Þjóðviljinn - 23.12.1972, Síða 4

4.SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 23. desember 1972
Nokkurskonar
fjallamannavit
Þorsteinn frá Hamri: Veðra-
hjálmur. Heimskringla 1972
Veftrahjálmur er sjötta ljóða-
bók borsteins frá Hamri á fjórtán
árum. Hún er að mestu leyti beint
framhald siðustu bókar hans,
Jórvikur, að efni og stil, en
ákveðin þróun hefur átt sér stað i
skáldskap Þorsteins, einhver
samþjöppun og hreinsun stilsins
sem gerir það aö verkum aö lik-
iega er minna um misheppnuð
kvæði i þessari bók en nokkurri af
fyrri bókum hans. Aö visu hefur
Þorsteini löngum verið lagið að
segja mikið i fáum orðum, en
aldrei hefur sú list hans náð
lengra en hér. Og málfar hans
hefur aldrei verið tærara né
formskyn hans betra.
Bókin skiptist i þrjá kafla. Heit-
ir sá fyrsti liandan grasa.Þarer
meginstefið sú tilfinning sem
túlkuð er i upphafskvæði hans,
(iunnarshólma:
Nóttin breiðir grænt
yfir hungurviiku heimsins —
cnn stynur dæmda hjartað:
fögur er hliðin.
Það er löngunin eftir fegurra lifi i
heimi hungurs og þjáningar sem
hér tekur á sig meitlaða mynd.
Þessi hugsun kemur siðan fram i
margvislegum myndum i öðrum
kvæðum þessa kafla. f kvæðinu
Landnámleitarvillturmaður upp
i naktar hæðirnar handan grasa;
einungisþar, i umhverfi alauðnar
og lifleysis finnur hann sig lausan
við alla sekt þess að vera maður
i vondum heimi. I kvæöinu Fyrir-
sát eru settar fram andstæður,
þar sem annars vegar eru hinir
baráttuglöðu bardagamenn sem
trúa á mannlega skynsemi og láta
ekkert aftra för sinni á þeysireið
lifsins, en hins vegar er Abraham
sem eftir morguntiðir við
Tröllakirkju
fer gegn oss með
fjalldrapaklyfjar
á hestum sólar og regns
hægan lestagáng lifsins.
Abraham er auðvitað táknmynd
hins eðlilega, náttúrlega lifs, og
öðlast mynd hans fyllingu af
endurminningu um hið einkenni-
lega töfrandi þjóðkvæðastef sem
Þorsteinn notar i uppistöðu:
Ólafur reið með björgum fram
mig syfjar
hitti hann fyrir sér Abraham
með klyf jar
með fjalldrapaklyfjar.
Bæði þetta kvæði og Gunnars-
hólmi eru góð dæmi þess hvernig
Þorsteinn kann að notfæra sér óm
alþekktra hendinga til að auðga
ljóðmál sitt og gefa myndum sin-
um auknar viddir. Og áfram
Hættu
að reykja
strax í dag,
þú vaknar
hressari
í fyrramálið
Þorsteinn frá Hamri
heldur þessi kafli að rekja dæmi
um vanda þess að vera maður i
vondum heimi, og sekt þá sem
glæpir hans leggja okkur á herð-
ar. 1 kvæðinu Aflausn er fjallað
um það hvernig við afplánum
þessa sekt með þvi að láta okkur
dreyma auknar ráðstafanir.
úngur og keikur skal ég
ávarpa næsta dag
stiga út i morguninn til að
mótmæla;
manninum i Breiðholtshverfinu
sendi ég skeyti
barnið i An Loc fær útifund
og til afbötnunar fyrir sjálfs
glæpi
kaupi ég mér tötra.
Kaflinn i heild fjallar um mátt
orðsins og vanmátt, orðið og það
sem ofar þess býr og að baki. 1
þessum kafla er að finna stutt
kvæði, Frétt.sem er ef til vill full-
komnasta ljóð bókarinnar:
Allt stan/.aði:
oröin i miðri fregn,
logandi kvölin,
liðssafnaður, regn;
allt sem við biöum
eftir við garðsins hlið
lamaðist, fraus;
lika við.
Þetta kvæði er gott dæmi um það
hversu snilldarvel Þorsteinn fer
með fastbundið og rimað form
þegar það á við, en það sýnir lika
hversu hið knappa ljóðmál hans
getur gefið útsýn til mikilla
vidda, hversu vel honum tekst að
sameina hið sérstaka og hið
almenna.
Siðasti kaflinn, -Veður, er inn-
hverfastur og persónulegastur
hinna þriggja. Þar eru kvæði sem
eru kannski þau beztu i bókinni,
Útisetur, Þaðan slær oss birtan,
Dýr, Skipreiki, Einn, sem fjalla
öll, hvert með sinum hætti, um
vandann að vera manneskja og
nauðsyn þess að eiga aðra að. Þar
er talað um það fjallamannavit
sem
veitir okkur viðnámsþrek
þegar timi virðist svo naumur
að timi sé ekki til neins?
meðvitund heims
sem er staðráðinn i að standa.
Og hver hefur tjáð undur mann-
legra samskipta með sterkari,
einfaldari og áhrifameiri mynd
en Þorsteinn i kvæðinu Skipreiki:
Það má að visu segja að Þor-
steinn hafi fjallað um sama stef á
samþjappaðri og skáldlegri hátt i
kvæðinu Liðsinnii Jórvik, en hér
hefur hann veitt þvi öðruvisi af-
greiðslu, studda nærtækum dæm-
um.
t öðrum kafla bókarinnar, Orð i
útskeri.er fjallað um vanda þess
að vera skáld i þessum heimi, þar
sem við eigum ekki lengur hin
heitu afdráttarlausu orð fyrri
hugsjónamennsku, heldur ein-
ungis orð sem kanna umhverfið i
athygli, vigahug, varúð. 1 kvæð-
inu Stiklarstaðir er fjallað um
skáldskap gagnvart hinu verald-
lega valdi, en undan þvi flýr orð
skáldsins:
Orð mitt hefur flúið
i fjarlægt útsker
til að biða þar ragnarökkurs
litið óttaslegið orð
en kannski eina rétta orðið.
Undarlcgt að vakna
i röstinni
og sjá þig gegnum ölduhjúp:
land
að stiga á.
Með þessari ljóðabók þykir mér
Þorsteinn styrkja sig enn i sessi
sem eitt langbezta ljóðskáld okk-
ar. Bókin bryddar að visu ekki
upp á stórbrotnum nýjungum i
efnistökum og stil og enn eru
hugðarefni Þorsteins hin sömu,
eins og einhverjir ritdómarar
hafa bent á. En Þorsteinn hefur
haldið áfram að meitla form sitt
og fullkomna, að ég held með um-
talsverðum árangri. Hitt er ann-
að mál hve langt hann getur hald-
ið á þeirri braut, hvort hann er
ekki þegar kominn eins langt og
auðið er og timi til að taka nýja
stefnu. En þeirri spurningu svar-
ar skáldið sjálft — og vonandi
sem fyrst. Sverrir Ilólmarsson
V erðlaunamynd
þar,
fréttamynd hér
Vikan skýrir frá þvi, að myndin
hér að ofan til vinstri hafi birzt i
vikublaðinu Paris Match 28.
október s.l. Vikan segir: ,,Hún
(myndin) kemur vissulega
kunnuglega fyrir sjónir, enda er
hún af Hallgrimskirkjuturninum
og listaverki á siðustu skúlptúr-
sýningu á Skólavörðuholti. —
Myndin hlaut verðlaun i um-
fangsmikilli ljósmyndakeppni,
sem blaðið efndi tii, og
hölundurinn er 28 ára gamall
Erakki, Phillippe Bésu að nafni.”
Þessi mynd kom okkur hér á
Þjóðviljanum einnig kunnuglega
fyrir sjónir, þar sem við
minntumst þess að i sumar hefð-
um við birt mynd Ara Kárasonar
sem var nauðlik þessari mynd.
Sú mynd birtist i þjóðviljanum 23.
júni, og þegar myndirnar eru
bornar saman sést, að Frakkinn
er seinna á ferðinni en Ari — það
sést á þvi, að þegar Frakkinn
tekur myndina er búið að slá
meira utan af kirkjuturninum.