanidirit, hóf töku
mynda sem hann ýmást hvai-f
frá eöa eða fékk ekki að Ijúka.
Hann ferðaðist vestur um haf,
en tidraiun hanis tdl þass að
vinna þar fiór út um þúfur.
Mexiikómynd hansi Que viva
Mexioo varð ^tldred fullgierð. 1
Bandaríkjiunium kynntist Eisen-
stein Ghaiplin máög nádð og
dáðisfc áikaflega að verikium
hans. Eftir heimkoimiuna gerði
Edsensteán Alexander Nevskí
„forkiláraða, hredna og bjarta.“
1 bók siinni ,,Þamkar kvik-
myndahö'fundar“ lýsdr Eisen-
stein Hwemiig sagairt. uim hinn
rússneska fiursfca Alexander
Neivsfcí, sem á 13. öld varði
land sdtt fyrir þýzkum rididiur-
um, var enn í fiudlu gdldi með
hliðsjón aif atburðum er gerðust
í Evnópu um 1938. Myndin varð
því sterk ártóðursmynd gegir
fiasdsmamuim,. „samitíðarlýsdng'1
segir Eisenstein, um iedð og
hún varpaði ljósd á hina fomu
hetju, sem heifur verið eins
koniar dýrlingur í huga fölks í
Bússlainldd allt firam á þennan
dag.
— „Páedn brotin sverð, hjáltm-
ur og noklkrar brynjiur voru
einu munimir Ærá þessum tím-
um> sem jdl voru í söfnumk En
við , rannsökuðum náfcvaemlega
framúrslkarandi skýrar kirkju-
sfcreytingar firá árinu 1198“.
Orustan á ísnuim, er Rússar
vinna siigur á þýzikum er firæg
í sögunni og er talin bera vitni

Stríðsmenn úr Alexander Névskí.
um frábæra hersfcjómarlhæfí-
leika og kaansku Alexanders.
Orustan er háp-unktur myndar-
innar. í áðumefndri bók lýsir
Eisenstein undrafegurð rúss-
nesfca vetrarins, og hversu
freistandi hefði verið að kivik-
mynda hann í öllum rnarg-
breytileik. En hann taldd sig
ekki geta beðið vetrarins 1939
til1 að ljúka mynddnni, því boð-
skapur hen-nar varð að komast
ú-t til þ-jóðarinnar.
Orustan á ísnuim var kvik-
myn-duð að suimarlagi með til-.
bú-num snjó og ís, af kálki og
gleri. „Þetita tólkst fullfcomiega-,
en-ginm sá nednn mun. Ástæðan
til þess var, að ; við reyndum
ekiki að líkja efltir vetrinum.
Við notuðum ekkd gervihluii
til þess að lýsa vetri í smáat-
riðum, enda verður slikt aldrei
trúverðugt. Við tófcum aðal-
þætti vetrarins, hlutfiall ljóss
og hlijóms, hvítar breiður jarð-
arinnar, dimmu himimsiins, við
sögðum ekfci ósatt. En það var
lfka annað. Með tilgamg mymd-
arimmar í huga sefctum við á
srvið orusfcu, ekki vefcur. Við
sýndu-m bardaga, ekki árstíð.
Af þessum sökum þekktist oklk-
ar vetur ekkd firá vemujulliegum
vetri“.
Vegna hinma sfcrömgu tílma-
takmarkama sem Eisiemstein
setti sjálfium sér með aö ljúka
Alexander Névsfcí, segist hann
hafa orðið að stamdaist mamgar
fireisitinigar sem á hann leituðu
meðarn á gerð myndarinnar
stóð. Og hamn á ekfci nógu
stertk orð til að lýsa sndlli tón-
sibáldisins Sergei Prokofiev, sem
hann kallar „töi£iraim0inn“. Á
örskömmum tíma samdi Pro-
kofiev tónlistina við Alexander
‘ Névskí, sem ólhætt er að kalla
meára en vemjulegia tovikmynda-
tónlist. Mieð hlutverk Alexand-
ers ffer Nikolæ Tsérkasov, sem
lék stíðar ívam grimma (1943—
1946).
Sýning kvikmyndaklúbbsins
er í Norræna húsinu annað
kvöld kl- 21-
Stjömubíó er að hefja sýningar á „Söndru“ eftir ítalska leikstjór-
ann Luchine Visconti. Myndin, sem hlaut gullljónið á kviíkmynda-
hátíöinni í Feneyjum 1965, er gríska sögnin um Elektru færð í nú-
tímabúning. Hér að ofan er Claudia Cardinale i aðalhlutverkinu-
Sjá nánar á kvikmyndasíðu n.k. sunnudag.
Landnám í nýjum heimi"
bardaga á isnum.
SANDRA
myndlist
Eins og æfiinlegai eru marg-
ar sýningiar á mymdlist í
gangi hér í íteykjavík. Það
er ekki nokkur leið að kom-
ast yfiir að sjá þær all-
ar, hvað þá að skoða þær af
mákvæmmi. Þvl síöur er veg-
ur að skapa sér áhuga að
seigja um þær eitfc eða annað
hvonki í baik né fyrir. Það
enu nokkur möfn sam maður
vildi þó mdnnast á, Gunmar
S. Magnússon, Bjami Jóns-
scm, Maignús Tómasson (sýn-
ámg sem mi-g langiar reyndar
til að skoða nánar) og kammski
filedri, en aðedns einm mynd-
lis-tairmaður af þedm sem sýnt
hafa undanfiama daiga er und-
irri-tuðum hugleikinn af verk-
uim sínum. Það er Vilhjálmur
Bergsson, sem mýlega lokaði
sýnimigu í Unuhúsi við Veg-
húsastíg. Þar er um að ræða
málara sem greimilega er að
glímia við ed-tthvað sem kemur
manni við. Forrn hiains, tvö o-g
tvö á fjarvíddariegum fileti
virðist í fljótu bragði jafnrvel
auðveld afgxeiðsla á hlutum
sam liggi helzt til í augum
uppi. En afchugi maður af-
stöðu þessara forrna hvers til
anrnars nokkru nánar, hvemig
þau eru tengd saman með ná-
kvæmri notkun litar, linu o-g
hirtu, kemst rnaður ekki hjá
að sfcaldira við og hu-gsa mnálið
og fiinna til í hjartamu;
þarna er þrófct fyrir allfc eitt-
hvað að gerast sem segir frá
manneskju. Ekki bara edn-
hverjir klunnalegir kynórar í
dönskum auglýsingastíl eða
pólitísk vanmetakenmd. sett
fram í flaustri.
Sériega myndi óg vdlja óska
Vilhjálmi til hamdngju með
nýjustu myndimar, t.d. þá
stóru sem hékk fyrir enda
salarins, þar sem tvö forrn,
fiskar, frjó eða hvur vill hvað,
léku hásikalegam. ledk að lit
sem ég man ekki eftir í filjótu
bragðd farið með af medri
nákvæmmi og áslkeifculli til-
finningu í íslenzfcri mymdgerð,
utan ef vera sfcyldi í notokr-
um verfca Kristjáns Daivíðs-
sonar og Snorra Arimbjamar.
Gegmt þeirri mynd, á veggn-
um sem sfcýlir inmgamgnum í
salinn, hékk mynd nofckuð af
sama toga, og að sumu leyti
öllu flóknari. Með þessum
tveim mymdum, og nokkrum
öðrum þeim skyldum, sýnir
Vilhjálmur ofclkur inn í heim
sem vert er að kynnast og
jafnvel nauðsymlegit. Hamn
opnar þó dyrnar varia nema
til hálfs, og það er etóki með
öllu ljióst hvort hann er viss
um sjálfiur hvað fyrir inman
býr. En við skulum vona að
hamn beri hugrekki að hefja
landném í -þedm mýja hedmi og
það af fiullum kriaifiti.
LÞ
Ein af myndumun á sýningu Vilhjáims.