Þjóðviljinn - 24.03.1974, Blaðsíða 11

Sunnudagur 24. marz 1974.ÞJÓÐVILJINN — StÐA 11
11.
SÍÐAN
UMSJÓN: ÁB
Indjána-
mynd meö
öfugum
formerkjuml
Marco Ferreri: flestu við
snúið.
Eitt þekktasta menningar-
fyrirbæri heims er kvikmynd-
in um villtra vestrið — um
dyggðuga landnema og
kúreka og svivirðilega nauta
þjófa og fláráða Indjána. Á
siðari árum hafa menn i æ rik-
ari mæli hætt að lita á þess-
konar myndir sem „mein-
lausa skemmtun”: mönnum
þykir sem þær feli i sér beint
og óbeint innrætingu, sem
réttlætir það þjóðarmorð á
frumbyggjum Ameriku sein
varö ein af forsendum Banda-
rikjanna — já og fleiri rikja.
Það er i þeim anda að ital-
inn Marco Ferreri gerir mynd
um „villta vestrið” — nánar
tiltekið þann atburð þegar
Indjánar felldu Custer herfor-
ingja og menn hans við Little
Big Horn. Býr hann til úr
þessu efni heimsádeilumynd
sem hann lætur reyndar ger-
ast i Paris — þar sem áður
voru markaðsskálar borgar-
innar. t mynd þessari er öllu
við snúið og fyrst og fremst
skopast að þeirri sérkennilegu
blöndu af væmni og kald-
rifjaðri slátrun, sem einkennt
hefur viltavestursmyndina.
Indjánarnir eru ekki villimenn
sem eru ekki góðir nema
dauðir — heldur tákn og
imynd öreiga, þriðja heims-
ins, og sigur þeirra er bylting-
arsigur alþýðu.
Ferreri se sannfærður
trotskiisti, en hann er samt
áöur sannfærður um að kvik-
myndir geri ekkert pólitiskt
gagn. Hann kallar mynd sina
„Snertið ekki hvitu konuna”.
Marcello Mastroanni leikur
Custer.
ÁSTIN AFTUR
í TÍSKU
Fyrir tæpum fimmtiu árum
varð hollenski kvenlæknirinn
van de Velde heimsfrægur
fyrir bók sina „Hið fullkomna
hjónaband ”. Fór sú bók viða
og margir gerðust til að skrifa
i svipuðum dúr um kynferðis-
mál.
Bók þessi var sjálfsagt
gagnlegur áróður fyrir ágæti
og möguleikum kynlifsins á
tima þegar þau mál voru mjög
viða beinlinis vanrækt. En
lengi siðan hafa skrif og leið-
beiningar um kynlif orðið
helst til einhæf. Er þá átt við
að fræðendur leggja svo mikla
áherslu á fullkomna kynlifs-
tækni og getu i rúmi, að allt
annað gleymdist. Stærðir
vissra likamsparta, stell-
ingar, fjöldi fullnæginga —
öllu þessu var svo mjög haldið
á lofti, að i staðinn fyrir að
bækurnar leystu menn undan
sálrænum flækjum bjuggu
þær til nýjar. Menn óttuðust
að vera ekki þeir súpermenn
sem dýrkun fullnægjunnar
ætlaðist til.
Höfundar nýrra bóka,
læknar og sálfræðingar, hafa
orðið varir við þessi vandræði.
Og viðbrögð þeirra eru að inn-
leiða aftur til virðingar jafn
„óvisindalegt” hugtak og ást.
Aðalboðskapurinn er sá, að
tækni og kunnátta dugi ekki til
að gera kynlifið að meiri-
háttar upplifun. Nú er
aftur farið að mæla með
„frumþörfum” eins og leik,
bliðu, uppgötvun annarrar
persónu, snertingu sem ekki
er endilega ætlað að örfa
mótaðilann kynferðislega
osfrv. Alex Comfort, höfundur
bókar sem nefnist „Gleði kyn-
lifisins” orðar erindi þetta á
praktiskan hátt: „Það er ekki
hægt að sjóða mat án hita, og
án ástar geta menn ekki
fundið til sannrar munúðar.
Þvi sterkari sem ástin er,
þeim mun sælli er kyn-
reynslan.”
Fyrirmyndarkurteisi
Við seljum ekki Borgundar-
hólm án' þess að láta
Borgundarhólmara vita.
Borgarstjórinn i Halse
i viðtali
Dularfull fyrirbæri
Efstu frambjóðendurnir
ellefu svöruðu spurningu
Hvidovreblaðsins —og ekkert
svar var eins og hin.
Hvidovre blaðið
SNJÓRÓÐUR — EÐA HVAÐ?
Yerður starfsemi
Skipaútgerðar
ríkisins tvískipt?
Hugmyndir um það efni rœddar i
„stofnananefnd”
Nýlega var rædd á alþingi til-
laga til þingsályktunar um heim-
ild fyrir rikisstjórnina til að láta
smiða eða kaupa strandferða-
skip. Flutningsmenn tillögunnar
eru Vilhjálmur Hjálmarsson (F)
og Karvel Pálmason (SFV).
Mælti Vilhjálmur fyrir tillögunni
á fundi Sameinaðs þings, en siðan
tók Ilelgi F. Seljan til máls.
Hann kvaðst fyllilega geta tekið
undir þá þingsályktunartillögu
sem á dagskránni var. Hann benti
á, að veðurfarið i vetur hefði sýnt
fram á nauðsyn strandferðaskips,
en við höfum i vetur rekið okkur á
það að við, þessi mikla siglinga-
þjóð, búum við mikil vanefni og
slæma aðstöðu á þessum sviðum.
Helgi minnti i þessu sambandi á
það gifurlega fé sem notað væri
til snjómoksturs á vetri hverjum,
en með góðum samgöngum á sjó
mætti e.t.v. spara nokkrar upp-
hæðir af þessum snjómoksturs-
kostnaði. Þó lagði þingmaðurinn
áherslu á að tilkoma strandferða-
skips mætti ekki verða til þess að
draga úr eðlilegri opnun þjóðvega
að vetrarlagi.
Þá ræddi Helgi um rekstur
Skipaútgerðar rikisins. Minnti
hann á að komið hefðu fram hug-
myndir um að skipta starfsemi
skipaútgerðarinnar i tvo þætti.
Væri þetta hugsað þannig að
skipaútgerðin hefði annars vegar
bækistöðvar á Austurlandi, hins
vegar á Vestfjörðum auk hinnar
hauðsynlegu og sjálfsögðu að-
stöðu i Reykjavik.
Þá sagði Helgi að nauðsyn bæri
til þess að á Austfjörðum væri
aðalhöfn, en þaðan væri dreift
vörum til nágrannabyggðanna.
Helgi skýrði frá þvi, að hug-
myndin um skiptingu Skipaút-
gerðar rikisins hefði verið rædd i
svonefndri stofnananefnd og hefði
fengið þar töluverðan byr. Væri
sjálfsagt, ef sú yrði niðurstaðan,
að tviskipta Skipaútgerðinni, að
til kæmi stjórn heimamanna.
HVAÐ ER HÆFILEG
STÆRÐ Á BÚINU?
Á siðasta Búnaðarþingi var
sainþykkt áiyktun um að fela
stjórn Búnaðarfélags tslands að
láta gera áætlanir um hæfilega
bústærð i aðalgreinum landbún-
aðarins, þ.e. sauðfjár- og naut-
griparækt.
Aætlanirnar séu fyrst og fremst
miðaðar við fjölskyldubú og
vinnuframlag, sambærilegt við
það sem gerist með öðrum stétt-
um þjóðfélagsins.
t greinargerð með ályktuninni
segir að mörg undanfarin ár hafa
skoðanir manna um hagkvæma
bústærð verið mjög reikular og
langt á milli hugmynda bæði
bænda og leiðbeinenda þeirra i
þvi efni.
Nú ætti að vera fengin reynsla
og hagfræðileg undirstaða til að
gera áætlun um hagkvæma bú-
stærð við almenn skilyrði.
Það ætti að geta veriö gagnleg-
ur stuðningur, einkum fyrir unga
bændur, sem eru að byggja upp
bú sin, að slikar leiðbeinandi
áætlanir séu fyrir hendi, til við-
miðunar, þó ekki yrði farið eftir i
smáatriðum.
Æskilegt er, að upp verði sett
nokkur dæmi, bæði i sauðfjár- og
nautgriparæktinni, sérhæfð bú og
blönduð bú i breytilegum hlutföll-
um.
Ennfremur þyrfti i áætluninni
að gera ráð fyrir vélvæðingu á
misjafnlega háu stigi og áhrif
hennar á bústærðina. Það virðist
eðlilegt, að þeir ráðunautar Bún-
aðarfélags íslands sem fást við
hina hagfræðilegu hlið búskapar
og við byggingar og bútækni, fái
þetta verkefni til úrlausnar.
Fyrsta nafnbirtingin
MORGUNBLAÐIÐ. SUNNUDAGUR 17. MARZ 1974
| STAKSTEINAR
Hve hátt er kirkjugjald þitt?
KIRKJAN er móðir Islenzkrar
menningar. Hvort sem okkur
líkar það betur eða verr, þá ber
svo að segja allt f íélagaHíi
okkar og menntun. einkum
bókmenntum og andlegu Ilfi,
hennar mót, hennar svip.
Hugsunarháttur, málfar.
siðgæði og samvizka eru mótuð
af sógum og kenningum kristn-
innar trúar. Meira að segja
þeir, sem þó ætluðu sér að
rækja finnur trúarbrfigð eða
heigisiði, verða á flestan hátt að
njóta þess, að við erum kristin
þjóð með stofnun, sem heitir
kirkja. Og þeirri stofnun lúta
allt af 98 af hundraði lslcnd-
Inga.
Einu sinni var kirkjan
rfkasta stofnun þessarar
þjóðar. Hún átti jarðeignir,
reka, hlunnindi og ftfik um
allar jarðir.
Þessu var hún að vissu leyti
rsend eða svipt yfirráðum með
sMórnmálaleeu valdi. Þd munu
flestum htnna kirkjulausu
landa.
Rlkið launar presta kirkj-
unnarog borgar þannig vextl af
eignum hennar óbeint.
En hvað er svo greitt til allrar
annarrar starfsemi hennar?
Prestastétt lslands er fámenn,
um eða innan við hundrað
manns, svo að sú upphæð er
sem fjöður á fæti annarra út-
gjalda rfkissjóðs, sem til þeirra
fer.
Ensvo eíga sfifnuðir að bygg ja
slnar kirkjur og annast rekst-
ur þeirra að mestu án opin-
berrar greiðalu til stuðnings.
Þdtt ekki væri varið til kirkju-
bygginga nema nokkrum pró-
sentum þess, sem lagt er fram
til skólabygginga, þætti það
stórfé. Greiðslan til kirkjunnar
heitir kirkjugjald á skatt-
seðlinum. Og hefur til skamms
tíma og er held ég ennþá 500
krónur á árl fyrir gjaidskylda
þegna. Þeir, scm ekkt tllheyra
hverja þóknun og svo að sjálf-
sfigðu vmisleet fleira.
króna sköttum til kirkjunnar.
Þar skyldi þessi aumasti
skattur allra skattgreiðslna
nútfmans blakta og blómstra til
Það var ung og gáfuð vinkona
mfn, sem vinnur við einhvers
konar tölur, sem vakti athygli
mlna á þessu I fillu skattafarg-
aninu f janúar. Eg trúi fyrst
hvorki eyrum né augum.
Þetta strlðir á móti anda og
eðli kirkjunnar. Hún er og
telur það sitt æðsta að vera
vernd og vinur hinna „bjargar-
lausu og snauðu". Hvf ætti hún
svo að vera neydd til að elta
einmitt þá með .jukkun" um
skitnar fimm hundruð krónur
fram á grafarbarminn f rfki,
þar sem annars flest er fyrir þá
gert fyrir hennar kraft
og orð? Nú skora ég á
biskup, kirkjumálaráðherra og
þó umfram allt Ifiggjafa og töl-
fræðinga að kippa þessu f lag
hið allra bráðasta. Undanskilja
Fyrsti Staksteinahöfundur
Morgunblaðsins, sem skrifar
undir nafni varð þá enginn annar
en hann sira Árelius, enda hefur
hann alla tiö verið hinn mesti
kjarkmaður.
Eins og kunnugt er hafa Morg-
unblaðsmenn gjarnan notað heit-
ið Staksteina til að að birta nafn-
laus svivirðingarskrif og dólgs-
legar athugasemdir um menn og
málefni. Hefur þar jafnan þótt
gott að koma á prent þörfum rit-
stjórnarmanna á Mogga fyrir
fúkyrðaflaum, og til þess að eng-
an megi sakfella, og til þess að
skrifarinn geti borið höfuð hátt
innan um fólk og sagt um nið-
skrifin, að þau hafi hann ekki
skrifað, hefur nafnleysinu verið
tjaldað.
En nú hefur sira Arelius sum sé
riðið á vaðið, blessaður karlinn.
Væri óskandi að fleiri Staksteina-
höfundar tækju sér hann til fyrir-
myndar og birtu nöfn sin eða
fangamark undir Staksteina-
skrifum i framtiðinni, enda hátt-
ur vel kristinna og siðaðra manna
að hlíta góðu fordæmi predikar-
ans.
—úþ
Aúglýsingasiminn er 17500
DJQDV/lJfNN