Þjóðviljinn - 05.05.1972, Blaðsíða 11

Föstudaigur 5. maí 1972 — ÞJÓÐVILJTN'N — SlÐA J J
Með góðum
grönnum
MANNEKLA A VARÐBERGI
Þar sam verkalýdsformigjair
Alþýðiuibaíndalajasiins áður stóðu
í framvarðarsveit íslenzks
verkalýðs er nú opin gátt og
enginm á varðbergi.
Lciðari í Alþýðublaðinu.
★
VIRÐINGARLEYSI
FYRIR ÖÐRU LlFI
Það voru hjáróma raddir
kommúnista, sem hljómuðu
eins og bergmál í draugaíhúsi.
Lciðari í Morgunblaðinu.
★
HNITMIÐUÐ
LISTGAGNRÝNI
„1 sömu mund og Gulifoss
var að létta akikerum í Kaup-
mannaböfn kom frú nokfcur
þjótaindi um borð og sagði við
skipstjórainn:
— Ég ætlaði að afihenda
höfuðið á Halldóri Laxness.
Ég er með það hérna með
mér...
— Einmitt það? rumdá í
sfcipsitjóramum. — Ég hélt
reyndar að við hefðum skáld-
jð í heilu lagi um borð.
Til frefcara öryggis lofaði
hanm þó að kanna málið og
éftir amdartak birtist Laxmess
í fuilri stærð.
— Ert þú meðlhöfuðiðmitt?
spurði hanm frúna. — Hugsa
sér. Ég hafði ekkl saknað
þess.
Frúin var mymdhöggvarinn
Ólöf Pálsdóttir, gift íslenzka
sendilherranum í Dammörku,
Siigurði Bjarmasyni. Húm var
þarna komin til að aflhenda
nýgerða bronsafsteypu af
skáHdinu íslenzka“.
Frétt I Morgunblaðinu.
★
hatignarkurteisi
BLMO R. ZumwaLt, að-
míráU, æðsti yfirmaöur
bandaríska flotans, kom í
hQimsókn til Islands síðdegis
sl. föstudag.
Þaö er mjög óvanalegt, aö
Zumwalt veiti .blaðamönnum
einkaviðtal, en Morgunblaðs-
mönnum tókst að fá viðtal
við aðmírálinn skömmu áður
en þota hams fór frá Kefla-
vik sl. summudagsmorgum til
Washington.
Morgunblaðið.
★
RÍFUM HCSKOFANA!
Eins og þér er kummugt
heflur Landssímimn verið að
byggja viðbót við stofnum sína
og Ragnar Þórðarson reist
stóra og veglega byggingu við
Aðalstræti. Er ekki amnað en
gott um þetta að segja, en það
sem gerzt hefur við þessax
byggimgar er, að gamli bæjar-
fógetagarðurinn (raunar
elzti kirkjuigarður borgarinn-
ar) heíur týnzt með ölíu. Að-
eins stendur eftir stytta Skúla
Magnússonar og nokkur tré.
Þaö eru tilmæli mín, að þú
gamgir í lið með mér og
harðir á garðyrkjuráðuneyti
borgarinnar til úrbóta sem
fyrst.
Cr brcfi til Velvakanda.
\
JEAN BOLINDER:
OG
AÐ ÞÉR
LÁTNUM...
— Þetta var ekki satt sem
hann sagði. staðhæfðd hann. —
Sannleikurinn er sá, að ég var
grunaður um að hafa kyrkt komu
mína, og ég var tekinn fastur og
settur í varðhald. Þess vegma var
ég í gæzluvarðhaldi á Lang-
hólma. Þessi maður hefur trú-
lega verið eins konar fastagestur
í fangelsinu og hefur fengið upp-
lýsimgar um mig þar út frá. Svo
hefur hamn eims og mönmum er
títt. kveðið upp sinn eigin dóm,
án þess að kynna sér raumveru-
legar staðreyndir.
— Þér hafið þá verið sýknað-
ur, sagði ég.
— Nei, því miður. Mér var
sleppt vegma skorts á sömmunar-
gögnum.
Við sátum þögul nokkra stund.
Miðaldra maðux af suðrænum
uppruma ýtti á undam sér vagni
hlöðnum glösum og leártaui.
Daufgrátt glerið fyrir ofam eim-
reiðarmymdirmar imnst í salnum
hieypti ljósglætu gegnum sig og
j>að mátti greina álíka hrúgu
fyrir innan það.
Ég var þess albúin að stymja
upp afsökum og þjóta af stað, en
sat kyrr eins og á nálum stumd-
arkorn enm. Ég óskaði þess af
öllu hjaxta að vera komin langit
í buirtu frá homum sem sleppt
var vegma skorts á sömnumum,
en á himm hógin-n vildii ég ekki
fylla flokk þeirra sem dasmdu að
ósekju.
Ég horfði þegjandá á lamga og
fíngerða fingur hams. Var hann
töframaður eða jafnvel píamó-
leikari? Auðvitað er hægt að
hafa langa fingur og vinma samt
erfiðisvimmu. Em þetta voru edrki
vtninuhendur. Hendurmar varu
ekki sigggrónar og virfcust aldrei
hafa uinnið erfiðisvinnu. Þtær
voru sdmaberar og sterklegar em
um leið mjúkar og liðlegar.
Hemdur vasaþjófs eða leynimorð-
ingja. Sterklegar hendur með
bláum æðum, og það var ekká
að vita hvað þær höfðu gert af
iillu eða góðu.
— Ég ætti að kymna mig, sagði
hann, og ég tók aftur eftir daufa,
slavneska hreimmum. — Ég heiti
Waldemar Kowalewski.
— Marianne Bumidim, tautaði
ég og hugsaði um leið að nú
vissi hann hvað ég hétá og gæti
haft upp á mér ef hann vildá
mér eitthvað illt.
— Eiginlega er ég pólskur,
sagði hamm, — en ég er orðinm
sæmskur ríikisborgari. Ég hef
átt heima í Svíþjóð síðam 1946.
— Faðir mirnn var jarðeigandi.
Fró suður Póllamdi. Milli Kielce
og Krakau ef þér esruð nokkru
nær. Óðul okkar hétu Kowalewo
og ég fæddist í lok fyrrj heilms-
styrjaldar 1918. Og nú er ég
orðinn fimmtíu og þriggja ára og
ég geri ráð fyrir að það lejmi
sér eklti. Ekki sízt liefur síðaisita
misserið farið illa með mig. Það
er erfitt að veira tortryggður og
inmilokaður. Það skilur eftir sig
merki víðar em í sálinni.
Var hann áð reyna að vekja
meðaumkun? Famnst honum ég
sveitaleg og heimsk til að
gleypa við sögu haims? Fyllast
samúð með honum. Eða var hainn
útskúfaður, útskúfaður að ósekju
og var ég hálmstrááð hams?
Hvernig áttá ég að bregðast við,
vara mig á því að láta hlekkjast
eða vara mig á því að verða
honum bamaibiti?
— Fjölskylda mín hafði mik-
imm áhuga á tónlist, við létfcum
mikið á hljóöfæri oktour til
ámiægju. Faðir minm Jan Kowa-
lewski lék á sélló og móðir min
Helema Kowalweska var ágaetur
píanóleikari. Alexamdra systir
mín lék á blokkflautu og sjólflur
lék ég á violu. Kammermúsik.
Hafið þér ótouiga á tónláist?
Söngkemnarimm minm í mið-
skólamum í Tágby, Imez nóta var
hún uppnefmd, var ekki í miein-
ulm vafa um dugleysi mitt á
glettan
tónlictarsviðinu. Um málklar
firamfarir hefiur ekki verið að
ræða sdðan og framlag mitt í
plötusafln fjölskyldummar sem er
heldur fátæklegt, hefiux verið
„Tómaflóð". Barbra Streásaed í
Cemtral Park, nokkur lög
sumgin af Diönu Ross og Suprem-
es, Frank Simatra og loks fáeim
alþekkt bítlalög. Ég bjóst ékki
við að þessir ágætu listamenn
mymdu vekja neima hrifningu
hjá þessum aflkomamda pólskrar
tónlistarfjölskyldu. svo að ég
hristi höfuðið og afneitaði öll-
um tónlistaráiruga.
— Þá missið þér af miklu í
lífinu, sagði hann og andvaxpaði
eins og valcnimgarprédikari sem
mástékizt hefur að bjarga sál
frá glötum. — En hvað sem því
líður, þá var ég sendur í tón-
listarskólamm í Krakau og þar
var ég víð nám frá 1936 til 1939.
Stríðið hófst og Hitler lagði und-
ir sig Pólland. Ég var 21 áxs,
systir mím haiföi farizt í slysi
nokkrum árum áður, móðir mín
var sykursjúk og dó órið 1942.
Faðir minm lét sem hamn ymmi
með Þjóðverjum, en í rauninmi
vamn hamm gegn þeim. Og það
gerðu margir pólskir jaiðeigend-
ur.
— Það var pólsk framhaids-
mynd í sjómvarpinu fyrir nokkr-
um árum, greip ég fram í. Kloss
höfuðsmaður. Ég man efcki hetur
en þar hafi verið sýnt hvermig
pólsfcur aðalsmaður og jarðeiig-
andi sem í orði kveðnu studdi
Þjóðverja, reyndist hafa verið
virkur í amdspyrnulhreyfingunni.
— Já, Kloss höfuðsmaður sagði
hann og Mó. — Þér getið reitt
yður á að framh aldsmyndim sú
var feikna vimsæl heima í Pól-
lamdi. Hún var líka á margam
hátt sannsöguleg.
Yfir borðumum imnar í Hiil-
ummii hékk hringmyndaður ljós-
íhrimgur með fjölmörgum perum.
Ég byrjaði í einlhverju ofboði
að telja þær, en þegar ég var
kcimin fyrsta hrimginm varð ég
að þyrja aftur, því að ég var
búán að gleyma á hvaða peru
ég hafði byrjað. Loks var ég
komám upp í 40 perur, af þeám
var slökkt á fjórum og eto
lýsti ósköp dauft.
— - Em bláókuhoug manneskja
hefiur naumast áhuga á þessu,
sagði hann allt í eirnu og virtást
dálítið særður. — Ómerkilegum
Mutum sem gerðust fyrir langa-
löegiu.
Ég sikammaðist min fyrir að
hafa verið staðto að perutatoingu
og ég andmælti kröftulega. Hanm
yrði að halda frósögn simni á-
fram, ég hafði haft mikinn á-
huga á henmi.
Og ediginlega var ég ékki að
segja ósatt. Maðurinm. var á-
hugaverður og frósögm hans
heillandi. Það var eins og fró
honum stafaði einhverri útgeisl-
un, persómulegt afli sem hélt
mér huigfanginni. Hvort þessi út-
geislum. var ill eða góð vissi ég
eikíki, em hún var fyrir hendi og
ég vildi efcki missa af þeim
hluta firásagnarinar sem útskýrði
sambandlið milli tómelskandi
óðalsbónda í Póilandi og guggims
miðaldra manns, sem grunaður
var um morð.
— Sjálflur var ég í „lands-
hemum‘‘, hélt hann áfraim. —
Það voru tvær andspyrmiuhreyf-
imgar í Póllamdi á stríðsórunum,
,,landsher“ sem var Mynntur
bandamönnum og „þjóðarher"
sem hallaðist að Sovétríkjunum.
Faðir mimm dó árið 1944 og mikið
tjón hafði orðið á eigmum okkar
meðam á stríðtou stóð. Loks voru
þær þjóðnýttar. Ég fór tjl Var-
sjár og hélt tómlistarnámi mírnu
áfram um stumd, en síðan hélt
ég til Svíþjóðar.
Og ég scm hélt að við hcfðum þckkzt svo lengi að þú þyrftir ckki
að drckka í þig kjark fyrsL
YFIRDF^^njM
hnappa
SAMDÆGURS
SELJUM SNIÐNAR
SÍÐBUXUR t ÖLLUM
STÆRÐUM OG ÝMSAN
ANNAN SNIÐINN
FATNAÐ
Bjargarbúð h.f.
Ingólfsstr 6 Siml 25760
sjónvarpið
Föstudagur 5. maí
20.00 Fréttir.
20.25 Veður og auiglýsingar.
20.30 Steinaldarmennimir.
Þýðandi Sigríður Ragnarsd.
20.55 Arfurinn forni.
Etoar Pálsson skólastjóri hef-
ur sett fram kenningar um
rætur íslenzkrar menningar,
sem stinga mjög í stúf við
viðteknar kenningar um þau
efni. Samkvasmt niðurstöðum
hans var menning þess fólks,
sem hér settist að, hólþróuð
pg Muti af stærri mennimgar-
heild. Þá tétor hann Njáls.
sögu ékki sagnfræðilega skáld-
sögu, heldur ritaða samkvæmt
launsagnahefð máðalda.
21.35 Rússneskuæ ballett.
Margir frægustu ballett-dans-
arar Sovétríkjanna koma
fram í Chateau Neuf í Osiló
og sýna sígilda, þjóðilega og
nýtízfcuiega dansa. (Nordvisi-
on — Norska sjónvarpið)
22.00 Erlend málefni. — Uin-
sjónarmaður Sonja Dicgo.
22.30 Daigskrórlok.

útvarpið
7,00 Morgiunútvarp. Veðurfr. ki.
7,00, 8,15 og 10,10. Fréttir kL
7,30, 8,15 (og forustuigr. dag-
blaðanna), 9,00 og 10,00. —
Morgunibæn M. 7,45. Morg-
unledkfimi kl. 7,50. Morgun-
stun.d bamanna kl. 8,45: —
Anna Snorradlóittir heldur á-
fram lestri söiguninar „Héma
kemur Paddington“ eftirMic-
hael Bond (2). Tilkynmtogar
kl. 9,30. Þingfréttir kl. 9,45.
Létt lög milli liða. Spjallað
við hændiur kl. 10,05. Tóin-
listarsaga kl. 10,25 (endurtek-
inn þóttur Atlá H. Sveins-
sonar). — Fréttir lesnar kL
11. — Fuglaskoðxm. Endurtek-
inn þóttur Jökuls Jakobsson-
ar .frá 30. maí 1970. Tónleik-
ar kl. 11,35: Josef Sukyngri
og tékkneska fílharmoniu-
sveitin leika Fantasíu í g-
moiU fyrir fiðlu og Mjóimsv.
op. 24 eftir Josef Suk; Karel
Ancerl stj.
12,00 Dagskráin. Tónieikar. Til-
kymningar. —
12,25 Fréttir og veðumfregnir.
Tilkynningar. Tónleikar.
13.15 Þóttur um uippeldismál
(endurt.). Gyða Ragnarsdóttir
talar við nokkra unglinga um
sumarstörf.
13.30 Við vinnuna: Tónledkar.
14.30 Síðdegissagan: „Stúlfca í
apríl’’ eftir Kerstin Thorvall^
Falk. Sálja Aðalsteinsdóttir
les (8).
15,00 Fréttir. Tilkynningar. Les-
in dagskrá nsestu viku.
15.30 Miðdegistónleikar: Ein-
söngur. Shirley Verrett syng-
ur aríur eftir Gtock ogDomi-
zetti. NicoXai Gedida symigur
aríur eftir Veracini, Respighi,
Pradélla og Gasella.
16.15 Veðurfregnir. Létt lög.
17,00 Fréttir. Tómleikar.
18,00 Fróttir á ensku.
18,10 TóMeikar. Tilkymmngar.
18,45 Veðunfiregnir. Dagskrá
kvöldsins.
19,00 Fréttir. Tilkynningar.
19.30 Þóttur um verkalýðsmál.
Umsjónarmenn.: — Siglhvatur
Björgvinsson og Ölafur R.
Einarssom..
20,00 Kvöldvaka. a) íslenzkein-
söngslög. Ölafur Magnússon
fró Mosfélli syngur lög eftir
Bjama Þorsteinsson, Árna
Björmsson, Skúla Halldórs-
son og Si©urð Þórðarson.
h) Aflsafcanleg hrekkjabrögð.
Sr. Jón Skagan fllytur frá-
söguþátt.
c) „Blærinn alla vefcur". Olga
Sdgiurðairdlóittir fer með stök-
ur og kveðlinga eftir Eirflc
Einarsson frá Réttarholiti.
d) Selfarir. — Þorsteinn frá
Hamri tekur saman þáttinn
og flytur ásamt Guðrúnu
Svövu Svavarsdóittur.
e) Kvæðalög. Benedikt Eyj-
ólfsson frá Kaldrananesi
kveður nokkrar stemmur.
f) I saignaileit. Hallfreður örn
Eiriksson cand. mag. flytur
þáttton.
g) Kórsönigur. IÞjóðleikhúslkóo-
inn syngur nokkur lög efltir
felenzk tónskáld:; dr. Hallgr.
Helgason stjómar.
21.30 Útvarpssagan: „Tóníó
Kröger“ eftár Thomas Mann.
Árni Blandon endar lestur
sögunnar, sem Gfsli Ás-
mumdsson íslenzkaði (6).
22,00 Fréttir.
22,15 Veðurfregniir. — Kvöld-
sagan: Endurminningar Bert-
rands Russélls. Sverrir
arsson les (16).
22,35 Þetta vi'l ég heyra. .Tón
Stefánsson kynnir telassíska
tónlist, sem Mustendur ,óska
effcir.
23,20 Fréttir í stuittu máli. —
Dagskrárlok.
ur og skartgripir
KDRNHÍUS
IJÚNSSON
Kópavogs-
apótek
Opið öll kvöld til kl.
7, nema laugardaga
til kl. 2, sunnudaga
milli kl. 1 og 3.
Sími 40102.