Þjóðviljinn - 12.11.1972, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 12. nóvember 1972
Tónabíó sýnir nú banda-
risku myndina Alice's
Restaurant, sem gerð er af
Arthur Penn árið 1969
— Skrifstofa i ráðhúsinu
þar sem nýliðar á herinn mæta til
læknisskoðunar. öðru megin dyr
merktar: Hjúskaparleyfi. Hinum
megin skilti með áletrunum:
Veiðileyfi, hundaleyfi.
A trébekkjum sitja nokkrir
stálpaðir strákar, þeir híma
þarna, stara út i loftið, lesa eða
dotta. Kona situr við borð og kall-
ar upp nöfn þeirra eitt i einu
„Næsti” — hún á i erfiðleikum
með að bera fram nafnið —
„Guthrie Arlo”. Hlédrægur
drengur, langleitur með sitt liðað
hár og barðastóran gamaldags
hatt stendur upp. Konan litur á
hann með greinilegri fyrirlitn-
ingu:
„Hattinn ofan”, skipar hún.
Drengurinn tekur rólega ofan.
Hún litur á útfyllt eyðublað hans:
„Þér skrifið sporðdrekamerkið
þar sem beðið er um fæðingadag.
Það verður að vera nákvæmara”.
„Jæja”, segir Arlo og skrifar
fæðingardaginn.
„Þér skrifið að þér séuð tauga-
slappur , er það rétt?”
„Nei , en það er ólæknandi
taugas júkdómur i fjölskyldu
minni. Bæði pabbi og mamma
voru taugabiluð”
Arlo (með hattinn) i læknisskoðuninni
I Bandaríkjunum áríð 1969
„Já, ég skil, en ég vona að þér
gerið yður ljóst, að það eruð þér
sem verðið að ganga i herinn, en
ekki pabbi yðar eða manna”.
„Auðvitað reyni ég að skilja
það”.
Konan ypptir öxlum. „Eitthvað
annað sérstakt?"
„Nei”.
,,Þér megið fara. Þér heyrið frá
okkur. Næsti”.
Drengurinn setur upp hattinn
og segir lágt en greinilega um leið
og hann fer- „Friður"
Arlo Guthrie er sonur Woody
Guthrie, eins frægasta þjóðlaga-
söngvara sem lifað hefur i
Bandarikjunum. Woody tók
virkan þátt i baráttu fátæka
fólksins og minnihlutahópanna i
Bandarikjunum með óteljandi
mótmælasöngvum sinum, sem
urðu baráttusöngvar miljóna
manna.
Hann var tiður gestur i fangels-
um um gervallt landið, en lézt úr
ólæknandi taugasjúkdómi árið
1967. Arlo er lika þjóðlagasöng-
vari og lagasmiður , en ólikur
hinum harðgera föður sinum.
Hann er siðhærður hippi, að visu
mjög i andstöðu við samfélag sitt,
en á miklu friðsamari og rólegri
hátt en faðir hans áður fyrr. Arlo
sló i gegn árið sem faðir hans dó,
með söng sinum „Alice’s
Restaurant Massacree” (Fjölda
morðin i öldurhúsi Lisu), sem
tekur 19 min i flutningi. Þar segir
frá atburðum sem nýlega höfðu
gerzt i lifi Arlos.
Hann bjó þá hjá ungum hjónum
Lisu og Ray Brock, sem höfðu
keypt auða kirkju i
Massachusetts. Hýs þeirra stóð
öllum opið, hver sem var gat
komið þar og sofið, borðað, leikið
á hljóðfæri og yfirleitt gert það
sem honum datt i hug. Þarna
bjuggu börn og fullorðnir um
lengri eða skemmri tima, allt
sem ein stór fjölskylda. Dag
nokkurn eftir heljarmikla veizlu
var Arlo sendur ásamt vini sinum
með ruslið niður á öskuhaugana.
En þar sem það var fridagur var
allt lokað á haugunum, svo að
þeir losuðu ruslið á öðrum stað.
Lögreglan komst að þessu, tók þá
félagana fasta og lokaði þá inni
um nóttina. Þeim var stefnt fyrir
rétt og dæmdir til að greiða 50
dollara sekt. Þannig fór þá.
' Seinna þurfti hann að mæta til
læknisskoðunar vegna herþjón-
ustu. Hann gekk i gegnum ótal
sprautur, athuganir og spurn-
ingar og að lokumkomþýðingar-
mesta spurningin: „Drengur
minn, hefur þú nokkurn tima
komizt undir manna hendur? Og
þar sem „ég get ekki logið, sagði
ég þeim söguna af öldurhúsinu
hennar Lisu og handtöku minni
útaf sorpinu." Honum var þá
skipað að setjast á bekk með —
hóp W. Það var alls konar
vandræðafólk i þeim hópi, nauðg-
arar, tilræðismenn o.s.frv. Það
kom i Ijós, að Arolo var talinn
óhæfur til að gegna herþjónustu.
Arlo: „Þeir vildu vita hvort ég
væri siðferðilega nógu sterkur til
þess að fá inngöngu i herinn,
brenna konur og börn, bústaði og
þorp, þar sem ég hafði losað sorp
á ólöglegum stað.” Svarið var
einfallt: „Drengur minn, okkur
geðjast ekki að piltum sem þér”
— Þessi söngur varð kveikjan að
mynd Arthurs Penns, sem nær
yfir 2 ár i lifi Arlos.
Penn árið 1969:
„Kvikmyndin er ekki alveg
sannleikanum samkvæm, þ,e.
hún er sagan eins og Arlo segir
hana. Við ýkjum svolitið. Þetta er
eins konar myndasaga byggð á
sönnum atburðum eins og allar
góðar myndasögur. Hún lýsir
fjölskyldu Arlos og lifnaðarhátt-
um hans (Fáir hafa tekið hippa og
umhverfi þeirra til meðferðar i
kvikmynd á skynsamlegan og
raunsæjan hátt; þeir eru annað
hvort gerðir hlægilegir eða not-
aðir i gróðaskyni). Hún lýsir
Bandarikjunum i dag þar sem
stórir hópar ungs fólks standa
frammi fyrir herskyldukvöðinni,
sem rekur það út i strið sem allir
eru sammála um að borgi sig ekki
(ef hægt er að tala um að strið
borgi sig), en áreiðanlega er
þetta fáránlegasta strið sem við
höfum nokkurn tima háð. Við
eyðum ótal mannslifum og
óhemju fjármagni i það að drepa
fólk, og við getum ekki einu sinni
komið með og notað hinar gömlu
kenningar sem voru látnar rétt-
læta strið, þ.e. að það sé til góðs,
til verndar lýðræðinu, til frels-
unar... Þetta strið er ekki til neins
eða fyrir neitt, nema metnaðinn,
innantóman metnað, og það
finnst mér fáránlegt,— Unga
fólkið er stórkostlegt. Það er
frumlegt og hefur hugrekki til að
bera. Það hefur t.d. dirfsku til að
neita herskyldunni og lenda i
fangelsi og það er ekki létt
ákvörðun á 18 og 19 ára aldri.
Hipparnir gera það sem þá
langar til, og þeir væru glataöir ef
þeir gerðu eitthvað annað. A
æskuárum minum voru allir póli-
tiskir og við stóðum á barmi
styrjaldar. Allt snérist um lif og
dauða og þaðað komast af; þegar
við uxum ur grasi vissum við að
viö áttum að fara i herinn og
berjast i striði. Við vildum fara,
min kynslóð, við trúðum á það
strið; svo við höföum ekki tóm
fyrir aðra mikilvægari hluti i lif-
inu.”
Nýlega sagði Penn um
myndina: „Það var viss bölsýni
yfir henni, hún fjallaði um hóp
ungs fólks sem tekur þann kostinn
að segja skilið við rikjandi sið-
gæðishugmyndir og flytja inn i
hið „fullkomna” samfélag i
kirkju þeirra Lisu og Rays. En
þar fundu þessi ungmenni aðeins
nákvæmlega sömu hlutina og þau
voru að hlaupa frá. Þau fluttu
með sér angur ogþrýstingborgar-
lifsins, og lokaatriðið þegar Lisa
stendur ein fyrir framan kirkjuna
þýðir algjöra lömun.”
Sagan um „Oldurhús Lisu” var
kannski nátengdari Penn en
mörgum öðrum. Hann átti heima
i Stockbridge, ekki langt frá
kirkju Lisu og Rays. Hann hafði
jafnvel borðað með fjölskyldu
sinni i Oldurhúsi Lisu, og þau
þekktu bæinn vel, einnig
lögreglustjórann sem tók Arlo
fastan. Honum tekst lika
meistaralega að lýsa
andrúmsloftinu i þessum smábæ
og viðhorfum eldra fólksins til
yngri kynslóðarinnar. En myndin
er gerð árið 1969, um ákveðið
fyrirbæri i Bandarikjunum, og er
kannski fyrst og fremst merk
fyrir lýsingu sina á þvi. Hún er
bráðskemmtileg, en um leið
dapurleg i meira lagi. Still hennar
minnir mjög á ballöðustilinn i
Bonnie og Clyde, þar sem skiptast
á hreinir farsakaflar og hroðaleg-
ir atburðir. Meðferð lita er fram-
úrskarandi. eins og alltaf hjá
Penn.
Arlo leikur sjálfan sig i mynd-
inni, og hefur Penn lýst vandræð-
um sinum með að fá hann til að
vera virkan og leika . Arlo er
mjög feiminn að eðlisfari og hlut-
laus og skoðar rólegur hlutina úr
fjarlægð , án þess að hafast að
sjálfur. Það kemur lika fram i
myndinni að leikari er hann eng-
inn, en þetta hlutleysi og látlaus
kimnin gera hann skemmtilegan
og trúverðugan. Það er furðulegt
að lesa lýsingu á kvikmyndatök-
unni þar sem hin raunverulega
Lisa og Ray voru viðstödd og
fylgdust með er leikararnir Pat
Quinn og Jimmy Broderick
endurtóku atburði úr lifi þeirra.
Lisa treysti sér ekki til að endur-
taka þetta allt fyrir framan kvik-
myndavélarnar, en fór með
smáhlutverk i myndinni og stund-
um var þessi ruglingur milli
imyndunar og raunveruleika
henni algjörlega ofviða og hún
réðst á leikarann Broderick eins
og hann væri Ray i raun og veru.
Og i sömu viku og brúðkaupið var
kvikmyndað skildu þau að lögum
i raunveruleikanum.
Lögreglustjórinn i myndinni ,
„Obie”, er sá hinn sami og tók
Arlo og vin hans fastan fimm ár-
um áður. „Þegar öllu er á botninn
hvolft: fyrst einhver ætlar að
gera grin að mér , þá er bezt að ég
geri það sjálfur”, sagði Obie, og
það þarf ekki að taka það fram að
hann er alveg stórkostlegur i
myndinni. Hann hefur lýst þvi
hvernig hann kynntist krökkun-
um meðan á myndatökunni stóð
og viðhorf hans til þeirra
breyttust á svipstundu.
Nú hafa allar myndir Arthurs
Penns verið sýndar hérlendis,
nema Little Big Man (með Dústin
Hoffman) gerð 1971. Ég sá þessa
dúndrandi indiánamynd erlendis
og tel hana hiklaust eitt allra
bezta verk Penns. Hún hlýtur að
koma hingað mjög bráðlega.
Þ. S. tók saman.
Blindra-
dagur
1 dag, sunnudaginn 12. nóvem-
ber, heldur Blindrafélagið sina
árlegu merkjasölu.
Þessi dagur hefur ætið reynzt
félaginu happadagur, þar sem
svo margir velviljaðir einstakl-
ingar hafa lagt þvi lið um land
allt.
Tilgangur Blindrafélagsins er
sá, að mennta og þjálfa þá sem
blindir eru, skapa þeim aðstöðu
til þess að starfa og gera þá
þannig virka þjóðfélagsþegna,
þrátt fyrir mikla bæklun.
Til slikrar starfsemi þarf að
sjálfsögðu fjármagn og er sunnu-
dagurinn 12. nóvember okkar
fjáröflunardagur.
Við treystum á landsmenn alla
að veita okkur liðsinni með þvi að
taka vel á móti merkjasölubörn-
um, er þau bjóða fram merki
Blindrafélagsins.
(fréttatilkynning )