Þjóðviljinn - 06.01.1974, Qupperneq 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN ISunnudagur 6. janúar 1974
Jesús gengur á vatninu? Nci, rétti
klnvcrski textinn hljóðar svo:
„Haustiö 1921 hélt hinn mikli
kennari okkar Maó formaður til
Anyuan og tendraöi þar persónu-
Icga bál byltingarinnar”.
Pílag
Maó 1919 þcgar hann veitti æf-
ingadeild kcnnaraskólans i
Tsjangsja forstöðu
Maó-dýrkun I réttu umhverfi.
Maó með vinum: Með Nixon
Bandarikjaforseta stökkvandi yf-
ir blómabreiður vináttunnar.
Næst sovéska sósialfasismanum
stendur Kina mest hætta af
bandariskri heimsvaldastefnu.
Um það leyti sem öllum,
nema hraustustu mönnum,
var farið að verða illt í
maganum af jólaáti hér
um daginn, átti Maó Tse-
tung, formaður allra Kín-
verja, áttræðisafmæli. Það
var annan dag jóla.
Varla veröur um það
deilt, aö af leiðtogum kín-
verska kommúnistaflokks-
ins, sem leiddu kínversku
þjóðina til sigurs yfir inn-
lendum íhaldsöflum og
umboösmönnum banda-
ríska auðmagnsins, beri
Maó hæst. Hann er for-
maðurinn, eða „hinn mikli
stýrimaður" eins og Kín-
verjar segja.
Kinverska byltingin hef-
ur ekki skapað fjölmenn-
ustu þjóð heimsins alsæld,
en fáir munu þó neita þvi
að þjóðfélag hennar sé
réttlátara en það sem Kín-
verjar hafa áður þekkt.
Og um það leyti sem við
vesturlandabúar erum að
jafna okkur eftir átveislur
miðsvetrar, er þess hollt að
minnast, að kínversku
byltingarmennirnir hafa
útrýmt hungri og landfar-
sóttum úr sínu mikla landi.
Það er heimssögulegt af-
rek, þótt ekki kæmi fleira
til.
Eftirfarandi afmælis-
grein um Maó áttræðan
birtist um daginn i íhalds-
samasta blaði Evrópu,
Neue Zúricher Zeitung í
Sviss. Svisslendingurinn
lýsir pílagrímsför sinni til
þeirra staða í Kína sem
gestir eru látnir kynna sér
svo að þeir megi meta for-
manninn að verðleikum.
Maó, drottinn herskaranna, biður 750 miljónir Kínverja um að taka
undir sig stökk fram á við.
rímsferð
helgistaði
Fyrir 80 árum, 26. desember
1892, fæddist Maó Tse-tung i þorp-
inu Sjaósjan i llúnan-fylki. Þar
eru hrisgrjónaakrar sundur-
skornir af lækjum og skurðum, en
sums staðar risa bambusgirtar
hæðir, i fjarska sést hið keilu-
myndaða Sjaó-fell. Ofugt við fok-
jarðveg Norður-Kina er þetta
land mettað frjósemi og lifslöng-
un og hlýtur að ala stolt i brjósti
barna sinna. Maó hefur sjálfur
vitnað til byltingarhefða heim-
kynna sinna i Húnan sem fengju
næringu af sterkum pipar. Skógar
og fjöll veittu ræningjahópum
skjól, og bændur i uppreisnarhug
héldp héðan löngum til baráttu
gegn kúgandi yfirvöldum. Margir
vopnabræður Maós — og einnig
margir siðari andstæðingar eins
og Liú Sjaó-tsji og Peng Te-húæ —
voru frá þessum stöðvum. Hérað-
ið varð fyrsta hreiður hins kin-
verska bændakommúnisma.
Með guðræknissvip
Foreldrahús Maós, endurbætt
og vandlega við haldið, er nú
minningarstaður og tignunar.
Þangað flykkist fólk til að sann-
færa sig um alþýðlegan uppruna
og bændablóð leiðtoga sins. Upp
frá þorpstorginu i Sjaósjan sem
þakið er hópferðavögnum, vöru-
bilum og svo farkostum erlendra
gesta, streyma skólabekkir,
verksmiðjuhópar og herdeildar-
einingar undir rauðum fánum um
þrönga göngustiga yfir akurlend-
in sem Maó vann á drengur. F'yrir
framan innganginn að foreldra-
húsi Maós er tekin hin skyldu-
bundna minningarmyndi hópur
iþróttamanna i æfingabúningum,
fjölskyldur með börnum og afa og
ömmu, hermenn með vopn i
hendi. Ungur hermaður gripur
laumulega til greiðu og spegils og
lagfærir á sér hárið i flýti, það er
auöséð á honum hvað atburðurinn
fær á hann. A hóli yfir lótustjörn
stendur hið stásslega bændabýli
úr leirtigulsteinum og með leir-
flöguþaki. Ekki er neinn múr-
veggur i kringum bæinn, heldur
horfir hann beint við dali og hæð-
um. Kyrrlátlega og meö guð-
ræknissvip fara raðir pilagrim-
anna um dagstofuna, sem er til-
tölulega vel búin, um eldhúsið þar
sem pottar hanga i krókum yfir
hlóðum, fram hjá gulnuðum ljós-
myndum af foreldrum Maós,
nema staðar við rúm Maós sjálfs,
og fara siðan um útihúsin, skoða
hrismylnuna, koma i útibúr og
fara loks um litinn húsagarð.
Aftur og aftur
á æskustöðvarnar
I dagstofunni eru ekki lengur
Búddhalikneskin og myndir af
fjölskylduguðum sem hin trú-
bneigða móðir hélt i heiðri, en
hægt er að sjá á myndum sem
vestrænir ferðamenn tóku árið
1964. Innréttingar og lifsstill
hússins er að visu einfaldur, en
ekki er þó hægt að segja að Maó
hafi alist upp i fátækt eða við
skort. Faðirinn, Maó Jen-sjeng
hafði með harðri vinnu og nokkr-
um hrisgrjónaviðskiptum komist
yfir hálfan annan hektara lands
og átti það. Hann var þvi talinn
efnaður bóndi. Hann var strangur
við fjölskyldu sina og hélt meira i
við hana en vinnumann sinn.
Maó, elstur 4ra barna, lýsti
árekstrum sinum við föður sinn
oft fyrir ævisöguritara sinum
EdgarSnow. Varð þetta Snow til-
efni til að gera skýrandi athugan-
ir á föðurflækjum kinverskra
byltingarmanna.
Miklu frekar en rifrildið við
föðurinn ákvarðaði óheft náms-
löngun brautir hins unga Maós.
Skammt frá foreldrahúsi á glæsi-
legum nágrannabæ getur enn að
lita kennslustofu þorpsskólans,
skuggsýnt þakherbergi með ein-
földum viðarborðum og -bekkj-
um, þar sem Maó lærði reglur
Konfúsiusar og reikning 8 til 13
ára að aldri. Hinn ungi Maó var á
þeim tima hrifinn af hetjum gam-
alla ræningja- og ævintýrasagna
sem hann svalg i sig. I safninu i
Sjaósjan er bókakostur Maós litla
til sýnis og hann var hreint ekki
svo litill fyrir sveitaungling. Þar
eru rit sem ekki virðast i afhaldi
nú á dögum undir veldi Maós.
Gegn vilja föður sins hélt Maó
skólanámi áfram og fór árið 1909
frá Sjaósjan.
A timum þegar að Maó þrengdi
i persónul. og pólitiskum efn-
um kom hann æ ofan i æ aftur á
æskustöðvar sinar. Þannig var
veturinn 1925 þegar hann átti i
erfiðleikum i flokknum. Þegar
Maó — eftir að byltingin hafði
misheppnast i borgunum árið
1927 — undirbjó bændabyltinguna
i Húnan, skipulagði hann bænda-
samtök i Sjaósjan, kom á bænda-
skóla, fékk yngri systkini sin til
að ganga i kommúnistaflokkinn
og myndaði kjarnann i skæruliða-
her sinum. „Rauðu fánar, hefjið á
loft spjót ánauðugra bænda”,
segir Maó 32 árum siðar i kvæði
um Sjaósjan. Enn á ný hvarf Maó
aftur til uppruna sins i júni árið
1959 eftir að Stóra stökkið hafði
misheppnast, en þá var hin ný-
lega stofnaða alþýðukommúna i
Sjaósjan og árangur hennar orðið
að deiluefni i forystu flokksins. 23.
júli 1959 hótaði Maó andstæðing-
um sinum þvi, að hann mundi
sjálfur halda til þorpanna og ger-
ast leiðtogi bænda gegn stjórn-
inni.
Þetta las Maó þá,
en bannað nú
Fyrsti kennaraskóli Húnan-
fylkis i höfuðborg þess, Tsj-
angsja, stofnaður 1912, er enn
einn áfanginn i þroskasögu Maós.
Hér stundaði hann nám á árunum
1913—18 og öðlaðist kennararétt-
indi. Frásagnir skólafélaga hans
stangast að visu stundum á, en af
þeim er þó ljóst hvllfkir hæfileik-
ar komu þarna fram hjá bónda-
Agreiningur um leiðir. Taldir frá
vinstri: Brésjnéf, Lenin, Maó. —
Teikn.: EWK.
syninum frá Sjaósjan. Skólahúsið
hefur verið endurbyggt nákvæm-
lega i upprunalegri mynd, en það
varð fyrir miklum skemmdum af
loftárásum Japana i styrjöldinni.
Það er alveg á borð við þær skóla-
byggingar i Sviss sem reistar
voru fyrir heimsstyrjöldina fyrri
og er fagur vitnisburður um
menntunarsókn Kinverja eftir
fall Mandsjú-keisaranna.
Ungur atorkusamur skólastjóri
— skólinn menntar enn kennara
— fylgir erlendu gestunum um
skólann, undir stór bogagöng og
yfir sólrika svalaganga inn i þær
stofur sem Maó sat eitt sinn i.
Birtan fellur á blámáluö borð ný-
tiskulega útbúinnar skólastofu
þar sem Maó lærði fræðin við þri-
tugasta mann. Kennslubókum og
námstextum er stillt út i gler-
skápa — þetta las Maó! Þar á
meðal er kinversk þýðing á
„Kerfi siðfræðinnar” eftir Paul-
sen i kinverskri þýðingu. Hefur
Maó krotað athugasemdir um
Kant, um heimspeki og um
stjórnmál i bókina. Ein af þeim er
svona: „Ég efast ekki um það, að
stjórnkerfi. sérkenni þjóðar okk-
ar og þjóðfélagið eiga eftir að
breytast. Mér er hins vegar ekki
Ijóst hvernig þessum breytingum
verður á komið. Ég hneigist til
þeirrar sannfæringar að nauð-
synlegt reynist að byggja að nýju.
Látum tortiminguna leika hlut-
verk móður sem gefur nýju landi
lif”.
Sígild kínversk
menntun
Hugmynd byltingarinnar ljóm-
aði i vitund Maós áður' en hann
uppgötvaði kommúnismann. I
kennaraskólanum i Tsjangsja
flutti heimspekikennari hans,
Jang Tsjang-tsji, honum kenn-
ingar Rousseaus, Kants, Dar-
wins, Carlyles og Spencers og
veitti honum óljósa hugmynd um
frjálslyndisstefnu og lýðræðis-
hyggju. Maó hafði ékki mikinn á-
huga á kennaramenntuninni sem
slikri né erlendum tungumálum.
Aftur á móti ritaði hann forkunn-
ar góðar hugleiðingar i sigildum
kinverskum stil, fylgdist i blöðun-
um með styrjöldinni i Evrópu, tók
þátt i hreyfingum til endurnýjun-
ar kinversks þjóðfélags, skipu-
lagði „námssamtök nýrrar þjóð-
ar” og gaf út fyrsta timarit sitt.
Heimsóknin i skólann heldur á-
fram og við göngum gegnum
kyrrlátan húsagarð með banana-
trjám til svefnsala stúdentanna.
Maó hefur sofið i herbergi þar
sem eru fjögur mjó og hörð rúm.
A bak við er yfirbyggður brunnur
meö áletrun um það, að þar hafi
Maó daglega hert likama sinn.
1 kennaraskólanum varð Maó
ástriðufullur fylgismaður likatns-
þjálfunar. Um það efni ritaði
hann fyrstu grein sina sem kom
út á prenti, og birtist hún undir
dulnefninu „stúdent hinna 28
strika” (i þeim þrem kinversku
táknmyndum, sem nafn hans er
ritað með, eru nefnilega samtals
28 strik).
I spor Maós i Tsjangsja er siðan
farið með gestinn á appelsinueyju
og i Ming-skála við rætur hins
helga Jálú-fjalls. Við eyjuna var
hann vanur að synda á námstið
sinni og siðar einnig i hinu breiða
í tilefni áttræðis-
afmælis Maós formanns