Þjóðviljinn - 04.12.1970, Blaðsíða 6

g SÍÐA — E>JÓÐVIIjJ ENN — Föstudagur 4. dieseunlbier 1970.
bækur
Bækur Sögufélagsins; Saga
og íslenzkir ættstuðlar II.
Baekur Sögufélagsins í ár eru
nýútkomnar en þaö eru 8.
hefti Sögu, tímarits félagsins
og n. bindi íslenzkra ættstuðla
eftir Einar Bjarnason. Félags-
menn í Sögufélaginu fá tíma-
ritió Sögu ókeypis fyrir ár-
gjald sitt til félagsins, sem nú
er kr. 400, en auk þess fá þeir
allar aðrar bækur félagsins
með 20% afslætti frá útsölu-
verði. Hefur Sögufélagið gefið
út margt merkra bóka á und-
anförnum árum og áratugum
sem enn eru fáanlegar, og gef-
ur félagið fólki kost á að eign-
ast útgáfurit þess með sérstök-
um afborgunarkjörum, sam-
kvæmt samningi sem umboðs-
menn þess hafa undir höndum.
Tímaritið Saga er að þess'u
sinni 320 bls. að sitærð og flyt-
ur allmargar greinar. Amór
Siguxjónsson ritar greinina:

Jólablað Vikunnar
Jólablað Vikrunnair eg feomdð
út, 104 siður að stærð, þar af
átta síður litprentaðar á
myndapappír. Af efni þess má
nefná: Hefur hejmuirinn batnað
eða versnað síðasta áratuginn?
Ýmsir þefektir menn svara þess-
ári spumingu Vifcunmar; Hið
girófa höfðar til nútímafólks,
rætt við Jens Guðjónsson, gnll-
smið. og birtar myndir af ný-
stárlegum sfeartgripum hans;
Mig dreymir um nýtt sambýl-
isform. rætt við Kristínu Ól-
afsdóttuir, söngkonu og kynni
bamatímans í sjónvarpinu; Jól
bemsku minnar, sönn írásögn
eftir Stefán frá Hvítadal; Þeir
sömdu jólasálma allra ald>a,
grein um höfunda Heims um
ból Dg hvemig þessi faTlegi jóla-
sálmuT varð sameign alls
heimsins; Sinn er jólasiður í
landi hverju gTein um ólíka
jólasiði i hinum ýmsu löndum;
Á vængjum söngsins, grein um
ástir ævintýraskáldsins H. C.
Andersems; Fimm dögum fyrir
jól, smásaga eftjr Mariu Lyn>g;
Gamla brúðan, jólasaga fyrir
yngstu lesenduma eftir Her-
dísi Egilsdóttur, kennara,
myndiskreytt af höfundi; Jóla-
baksturinn, sem Dröfn H. Far-
estveit, húsmæðrafeenniari, hef-
ur annazt fyrir Vifcuna; Heíla-
brot fyrir alla fjölskylduna,
Vinsælir samkvæmisleikir og
ótalmargt fleira. Þá má geta
þess að lokum, að Jólagetraun
Vikunnar lýkur í jöiablaðinu,
en vinningar eru 500 talsins,
leikiföng af öllum stærðum og
gerðum, sem verða afhent fyrir
jól.
Kveifeurinn í fornri sagnarit-
un íslenzfcrj. Trausti Einiarsson:
Nofetour atriði varðandd fund
íslands, siglingar og landnám.
Birt er erindi er Edvard Bull
fiutti á aldiarafmæld Sögufé-
laigsdns norsfea, og fjmm bréf
frá Hihniari Finsen stiftamit-
manrni tdl diómsimálaráðherra
Danmerkur á árunum 1867 tdl
1868 með inngangi eftir Sveirri
Kristjánsson sagnfræðing.
Bjöm O. Björnsson ritar grein-
ina: Upphaf hölda og hersa,
og Jón Sigurðsson ritar um
Alberfi, er eitt sdnn var fs-
landsmálaráðherra. Þá koma
tvær greinar eftir M'agnús Má
Lárusson bá'Sfeólarektor • And-
mæli við doktorsvöm í Osló og
Hvenær lokaðist leiðin norður.
Enníremur eru í ritiniu grein-
airnar Þjóðsagnjr og sagnfræðd
eftir Hallfreð Örn Eiriksson
og vifeið að iandi og sö'gu í
Landeyjum eftir Þórð Tómas-
son. Einnig eru í ritinu rit-
fregnir og stutt grein eftir ann-
an ritstjórann, Bjöm Þorsteins-
son sagnfræðing, en hiann er
Einar Bjarnason.
jafnframt forseti Sögufélags-
ins. Meðritstjóri hans við sögu
er Bjöm Sigfússon báskóla-
bó'kavörður.
fslenzkir ættstuðlar II. bindi
er einnig allstór bók 280 bls.
að lengd. Er meginefni hennar
framhald af niðjataii Lofts
rífea Guttormssonar, er hófist
í I. bindj ritverksins, en síðan
hefst fyrri hluti niðjatals Er-
lends lögmanns Ólafssonar.
Segir á kápusíðu bófearinnar,
að höfundur hennar, Einar
Bjamason próíessor, hafi í
ljósi nýjustu heimilda endur-
skoðað íslenzka ættfræði,
breinsað hana af getspekj og
láti heimildilmiar tala sínu
máli. íslenzkir ættstuðlar eigi
að vera ritröð, sem leysj af
hólmi eldri úrelt ættfræðirit.
Frægur njósnarí leysir frá
skjóðunni / einni Hiidarbóka
Blaðinu hafa borizt þrjár
bækur frá Bókaútgáfunnj
Hildi. Er ein þeirra sýnu for-
vitnilegust — „Þögla stríðið“
eftir hinn þekkta brezka njóisn-
ara og sovézfca gagnnjósnara
Kim Philby.
Brezki rithöfundurinn Grah-
am Greene slfcrifar formála að
bókinni, en hann stairfaðj um
skeið í brezku leyniþjónustunni
undir stjóm Philbys og telur
hann bókina „æsilegri en
nokkra njósnaskáldsögu". Phjl-
by var, eins og marga rekur
minni til, allháttsettur í hrezfeu
leyniþjónustunni, en vann jafn-
framt fyrir Sovótmenn, og
strauk til Mosfcvu með sögufeg-
um hætiti þegar grunsemdir
tó>ku að beiniast að honutn. Mál
han® vaktj upp miki'S fjaðra-
fok í vestrænni njóisnastarf-
semi og eru ekkj öll kurl kom-
in til grafar í þeim efnum
enn. Þá er þess að geta, að
gagnrýnendur hafa talið Phil-
by góðan penna.
Greifinn á Kirkjubæ heitir
Framhald á 9. sáðu.
Blaðamannafundur með Karl Vibach leikstjóra
Varla gat Goethe búizt við
að Faust yrðisýndurá Thule
□ Jólaleifcrit Þjóðleikhúss-
ins er Faust Goethes, og hef-
ur leikstjórirm, Karl Vibach,
leikhússtjóri í Liibeck sem
hefur mikla reynslu af Faust-
sýningum, nú tekið við æf-
ingum.
Vibach er nýkominn til lands-
ins ásamt Kiröhn leikmynd-a-
smið og segir hér óvenjugóða
aðkomu, en til þessa faefur
Gísli Alfreðsson stjómað æf-
ingum. í vor vaæ skipað í hlut-
verk og leikur Gunnar .Eyj-
ólfsson Faust, Róbert Am-
finnsson Mefiistofeles og Sig-
iríður Þorvaldsdióttir Margréti.
AHs taka meira en 60 manns
þátt í sýningunni. Þýðinguna
gerðj Yngvi Jóihannesson.
Vibaeh fór nokksrum orðum
á blaðamannafundi í gaar um
þýðingu Faruists sem þýzks
þjóðarleiks, sem byggður er
á >alþakfetri sögn sem um lang-
an aldur var ledkin á torgum
markaðsborga, og srvo á mann-
viti skáldjöfursiins Goethes.
Hann lagði áherzlu á að Faust
væri ekki rómantískt ledferit
þótt það væri skrifað á róman-
tískum tíma, heldur sneri sór
meira til þýzkna miðalda, og
fæli þar að auki í sér srvotil
alla hina m>argþæ>ttu reynslu
leikhúsa fram til diaga Goeth-
es.
★
Sýningin verður að nokkru
leyti tengd nútímanum — m.a.
fer hin fræga Valborgiarnótt
fram við undirleik popphljóm-
sveitar (Trúbrots), og sérstak-
lega eru dregin fram í textan-
um fom og ný vandiamál að
því er varðar samskiptj pró-
fessora . og sitúdienita. Vibach
gat þess, að til að draga þann
þátt betur fraan, hefð; verið
sótt ein sena aftur í seinni
hluta Fausts.
Faust allur er fiænalangur
— og eins og venj a er til
verður fyrri hluitdnn aðeins
sýndur, og þó miikið niður
skorinn, því að sýning á honum
óstyttum mundi taika 5-6 sitund-
ir. Seinni hlutinn er sjaldan
sýndur og aldrei utan Þýzka-
liandis, nema hvað í Sviss sitj>a
undarlegir menn í bænum
Domach, anþróposofar, og þeir
leika öðru hvoru aUan Fausit,
óstyttan. Sú sýning tekur 23
klukfcuistunidir.
Vibach gat þess, að hann
hefði starfað nniieð frægum leik-
hú-smainni, Grundgens, að
Faustsýningu í Hamborg 1958.
Sú sýning fór síðan víða m.a.
tól Sovétóríkijanna, íltalíu og
Bandiaríkjanna og var þetta
fyrsta ferð þýzfcs leitohúss á
þessar slóðir eftir stríð. Vibach
sertti Valborgarmessuna á svið
með heimamönnum í þessu sam-
bandi, og alls hefur bann kom-
ið við sögu 14 Faustsýninga
heima og erlendis sem stjóm-
Goethe
andi eða Ieifcari. Síðast stjóm-
aði bann Faust í leikhúsi sínu
í Lubeck í vor.
Vibach gat þess, að vísumar
um Kónginn í Thule væru eitt
af því sem allir könnuðust v'ið
úr Faust i Þýzfcalandi, bæði
ljóð og lag. En varla, sagði
hann, hefur Goetibe búizt við
þvi að Fa-ust bans yrði nofck-
umtíma sýndur á sjálfu Thule.
Nýr greinafíokkur
um þjóðleg fræði
— eftir Árna Óla, og ein af Reykja-
víkurbókum hans útgefin í 2. sinn
ísafoldarprentsmiðja hf. hef-
ur gefið út nýja bók eftir Áma
Óla og sent eina af fyrri bók-
um þessa vinsæla höfundar frá
sér í 2. útgáfu.

Bókin sem ísafold hefur end-
urútgefið eæ „Gamla Reykja-
vík“. Hún kom fyrst út árið
1954, en þá hafði Ámi Óla
áðuæ sent frá sér bófcina „For-
tið Reykjavíkur“. Efni þessara
Reykjavíkurbófca, eins og hinna
síðari, eru sjálfstæðir þættiir
úr sögu höfuðstaðar íslands,
raktiir eftir þeim heimildum
sem til eru. „Fyrir höfundi
vafcti er h>ann tók þessa þætti
saman", segir í kynningarorð-
um á bókarbápu, „að þeir
mynduðu tengilið milli nútíðar
og fortíðar, þannjg að hinn
miikli fjöldi manna, sem til
Reykjavíkur hefur fLuft hin
síðari ár, gæti sótt i bækur
þessar nokkum fróðledk um
sögu staðarins allt frá þeim
tíma að Seltjarnamesið byggðu
bændur einir, þar til þar viar
risin höfuðborg landsdns".
Ámi Óla.
Hin nýja bók Árna Óla nefn-
ist Grúsk II og er framibailid
fyrri bófcar höfundiar með
þess-u nafni. en hún kom út
árið 1964 og hlaiUit mjöig góðar
viðtökur. í þessu ö’ðru bindi
Grúsfcs eru birtar allmiargar
greinar um þjóðleg fræði, m.a.
þessar: Hverjir fundu ísland?
Kjalaimesþing og Alþingi hið
fomta. Eirífcur rauði var fædd-
ur á íslandi. Geirmundiur helj-
airskinn. Ættstöðvar SkiaUia-
gríms. Vandræðakiafli í Egils
sögu. HaUsteinsþrælar. Gauk-
Uir Trandilsson. Fom sverð og
sverðsmíðar. íslenzk náittúiru-
grös. Þríir merkisgripir úr
sömu ætit. Pistill um trúar-
brögð. Gljúfrabúi. Úr fomum
trúarljóðum. Eitt er Lögberg.
Bókin Grúsk II er röskiar
290 siður og í henni nokfcrar
Ijósmyndir og teikningar, en
ýbarleg nafnaskrá. aftast.
Nýjasta bók
Desmond Bagley
komin nt
Nýjasta bók Desmond Bagley
heitir Eituirsmyglarar og er
komin út á jólamarkaðinn. ■
Fjallar sagan um baráttu lít-
ils og barðsnúins bóps manna
við voldugan eiturlyfjahring,
sem smyglar heroini frá Aust-
urlöndum nær til Evrópu og
Bandiaríkjianna. Áður hafa
kornið út Sfcriðan og Víveró-
bréfið eftir sama höfund. Það
er bófeaútgáfan Suðri er gefur
þessar bækur úit hér á lamdi.
Sjöunda bóik Desmond Bagleys
heitir „Running hlind“. Gerist
hún á Islandi og er sögð æsi-
spennandi saga. Kemur hún
væntanlega á bókiamarkað hér
í ísfenzkri þýðingu á næsta
ári.
Góði dótinn Svejk kominn
út hjó Víkurótgófunni
Vítourútgáfan geflur út ,.Góða
dátann Svejk“ eftir tékkneska
rithöf Jaroslaiv Hasek. I bók-
inni eru lífca teikningar Joseph
Lada. Þýðing sú er hér bdrtist,
er etftir Karl ísfeld oig kom
út á árunum 1942 til 1943, en
hefur verið uppseld árumsam-
an. Hét hún þá Ævintýri góða
dótans Svejk í heimestyrjöld-
inni.
I 'inngangi að bókinni segir
Jairoslav Hasek svo: „Umbrota-
tím>ar krefjast mikilfaæflra
manna. Til eru hetjur, hflédræg-
ar og auðmjúkar, án frægðar
og sögulegs dýrðarljóma Naip-
ofeons. En væri skapferli þedrra
rannsakað, myndi það skyggja
á frægð Alexanders Makedon-
íukonungs. Enn í dag mé sjá
á götum Pragborgar gamlan,
slitinn mann, sem hefur ekki
huigmiynd um miikilvægi sítt í
sö'gu síðustu tíma. Auðmjúfcur
gengiur hann ledðar sinnar, ó-
náðar engan, og enginn bflaða-
maður ónáðar hann heldur mieð
því að biðja hann um viðtal.
Vaeri hann spurður að heiti.
Karl ísfeld
miyndi hann svara yfirlætislaust:
„Ég heiti nú Svejk“.
Og þessi gamfli, yfiirflætislausi
og slitni maður er í reiun og
sannleika góði dótinn Svejk,
huigprúða hetjan, sem & sínum
, Framhald á 9. síðu.
i
i