Þjóðviljinn - 19.08.1972, Qupperneq 4

4.S1ÐA — ÞJÓÐVILJINrJ Laugardagur 19. ágúst 1972
MÚÐVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljana.
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Sigurður Guðmundsson,
Svavar Gestsson (áb.).
Auglýsingastjóri: Heimir Ingimarsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýslngar:
Skólav.st. 19. Simi 17500 (5 línur).
Áskriftarverð kr. 225.00 á mánuðf.
Lausasöluverð kr. 15.00.
Prentun: Blaðaprent h.f.
ALÞJÓÐADÓMSTÓLLEVN HEFUR ENGAN RÉTT
Snemma á 15du öld keypti enskur
maður, Jón Vilhjálmsson Craxton, sér
biskupstign að Hólum. Sat hann að Hólum
i niu ár, en siðar um tveggja ára skeið i
Skálholti. í skjóli biskups þessa urðu
Englendingar við Islandsstrendur mjög
ódælir, og fór svo að íslendingar réðust
gegn enskum. Börðust Skagfirðingar við
Englendinga fyrir utan Mannskaðahól á
Höfðaströnd. Biðu útlendingarnir lægri
hlut, féllu nokkrir úr liði þeirra en hinir
flýðu á náðir biskupsins, Jóns Vilhjálms-
sonar. Lét biskupinn lesa yfir þeim bréf á
þingi við Vallárlaug og lýsti þar griðum og
friði heilagrar Hólakirkju yfir alla þá
enska menn, er þá voru i kirkju komnir og
héldu um kórstoðina. Þetta var fyrir mörg
hundruð árum, en nú vikur sögunni til
dagsins i dag. Enn eru til menn enskir og
raunar af fleiri þjóðernum, sem hanga i
eins konar kórstoðum nauðungarvalds.
Svonefndur alþjóðlegur dómstóll hefur
fellt „úrskurð” til bráðabirgða um að
Islendingar megi ekki að svo stöddu færa
út landhelgi sina. Þó er alþjóðadóm-
stóllinn þeim mun hæverskari i málinu en
Jón biskup forðum að dómstólinn er alls
ekki viss um að hann hafi lögsögu i
málinu.
Þvi er minnzt á söguna um Jón biskup
Vilhjálmsson af Craxton og nauðungar-
samningana um landhelgismálið 1961 að
hvoru tveggja er neytt upp á íslendinga
með erlendu valdi. Um hitt geta menn sið-
an verið sammála, að þegar islenzka
þjóðin hefur að miklum meirihluta til frá-
beðið sér afskipti útlendinga af málunum
er nauðungarsamningur einskis vert
plagg. En það er þó þetta plagg um land-
helgismálið sem svonefndur alþjóðadóm-
stóll hangir i eins og enskir i kórstoðunum
forðum daga.
Röksemd íslendinga fyrir þvi, að dóm-
stóllinn hafi ekkert vald i landhelgis-
málinu, er augljós, og röksemdir
íslendinga fyrir þvi að rétturinn sé þeirra
— einnig út á við — ætti að vera hverju
barni ljós.
Fyrst er það til að taka, að íslendingar
hafa sagt upp samningnum frá 1961. Sá
samningur var auk þess gerður með
knöppum meirihluta alþingis, og vafalitið
var meirihluti þjóðarinnar andvigur
samningnum. Stjórnarandstaðan lýsti þvi
þá þegar yfir að hún myndi ekki með-
höndla samninginn sem venjulegan milli-
rikjasamning, enda gæti enginn
samningur verið óuppsegjanlegur. Þannig
er samningurinn frá 1961 ómerkt plagg.
En til viðbótar kemur það svo, að þessum
Vandi landhelgismálsins er ekki eðlileg
krafa íslendinga til þess að fá að lifa i
landi sinu. Vandamálið eru ekki heldur al-
þjóðlegar reglur. Vandamálið er stór-
veldahroki Breta. Bretar þykjast eiga
fiskimiðin við ísland á sama hátt og þeir
hafa þótzt eiga nýlendur og auðæfi um alla
heimskringluna. En sú leið sem Bretar
samningi hefur nú verið sagt upp með lög-
legum fyrirvara, og einnig þess vegna
getur alþjóðadómstóllinn enga stoð haft i
honum.
í annan stað hefur alþjóðadómstóllinn
ekki á neinu að byggja, vegna þess að
engin alþjóðalög eru til um stærð fisk-
veiðilandhelgi. Þó má benda á, að allt
bendir til þess að meirihluti þjóða
heimsins fylgi sömu stefnu og
íslendingar; aðeins hinar auðugustu þjóð-
ir i Norð-vestur-Evrópu ganga gegn
íslendingum.
í þriðja lagi er vert að benda á, að út-
færsla landhelgi hefur alltaf gerzt ein-
hliða, og þvi er að minnsta kosti vafasamt
að alþjóðlegur dómstóll hafi nokkurn
minnsta rétt til þess að taka upp land-
helgismál eins rikis á grundvelli kröfu
annars rikis.
Ekkert getur þvi breytt þeirri niður-
stöðu islenzku rikisstjórnarinnar, að
alþjóðadómstóllinn getur enga lögsögu
haft i landhelgismálinu.
hafa farið til þess að eignast fiskimiðin við
ísland er ekki þannig, að hún tryggi þeim
nokkurn rétt. Þeir hafa iðulega farið að
Islendingum með ofbeldi og fantaskap, og
slikt framferði skapar engan rétt, enga
hefð, og þaðan af siður verða fiskimiðin
eign Breta með þess háttar frammistöðu.
VANDAMÁLIÐ ER FRAMFERÐI BRETA
Þegar Bretar rændu sýslumanni og
hreppstjóra
í siðasta þætti var meðal
annars greint frá svaðilför-
um islendinga að brezka
landhelgisbrjótnum Royal-
ist í Dýrafirði. Hér segir frá
þvi þegar Englendingar
tóku sýslumann Barð
strendinga og hreppstjóra
Flateyjarhrepps og fluttu
báða til Englands:
Sá sögulegi atburður gerðist ár-
iö 1910, að enskur botnvörpungur
tók yfirvald Barðstrendinga,
Guðmund sýslumann Björnsson,
og fylgdarmann hans, Snæbjörn
hreppstjóra Kristjánsson i
Hergilsey, og sigldi með þá sem
fanga til Englands. Það var hinn
7. október, er þeir félagar voru
um borö i gufubátnum Varanger
á ferð úr Flatey til Stykkishólms
er þeir sáu skip skammt undan og
beindu sjónauka að þvi. Sáu þeir
brátt, að þetta var botnvörpungur
með vörpuna úti, og togaði þannig
að hann stefndi frá Stagley til
hafs, en var þó örskammt frá
eynni. Voru strax uppi ráðagerðir
að handsama landhelgisbrjót
þennan. Það ráð var tekið að
halda áfram þar til lögbrjóturinn
væri kominn á hvarf undir Stagl-
ey, sveigja siðan stefnu og koma
að honum óvörum. Þetta tókst og
þótt Varanger væri ekki hrað-
skreiður náði hann botnvörp-
ungnum eftir nokkra stund, þar
eð lögbrjólurinn var með vörpuna
úti.
Þegar Varanger var kominri á
hlið við botnvörpunginn, kallaði
sýslumaður yfir til skipstjórans
og skipaði honum að stöðva skip-
ið.
En skipstjóri svaraði sam-
stundis: — Ég stöðva ef til vill á
morgun!
Sýslumaður kallaði þá til skip-
stjórans á Varanger og bað hann
að leggja að hlið botnvörpungs-
ins. Var svo gjört. Heyrðist þá eitt
islenzkt ,,nei” nefnt yfir i togar-
anum. Kom siðar i ljós, hvernig á
þvi stóð.
Þegar skipin komu saman,
hljóp sýslumaður upp á öldu-
stokkinn og yfir i botnvörpunginn,
Snæbjörn fylgdi honum eftir en
skrikaði fótur og riðaði við i
stökkinu. I sömu svifum sveif að
sýslumanni maöur i hvitri heklu,
með reidda öxi tveim höndum.
Sýslumaður lézt ekki sjá öxina,
heldur tók i einkennishúfu sina og
heilsaði. Snæbjörn kallaði þá til
Varangersmanna og bað þá að
„gefa sér eitthvað i höndina”.
Var þá kastað yfir til hans broti af
járnstöng. Snæbjörn greip járn-
stöngina, sveiflaði henni sem
hraðast og stefndi höggi á höfuð
heklumanns, en hann hrökk þá
undan og hvarf.
Sýslumaður hljóp þá upp á
stjórnpallinn, en Snæbjörn fylgdi
honum fast eftir.
— Þú tekur stýrið, skipaði
sýslumaður.
Stóðu þar þrir menn. Snæbjörn
greip þann er við stýrið var og
sveiflaöi honum til hinna tveggja
og tók stýrishjólið. Ráku hinir þá
upp óp mikið, en sýslumaður
skipaði einum þeirra að sækja
skipstjóra. Kom hann að vörmu
spori, var það heklumaður sá er
öxina hafði reitt.
Sýslumaður tilkynnti þá skip-
stjóra, að hann væri tekinn fyrir
landhelgisbrot og skyldi hann elta
flóabátinn inn til Flateyjar. Skip-
stjóri mótmælti i fyrstu, en lofaði
siðan að koma með skjöl skipsins,
ef hann fengi fyrst aö hjálpa há-
setunum við að innbyrða vörp-
una. Fékk hann leyfi til þess.
Þegar þeir höfðu tekið vörpuna
inn, kom skipstjóri á stjórnpall og
lét renna aö dufli með ljósi, er var
þar langt inni i landhelgi.
Sýslumaður kraföi enn um
skjölin en skipstjóri var nú hort-
ugur kvaðst taka duflið og sigla
siðan til Englands, og bætti við:
— Ég lýsi það tóm ósannindi, að
ég hafi verið hér i landhelgi.
Sagði skipstjóri þeim siðan að
fara yfir i flóabátinn og halda til
lands. Sýslumaður reiddist og
þjörkuðu þeir um hrið, skipstjóri
og hann. t þann mund renndi Var-
anger fram með hlið botnvörp-
ungsins. Kallaði sýslumaður yfir
til hans og bað fyrir þau skilaboð
til sýslumannsins i Stykkishólmi
að hann simaði tilstjórnarráðsins
að botnvörpungurinn myndi sigla
með þá til Englands.
Stefndi botnvörpungurinn siðan
til hafs.
,,Mér þótti vænt um að sjá hvað
yfirmaður minn var hugrakkur”,
sagði Snæbjörn siðar, „það leyndi
sér ekki og ég sá það vel, þótt ég
skildi ekkert orð, enda er hann
mikilmenni, hvar sem á er litið”.
En Snæbjörn hafði allan vara á.
Hélt hann fast um járnstöngina
sem vopn sitt, var á jaðri við hina
meðan orðasennan var sem hörð-
ust „til þess að eiga höggrúm, ef
með þyrfti”. Allt i einu þreif skip-
stjóri til stengurinnar, en þar var
ekki laust fyrir, greip Snæbjörn
um úlnlið hans og „vatt höndina
nokkuð til muna og hvessti á hann
augun grimmdarlega”. Þegar
Snæbjörn sleppti takinu, hafði
skipstjórinn höndina um stund i
treyjuvasanum, — mun eigi hafa
þótt takið mjúklegt.
Ekki var þeim félögum búinn
hvilustaöur hina fyrstu nótt en
var boöiö að matast með skip-
verjum daginn eftir. Þar um borð
var Islendingur, sem sagði þeim,
að skipstjóri myndi fús til að
Framhald á 11. siðu.