Þjóðviljinn - 06.10.1973, Blaðsíða 7

Laugardagur 6. október 1973. ÞJÓÐVILJINN — SÉÐA 7
Togstreita á Bandaríkjaþingi um
Fækkun í her-
liði erlendis
Hermálaráðuneytiö i Washington, hin S-hyrnda bygging Fentagon. Nær 500 þúsund manns eru nú i
herþjónustu i Evrópu á vegum I’entagons, en helmingur þingmanna i öidungadeild telur aft um 200
þúsund þeirra ætti aft kveftja heim, þar sem þeir komi ekki aft neinu gagni fyrir öryggi Bandarikjanna.
Mike Mansfield
Tekst
Mansfield
aö lokum
aö
knésetja
Nixon?
Mikla athygli vöktu at-
kvæðagreiðslur í öldunga-
deild Bandaríkjaþings í sl.
viku um niðurskurð á her-
afla Bandarikjamanna er-
lendis. Um tíma leit út fyrir
að þingdeildin mundi sam-
þykkja að fækka í erlend-
um herstöðvum um 190
þúsund menn, en á síðustu
stundu tókst erindrekum
forsetans að koma i veg
fyrirþað. i staðinn varþess
krafist að niðurskurðurinn
næmi 110 þúsund manns
fyrir árslok 1975.
Það var leiðtogi stjórnarand-
stöðuflokksins, demókrata, Mike
Mansfield, sem beitti sér harftast
fyrir minnkandi herafla erlendis.
Auk hans unnu þeir Hubert
Humphrey (sá sem tapaði naum-
lega fyrir Nixon i forsetakosning-
unum 1968) og Stuart Symington
(varaformaður hermálanefndar-
innar) dyggilega fyrir sama mál-
stað.
Mansfield hefur oft áður vakið
máls á þvi að Bandarikjastjórn
héldi úti allt of miklu herliði er-
lendis, sjálfsagt væri að leggja
niður margar herstöðvar og
fækka verulega i öðrum. Hann
hefur hingað til þótt tala fyrir
heldur daufum eyrum i þinginu
hvað þetta snertir.
Fyrir tveim árum voru tillögur
hans um að fækkað skyldi i herliði
Atlantshafsbandalagsins felldar
með 61 atkvæði gegn 36 og 54
atkvæðum gegn 39.
Um dagihn gengu upphaflegar
tillögur hans i þá átt að dregið
skyldi úr herafla Bandarikjanna
erlendis um helming, 50%, á
næstu þrem árum (orðalagið er
„overseas troops”, og er þá að
venju átt við lið i Evrópu, fremur
en i öðrum löndum „handan hafs-
ins”), Til þess að ná betri sam-
stöðu um málið breytti Mansfield
tillögunni á siðustu stundu þann-
ig, að niðurskurðurinn skyldi
nema 40%.
Fyrst var framkvæmd at-
kvæftagreiösla um þetta ,,til
revnslu” efta gerft skoöanakönn-
un. Reyndust þá 49 öldungadeild-
armenn fylgjandi tillögu Mans-
fields, en 46 voru á móti. (5 þing-
menn virftast ekki hafa tekift þátt
efta setift hjá.)
Upphófst nú mikið irafár i
deildinni, þvi að staðfesting á
þessari niðurstöðu hefði þýtt
„stærsta ósigur fyrir Nixon i allri
hans forsetatið” eins og stórblað-
ið Washington Post orðaði það.
Það er ekkert efast um það þarna
vestra, að núverandi Bandarikja-
forseti og stjórn hans eru stað-
föstustu málsvarar hernaðar-
stefnu i landinu, þeirrar stefnu að
sitja yfir hlut annarra þjóða með
hervaldi. En i landinu er ,,minni-
hlutastjórn” ef litið er á hlutina
augum Evrópumanns. Repú-
blikanaflokkur Nixons er i minni-
hluta i báðum þingdeildum, og
þvi þarf mikið spilverk og reip-
drátt til að stjórnin komi fram
stefnu sinni.
1 aðalatriðum reynir stjórn
Nixons að ganga fram hjá þinginu
i eins rikum mæli og unnt er og
stjórna með sérfræðingum og
ráðunautum, sem svo reynast
hinir mestu óbótamenn eins og
hefur sýnt sig i Watergate-mál-
.inu. Hún á þó fjárveitingar undir
þingið að sækja, og einmitt i sið-
ustu viku voru f jármálahliðar
hermálanna á dagskrá.
Þess eru einnig dæmi að þingið
taki að eigin frumkvæði upp mál
til að þvinga vilja sinum upp á
rikisstjórnina, og er skemmst að
minnast þess hvernig Banda-
rikjaþing neyddi Nixon með
itrekuðum samþykktum til aö
hætta lofthernaðinum i Kambó-
diu. En þótt Nixon þætti sú hýðing
sár, er talið að það hefði þótt
smávægilegt gagnvart þvi „ódæði
og ábyrgðarleysi" að kalla heim
annan hvern dáta úr Evrópu.
Amerisku blöðin segja að með
„þrýstingi og fortölum” hafi Nix-
on-stjórninni tekist að sigla fram
hjá þessum Ijóta boða sem tillaga
Mansfields var. Vift fullnaftarat-
kvæftagrciftslu hlaut lillagan um
40% nifturskurft á herafla crlend-
is 44 atkvæfti, cn 51 þingmaftur
sncrist á móti og fclldi hana
þannig fyrir Mansfield. Virftast
þvi 5 þingmenn hafa skipt um
skoftun frá þvi könnunin var gerft
fyrr þann sama dag.
Ekki er hægt að segja annað en
að Mansfield hafi mikið unnið á
siðustu tvö árin. Hann hefur nú
upp undir helming þingmanna
með sér i staðinn fyrir rúman
þriðjung þá.
Daginn eftir afgreiðsluna á til-
lögu Mansfields lagði Hubert
Humphrey fram aðra tillögu i
sama anda. F'jallaði hún um það
að kvcftja skyldi hcim fyrir árslok
1975 110 þúsund hermenn úr hcr-
stöftvum erlendis, en þeir eru
taldir vcra nú um 471 þúsund.
Þessi tillaga hlaut samþykki öld-
ungadeildarinnar mcft 48 atvkæft-
um gegn 36,Var þessi niðurstaða
túlkuð sem sigur fyrir andstæð-
inga Nixons forseta.
Röksemdir
meö og móii
Mike Mansfield flutti það m.a.
fram,máli sinu um niðurskurð til
stuðnings, aft öryggis Bandarikj-
anna vegna þyrfti ekki aft halda
hinum fjiilmörgu svcitum banda-
risks lifts uppi sem nú eru erlcnd-
is.bæði i Evrópu og annars stað-
ar. Þetta herlið gleypti ógrynni
fjár á sama tima sem miklir
erfiöleikar eru á þvi að ná endum
fjáriaganna saman og verðbólgan
magnast heima fyrir, en það
gerði mjög erfitt fyrir um fjár-
veitingar tii brýnna félagsmála.
Mansfieid las á þingfundi upp
úr þingtiðindum frá 1951 þar sem
fjallað var um tillögur um aö hafa
fjórar herdeildir (divisjónir)
setuliðs i Evrópu. Þá fullyrtu þeir
Dean Aeheson utanrikisráðherra
og George Marshall hermálaráð-
herra að þessi ákvörftun um setu-
Ameriski hermafturinn vill taka undir þessa almennu kröfu heims-
byggftarinnar: Kanar farift heim!
Útgjöld Bandaríkjanna til her-
mála eru félagslega sinnuftum
Bandarikjamönnum þyrnir i
augunt, þvi peninganna væri brýn
þörf til aft bæta úr ófremdar-
ástandi i félagsmálum. Nú eru á
leiftinni i gegnnm Bandarikjaþing
tillögur um heimildir lianda
stjórninni til aft verja 20,9
miljörftum dollara til hcrmála á
na’sta Ijárhagsári. Súluritift sýnir
aft þetta mundi nálgast mjög
hcrkostnaftarm etift frá 1969,
þegar Bandarikjamenn voru
blóftugir upp aft öxlum i
Vietnam.llvaft skyldi Nixon ætla
aft gera vift alla þessa iniljarfta á
næsta ári?
lift i Kvrópu væriekki nauftsynlcg
vcgna NATO-samningsins sem
sliks, og það væri engin heilög
skuldbinding að hafa einmitt fjór-
ar herdeildir þar.
En hvað sögðu varðhundar Nix-
ons i þinginu um þessa voðalegu
tillögu Mansfields? Einn af þeim
helstu sem gegna þvi hlutverki er
John Tower frá Texas. Hann var-
aði eindregið við niðurskurði og
kvað hann leiða beint til einangr-
unarstefnu þeirrar sem kennd er
við „virkið Ameriku”.
Tower kvað fækkun i herliði
Bandarikjanna erlendis grafa
undan N ATO-skuldbindingum
Bandarikjastjórnar og verka
uppörvandi á Rússa til að vera
með hótanir i garð smáþjóða sem
mundu þá ekki lengur finnast þær
njóta öryggis, vegna þess að
bandariskir hermenn væru nú illa
fjarri.
Þá kvað Tower slika fyrirskip-
un af hálfu Bandarikjaþings um
heimkvaðningu hermanna, ef
samþykkt yrði, kippa grundveil-
inum undan tilraunum Banda-
rikjastjórnar til að semja um
gagnkvæma fækkun i herliði
austurs og vesturs i Evrópu, en
þá mundu Bandarikjamenn og
Rússar kveðja heim samtimis
eitthvað af núverandi herliði sinu.
Hljóð úr
NATO-homi
Fljótlega eftir þá afgreiðslu
mála i Bandarikjaþingi sem nú
hefur verið lýst kom hljóð úr
horni NATOs i Brússel. 30.
september sagði New York Times
að þetta „hafi kastað skugga yfir
vandasamar viðræður sem nú eru
i gangi i höfuðstöðvum Atlants-
hafsbandalagsins”.
Ekki vildu forsvarsmenn
NATOs láta hafa neitt eftir sér
um það að 23% niðurskurðurinn
sem samþykktur var að tillögu
Humphreys hafi valdið úrslitum
um það að gera NATO veikara
gagnvart Rússum, en hitt létu
þeir á sér skilja að nú kynni að
verða enn erfiðara en áður að fá
bandamennina i Evrópu til að
axla stærri hluta af byrðunum við
bandariska herliðið i Evrópu en
áður. (011 venjuleg röksemda-
færsla mundi ganga út á það, að
auðveldara væri að fá aðra til að
létta undir með sér, ef byrðin er i
heild ekki jafn þung og áður. En
það sannast hér sem oftar, að
herforingjar NATOs eru hinir
verstu út i allar breytingar.
hj—