Þjóðviljinn - 20.06.1973, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 20. júni 1973.ÞJÖDV1LJINN — SÍÐA 9
Enn er
barizt
í Bólivíu
þótt skæruliöum
vegni ekki sem bezt
Miðborg Ka Pa/. gefur vestrænum borgum ekki mikið eftir, hvorki f
glæsileika né örbirgð.
Götusalar i bólivfsku þorpi bera ekki mikið úr býtum og þekkja litið til
þeirrar tilfinningar að hafa fullan maga. Samt leggur landið þeirra til
14% af allri tinframleiðslu heimsins.
Síöan bólivíski stjómar-
herinn drap Ernesto „Che"
Guevara haustiö 1967 hefur
skæruliðastarfsemi í Bóli-
víu ekki verið mikið í frétt-
um. Dauði Guevara
táknaði þó ekki endalok
þjóðfrelsishersins í landinu
því öðru hvoru skjóta upp
kollinum nýir hópar sem
berjast fyrir sömu mark-
miðum. í eftirfarandi grein
skýrir blaðamaður við
Informatfon, Jan Stage,
frá pólitískri þróun i Bóli-
víu síðan Guevara leið.
Þann 15. mai sl. hrósaði leyni-
þjónustan i La Paz, höfuðborg
Bóliviu, miklum sigri sem jafn-
framt markaði örlagarik tima-
mót i sögu þjóðfrelsishreyfingar
þeirrar sem Guevara kom á fót.
Þann dag var Monika Ertl, þýzk-
ættaður skæruliöi, drepin þegar
hún var nýkomin til Bóliviu i
fylgd tveggja félaga sinna frá
Chile.
Flóttamaður frá
Þriðja ríkinu
Frá þvi vorið 1971 eltist
lögreglan í Bóliviu ekki meir við
annan skæruliða en Moniku. Ekki
nóg með að hún væri óformlega
gift æðsta leiðtoga þjóðfrelsis-
hersins, Osvaldo „Chato”
Peredo, heldur stóð hún i farar-
broddi fyrir hópi þeim sem drap
Roberto Quintanilla Pereira
offursta 1. april 1971 en hann var i
krafti embættis sins sem yfir-
maður bólivisku leyni-
þjónustunnar árin 1967-70
ábyrgur fyrir morðinu á Guevara
og öðrum háttsettum skæruliða-
leiðtogum. Eftir það var hann út-
nefndur aðalræðismaður Bóliviu i
Hamborg.
Leið Moniku inn i raðir bóli-
viskra þjóðfrelsisafla var löng og
krókótt. Faðir hennar var ljós-
myndari Rommels marskálks i
seinni heimsstyrjöldinni. Eftir
fall Þriðja rikisins ákvað hann að
flýja til Suður-Ameriku. Monika
ólst upp i Bóliviu, gekk i hjóna-
band og gerðist fasteignasali.
Þegar Guevara hóf starfsemi
sina i austurhluta landsins árið
1967 var fyrirtæki hennar i fullum
blóma en smám saman fór hún að
dragast meira og meira að and-
spyrnuhreyfingunni. Arið 1970 tók
hún þátt i fyrstu bardögunum og
stuttu siðar flúði hún til Chile. Þar
fékk hún hæli sem pólitiskur
flóttamaður þegar Allende tók við
forsetaembætti i desember sama
ár.
Atvikið í
Hamborg
1. april 1971 i Hamborg.
Quintanilla aðalræðismaður sem
er i þann veginn að fara til Bóliviu
fær heimsókn miðaldra
ástralskrar kennslukonu sem
biður hann um upplýsingar fyrir
túrista um hið fjarlæga land i
Andersf jöllum. Einkaritari
Quintanilla er varla kominn út úr
dyrum skrifstofunnar i upp-
lýsingaöflun þegar hin
„ástralska” ferðakona hleypir af
þremur skotum sem öll hæfa of-
furstan i brjóstholið vinstra
megin. Kona hans kemur æðandi
út úr hliðarherbergi og það kem-
ur til handalögmála milli
kvennanna tveggja. í slagnum
missir „kennslukonan” gráu hár-
kolluna sina og skambyssu þá
sem hún notaði við drápið.
Slagurinn berst alla leið út á
tröppur ræðismannsbústaðarins
og þar tekst tilræðismanninum að
sleppa upp i bil sem biður hennar
og hverfur sporlaust.
Feltrinelli kemur
til sögunnar
17 dögum siðar hefur vestur-
þýzka lögreglan komizt að þvi
hver tilræðismaðurinn er. Með
aðstoð ljósmynda frá La Paz
getur starfsfólk ræðismanns-
skrifstofunnar staðfest að þar
hafi Monika Ertl verið að verki.
En það er annað sem meiri at-
hygli vekur: byssan sem hún
missti i slagnum reynist vera
keypt af Giangiacomo Feltrinelli,
þekktum itölskum útgefanda,
margmiljónera og byltingar-
sinna.
Þar sem Monika er tynd og
tröllunum gefin hefjast miklar
speglasjónir i itölskum blöðum
eins og þeirra er von og visa.
Getur verið að Feltrinelli og
Monika er nú kallast la Passion-
aria (sama nafn og þekktri
sænskri baráttukonu og forystu-
manns kommúnista þar i landi
var eitt sinn gefið) hafi hitzt i
Austurlöndum nær og æft saman
skæruhernað? Er eitthvert sam-
band milli morðs !á Quintanilla i
Hamborg 1971 og heimsóknar
Feltrinelli til Bóliviu i ágúst 1967
þegar hann og kona hans voru
handtekin, sett i fangelsi og loks
visað úr landi af þeim sama
Quintanilla?
Þessum spurningum verður
aldrei svarað. Feltrinelli er
myrtur i marz 1972 og rúmi ári
seinna fer Monika Ertl sömu leið.
Það er álitið að hún hafi eftir
atvikið i Hamborg dvalið til
skiptis i Chile og á Kúbu.
örbirgð ríkrar þjóðar
Dauði Moniku er fyrsta merki
þess um langt skeið að enn er lífs-
mark með þjóðfrelsisber
Guevara i skógum Bóliviu; alltaf
öðru hvoru skjóta upp kollinum
hópar sem feta i fótspor hans.
Guevara i Bóliviu. En töpin eru
fleiri en sigrarnir. Það má segja
að barátta Guevara i Bóliviu frá
þvi í nóvember 1966 fram i októ-
ber 1967 hafi aukið að
mun pólitiska ringulreið i landinu
sem hefur þó verið aðalsmerki
þess i hálfa aöra öld. Efnahags-
ástandi landsins er bezt lýst með
orðunum „örbirgð i auðugu
landi” þvi um 80% ibúanna sem
eru um 4,5 miljónir hafa innan
við 15 þúsund isl. kr. i árstekjur
þrátt fyrir þá staðreynd að landið
gefur af sér 14% af samanlagðri
tifframleiðslu heimsins.
Baráttan hefst
Þjóðfrelsisherinn var stofnaður
25. marz 1967 i Nancahuazu-gilinu
i suðausturhluta Bóliviu. Þar
hafði Guevara safnað saman um
fjörutiu skæruliðum og báru þeir
saman bækur sinar um fyrsta
sigurinn yfir illa útbúnum
stjórnarhernum. Þeim hafði
tekizt að koma honum i opna
skjöldu tveimur dögum áður og
fella, særa og taka til fanga 21
mann, hertaka mikið af vopnum
og komast yfir ýtarlega hern-
aðaráætlun.
Guevara skrifar i dagbók sina
25. marz: ,,... á fundinum var
ákveðið að senda út tilkynningu
um áreksturinn við sveitir
stjórnarhersins."
Þá þegar var hópurinn kominn i
mikla andstöðu viö kommúnista-
flokk Bóliviu.og ef staðsetja ætti
hann á pólitisku landakorti var
hann þjóöernissinnaður, mjög
vinstrisinnaður og andflokks-
kommúnfskur. Af þeim fjörutiu
sem þátt tóku i fundinum eru nú
aðeins þrir á lifi — allt kúbanskir
herforingjar sem nú eru i
Havana.
Eftir dauða Guevara tók
þjóðfrelsisherinn upp vinnubrögð
borgarskæruliða, eflaust fyrir
áhrif frá Tupamaros i Uruguay.
Helzti leiðtogi hersins var Guido
„Inti” Peredo sem var einn
þeirra fáu sem eftir lifðu af
skæruliðum Guevara. Um skeið
dvaldi hann á Kúbu við æfingar i
skæruhernaði en sneri siðan aftur
heim á leið til að taka við forystu
hersins. Fyrir árslok 1969 hafði
„Inti” Peredoog bróðurparturinn
af hinum endurskipulagða þjóð-
frelsisher verið felldur. Peredo
féll sjálfur fyrir handsprengju
sem tittnefndur offursti, Quintan-
illa, varpaði að honum.
Arið 1970 tekst aftur að safna
saman þjóðfrelsishernum, að
þessu sinni undir forystu læknis-
ins Osvaldo „Chato” Peredo. Um
sex tugii ungra stúdenta setjast
að i Teopontehéraðinu i norður-
hluta landsins en á fáum mánuð-
um tekst stjórnarhernum aö
drepa obbann af þeim. „Chato”
Peredo heldur þó lifi og er visað
úr landi til Chile ásamt nokkrum
félaga sinna.
Fjórir forsetar
á þremur árum
Þó skæruliðum hafi ekki
heppnazt að bylta stjórninni hefur
hún átt i miklum erfiðleikum með
að festa sig i sessi. Hvert valda-
ránið eltir annað. Frá 1969 fram
til 1972 sitja fjórir forsetar við
völd i landinu. I april 1969 ferst
Barrientos hershöfðingi og forseti
i þyrluslysi og tekur varaforset-
inn, Siles Salinas, við af honum.
Hálfu ári siðar er honum steypt
af stóli af yfirmanni hersins,
Alfredo Ovando, og með honum
hefst timabil mikillar þjóðernis-
stefnu.
Oliuhreinsunarstöð Gulf-
hringsins i Santa Cruz er þjóðnýtt
en eftir eitt ár við völd er Ovando
velt úr sessi af hægrisinnuðum
herforingjum sem gera uppreisn
gegn þjóöernisstefnunni sem þeir
kalla kommúnisma. En valdatimi
þeirra er ekki nema þrir dagar. A
4. degi kemur vinstrisinnaður
hershöfðingi, Juan Jose Torres,
höndum yfir stjórnvölinn og er
við völd i hartnær tiu mánuði. Þá
rúllar hann yfir um og er visað úr
landi, fyrst til Perú en siðar til
Chile. Við tekur Hugo Banzer
hershöfðingi og kemur hann á
legg mjög ihaldssamri stjórn.
Meðan á öllum þessum
valdaránum stendur staðnar tin-
framleiðslan og gengi bóliviska
pesóins sem verið hefur fremur
stöðugt er fellt.
Hægrihliðin er
lika ótrygg
Þegar sveitir Banzes velta
Torres úr séssi þann 23. ágúst
1971 kemur þjóðf relsisher
Guevara enn einu sinni fram sem
ein heild. Liðsmenn hans berjast
á götum La Paz fyrir stjórn Torres
en allt kemur fyrir ekki. Um
tuttugu sikæruliðar eru felldir.
Siðan hefur litið frétzt af
sporgenglum Guevara. En dauði
Moniku Ertl táknar að enn einn
frjóangi uppreisnar hefur verið
barinn niður.
En það er ekki bara frá vinstri
sem spjótin standa að stjórn
Banzers. Nokkrum dögum áður
en Monika Ertl var drepin utan
við La Paz handtók leyniþjónust-
an Andres Selich offursta og færði
hann til innanrikisráðuneytisins
þar sem hann „lét lifið i yfir-
heyrslum”. Selich var innanrikis-
ráðherra i Bóliviu fyrir aðeins tiu
mánuðum og árið 1967 var hann i
forystu fyrir hersveitum þeim
sem útrýmdi sveitum Guevara.
Hann féll i ónáð hjá Banzer og var
skipaður sendiherra landsins i
Asuncion i Paraguay. Þar hóf
hann að leggja á ráðin um
samsæri gegn fyrrum fóstbróður
sinum i Bóliviu. Það er i rauninni
enginn pólitiskur munur á
þessum tveim herforingjum
nema ef vera skyldi að ef Banzer
er mjög ihaldssamur þá er Selich
svart ihald. En uppgjör þeirra
hlaut að eiga sér stað þar sem i
herforingjaliði bóliviska hersins
eru alltof margir „hungraðir”
herforingjar til að þeir geti staðið
saman að baki einum forseta til
langframa.
Valdarán getur
oröiö þegar
minnst varir
Ofansögð staðreynd ásamt
virkni þjóðfrelsishersins getur
hvenær sem er leitt til forseta-
skipta. En það er ekki þar með
sagt að byltingin sem Guevara
dreymdi um sé komin i höfn.
En samt sem áður viðhelzt hinn
pólitiski óstöðugleiki i landinu. Og
hann er sjálfum sér ákjósanlegur
jarðvegur fyrir arftaka Guevara
sem sifellt virðast geta endur-
nýjað liðsstyrk sinn hveru mikil
töp sem þeir verða aö þola
(ÞH þýddi)