Þjóðviljinn - 24.05.1973, Side 6

6 SIDA — ÞJOÐVILJINN Fimmtudagur 24. maí 1973
UODVIUINN
MÁLGAGN SÓSIALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS
Útgefandi: Ctgáfufélag ÞjóOviljans
Framkvæmdastjóri: EiOur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson (áb.)
Auglýsingastjóri: Heimir Ingimarsson
Ritstjórn, afgreiósla, augiýsingar:
Skólav.st. 19. Simi 17500 (5 linur).
Askriftarverö kr. 300.00 á mánuöi.
Lausasöluverö kr. 18.00.
Prentun: Blaöaprent h.f.
BRETINN VINNUR EKKI SITT DAUÐASTRÍÐ
Fréttamenn sjónvarpsins fóru út á götu
i Reykjavik og tóku fólk tali i fyrrakvöld
vegna ofbeldisinnrásar Breta i islenzku
landhelgina. Svör voru að visu nokkuð
mismunandi en það sem einkenndi yfir-
gnæfandi meirihluta svaranna var krafan
um að aðild íslands að Atlanzhafsbanda-
laginu yrði tekin til endurskoðunar i beinu
framhaldi af innrás NATOherskipanna i
islenzka landhelgi. Einn viðmælenda benti
á hversu smáþjóðum vegnaði yfirleitt i
hernaðarbandalögum með stórveldum og
má i þvi sambandi nefna fjölmörg hrika-
leg dæmi. Þessum dæmum er það sameig-
inlegt að i öllum tilvikunum hefur ofur-
valdi hernaðarbandalagsins verið beitt i
þvi skyni að bæla niður hreyfingu, sem
myndazt með landsmönnum sjálfum
— annað hvort i frelsisátt eða beinlinis til
þess að tryggja sér yfirráð yfir náttúru-
auðlindum þjóðar. Innrás Breta i islenzku
fiskveiðilögsöguna er af þessum sama
toga spunnin og það er til marks um ris-
lága utanrikisstefnu „bandamanna” okk-
ar i NATO að þeir skuli ekki hafa gert
minnstu tilraun til þess að stöðva hernað-
arofbeldi Breta.
Afstaða okkar til brezka auðvaldsins og
Atlanzhafsbandalagsins hlaut að komast á
dagskrá um leið og landhelgin var færð út.
Hernaðarinnrásin var aðeins stigmögnun
striðs sem Bretar hófu hér i landhelginni
fyrir niu mánuðum, en eftir þann með-
göngutima voru þeir orðnir svo tauga-
veiklaðir að þeir kusu að fá hingað her-
skip. Þar er ekki um neinn eðlismun að
ræða frá þvi sem fyrr hefur verið. Uppgjöf
Bretanna og krafa þeirra um herskip sýn-
ir aftur á móti að stefna okkar hefur verið
árangursrik til þessa og með þvi að fram-
fylgja þeirri stefnu áfram mun vinnast
sigur. íslendingum liggur ekkert á. Við
eigum að láta umheiminn vita um stöðu
okkar og umheimurinn mun öðlast samúð
með kröfum okkar. Við munum i vaxandi
mæli hljóta stuðning við þá kröfu að
strandrikin eigi rétt til fiskveiða við
strendurnar umfram aðra aðila. Hernað-
arinnrás Breta hefur i sjálfu sér bætt
stöðu íslendinga áróðurslega á erlendum
vettvangi þvi nú er það enn fleirum svo
ljóst sem verða má að brezka auðvaldið
svifst einskis i ofbeldi sinu. í annan stað
hefur hernaðarinnrás Breta það i för með
sér að þeir geta ekkert veitt á Islandsmið-
um — þeir bókstaflega friða ásamt varð-
skipum okkar nærri alla islenzku land-
helgina, þar sem þeir reyna að veiða i
hnapp á örlitlum svæðum. Þannig mun
innrás Bretanna koma þeim sjálfum i koll
er til lengdar lætur, þeir munu gefast upp.
„Það vinnur enginn sitt dauðastrið!’
Augu okkar beinast eðlilega að um-
heiminum i sambandi við landhelgismál-
ið. En engu að siður mun samstaða okkar
sjálfra ráða úrslitum. Þjóðviljinn hvetur
almenning til þess að staðfesta þessa af-
stöðu landsmanna með fundarsamþykkt-
um og mótmælum og með þvi að fjöl-
menna svo um munar á útifund Alþýðu-
sambands íslands i Reykjavik kl. 5 I dag.
Með þvi að sýna heiminum öllum sam-
stöðu okkar, með þvi að láta hvergi bilbug
á okkur finna fyrir árásarmönnunum,
með þvi vinnum við sigur. Það getur tekið
dálitinn tima að ná þeim sigri endanlega,
en hann vinnst — ef þjóðin sjálf slær
hvergi af. Og á sliku er engin hætta i dag.
Afstaða fólksins i fréttatima sjónvarps-
ins, tugir mótmæla og eindregin samstaða
bendir til þess.
186 rúm fyrir geðsjúka
vantar nú í Reykjavík
Heilbrigðisráðuneytið gerir grein fyrir fyrirhugaðri geðdeildarbyggingu
Heilbrigðismálaráðuneytið hef-
ur sent Þjóðviljanum eftirfarandi
fréttatilkynningu til birtingar:
Af gefnu tilefni vill heilbrigðis-
málaráðuneytið gera nokkra
grein fyrir þeirri þjónustu, sem
geðdeild Landspitalans er ætlað
að veita,og notkun húsrýmis i fyr-
irhugaðri geðdeildarbyggingu.
Heilbrigðismálaráðuneytið hef-
ur látið gera áætlun um þörf á
sjúkrarými fyrir hina ýmsu
sjúklingahópa. Miðað við ibúa-
fjölda 1971 er talið að 434 rúm
þurfi fyrir geðsjúka á sjúkrahús-
um. Gert er ráð fyrir að geðdeild-
ir verði eingöngu i Reykjavik og á
Akureyri og skiptingin þannig að i
Reykjavik verði 366 rúm, en á Ak-
ureyri 68. 1 Reykjavik voru, þeg-
ar allt var talið 227 rúm fyrir geð-
sjúka á sjúkrahúsum 1971. Siðan
hefur orðið sú breyting að elzti
hluti Kleppsspitalans, sem var
orðin ónothæfur, hefur verið tek-
inn úr notkun, þannig aö rúmum á
spitölum hefur fækkað niður i 180,
en á móti hefur komið tilsvarandi
fjölgun á rúmum á hjúkrunar-
heimilum. 1 Reykjavik vantar þá
nú miðað við þessar forsendur 186
rúm.
Með hliðsjón af þessari áætlun
og þvi að miða ber við heppilega
stærð á kennsluspitala auk tillits
til heppilegrar rekstrareiningar
var ákveðið að ætla 120 sjúkling-
um rúm á Geðdeild Landspital-
ans.
Sé litið á áætlaðan fjölda i þeim
ýmsu sjúklingahópum kemur
einnig i ljós að þessi stærð á geð-
deild má teljast eðlileg miðað við
heildarfjölda rúma á Landspital-
anum eins og hann verður þegar
lokið er byggingu fæðingadeildar.
Þeirstaðlarsem notaðir eru við
áætlunargerð eru dálitið breyti-
legir eftir löndum, t.d. er til
brezkur staðall, sem er lægri en
okkar, sem tekur mið af Norður-
löndum. En hvort sem litið er á
staðal Breta eða okkar verður
með engu móti staðhæft að okkar
geðdeild sé of stór.
Sé miðað við áform um 685
sjúkrarúm á fullbyggðum Land-
spitala ætti geðdeild að hafa 170
rúm miðað við okkar staðal, en
151 miðað við staðal Breta.
Þegar bygginganefnd geðdeild-
ar hafði gert frumáætlun um
bygginguna þótti heilbrigðisráðu-
neytinu rétt til frekara öryggis að
fá erlendan sérfræðing til þess að
leggja mat á áætlanir nefndar-
innar. Valinn var Gunnar Holm-
berg yfirlæknir geðsjúkraþjón-
ustu i Stokkhólmsléni. Það reynd-
ist einnig hans mat að hæfilegt
væri að miða við 120 sjúklinga
bæði með tilliti til þarfa lands-
manna og stærðar Landspitalans
eins og hann nú er.
1 fyrirhugaðri geðdeildarbygg-
ingu er auk sjúkradeilda gert ráð
fyrir verulegri göngudeildar-
starfsemi, en áætlanir um sjúkra-
rúmaþörf byggja m.a. á þvi, að
um slika starfsemi sé að ræða
jafnhliða.
Sllk göngudeild mundi annast
fyrrverandi sjúklinga, og þangað
eiga einstaklingar að geta leitað
beint með vandkvæði sin af
sjálfsdáðun eða samkvæmt tilvis-
un lækna. Einnig er gert ráð fyrir
að félagsmálastarfsmenn t.d. i
þjónustu sveitarfélaga geti leitað
þangað vegna vandkvæöa skjól-
stæðinga sinna.
Deildin mun jafnt sinna
drykkjusjúku fólki og fólki haldið
öðrum geðrænum kvillum.
Starfslið þessarar deildar þarf
einnig að sinna beiðnum dómstóla
vegna dómsrannsókna. Frá þess-
ari göngudeild ætti einnig að vera
gerlegt að fara i sjúkravitjanir,
ekki sizt ef bráðan vanda ber að
höndum. Þessi starfsemi ö!l út-
heimtir að sjálfsögðu verulegt
húsrými, þar þurfa að vera við-
tals- og skoðunarherbergi lækna
og vinnuherbergi hjúkrunarliðs,
sálfræðinga og félagsráðgjafa.
Fyrir þessa starfsemi eru áform-
aöir 1148 fermetrar i geðdeildar-
byggingunni.
önnur mikilvæg starfsemi, sem
geðdeild þarf að hýsa er kennsla
læknastúdenta og annarra heil-
brigðisstétta, sem þurfa að afla
sér þekkingar á geðsjúkdómum
og meðferð geðsjúkra. Hér er á-
formað að nota 541 fermetra.
Teikningar af þessu kennslurými
voru kynntar kennslunefnd
læknadeildar, og' þótti nefndinni
rýmið heldur naumt.
Likamleg þjálfun og vinnu-
lækningar eru mjög mikilvægir
þættir I nútimageðlækningum,
slik starfsemi er óhjákvæmilega
rúmfrek og aðstaða fyrir þá hóp-
þjálfun, sem þarna fer fram, ekki
tiltæk annars staðar i Land-1
spitalanum. Áætlað rými fyrir [
þessa starfsemi er 1088 ferm. |
Nokkuð helur borið á þeim mis- j
skilningi að i geðdeildarhúsinu sé
óhæfilega mikið húsrými miðað
við sjúklingafjölda, og á sá mis-
skilningur ugglaust rót sina að
rekja til þess.að menn hafa ekki i
huga þá starfsemi utan sjúkra-
deilda, sem hér hefur verið rædd.
Brezkur skipulagsmaður Mr. I
Weeks telur hæfilegt að gera ráð
fyrir 40 fermetra rými fyrir sjúkl-
ing á geðdeild á Landspitala. Sé
rými á sjúkradeild á hvern sjúkl-
ing reiknað i geðdeildarbygging-
unni á sama hátt og Mr. Weeks
gerir i öðru sjúkradeildum fást
49.8 fermetrar á sjúkling i okkar
deild. Ástæðan fyrir þessum mun
er sú,að deildin er byggð upp á 15
manna einingum og hverjum hópi
ætlaðar sérstakar vistaverur svo
sem dagstofa og borðstofa. Ráðu-
ingastærð mjög heppilega, og
nefndin ákvað að halda sig við þá
tillögu. Þess má geta að gert er
ráð fyrir að 3 sjúklingar, sem að-
eins eru i dagvist á deildinni deili
rými með hverjum 15 dvalar-
sjúklingum,og séu þeir meðtaldir
veröur rýmiö 41.5 fermetrar á
sjúkling og vikur þá orðið litið frá
áætlun Mr. Weeks. Hvað viðvíkur
stærðum á skrifstofum og öðrum
vinnustofum starfsliðs þá hefur
bygginganefndin farið nákvæm-
lega eftir þeim tillögum um
stærðir sem Mr. Weeks hefur gert
fyrir spitalann allan.
Skipulagsmál Landspitalalóðar
hefur nokkuð borið á góma i um-
ræðum um geðdeild. Þegar bygg-
inganefnd geðdeildar hafði gert
sér grein fyrir stærð hússins sneri
hún sér til Mr. Weeks, sem vann
að skipulagi lóðarinnar á vegum
bygginganefndar Landspítalans.
Rætt var við hann á tveim fund-
um i mai 1972. Hann gerði enga
Þessa dagana eða nánar tiltek-
iö 23. og 24. mai heldur danska
öryggiseftirlitið — Statens Ar-
bejdstilsyn — hátiðlegt hundrað
ára afmæli sitt. Danmörk
var fyrst Norðurlandanna til að
koma á fót stofnun, sem gæta
skyldi öryggis og vera jafnframt
ráðgefandi um öryggismál við
vinnu I verksmiðjum og á öðrum
vinnustööum þar sem hætta var á
slysum eða atvinnusjúkdómum.
Nú hefur stofnunin færzt meira i
fang. 1954 voru lögin um öryggis-
eftirlit, sem Statens Arbejdstil-
syn átti að starfa eftir, þriþætt,
það er:
Hin almennu lög um öryggis-
ráðstafanir á vinnustöðum, lögin
um öryggisráðstafanir við verzl-
unar- og skrifstofustörf og lögin
um öryggisráðstafanir við land-
búnaðarstörf.
Siðan hafa komið ýmsar breyt-
ingar við þessi lög og hin siðasta
athugasemd um stærð hússins og
nefndi engin vandkvæði á þvi að
staðsetja húsið á lóð Landspital-
ans. Umræður snerust eingöngu
um það hvar húsið skyldi vera á
lóðinni,og fellst bygginganefndin
á tillögur hans.
Akveðið hefur verið að byggja
húsið i tveim áföngum, og eru
teikningar fyrri áfanga á loka-
stigi í fyrri áfanga verður rúm
fyrir 60 sjúklinga, göngudeild,
kennslurými og sameiginlega að-
stööu,auk rýmis fyrir vinnulækn-
ingarog aðra þjálfun. Ráðuneytið
væntir þess að geta hafið fram-
kvæmdir við þennan áfanga i
haust.
Heilbrigðis- og tryggingamála-
ráðuneytið.
1971, auk ýmissa reglugeröa og
leiðbeininga, sem danska at-
vinnumálaráðuneytið og/eða
öryggismálastjórinn i Danmörku
eöa stjórn öryggiseftirlitsins þar
gefa út.
Forstjóri þessarar stofnunar,
Geert Drachmann, er ekki siður
en fyrirrennarar hans sifellt
traust stoð við öryggiseftirlit is-
lenzka rikisins i öryggismálum og
kunnum við honum og hans
starfsfólki miklar þakkir fyrir
vinsamlega og greiða aðstoð við
allt, sem lýtur að öryggismálum
við vinnu.
Við óskum Danmörku til ham-
ingju með þann áfanga, sem þeir
hafa náð við þessi timamót, og
þökkum þeirra framlag og aðstoð
við systurstofnun sina á Islandi.
Friðgeir Grimsson
öryggismálastjóri
ÍOO ára afmæli danska
öryggiscftirlitsins