Þjóðviljinn - 22.03.1972, Blaðsíða 7

Máðvojkiuidiagiuir 22. marz 1072 — MÓ.ÐVILJIiNiN — SÍÐA J
'/"V" y p - -^x in
SjiiiÍ^* •' Tíí^.í
llstet'íX-'/'- - 1!

L
t
iíifíMm
- -
:.:.:V:;’::

liiipiif
, V-,>V íáiíV

■-• ^ ■• \-:
■l'xVV Sx^
liiill
■
,
,

iflÍÍÍi
*, im
ff
F
. , ■ :
. Á

;Í4fr/Æ ■■
i
!
Guðjón Sigurðsson, gtarfsmaður Rannsóknarstofnunar iðnaðar-
ins við skrifborð sitt.
loðnuitankinujm sem sprakk á
dögunfuim í Hafnarfirði. Það
kom í ljós við röntgenmynda-
töku á nýlegri rafsuðu í brot-
unum, að rafsuðan bafði geí-
ið sig. enda ná<5i hún ekiki
„í gegn“, beldiur aðeins 1/3
inn í samiskeytin á köflum.
Guðjón segir að ýrnds fýrir-
tœki fái stSarfsmenn stofnun-
arinnar til að röntgenmynda
allar rafsuður í tönikum og
öðrum hliðstaeðum hlutum hjá
sér. Tii dærnis léti Álverk-
smiðjan stöðuigt fylgjast með
þessum atriðúm og sama
mætti segja um Mialbikunar-
stöðina.
Hvort þeir hafi fundiS
galla?
— Já. það er nú likast til.
Og þá höfúm við óðar fram-
kallað myndimar og bent á
þann stað sem gallinn leynd-
ist og lagfæring farið fram
unddr eins.
Guðjón segir, að næefcu
daga séu menn frá stofnuniinni
að fara norðuir i Laxánvirkj-
HE/MSÓKN /
RANNSÓKNARSTOFNUN
IÐNAÐARINS
Rannsóknarstofnun iðnaðar-
ins er nú til húsa í glæsileg-
um húsakynnum í Keldna-
holti. I>ar er mikið og marg-
þætt starf unnið í þágu iðn-
aðarins með rannsóknum og
margskonar prófunum á hin-
' 'töíírr'ölíknstu sviðum. Frétta-
maður Þjóðviljans brá sér í
stofnunina einn daginn. Svo
óhéþpilega vildi til. að for-
stöðumaðurinn, Pétar Sig-
urjónsson, efnaverkfræðingur
var einmitt að fara út úr dyr-
unum til erinda í borginni,
en kvað okkur velkomið að
gan,ga í bæinn og forvitnast
um það sem þar færi fram.
Áður hefur verið fró þvl
greint hér í bláðinu, að þrír
af starfsmonnum stofnunar-
innar hafi unnið að merkum
rannsóiknum á möguleikum
gosefnaiðnaðar á ísiandi, og
verður eikki nánar greint frá
þvi atriði á þessum vettv.an.gi
Hins vegar skai þess getið
að Guðjón Sigurðsson gekk
með ofckur um stofnunina og
var ólaitur að sýna okiknr og
útskýra hina flófcnu starfsiemi
sem þar fer fram.
Kannski er hún ekki svo
flóikin fyxir þá sem bana
þefckja og starfa við stofnun-
ina, en fyrir leikmanninn er
hún sem Íatína óiærðum.
Veðrunar- og ljós-
þolsprófun
Guðjón leiddi okkur fyrst á
fund Aðalsteins Jónssonar
efnafræðings, en hann var að
vinna við tæki sem stofnunin
hefur nýlega keypt, til veðr-
unar- og ljósþolsiprófana. í
þessu tæki má m.a. prófa eft-
irfarandi efni: Málningu og
lökk, vefnðarvörur ýmissikon-
ar, svo sem klæði, gólfteppi,
ábreiður, gam o.fl. Áprentað-
ar umtoúðir. veggfóður. leður.
gervileður loðsútaðar gærur,
plastþynnur, asfalt. siiikon-
vatnsvara o.fl.
Aðaisiteinn sýnir okkur tæk-
ið og satur það í gang. Inni
í því eru að þessu sinni á-
klæðisbútar og er verið að
reyna ljósþoi þeirra. Aðal-
steinn segir, að ein kiukku-
stund í tækinu samsvari eins
sólarhrings sólskini á efnis-
bútana. Hann segir það mjög
mismunandi hversu Vól etfain
standist þessar prófanir.
Stofnunin hafi fengið efni til
meðfierðar, sem bafi bókstaf-
lega ekki þoiað nokkuirt ljós-
miagn.
Það þarf þvá eniginm að
spjrrja bvíMkur spamaður
getur verið að þvá, fyrir þá
sem kaupa tH dæmis áklæði,
að láta reyna það í þessu
tæki. AOalsteinn segir sem
dæmá, að eton stærsti bús-
gagnasali landsins láti reyna
ailt það áklæði, sem hann
fær til sölu á húsgögn sín, í
þessu tæki. Þannig geti hann
tryggt vi’ð'skiptavinum sínum
Ijósiþolið áiklœði, en í Rann-
sóknarstofniuninni er eiimig
tíl tæki sem getur reynt
styrkieifca þese.
Gæðaprófunartæki
Og váð sfculutn ganga með
Guðjóni í það herbergi sem
geymir það tæki. í því má
reyna styrtkleifca margra hluta.
Þar er til dæmis reyndur
styrfcleiki fiskineta og trolla.
R/eynt er hversu möskvar
stækka, miðað við bvað renn-
ur til í hnútum þeirra. Þar
miá reyna styrkleika steypu-
jáms og svona mætti lengi
teija.
Tæki þetta kaliast „Tenso-
meter‘‘ og gæti á ísfenzku
kiallazt gæðaprófunarfæki. Það
getur mæit styrkleitoa tvinna-
spottans eða allt flrá fiimm
grömum og upp í mjög mík-
ið átak,
Guðjón segir sem dœmi um
haigkvæmmi þess. að innflytj-
endur tvinna hafi til dæmis
fiemgið gallaðar vorusemding-
ar, sem hægt hefði verið að
kornia í veg fyrir. ef sýnis-
hom hefðu verið gæðaprófuð
í tækinu. Sam máli gegndi
til dæmis um nælonþræði
margskonar, sem nú eru svo
til eingönigu notaðir við gerð
fiskineta og fiskitrolla.
Röntg-enmyndir af
rafsuðu
Næst gengur Guðjón með
okteur í þá deild stotounar-
innar þar sem framkvæmdár
eru rannsóknir á rafsuðu. Á
góifinu liggjia máimbútar og
seglr Guðjón þá vera úr
un tdi að röntgenmiynida naf-
suður í aðrennsiisigöngum þair.
Þess má geta. að stofniun-
in gefúr úi hætoisvofctorð £yr-
ir rafsuðumenn í jámíðnaðin-
um, með því tii dæmis. að
römtgemmymda þær suður sem
þesisir menn framtovæma.
Efnagreiningartæki
Við fylgjum Guðjóni þessu
næst inn í etoafræðisaiinn, en
þar vinna mangar stúlitour að
ýmsum vertoefnum. í herbergi
inn af sialnum vinnur umgur
efmafræðingur. Haildór Ár-
miannsson við tæki sem er
oktour með öiiu frainaindi,
eins og reyndar flest í þess-
ari stofnun.
Haildór segir otetour, a@
appairatið sé efnagreiningar-
tæki Það greinir frumetoi og
sýnir ástand atómiamna. í
þessu tæki má gredna máima
ýmiss'konar, svo og mörg önn-
ur efni.
Mest hefur verið unnið við
þetta tæki í þágu Ortoustoto-
unarinmar. Einnig hefur ver-
ið ranmsatoað vatn úr Eiiiða-
ánum fyrir Rafmagnsveitu
Reykjavíkur.
Nú sem sitendur er verið að
rannsaka vatn úr Hvátá í sam-
vinnu við Vatnamælingar rík-
isins og í ráði er að hefja
rannsókiiir fyrir Sementsverk-
smiðju ríkisins.
Þess má geta, að þetta
efnaigreiningartæki er þa6
eina sinnar tegundar á ís-
landi.
M en gimarrann sóknir
Ör hinum enda .etoarann-
sóknarsaiarins er gengið ínn
í herbergi þar sem fara fram
rannsófcnir á mengun.
Hér ræður Hörður Þormiar.
efnaverkfræðingur. ríkjum en
hann er einmifct að vinna að
rannsóknum á sýnum sem
tekin vóru til að kanna flú-
orrnagn í gróðri og jarðvegi.
m.a. með tilliti til mengun-
ar frá Álverinu í Straumsvík.
Sýnin sem verið er að vinna
úr, eru um 600 taisins. Þau
eru í möluðu formi og hljóta
þá meðferö sem við treystum
oktour ekki tii að lýsa. en
þess má geta, að mælingin er
svo náikvæm að nemur 40/
Halldór Ármannsson^ efnafræðingur við efnagreininKartækið.
Hiutar úr loðnutankinúm sem sprakk á dögunum í Hafnarfirði. Starfsmenn Itannsóknarstofn-
unar iðnaðarins fundu með tækjum sínum galla á rafsuðunni í tankinum.
Hörður Þormar, efnaverkfræðingur við mengunarrannsóknir.
að nofca leirinn í gólf. t.d. í
vörusikemimum og frystihús-
um, þar sem mifcið siit væri.
Þá yrðu búniar lái keramdk-
Hásar úr leimum, sem síðan
væru la'gðar á góifin. Ker-
amikflísar væri gott að þrífa
og þær væru endingargóðar.
Heigi saigði, að stotounin ætti
von á brermshiofni um næstu
mánaðmót. Rannsóknimiar á
leimium beindust meðai ann-
ars að komastærðardreifingu
bans, en hún væri mildð at-
riði, m.a. með tiiliti til þess,
að leir vildi skreppa samian
og springa við brennsiu og
þá yrði að finna leiS til að
blanda bann á þann háfct, að
sem mest drægi úr rýrrnm.
Merk stofnun
Við látum þetta nægja að
sdnni um Rannsóknianstotoun
iðmaðarins en öllum sem kyima
sér stotounina sMi að vera
ljóst, að hún vinnu.r mikið og
þarft verk. Hér hefiur aðeins
verið drepið á nokikur atriði
varðandi rannsóknir stofnun-
arinnar, en þær eru svo samn-
arlega margvísiLegar. Svo er
þesis að geta og stoal viður-
kennt ems og í upphafi var
nefot að undirritaður er ekfci
upp á marga fistoana í þeim
efruum að skilja hdn margvís-
legu taeki og útskýringar sem
fyrir auigu og eyru bar í
Rannsóknarstofnun iðnaðar-
ms.
En að lakrjm skial Guðjóni
Sigurðssyni þö'kfcuð samfyigd-
in um húsiaikynni stofoiunar-
inmar og orðin sem hann lét
faRa að sfciinaði vera endir
þessarar fátæklegu frásaigttar:
Við íslendingar verðum að
hafa frumkvæðið að rann-
séknunum og áhuga fyrir því
sem við erum að gera. — rl.
1000 hluta úr grammi.
við einn Mtra.
miðað
Lejrrannsóknir
Loks litum við inn tH
Helga Frímanns Magnússon-
ar, efoiavePkfræðings, sem er
að vinnia að skýrslugenð um
ranmsóknir á leir úr Dala-
sýsiu, Námaskiarði og frá
Þeystareykjum. meö tiFLiti til
hugsanlegrar hagnýtimgar
Heigi segir, að ennþá hiafi
etoki farið fram tæknilegar
prófanir á leirmum, en þær
eigi að gera fljóitlega. Nýting-
armöguleitoar séu margir. Til
greima kaarni að búa til rör
sem nota mætti í súrum jarð-
vegi. þar sem t.d. steypt rör
entusit illa en sá væri hæng-
ur á. að helzt þyrfti að nota
rörin nærri vinnslustað, þar
sem þau þyldu iRa flufcning.
Ennfremur væri möguiegt