Þjóðviljinn - 26.05.1970, Blaðsíða 7

w
Þriðjwiaguir 26. maí 1970 — ÞJÓÐVILJ HsTN — SÍDA J
GuSmundur Vigfússon, borgarráSsmaSur AlþýSubandalagsins:
Sameining Reykjavíkur, Mosfells-
og Kjalarnesshreppa í sveitarfélag
— Stóru framtíðarmáli hreyft í borgarstjórn
D Guðmundur Vigfusson
flutti á síðasta fundi borg-
arstjómar tillögu um skipu-
lagsmál og sameiningu
Revkjavíkur við nágranna-
sveitarfélögin. Kj alames-
hrepp og Mosfellshrepp.
Guðmundur gerði í ræðu
sinni grein fyrir málinu, en
þarna e rhreyft fravntíðar-
máli sem hefur úrslitaáhrifi
á skipulag höfuðborgarinn-
ar á næstu áratugum.
D Tillaga Guðmundar
var á ’pessa leið: „Borgar-
stjórn Reykjavíkur sam-
þykkir að leita eftir við-
ræðum við sveitarstjómir í
Mosfellsshreppi ög Kjalar-
neshreppi um sameiningu
Reykjavíkur og þessara
hreppa í eitt sveitarfélag.
Reynist þess ekki kostur
skal leitað eftir náinni sam-
vinnu þessara sveitarfélaga
allra um skipulagningu
byggðar og nýtingu land-
svæða. Borgarstjórnin felur
borgarráði og borgarstjóra
að annast þessar viðræður
af sinni hálfu í samráði við
skinulagsnefnd borgarinn-
— (C
ar.
□ Borgarstjórn tók til-
lögu Guðmundar vel og var
sámþykkt samhlióða að
vísa henni til skinulags-
nefndar og borgarráðs til
umsagnar.
D Framsöguræða Guð-
mundar Vigfússonar fyrir
tillögunni birtist hér í
heild.
Sameining sveitairfélaga hef-
ur að undanfömu verið nokkuð
á dagskrá hér á landi. Er eng-
inn vafi á að slík sameining
er víða bæði æskileg og nauð-
synleg til þess að skapa stork-
ari félagslegar heildir á sviði
sveitarstjómanmála.
Átta sveitarfélög
í seinni tíð er oft tatað um
höfuðborgarsvæðið sem eina
heild og það er vissulega ein
heild í mörgu tilliti. Atvinnu-
svæðið er í meginatriðum eitt
og a.m.k. ræður búseta á svæð-
inu sífellt minna um það hvair
fólk stundar vinnu sín,a og
störf.
Á hinu svonefnda höfuðborg-
arsvæði eru átta sveitaríélög
og jafnmargiair sveitarstjórnir.
í nágrenni Reykjavíkur hafa á
skammu tímabili risið íjölmenn
þéttbýlissvæði í sjálfstæðum
sveitarfélögum og án skipu-
lagslegra tengsla við skipulag
og uppbyggingu Rcykjavíkur. Á
þennan hátt haí.a Kópavoguir,
Seltjarnarnes og Garðahreppur
bygigzt upp sem þóltbýlissvæði
og auk þeirra er Hafnarfjörður
í örri uppbyggingu og út-
þenslu, einkúm á síðuslu ár-
um.
Oft hefur það borizt í tal
manna í millí og jafnvel einn-
ig milli forráðamanna að sam-
eining t.d Kópavogskiaupstaðar
og Selt j amarneshrepps utan
Reykjavíkur væri okki óoðlilég
og á margan hátt æsikileg og
skynsamleg. Eigi að síður bafa
sjaldan eða aldrei verið tekn-
ar upp alvarlegar umræður um
silika sameiningu og a.m.k. hygg
ég að um hana yrði mikill á-
greiningur og raunar við hana
veruleg andstaða i báðum þess-
um nágrannasveitarfélögum
okkar. i
Sú andstaða er einnig þekkt
erlendie þa.r sem þró-azt hafa
veruleg þéttbýlissvæði í ná-
grannasveitarfélö-gum höfuð-
borganna og skipulagsleg sam-
eining hefur ekki átt sér stað
í tíma.
Augljós rök
Ég held að slík sameining
nágrannasveita-rfélaga við höí-
uðborg eða önnur þéttbýlis-
svæði þurfi og eigi að fara
fram áður en viðkomandi sveit-
arfélaig skipuleggur og byggir
upp þéttbýlissvæði að nokkru
verulegu ráði.
Rt>kin fyrir þessu eru aug-
ljós. Skipulagslega séð hlýtur
að vera að slíkri sameiningu
mikill ávinningur fyrir báða
eða alla aðila. Og írá sjónar-
miði sljórnunar er aiugljóst að
tímiabær sam-einin.g er hag-
kvæm og getuir spairað m-i-kla
fj'ármuni. Reynslan hefur einn-
ig sannað óvilja og örðugleika
á sameinin.gu þegar verulegt
þétt'býlissvæði hefur byggzt
upp. Kemur þar m.a. til tor-
tryggnj smærri aðila gagnvart
þeim. sem stærri er og öflugri,
og augljóst er að meiru myndi
ráða um ráðstöfun fjár og á-
kvörðun framkvaDmdia.
Þessir örðugleikar og þessi
tortryggni er þekkt vandamál.
ekkj einungis hér hjá okkur
heldur einnig j nágrannalönd-
unum.
Aðatskipulag Reykjavíkur frá
1965 gerir ráð fyirir að skipu-
lagning og uppbygging byggð-
ar þróist á skipulagstímabilinu
suður á bóginn, að svo miklu
leyti sem hún ekki fer fram
á þeim landssvæðum sem til-
heyra Reykjavíkurborg.
Þetta skipulagsitímiabil nær
til ársins 1983 og ber þó að
taka skipulagið til endursikoð-
unar á fimm áría fresti. Slík
endurskoðun hefur nú verið á-
kveðin og f alin borgarverk-
fræðingi og skipulagsnefnd.
Enda þótt við höldum okkur
við þær forsendur, sem voru
grundvöllur þessarar ákvörðun-
ar, eða áætlunar, er augljóst
að áhrif Reykjavíkur á þróun
skiplags og nýtingu landssvæða
eru mjög takmörkuð utan borg-
armarkanna. Raunhæf afskipti
og áhrif borgarstjómac tak-
mairkast við landssvæði borgiar-
innar sjálfrar.
Samvinnunefndin um skipu-
lagsmál höfuðborgairsvæðisins
er aðeins umræðuneínd og ráð-
gja'faraðili. Hún er enginn á-
kvöirðunaraðili eða valdasitofn-
un.
Ljóst er að þagar litið er tii
lengri framtíðar hlýtur Reykja-
vík að þurfa á stárauknuim
landsisvæðum að balda. Og
raunverunlegir þróuniarmögu-
leitoar borgarinnar liggja til
einnar áttar, þ.e. í norðaustur,
til sveitabyggðarinnar í Mos-
fellssveit og Kjalameshreppi.
í þessum hreppum báðum eru
mikil og fögur byggingarsvæði.
einkum meðfram ströndur. og
vogum. Er bent á það í bók-
inni um aðalskipula-gið, að í
þessum sveitum báðum eigi að
geta risið byggð fyriir 50 til
10o þúsund íbúa í framtíðinni.
I beinum tengslum
Enginn vafi er á þvi að haig-
kvæmt er og heppilegt að sú
þéttbýli sþróun sem í fram-
tiðinni hlýtur að verða í Mos-
fellssveit og á Kjatamesi, eigi
sér stað í beinum tenigslum
við heildarskipulaig Reykjavík-
ur og að stjórnun þessa svæð-
is all® verði samræmd og á
einni hendi.
Að vísu hefur þegar á-tt sér
stað nokkur þétthýlismyndun í
Mosifellssveit, einkum við
Reykjalund, Álafoss, Brúarliand
og Lágafell. Ekki getur talizt
seskilegt að slík þróun hialdi
lengi áfram án beinn-a tengsla
við skipulag Reykjavíkur. Á-
framhald á ]>eirri braut hlýtur
íyrr én varir að valda ýmis-
konar erfiðleikum og árekstirum
og torvelda eðlilega þróun
Reykjavíkur. Þetta á einkum
við þegar litið er til framtið-
arinnar og þeirrar aðstöðu, sem
þá þarf að vera fyrir hendj til
skipulágningar byggðahverfa
og nýtingar landsisvæða til
margvíslegrar starfsemi í
stækikandi borg.
Mosfells- og Kjalar-
neshreppar
Svæði það, sem Reykjavík,
Mosfellshreppur og Kjalames-
hreppur ráða yfisr er nú að
verða eiitt samfellt atvinnu-
svæði. Einstaklingar sækja at-
vinnu sína í þessi sveitarfélöig
næstum óháð þvi í hverju
þeirira ]>eir búa. Þesisi þróun
hefur þegar átt sér stað að því
er vairðar Reykjiavík, Kópa-
vogskaupstað, Garðahrepp oe
Selt.iamameshrepp og að
nokkru leyti Hafnarfjörð. Gera
má ráð fyrir að hún verði
Guðmundur Vigfússon talar á síðasta borgarstjómarfundi.
hin sam-a með Mosfellssveit og
Kjalames.
Nú bagar þannig til að mis-
góðair aðstæður eru til atvinnu-
rekstrar í hinum einstöku
sveitarfélöigum. 1 einu getur
landið verið heppilegt en
sveitarfélagdð skort bolmagn
til að veita atvinnufyrirtæki
þá þjón-ustu, sem því er nauð-
synleg.
Þegar stór atvinnufyrirtæki
setjast að í litlu sveitarféliaigi
hlýzt oft af því að aðilar þessa
sveitarfélags fá aðstöðu til að
láta fyrirtækið eða íyrirtækin
gera allt fyrir sig: greiða út-
svarið, reisa fél-agsheimdli og
Skóla o.s.frv., en það hlýtur
að teljast óeðlilegt að sveitar-
félög geti selt þannig aðstöð-
una. Af þessu hlýzt að sveitar-
félög' fana að keppa um hylli
fyrirtækja. Þetta getur einnig
valdið ]>ví að fyrirtæki rísa á
skipula-gslegia óheppilegum stöð-
um. X þessu samb. má minpa á,
að ekki verður séð að t.d. otíu-
hireinsuniarstöð sé bezt staðsett
í Geldiniganesá, eða hieidw að
það sé baigkvæm ráðstöfun að
setjia eitt minkabú niður á
Kj alamesi og annað í Gufu-
nesi. Væru þessi siveitarfélög
sameinuð í eitt eða ef lög
væru til um samei-ginlega skipu-
la'gningu þeirra, mundi olíu-
hreinsunarstöð verða staðsett
þar sem hún yrði aldrei inni
í byggð, og minkabú myndu
a.m.k. vera saman á einu
svæði.
Þá er mjög mikilvæigt það
sem lýtur að skipulagningurmi
sjálfri. AU-t vegakerfið er sam-
eiginlegt á svona svæði. Ailt
skólakerfið yrði heilstéyptara
væri það rékið af stærri heild.
Verzlanamiðstöðvar sem annars
Framihaild á síðu 9.
Um daginn og veginn
Rabbað um kosningar og fleira
Kjósandi góður haf ei hátt
hér er svo margt að ugga:
Konimúnistar í hverri gátt.
Kratar Ieynast í skugga.
íhaldið hyggur alltaf flátt
illu ráðin þcir brugga.
En Framsókn bendir í frcls-
isátt
með fals undir hverjum
ugga.
K.G.
Ég get ekki vel að því ge-rt,
að alltaf, þegar liður að kosn-
ingumi, kemur mór í hug þessi
snjalla vísa, som einn kunn-
ingi minn orti fyrir kosningar
1963. Ágætuir hagyröingur og
forláta húmoristi.
Svona augum líta nú víst
flokikarnir hver á annan, <>g
kannski sýnir þetta lífea von-
brigði hins almenna kjósanda
sem ekki er vel ánægður mcð
illok'kinn sinn, en tokur það
ráð að krydda tilveruna með
gamansemd með því að líta
alvarlega liluti í broslegu Ijósi.
Það má nefnilega eklki miinna
vera, en að við reynum að
hafa sikemimtun af blessuðum
pólit.íkusunum og miargir þeirra
eru sikemmtilegir og skomimiti-
legastir þeir, sem eru óvili-
andi fyn-dni-r, þcir taika lamgt
fram atvinnutrúðunum. Tök-
um til dæmis rúðherraina, höf-
um við nokkuim tfma lært að
meta þá rétt? Ofclkur siámar
auðvitað, að það sé tailað ó-
virðulega um þá í Svilþjóð.
Við viljum elklki, að oklkar
heimili sé haift að sipotti á
öðruim bæjum. En eru þeir
Gylfi og Bjami kamnski ekki
ólfkt skemmtilegri leikarar en
Ómar Ragnairs og Svavar
Gests? Eða va-r kannski ekki
gamian að lesa greinina haus
Eggerts, þegar hann var að
biðjast afsökunar á að hafa
fellt verðgæzluílruimviarpið, og
skaimma Framsókn fyrir þann
ótuktarsikiaip að hjálpa honum
till þess? Það er nefnilega mik-
ill sannleikur í því sem
frændur vorir Danir segja:
„Don som kum tar spþg for
spþg 7 og aiivor kun ailvoriligt
/ han og hun har faktiskt
fattett 7 begge dele dárfligt..“
LÁN f ÓLÁNI
Okkur renrnur eðliiega til
rifja, að sú pólitíslka hreyfing,
scm styðst við verkailýðinn og
heldur fram hans rétti skuli
okki vera samstiIHtairi en raun
bor vitni. Víst er þetta rauna-
legt, en okkur sést ]>ó oft yfir
það hverjar orsalkimar eru og
jafnvel, að þetta hefur vissa
kosti í för með sér. Það heifur
sýnt sig, að aillltaf þegair niftur-
haildið byrjar sitóirsókn gegn
alþýðunni, hverfa fleiri og
fieiri úr vinstri hreyfingunni
yfir til hægri, en eftir stond-
ur minni en heilsteyptaii
flokkur, seim á fyrir sér að
eflast. Hugsum dkikur að saga
Sósíalistafllokksáns frá 1942
hefði verið ein óslitin sigur-
ganga. Hvar hefðu Jónas Har-
alz og Björp Jónsson þá verið
í flokki nú? Því er heldur
ekiki svo varið, að hægri
flokkamir séu lausir við immri
valdabaráttu og sundrung, en
það er sjaldigæfaim, að þeir
sem undir verða í baráttunni
yfirgefi floiklkinn sinn. Þeir
vita, að hann er vaildatæki
þeirrar stéttar, sem þeir til-
heyra eða vilja ti'Uieyra, og
svo bíða þeir átekta og brýna
klæmair til að standa sig i
baráttunni um næsta bita,
sem til féililur. Hinir sem að-
hýllast sósíalisma og fólags-
loga lausn þjóðlfélagsvanda-
máilanna, telja sig berjast fyt'-
ir hugsjón. Og hafi þeir bar-
izt lengi, vjll oft fara svo, að
þeir trúa engum nema sjálfum
sér fyrir hugsjóninni og að
lokum finnst þeim þeir vera
eins konar persónugervingiur
hugsjónarinnar, og að hafna
þeirra forustu sé að svfkja
hugsjónina. Maður getur haft
samúð með þessuim mönnum.
Sumir þeirra hafa laigt mikið
á sig og barizt hinni góðu bar-
áttu, en þeir em ekki lengur
færir til forustu, af því að
þeir gera ekki greinaiimun á
stefnumálum og eigin persónu
Og þó segja rruegi, að kjörorð
þeirra sé hið saima og Péturs
þnhross: „Halldiið árunni
hreinni“, þá er eins og það
vilji slettast upp á hana, Þetta
hefur nú hent nolkkra fomvini
mína í Sósíallistaféiliaigi Reykja-
vikur. Og nú er svo kamiið að
fhaíldið er fairdð að tala heldur
vel um þá og hætt að kalla þá
kommúnista. Það finnst mér,
að ætti að vera þeim sár
reynsla.
RAUNALEG SAGA
Einu sinni var hundur, sem
hafði stoilið kjötstykki. Hann
hélt á burt með það til að
gaeða sér á því. En á leið
hans var lækur, og yfir ileek-
inn lá brú. En sem seppi kom
út á brúna, sá hann mynd
sína í vatninu og hélt, að þar
væri annar hundur með kjöt-
stykld, og því vildi hann ná
Mka, og glefsaðd eftir því. En
það fór ilíla fyrir honum.
Kjötstykkið hans flaut burt
með straumnum. Þessi dæmi-
saga, sem miigmdnnir aökennd
sé við Esóp, hefur nú sann-
azt á fomtounningja mínum
Hanniibal Valdimarssyni. Þeg-
ar hann gekk til liðs við Sos-
íailLstaiflokkinn um stofnun Al-
þýðubandalaigsins, hafði hann
öll ytri slkilyrði til að gerast
uimsvifaimákilil og ságursæll
foringi í sósialiskri hreyfingu.
Og það hef ég fyrir satt, að
þau ár, sem hann vann af fúll-
um heilindum með AlHþýðu-
bandalaiginu hafi verið ham-
ingjusamasti kaflli ævi hans.
En honum var ékki nógu sýnt
um að vinna með öðrum, Og
eins og hann saigði eitt sinn
sjálfur: „Þeir sem ekki geta
unnið meö öðrum verða að fá
að vera einir.“ Að vísu hefur
nú safnazt um hann nokkur
hópur marrna úr öllum flokk-
uim, sem Ifkt er ástatt um, en
auðvitað hafa þessir menn
ekki getað mairkað neina sam-
Hlöðver Sigurðsson
eiginlega stefnu, suma þedrra
direymir eflaiust um það að
verða sá reyrsipnotL ^em ihalld-
inu nægi til að styðjast við,
þegair það hefur misst mieiri-
hlutann. Aðrir trúa þvi í eán-
lægni, að samtöfc þessi sitefni
tiíl vinstri, þótt framundan sé
bara þoka. Meira að segja
Fraimsókn hafnaði tiliboði
þeirra að slást í förina og
halda hina leiðina. Qg ruú era
alilar horfur á, að þeir gangi
bara í hring eins og villtum
mönnum er gjamast. Sumum
finnst vfst ekki klofningi
vinstri aflanna gerð fuHl skil
ef ekiki er minnzt á Framsókn
og Allþýðufllokkinn. En þar
sem mér sýnist þeir nú helzt.
slást um það hvor fliokkurinn
á að verða hækja ílhaldsánsi,
tekur varla aö minnast þeirra.
Annars finnst mörgum cntr’.j-
legt, að íhaildið sé nú orðið
svo örvhent, að það fari að
styðjast við Framsókn, svo
lengi hafa kratar verið þess
hægri hönd.
Á hvítasunnu 1970.
Hlöðver Sígurðsson.
j
I