Þjóðviljinn - 28.08.1970, Síða 8

g — ÞJÓÐVILJINN
Föstuidaguir 28. ágúst 1970
NICHOLAS BLAKE:
DÝPSTA
UNDIN
1
FYRSTI HLUTI
1. katli
Það er tími til kominn að ég
segi þessa sögu. Ég vedt ekiki
hvort ég kem því nokkum tíma
í verk að fá hana gefna út; ekki
vegna þess að ég sé hræddur
um að særa fólkið sem hún
fjallar um — þeir sem næst er
höggvið eru látnir, heldur vegna
þess að hún er eins konar skrift-
ír, og ég hef aldrei verið hrif-
inn af rithöfundum sem játa
synddr sínar opinberlega.
Þegar ég hugsa til baka um hið
dýrðlega sumar í Vestur-lrlandi
árið 1939, fyrir 30 árum, þá birtist
mér ævinlega ákveðdn mynd sem
bægir öllu öðru frá. Ég ligg
í rúmi og i kroppi rm'nurn er
glóð tveggja h'kama. Hún stend-
ur við opinn gluggann og læt-
ur tunglskinsbjarta næturgoluna
kæla sig. Ég sé aftur fyrir mér
mjúkar línur líkama hennar, sem
minntu mig ævinlega á stunda-
glas, redstan hálsinn og grannar
axli'mar, dálitið stutta fótiegg-
ina og hina hrífandi línu niður
baikið, sem var hullið til hálfs
af dBkkrauðu hárinu, sem sýnd-
íst næstum svart í tunglsljósinu.
Nóttin hefur gert blómin á
Budhsíunm undir glugganum
einna líkust svörtum blóðdrop-
um. Lengra burtu niðar fljótið
sofandalega. Hún er nakin.
. Ég held það sé vegna þess að
ég fæ enn slæma samvizku þeg-
ar ég hugsa um hana, vegna
þess að hún krafðist eiginlega
svo lítils meðan hún lilföi, vegna
þess að hún á skilið að fá sinn
eiginn minnisvarða (og skyldi ég
ekki vera hinn eini sem man
hana enn svo ljóslega) — já,
það er til að greiða gamla þakk-
lætisskuld sem ég er tilneyddur
að sferifa þessa sögu. Sögu sem
hófst hvað sjálfan mig ^snerti
sem sveitasæla, breyttist í öm-
urlegan skopleik og endaði loks
sem harmleikur.
Já, en Eyre er alls ekki vanur
að segja sögur af þvi tagi, segja
lesendur skáldsagna minna. Og
HÁRGREIÐSLAN
Hárgreiðslo- og snyrtistofa
Steinu og Dódó
Laugav. 188 III. hæð (Iyfta)
Sími 24-6-16.
Perma
Hárgreiðslu- og snyrtistofa
Garðastræti 21. SÍMI 33-9-68.
þeir hafa sennilega rétt fyrir
sér.
En þetta eru í rauin og veru
skrdftir, atburðir sem ég hef
sjálfur lifað. Og ég vildi óska
að þeir hefðu aldrei gerzt. Eins
og guð er yfir mér, þá óska ég
þess að þeir hefðu aldrei gerzt.
Ég var nýlega orðinn þrítugur.
Fyrstu tvær skáldsögumar mín-
ar höfðu tfleragið ágætar viðtök-
ur, og útgefandi mdnn hafði boð-
ið mér 300 pund á ári í þrjú
ár meðan ég væri að síkrifa
næstu bækur mínar. Um svipað
leyti hafði ég fengið dálítinn arf
eftir ömmu miína og ég þurfti
því eklki lengur að vinna sem
stundalkennari. Ég þurfti að
komast burt, ekki aðeins frá
kennslunni og staglinu, heldur
frá bókmenntaljónunum t>g fúsk-
urunurn í rithöfundastétt sem
naumast varð þverfótað fyrir í
London.
Fyrsta brauð föður míns haifði
verið við Tuam-dómikirkjuna,
sem tilheyrði írsfcu mótmælenda-
kirkjunni( En ég va-r ekki mjög
gamall þegar við fluttumst til
Englands og siðan hafði ég
aldred komið til íriands. Dauði
föður míns árið 1937 endurvaikti
minningamar um hina guð-
hræddu, írsku trúrækni bernsku
minnar, og mig langaði til að
fara í pilagrímsför til Galway,
ef til vill ednnig til Maye og
Sligo við fyrsta tækifæri.
Lesendur minir undrast sj'álí-
sagt að ég sfeuJi tala um „guð-
hræðslu" og „trúrækni“. Fyrirr
mynd mín var í þá daga Ohrist-
opher Isherwood og enginn get-
ur ásakað hann fyrir að liggja
yfi-r hugtökunum guðhræðsla og
trúrækni í fyrstu þókum sínum.
Hann var raunsær rithöfundur
með ljósmyndaaugu og ég gekk
í ljósmyndaklúbbinn sem læri-
sveinn hans: ég vildi vera hlut-
lægur, kaldhygginn og háðskur.
Þess vegna halfði ég svo sann-
arlega hluitverkaskipti þegar ég
breyttist ailt í einu í Vestur-
Iriandi úr rithöfundinum með
ljósmyndaaugað í aðkomumann
sem gaumgæfður var með ódul-
inni forvitni af öllum sem sáu
mig. Margir fá fyrr eða síðar
löngun til að feita stíg bemsku
sinnair og vegna duttlunga ör-
laiganna lá leið min á þær sllóð-
ír fyrr en flestra annarra.
Ef til viU hafði hedmaástand-
ið sín áhrif, þvi að jafnvei
stjórnmálamennirnir trúðu því
efcki lengur að við gætum um-
flúið hina ógnandi heimstyrjöld.
Það var þó ekki ósk um að
Blýja stríðið. Nei, síður en svo;
toanína getur ekki tflúið dáleið-
ahdi augu bióðþyrsts rándýrs, og
jafn fráleitt væri fyrir mig að
reyna að flýja styrjöld. Égþurfti
aðeins að fá dáiitla hvíld frá
stríðsóttanum.
Ég hefði getað gert þetta að
hættulausari flótta og farið í
leyfi ásamt Fhýllis unnustu
mdnni, ef hún hefði eklki ein-
mitt verið í ferðalagi umhverfis
jörðina með móður sinni og ríka
forstjöranum, föður sínum, sem
hefði trúlega verið ánægðari með
mig sem tengdason ef hann
hefði vitað að ég hafði í raun-
inni töluvert upp úr síðustubók-
inni minnd; en bréfin mín með
þeim ttfðindum voru bersýnilega
enn á ferðalagi umhverfis jörð-
iha án þess að hafa komizt í
hendur hinnar flaldcandi tengda-
fjölskyldu minnar. Ég ætla svo
sem ekki að halda því fram
að ég hafi eytt miklum tíma í að
skrifa Phyíllis. Hún var indæl
stúlka, en hún hafði fuJlmdkið
af þessu „himgað og ekiki lemgra“
og mokkur hundruð sjómílur
höfðu dugað tij. þess að gera
tilfinnimgar mínar í hennar garð
dálítið útþynntar.
Allir málsaðilar gengu þó enn
að þvi sem vísu að ég tæki fyrr
eða síðar á mig ábyrgðina á
henni (og aurunum hennar). En
mér fannst — og ætLi mörgum
jafnöldrum mínum hafi ekfei
verið svipað innanbrjóts — sem
hin ógnandi stríðshætta fyllti
mig ábyrgðarlausri forlagatrú,
löngun til að geifa skít í allt,
sem átti lítið skylt við nasviturt
álit minn á tilverunni til þessa.
Án. þess að hafa hugmynd um,
varð ég smám saman að edns
konar rándýri í leit að bráð,
sem ég gætj kastað mér yfir —
eða einhver annar myndi ráð-
ast á og tæta í sundur. Það
stóð ekiki skráð í stjömunum
að bæði bráð mín og rándýr-
ið sem ég átti sjólfur eftir að
verða að bráð biði mín í litlum
og rytjulegum bæ í geymdu
og gleymdu Vestur-lrlandi.
Eftir nokkurra daga dvöl í
Dyflinni, þar sem mér tökst að
kornast yfir notaðan bíl, ök ég
þvert yfir íriand, fór til Tuam,
stefndi í norður til Westport og
fann leið sem lá aftur að Gal-
way-víkinnd; stefnulaus píla-
grímsför án markmiðs eða til-
gangs. Ég hafði fengið noktour
heimilisföng hjá fasteignasölum
í Dyflinni, en húsin sem þeir
höfðu upp á að bjóða, reynd-
ust ýmist alltaf stór eða svo
hrörieg að þau toomu ekki til
greina: kofi nokkur í nánd við
Ballinroba hafði misst þakið
gersamlega eftir að hann haifði
verið skráður á lista fasteigna-
salans yfir nýtilega sumarbústaði.
Til allrar hamingju lá mér ekk-
ert á. Ég hafði aillt sumarið til
stefnu, og mér virtist bað alveg
jafrióendalegt og Atlantshafið sem
teygði óendanlegar víðáttur sín-
ar svo langt sem augað eygði
hvern einasta dag; og í Irlandi
skiptir hugtakið tími engumáli.
Ég man greinilega að mér
þótti ég vera ósvikdnn forlaga-
trúmaður þegar ég ók í suður-
átt frá Galway í þeirri áhyggju-
lausu vissu að ég myndi vita
hvar ég ætti að setjast að þeg-
ar ég fyndi rétta staðinn. Ég
gerði ráð fyrir því að forlög-
in gasfu mér einhvers konar vís-
bendingu.
Ég hafði áfoveðið að gista
þessa nótt í hóteli í Ennis. En
þegar ég var að maula bnauð-
sneið um hádegið tók ég á kort-
inu eftir nafni sem ég halflðd
ekki tekið eftir fyrr. Ef til vill
hafði óg séð það á vegarskilti
á ledðinni framhjá án þess að
veita því athygli. Oharlottestown.
Fyrir nokkrum mánuðum hafði
ég lesið hina hedllandi skéld-
sögu. „Hin rétta Oharlotte" eftir
Somerville og Ross. Og hér var
ég í tæpra fimimtán kilómetra
fjarlægð frá írskum bæ sem hét
Charlottestown. Var þetta ef til
vill vísbendingin sem ég var að
bíða eftir? Skáldsagan gerist
reyndar á aJJt öðrum slóðum í
Iriaedi, en ég fékk allt í einu
undarlegt hugboð um að þessi
staður væri að kalla á mig —
og hann lofokaði ekki með guð-
hræðslu og trúrækni eins og
Tuam hafði gert; þarna var um
að ræða ákalfia og óskýranlega
forvitni. Ef til vill var það írska
blóðið í mér sem farið var að
ólga, svo að í huga mínum för
að votta fyrir þeirri hjátrú, sem
ég var annars vanur að fyrir-
líta.
Þegar ég ók inn í Ðharlottes-
town bægði ég öllum hugrenn-
ingum frá mér sem heimskullegri
vitleysu. Þessi staður hafði ekk-
ert til að bera sem vakti áhuga
minn — dæmigerður smábær í
Vestur-íriandi, löng aðalgatasem
hélt áfram upp að krossgötuim
og beygði þaðan að brú yfir
ána; hér og þar á götunni lágu
letilegiir, sofandi asnar, báðum
megin við hana voru rislág, dap-
urleg hús, annaðhvert þeirra með
búðarglugga, þar sem hrúgaðvar
upp allkyns samsafni af vam-
ingd. Ef til vill fyndist venju-
legum ferðamanni staðurinn eins
konar auignayndi, en ég hafði
á leið minni séð fjöldann allan
af rytjulegum smábæjum af
þessu tagi.
Ég var í þann veginn að halda
á brcxtt þega-r ég heyrði ógn-
vekjandi urg og óhljóð í bílvél-
inni. Gamall -karifauskur sem
hallaði sér upp að bensíngeymi,
opnaði vélarrúmið og rak tin-
andi auigum og klaufalega fing-
urna langt inn í vélina áður
en hann gafst loks upp og hall-
aði sér aftur eins og í leiðslu
upp að benzíndælunni.
(gníinental
ÖNNUMST ALLAR
VIÐGERÐIR A
DRÁTTARVÉLA
HJÓLBÖRÐUM
Sjóðum einnig í
stóra hjólbarða af
jarðvinnslutækjum
SENDUM UM ALLT LAND
GÚMMÍVINNUSTOFAN HF.
SKJPHOLTf 35 REYKJAVÍK
SÍMI 31055
HARPIC er ilmandf efni sem hreinsar
salernisskálina og drepur sýkla
Húsráðendur!
Geri við heita og kalda krana, WC og WC-kassa,
leka á ofnum og hitaveituleiðslum.
STILLI HITAVEITUKERFI
HILMAR J. H LÚTHERSSON
pípulagningameistari.
Sími 17041 — til kl. 22 e.h.
!iilííílliiiiillllllli!li!lllil!liilllSilSililllilllll!!illlll!!ll!ni!i!ii!iill!iliílliiíil!!l!il!liiil!UíliiliiiiiSiiS!i!i!IIS!!i!iiHlllli
/%>
........
•íifa iv/íísí :v.vf •v.-.-j v.-.v vtuSíáHAk'j "Lm:'/ ‘ twí íí.ívIíí/
HEFUR TEPPIN SEM
HENTA YÐUR
D
TEPPAHUSIÐ
*
SUÐURIANDS-
BRAUT 10
*
SÍMI 83570

f!nni:iiiiiiíHi?5í?inififif!Ílliiiiíl{!Slllli!iíiHSííliliHlllni!fíinnmsHSi!SiHn!!iiiH?Hi!!iii!iiii!iiiimiiiimííiSiiii!f!l5
BÍLASKOÐUN & STILLING
Skúlagötu 32.
MOTORSTILLINGAR
HJÚLASTILLINGAR LJÚSASTiLLINGAR
LátiS stilla í tíma.
Fljót og örugg þjónusta.
13-10 0

Dömusíðbuxur — Ferða-
og sportbuxur karlmanna
Drengja- og unglingabuxur
ox.
— Laugavegi 71 — sími 20141.
Frá Raznoexport, U.S.S.R.
Aog B gæðaflokkar
MarsMngCompanylif
Laugaveg 103 sími 1 73 73
Volkswageneigendur
Höfum fyrirliggjandi BRETTl — HURÐIR — VÉLALOB
og GEYMSLTJLOK á Volkswagen i allflestum litum. —
Skiptum á eimtm degj með dagsfyrirvara fyrir ákveðið
verð. - RK7NII) VTÐSKIPTIN.
Bílasprautun Garðars Sigmundssonar,
SMpholU 25 - Sími 19099 op 20988