Þjóðviljinn - 19.10.1971, Qupperneq 3

exssatm
íð. oðöfeöber 1081- — MÖ©«VIfeJaNNr* SlÐA 3
Þjóðleikhúsið:
ALLT í GARÐINUM
eftir EDWARD ALBEE
Endursamið eftir leikriti GILES COOPERS
Leikstjóri: BALDVIN HALLDÖRSSON
Sú var tiðin að Edwar-d Albee
var talimn efnilegaist leikskáld í
Bandaríkjunum og við hann
bundnar miklar vonir; suniir
héldu jaifnvel að hann myndi
varpa mýjurn Ijóma á leikræn-
an skáldíjkap lamdsins, vera
sjáifur Engene O'Neill endiur-
borinn. Hann fór lfka óneitan-
lega mjög vel af stað, einþátt-
ungar þeir sem hann birti fyr.st
vöktu aðdáun og athygli og
míina á meðal am.narra, en há-
tindii sínum og mestri frægð
máði hamn með 'hinu seiðsterka,
stórbrotna oig huigtælka verki
„Hver er hræddur við Virginiu
Woolf?“ sem sýnt var í Þjóð-
leikhúsitnu árið 1965 umdir leik-
stjóm Baldvins Halldórssonar
við mikla aðsókn og orðstír;
enda voru Helga Valtýsdóttir og
Róbert Armfinnsson í aðailhLut-
verfkum. Ég ritaði mikið lof
um sjónieikinn og sýninguma og
hef etkki skipt um skoðun;hitt
lét ég einnig í ljósi að Albee
ætti fiölmörgum eldri meistu.-
um mikáð upp að umma, ogværi
enginn byltingarm aður eða ný-
sköpuður í leikhúsimiálum.
Bn vonimar hafa þvf miður
ekki rætzt, leið skiáldsins hefur
greinilega legiið beina leið niður
á við á síðustu sjö árum, þrátt
fýfif'! ,!,h‘á'étfémimit lof“ merkra
amierískra gagnrýnenda sem
vandlega er á minnzt í leík-
skránni. Urh einm þelrra er þó
þagað þumnu hljóði, en það er
Robert Brunsitein prófessor í
Yale og senmilega skarpastur og
mest metinm leikdómenda vestra
á síðustu árum. Hamm á vart
nóglUi hörð orð og áfellandi um
síðari ieikrit Albee, sakar hann
sikefjalaust um tilfinnamlegan
skort á frumlleika og eimlægni,
um tómleika, tilgerð og sýnd-
armemnsku; vera má að hann
kornist of harkalega að orði, nn
það er ég ekiki mœgillega dótn-
bær. Víst er að eiitt þeirra verka
sem talin erii í skránmi „Mai-
colm“ að nafni, Maut svo herfi-
Leigar mlóttökur lærðra sem
leikra að það féll við fyrsta
högg og var aðeims sýnt í fimm
daga. „Malcoim“ var saminn
eftir skáldsögu eins og fleiri
þessara verka, þa<5 er, eins og
ímyndunarafl og sálfræðilegur
Skilningur skáldsins sé þorrinn
að mestu. Bn hvað um það —
Edward Albee er svo gáfaðt'.r
höfundur að enn er að værnta
merkra og góðra Muta úr þenna
hans, það er aldrei að vita.
Þess er vart getið í leik-
skránni að „Allt í garðinum" er
alls elkki eftir Alhee, heldur stað-
færsla og stælinig á gamamlleik
eftir fremaur lítt þekktam ensk-
an höfund sviðsleika og sjón-
varps, Giles Cooper að nafni, en
hann er nú látinn. Eg hef því
miður ekki máð í texta Coop-
ers, en lesið allrækilegar lýsing-
ar á honum, og svo mikið er
víst að efni og fólk, átök, kímr.i
og ádeila er að mestu söm i
báðum gerðum; Albee hefur ekki
einu sinni haift fyrir því að
breyta nöfnum sumra helztu
persónamna: Jenny, Roger, Jack
ásamt fleirum — segja má að
lítið leggist fyrir kappann. Að
sjálfsögðu hef-ur hann ýmsu
vikið við, fært texta hins
enska höfundar til bamdarísks
málfars, skerpt ádeiluna, dregið
ýmiis vamdamál sem hrjá stór-
veldið vestræna fram í dags-
ljósið, breytt sumu fólkinu og
þar fram eftir götunum. Leik-
rit Coopers naut vinsælda á
símum tfma, það var meðal ann-
t.rp sýnt í kóngsins Kaupmamna-
höfin og er rúmum fimm árum
eldra en stæling Albee. Einhverm
veginn læðist að mér sá órök-
studdi grunur að leikurinn hafi
ekki mákið grætt á því að vera
fluttur frá London þar sem hann
varð til og á heima og til ein-
hverrar nafnlausrar horgar
vestan Klettafjatlai.
Um efnið sjálft er hægt að
vera fremur stuttorður. Það er
öllum bl aðalesendium marg-
kummugt af fréttum að upp hefur
komizt um giftar konur í góð-
um eða sœmilegum efinum sem
stundað haifa sfmavændi eða
brugðið sér í fyrsta flokks
pútnagreni og hlotið að launum
morð f jár — til þess að drýgja
tekjur sínar, lifa í veJlystingiim
og um fram allt vera ekki
síðri nágrömmum sínum og vin-
um, ■ uppskafningsháttur og
taumlaus fégræðigi t,r þeim fyr-
ir öllu, en um andleg verðmæti,
siðgæði eða sanna ánægju ekk-
ert skeytt. Peningar og afitur
peningar — „þrætuepli okkar
miannanna sem annað fólk dæm-
ir okllcur eftir, mælikvarðinn á
verðgildii mannsins“, segir
Jenny, helzta konan í leiknum.
Hún er í rauminni siðprýðin
sjálf, en lætur þó til leiðast að
stunda hina skuggaíegu en arð-
bæru atvinnu. Maður hemnar
Riohard verður að sjálfsögðu
viti sínu fjær af reiði þegar
hann kemst loks að öllu saman,
en sefast vonum hráðar, hegar
hann verður hess áþreifamlega
var að vinirogkunningiar þeirra
hjóna eru umdir sörnu sökina
seld, en lengra skal sagan ekki
rakin.
„Allt í garðinum“ er gaman-
leikur þrunginni ádeilu, tails-
verðri alvöru og kaldhæðni;
fólkið sem aJlt er af finna tag-
inu og býr í virðulegu úthverfi,
lausilætisdrósir og samvizk-j-
lausir, innantómir skfthælar.
Lengi framan af er um fremur
venjuilegt og viðfeldið skop að
ræða, en undir lokin tekur leilc-
urinn aðra stefnu — alsaklaus
maður er myrtur á sviðinu og
síðan hulinn í djúpri gröf í
garðinum sæla. Svo rík erspill-
ing oig hnignun nægtaþjóðfé-
lagsins höfundinum í huga,
taumlaus eigingimi og grimmd
að þeim næigir ekki annað en
berja alikunnam og slitinn boð-
skap sinin með sleggju í haus-
inn á áhorfendum. En eftir við-
tötounum að dæma féll leikur-
inn í góðain jarðveig og var æl
tekið, þótt .hláturinn léti raunar
noJdkuð á sér sfanda. Það verð-
ur áreiðanlega engim verri mað-
ur af að sjá sýningu þessa, he!d-
ur þvert á móti.
Um leilkstjóm Baldvins Hall-
dórssonar er það sikemimst að
segja að hún er vönduð út í
æsar, vel samræmd þótt verkið
fialli nokkuð í tvo ólfka blutn,
og skipam í hlutverk hafin yfir
mína gagnrýni. En mér virðist
að um tvær aðiferðir hafi í raun-
inni verið að ræða: Baldvtn er
ádeilan og kaildhæðnin efst í
huiga, dregur úr asrslunum, og
mætti otftlega láta fólk sitt tala ^
hærra, taikast hressilegar á; em '
auðvitað sýnist sitt hverjumum
þessa hluti. Hin aðferðin er sú
að leggja meiri áherzlu á skop
og kímni, hafð á meiri hraða
og snarpari átök; en við það
hefði ef til vill borið meira á
smíðagöllum leiksins; og boð-
skap höfundamna kemur le;k-
stjórinn veJ til slkila. Sviðs-
mynd Gunnars Bjamasonar er
ágætt verk, stofa hjónanna
smekkleg en ekki ríkmannleg
og náikvæmleiga eins og hún á
að vera og garðurinn frægi úti
fyrir glerður af æmu listfengi.
Þá er iþýðimg Öskars Irjcimars-
sonar blátt áifram og rituð á
góðu og smekkJegu talmóli.
Um mannlýsingar í eiginleg-
um skilninigi er tæpast aðræða,
heldur í hæsta lagi hversdags-
legar manngerðir, flestar sviu-
litlar og lítt áhugaverðar; ég
hygg að það sé enginn hægðar-
leikur að vinna minnisverð af-
rek f slfku verki, jafnvel hæfum
lei'kendum. Aðalþunginn hvfilir
á herðum þeirra Þóru Friðniks-
dóttur og Gunnars Eyjólfssonar,
en þau eru Jenny og Riohard,
húsbændumir í hinu starma-
sarna heimili, aðlaðandi hióin
Þóra Friðriksdóttir og Gunnar Eyjólfsson í hlutverkum sínum.
um fartugt. Þóra sómir sér hið
bezta og túlkun hennar rik að
bJæbrigðum; vera má að hún
mætti gena Jenny ofurlítið
heimskuJegri á stöku stað, en
hún er það sem mest er um
vert: gimileg kona otg föngu-
leig sem á vfisa hylli karlmamina.
Hjá Cooper er eiginmaður henn-
ar sölum-aður, en Albee gerir
hanin að efnafræðingi á lágum
launum og þó í mikilli trúnað-
arstöðu; sú M’eytiing virðist mér
sízt til bóta.. Gunnar Eyjólfsson
er sjálfum sér líkur á þessum
stað, en skýrmæltasturoghressi-
legastur leikendanna, og ýmis
svipbrögð hans og athafnir
verðar athygli. f garðveizlumni
í sfðasta þætti mœta þremmhjón,
vinir og nágrannax heirra
Jenny og Richards oig eigatals-
verðum Mut að gegna, en gall-
inn er aðeins sá, að þau eiga
að vera mjög áþekk gestgjöfun-
um, enda öll umdir sömu sökina
seld. Úr þessu fólki er lítiðsem
ekkert hæigt að gera, en því er
vel borgið í höndum Bryndísar
Pétursdóttur. og Rúriks Har-
aldssonar, Bríetar Héðimsdóttur
og Bessa Bjamasonar, Jómínui
H. Jónsdóttur og Sigurðar
Skúlasonar. Það má mimmast á
fríðleika Brymdísar, myndug-
leikia Rúriks og þó framar öllu
á lifamdi svipþrigði Bríetarsem
voru með sömnum ágætum.
Þrír leákemdann^ skena sig
nokkuð úr hópnum og koma all-
mikið við sögu. Fyrst ber að
miefha frú Tooth, hinn. forríka
og ósvffna eiganda skækjubæi-
isims eða ,,stofnunarimnair“, hún
gerir sig ærið heimakomna,
hefur ráð undir hverju rtfi,
emda engimn viðvamimgur i sinni
grein. Guðbjörg Þorbjamardó+t-
ir leikur fevensnift þessa með
mikilli prýði, hvort sem litið er
á útlit, orðsvöf eða framkomu.
En hversveigna hefur himni á-
gætu leikikonu ekkd verið fialið
ærlegt hlutverk árum saman?
Erlingur Gislasom ledfeur heimil-
isvininn Jack, ríkan ókvæntam
og drykkfeUdan málara sem
dáist mjög að hinni glæsilegu
húsifireyju. Það sópar ekki vem-
lega að Erlimgi í fyrri þættin-
um, hamm er helzti unglegur og
ber of líti'l merki lífemjs síns,
en er ágætur þegar hann kem-
ur þéttfullur í veizluna í lok-
in og uppgötvar vomum bráðar
aMan ósómanm. Jack er sá eini
sem talar beint til áhorfenda og
skýrir máJin jafnóðum sem er
hreinn óþarfi. em þragð þetta
verður skiljanlegt ef endirimn er
hafður í huga; ég gæti trúað
að hér væri Allbee eimn að verki.
Loks er Roger sonur hjónanmai,
fimmtán ára piltur í heimavist-
airskóla sem heflur engar sér-
stakar mætur á foreJdmm sín-
um og heldur fram mútfinaleg-
um skoðunum, einskonar tals-
maður höfumdamna. Jón Viðar
Jónsson er eflaust leikmemi,
hanm er dæmia»a-ður táningur
okkar tíma í útliti og ýmsutn
tiltektum, en framsögnin ekki
mógiu hmitmiðuð, þroskuð og
skýr sem að líkum lætur.
Þrátt fyrir alla okkar galla
og yfirsjónir höfum við ekki
faiin lík í garðinum; þar er sem
betur fer um hreimar umdan-
tekningar að ræða um heim
allan. En „ég held við siglum
með lík í lestiinim“ kvað tfo-
sen forðum. A. Hj.
Síldarsölurnar í Danmörku
Sextán síldveiðiskip seldu
affla í Danmörku síðustu viku,
Sæmilegt verð var á síldinni,
en meðalverðið var 17,33 kr.
fyrir kílói'ð. Hæst verð fékk
Gullver NS, en hann seldi 28,2
lesitir fyrir tæpar 22 krónur
kílóið.
Hæsta söiu gerði Hilmir SU
þann 12 þessa mánaðar en þá
seldi hann 74,6 lestir fyrir
rúmar 1,3 miljónir.
Á tímabilinu frá 11. til 6.
október s.l. hafa eftirtalin síld-
veiðiskip sedt afla sinn í Dan-
mörku:
Áttatíu og fimm ára í dag:
DAGBJARTUR GUÐMUNDSS. FRÁ HJALLA
Áttatfu og fimm ára
er í dag (19. október) Dag-
bjartur Guðmundsson frá
Hjalla á Vestdalseyri við Seyð-
isfjörð. Hann er sonur hjón-
anna Guðmundar Einarssonar
útvegsbónda á Hjalla og síð-
ar Kirkjuhvoli á Vestdialiseyri
og Oddnýjar Óliafsdóttur.
Dagbjartur kvæntist 1915 Er-
lendínu Jónsdóttur frá Skála-
teigi í Norðfirði og bjuggu þau
að Hja'lla til 1956 en Dag-
bjartur var síðasti fjölsikyldra-
maðurinn til ag yfirgefa Vesit-
dalseyrina, sem nú er í eyði.
Þau hjón eignuðust 12 böm
og em 6 á lífi: Sigrún hús-
freyja í Seldal J. Norðfirði,
Guðjón skipverji á togaranum
Ingólfi Arnarsyni frá Reykja-
vík, Vilborg kennari við Aust-
urbæjarskóla, Páll skipstjóri
á Brimi frá Stöðvarfirði, Þórir
stýrimaður á Björgu frá Nes-
kaupstað og Þorleifur stýri-
maður á Gullver frá Seyðis-
firði.
Dagbjartur og Erlendína eru
baeði á Seyðisfj arðarspitala.
VERDLAUNI
SÖNGKEPPNI
A laugardaginn lauk keppni
ungra söngvara um réttinn til
að taka þátt í söngkcppni ungs
fólks á Norðurlöndum, sem
fram fer I Helsinki í lok þessa
mánaðar. Keppnin fór fram á
föstudag og laugardag í Nor-
ræna húsinu.
Þátttakendur voru 6, tveir
karlar og fjórar kopur, og voru
þau öll, að mati dómnefndar,
mjög góðir söngvarar og hefðu
hvert um sig verið verðugir full-
trúar ungs fólks á keppmimni í
Helsinki.
Þau, sem að mati dlómnefnd-
ar, voru bezt og var dæmdur
sigur í keppnimmi, vom Sigríð-
ur Elia Magnúsdóttir og Eiður
Ágúst Gunnarsson.
Á æfingu með SinfóníuMjóm-
sveit IsJands í Hásikólaiþíói í
gær, mánudag, aflhenti Jónas
Eysiteimsson, framlkvæmdastjóri
Norrænu-félaganna, þeim sigur-
verðlaun, en það voru 42 þús-
und krónur til hvors þeirra.

Magn Verðm. Verðm
lestir: ísl. kr.: pr. kg.:
Loftur BiaJdvinsson EA 49,8 865.477,00 17,38
Eldþorg GK 55,9 966.135,00 17,28
Reykjatoorg RE 54,7 942.509,00 17,23
Ásgeir RE 29,4 441.410,00 15,01
Óskar HaUdórsson RE 66,5 1.040.311,00 15,64
Bjartur NK 44,4 768.952,00 17,32
Börkur NK 68.9 985.723,00 14,31
Þórður Jónasson EA 67,4 1.148.901,00 17,05
Dagfari ÞH 42,8 752.594,00 17,58
Akurey RE 47,5 853.664,00 17.97
Jörundur III. RE 44,1 781.858.00 17,73
— Sami — 13,4 51.505,00 3,84 1)
Helga II. RE 65,1 1.128.743,00 17,34
Hilmir SU 74.6 1.331.909,00 17,85
— Sami -— 1,5 47.924,00 31,95 2)
— Sami — 13,1 53.533,00 4,09 1)
Sveinn Sveinbjömsson NK 42,7 753.797,00 17.65
Álftafell SU 39,8 673.637,00 16,93
Birtingur NK 36,0 628.078,00) 17,45
FífiiH GK 46,3 786.515,00 16,99
Þórkatla II GK 32,7 560.068,00 17,13
Venus GK 35,4 602.840,00 17,03
Grindvíkingur GK 30.9 480.378,00 15,55
Vörður ÞH 21,7 368.734,00 16,99
Gullver NS 28,2 619.764,00 21,93
Tungufell BA 44,8 857.070,00 19,13
Bjarmi II. EA 53,1 999.317,00 18.82
Magnús NK 18,6 336.845,00 18.11
— Sami — 24,9 99.848.00 4,01 1)
Heimir SU 70,1 1.316.223,00 18,78
SÍLD 1.211.4 20.991.452,00 17,33
BRÆÐSLUSÍLD 51.4 204.886,00 3,99
MAKRÍLL 1,5 47.924,00 31.95
SAMTALS 1.264,3 21.244.262.00 16.80
1) Bræðslusíld.
2) Miakrií'll.