Þjóðviljinn - 20.08.1974, Page 4

4 SIÐA — ÞJÓDVILJINN Þrittjndagnr 20. ágúst 1*74.
Ctgefandi: Ctgáfufélag Þjóðviljans Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann Skólavörðust. 19. Simi 17500 (5 lfnur)
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson
Svavar Gestsson (áb) Prentun: Blaðaprent h.f.
'IOÐVIUINN
MÁLGAGN SÓSíALISMA
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS.
ÞÁ ER LANDHELGISMÁLIÐ í HÆTTU
Landsmenn eru allir á einu máli um, að
það sem hafi ráðið úrslitum um að land-
helgin var færð út i 50 milur, var forusta
Alþýðubandalagsins og styrkur þess innan
fráfarandi rikisstjómar. Vissiúega voru
flestir landsmenn sameinaðir i málinu og
ákveðnir að láta hvergi i minni pokann
fyrir Bretum. Þetta átti við menn úr öllum
flokkum. Aðeins örlitil klika var andsnúin
islenskum hagsmunum i þeirri baráttu:
forustuklika Sjálfstæðisflokksins. Hún
reyndi allt sem hún gat til þess að koma i
veg fyrir útfærsluna. Þegar það tókst ekki
reyndi hún allt hvað af tók að koma i veg
fyrir að nauðungarsamningunum við
Breta og Vestur-Þjóðverja yrði sagt upp.
Þegar það tókst ekki heldur var allt reynt
til þess að gera litið úr útfærslunni og full-
yrt hvað eftir annað að útfærslan væri
þýðingarlaus, Bretar veiddu bara meira
við Island eftir útfærsluna en fyrir hana.
Þegar ekki tókst að veikja trú þjóðarinnar
með þessum hætti var bætt um betur með
sifelldum „uppsláttum” af ummælum
Breta og viðtölum við fjandmenn okkar i
landhelgismálinu, en talsmenn islenskra
hagsmuna fengu litið rúm i blöðum ihalds-
ins. Þegar ljóst var að ihaldinu tækist ekki
að koma i veg fyrir að samningunum frá
1961 væri sagt upp var reynt með öllum til-
tækum ráðum að koma málflytjanda til
Haag. Það tókst ekki. Þá var reynt að fá
hernaðarbandalagið NATO til þess að
blanda sér i málið. Formaður Sjálfstæðis-
flokksins sat á sifelldum leynifundum úti i
Briissel i þvi sambandi.
Þessi óþjóðlegi flokkur, Sjálfstæðis-
flokkurinn, gerði með öðrum orðum allt
sem hann gat til þess að valda erfiðleikum
i sambandi við útfærslu landhelginnar.
Það er staðreynd, sem alþjóð er kunn.
En hjá þvi fór ekki að forustuklika Sjálf-
stæðisflokksins gerði sér ljóst að hún hafði
gert alvarleg mistök i landhelgismálinu.
Fylgið hrundi af ihaldinu. Fullvist má
telja að ihaldið hafi aldrei staðið ver að
þvi er fylgi varðar en sumarið 1972. Þá var
gripið til þess ráðs að heimta 200 milur!
Flokkurinn sem var á móti 12 milna út-
færslunni, gerði eilifðarsamning við Breta
gegn frekari útfærslum og var andvigur 50
milna útfærslunni; allt i einu vildi hann
200 milna landhelgi. Svo gamansöm er is-
lenska þjóðin að hún skellihló þegar
ihaldið fór að tala um 200 milumar!
En 50 milna útfærslan og baráttan fyrir
henni vakti heimsathygli og m.a. vegna
fomstu íslendinga vaknaði hreyfing um
allan heim sem siðar hefur orðið til þess
að aðaldagskrármál hafréttarráðstefn-
unnar i Caracas eru 200 milurnar. Þannig
urðu 50-milurnar liður i alþjóðlegri bar-
áttu, liklega einhver stærsti skerfur til
baráttu fátækra þjóða fyrir efnahagslegu
fullveldi, sem fram hefur komið frá ís-
landi. Þess vegna er nú sjálfsagt að færa
landhelgina út i 200 milur strax og
íslendingar eru lausir við samninginn við
Breta, 13. nóvember á næsta ári. Þá ber að
færa landhelgina út i 200 milur, en það hef-
ur vitanlega þvi aðeins þýðingu, að við sé-
um lausir við veiðiheimildir handa út-
lendingum innan 50 milnanna.
Alþýðubandalagið lagði til i viðræðum
fjögurra flokka um stjórnarmyndun að
landheigin yrði færð út i 200 milur strax og
samningurinn við Breta væri útrunninn. t
annað stað lagði Alþýðubandalagið til að
engir veiðisamningar yrðu gerðir við út-
lendinga um veiðar innan 50 milnanna.
Þetta hefði haft i för með sér, að ekki yrði
samið við Vestur-Þjóðverja um veiðar
innan landhelginnar, enda hafa þeir ekki
viljað ganga að sömu reglum og Bretar
hafa sætt sig varðandi skipastærð. Við-
ræðuflokkar Alþýðubandalagsins, Al-
þýðuflokkurinn og Framsóknarflokkur-
inn, vildur ekki fallast á þessi sjónarmið.
Þjóðviljinn er þess þó fullviss að með
frekari viðræðum hefði verið unnt að
knýja á um þetta mál á þann hátt, sem Al-
þýðubandalagið lagði til.
Nú er Ihaldið hins vegar að setjast við
stjórnvölinn fyrir tilverknað Fram-
sóknarflokksins. Þjóðviljinn heitir á alla
vinstrimenn að veita Framsóknarflokkn-
um allt það aðhald sem þeir mega i þessu
máli. Þegar Ihaldið er annars vegar er
landhelgismálið i stórfelldri hættu. Það
sýna og sanna samningamir frá 1961.
Pólverja og Tékka skortir vinnuafl
Þeir flytja inn sænska
verkamenn
Innfluttir verkamenn eru að
vertta áberandi í nokkrum Iönd-
um Austur-Evrópu. Þessir inn-
fluttu verkamenn I austri, eru att
því leytinu ólikir innfluttum
verkamönnum I Vestur-Evrópu,
aft þeir eru sérhæfttir og reyndir á
ákveönu svitti byggingarittnattar-
ins. Þeir eru iftnaöarmenn, vel
stættir og aka um borgir þær sem
þeir gista I stærri og fallegri bil-
um heldur en fólk yfirleitt. Þeir
vekja rnikla athygli i Varsjá og
Prag vegna eyftslusemi og aug-
Ijóss rikidæmis.
TIu ár munu siftan sænskir iftn-
aftarmenn tóku aö vinna aft á-
kveftnum verkefnum I sósialist-
iskum rikjum A-Evrópu. En þaft
er fyrst nú, sem fjöldi þeirra þar
eystra er orftinn slikur, aft eftir
þeim er tekift.
Sviarnir ráfta orftift heilum
svæöum i miftborg Varsjár, þar
sem þeir eru aft reisa risastórar
steinsteypublokkir. Sænsk bygg-
ingarfyrirtæki annast aft veru-
legu leyti þá breytingu I átt til nú-
timans, sem verift er aft gera á
austur-evrópskum borgum.
Nýr borgarhluti
í Varsjá
1 Varsjá hafa Sviar séft um aö
byggja heilt hverfi. Þar eru þrjú
hótel, skrifstofubyggingar og
fleira þaö sem nauösynlegt telst i
nútima þjóöfélagi.
í Prag starfa Sviarnir aö þvi aft
leysa húsnæftisvandann meft þvi
aft byggja ibúðarblokkir og versl-
anir. Þar i borg hafa sænskir
menn byggt tvær, risastórar
verslanasamstæftur, og er önnur
þeirra hin fjóröa stærsta i Evr-
ópu.
Bæfti i Póllandi og Tékkósló-
vakiu hafa Sviarnir vakift mikla
athygli. Hermir sagan, aft skipu-
lögft vinnubrögft þeirra, vinnu-
hrafti og vandvirkni veki mikla
hrifningu. I Póllandi eru menn
ýmsu vanir, varöandi áætlana-
gerö og framkvæmd þeirra áætl-
ana. Fólk verftur hissa, þegar I
ljós kemur, á hve stuttum tima er
hægt aft byggja stórhýsi.
„Fólk stendur timunum saman
og horfir á okkur vinna”, hefur
danska blaðift Information eftir
einum sænsku iönaöarmannanna.
1 Varsjá hrifast menn af ná-
kvæmni og vinnuhraöa — i Prag
er innlendum verkamönnum bent
á aft taka sér til fyrirmyndar
hreinlæti Svianna og gófta um-
gengni á vinnustaft.
Skortur á
vinnuafli —
skortur á húsnæði
1 Prag er áberandi skortur á
húsnæði.og þar eö þar I borg
skortir líka vinnuafl, var gripift til
þess ráös aft fá sænsk fyrirtæki til
aft leysa vandann.
Blaftift Information nefnir sem
dæmi um vinnuhrafta Svia annars
vegar og Tékka hinsvegar, aft
hinir innfluttu Sviar byggftu 7
hæfta verslunarhús i Prag á 31
mánufti. Og þeir ljúka vift aftra
slika byggingu á næsta ári.
Tékkneskir iönaöarmenn byrjuftu
aö reisa svipafta byggingu árift
1966, og er gert ráft fyrir þvi aö
henni verfti lokiö i fyrsta lagi á
næsta ári.
Þau sænsku fyrirtæki, sem taka
aft sér verkefni i A-Evrópu og
senda þangaft verkamenn og iön-
aðarmenn, velja starfsmenn sina
gaumgæfilega, enda eru margir
- um boöiö. Þeir, sem þannig starfa
erlendis, sleppa undan tekju-
skattinum heima fyrir, og þeir
búa ókeypis eystra, jafnframt þvi
sem allur vifturgjörningur er þar
mun ódýrari en heima fyrir. En
þótt matur og húsnæfti sé ódýrt i
Póllandi og Tékkóslóvakiu, munu
Sviarnir ekki kalla dvölina þar
sældarlif, þvi þeir vinna mikift,
yfirleitt 64 tima á viku, og fá aft-
eins fri sjöttu hverja helgi. Þá
fljúga þeir heim og hvilast þar,
þar til aö næstu törn kemur. (Or
Information —GG).
Rúmenar gegn takmörkun
fólksfjölgunar
— heima fyrir — Þeir hýsa samt fólksfjölgunar-
ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna sem hófst í gœr
Fólksf jölgunarráðstef na
Sameinuðu þjóðanna var
sett í Búkarest í gær. Enda
þótt stjórnarvöld landsins
skjóti þannig skjólshúsi
yfir merkilegt ráðstefnu-
hald, er það f jarri þeim að
ástunda í landi sínu stefnu,
sem samræmist stefnu
Sameinuðu þjóðanna:
Rúmensk stjórnvöld gera
allt sem þau geta til þess
að auka fóiksfjölgun í
landi sínu, fóstureyðingar
eru því algerlega bannað-
ar, og getnaðarverjur fást
ekki nema á svörtum
markaði.
Auk þessa er dýrt og
erfitt að fá skilnað í
Rúmeníu.
1968 var sett ný fjölskyldulög-
gjöf i Rúmeniu. A einum degi var
tekift fyrir fóstureyftingar sem til
þess tima höfftu verift frjálsar.
Fæöingartölurnar hækkuðu þvi
geysilega — i byrjun.
Konurnar voru ekki undirbún-
ar, sagfti embættismaftur einn og
glotti viö. En nú hafa tölurnar
lækkaft aftur á nýjan leik. Sagt er
aft fólk noti aðallega almanaksað-
ferftina.
1966 var fæftingartala i
Rúmeniu mjög lág. Stjórnvöld
voru áhyggjufull. Þaö þurfti aft ná
settu áætlunarmarki, og stjórnar-
völd þykjast vita hversu margt
fólk þarf til þess aft ná þvi.
Rúmenar byggja nú upp iönaö
sinn i stærri stil en nokkru sinni
fyrr. Iftnþróun Rúmena er for-
senda þess aö þeir geti haidiö
sjálfstæöri utanrikisstefnu, og
þannig haldast i hendur fólks-
fjölgun og iftnþróun. 1966 var fæft-
ingartalan 14,3 á 1000 ibúa, en
1968 var talan 26,7.
Refsingin fyrir fóstureyftingar i
Rúmeniu er 1-3 ára fangelsi
handa þeim sem framkvæmir
fóstureyftinguna. Deyi konan, er
refsingin 5-10 ár. Konunnar
sjálfrar getur beftift sex mánafta
til þriggja ára refsing. Arlega
fara fram hundruft dómsmála
vegna fóstureyöinga.
Nýju fjölskyldulögin hafa lika
komift hlutunum þannig fyrir, aö
erfiftara er aft fá skilnaö en áöur.
Þegar sótt er um skilnaft er
fresturinn minnst 16 mánuftir, og
siftan verftur aö greifta 10.000 lei i
sérstakt skilnaftagjald. 10.000 lei
samsvara um 60 þúsundum isl.
króna. Báftir aftilar veröa aft sam-
þykkja skilnaftinn.
1966-1967 fækkaði hjónaskilnuft-
um úr 26 þúsund i 48, en aukning
hefur átt sér staft síftan.
Markmift Rúmena er aft ibúar
landsins verfti 24-25 miljónir árift
1990 og 27 miljónir um aldamótin.
1 dag eru ibúarnir 20 miljónir.
„Hetjumóftirin” — Mama eroina
—• fær heiftursmerki þegar hún
hefur átt 10 börn.
í feröamannabæjunum veröa
menn varir vift eins konar svarta-
markaðsbrask meft verjur.
Eiginkona min
ÁGtrSTA JÓNSDÓTTIR
Skólavörðustig 46
andattist attfaranótt 17. ágúst I Borgarspltalanum.
Skúli Skúlason