Þjóðviljinn - 17.11.1974, Side 12

12 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 17. nóvember 1974
MYNDIR: AK — TEXTI: VH
STALDRAÐ
VIÐ
I
HAFNARFIRÐI
Hjá Norðurstjörnunni er
nýbúið að reykja og sjóða
niður alla loðnu sem húsið
átti og nú farið að leggja
niður reykta síld (kippers)
upp í samninga við Banda-
ríkin. Hráefnið verður að
flytja inn frá Noregi/
a.m.k. þangað til aftur
verður farið að leyfa síld-
veiðar hér við land, sagði
Eftirlit áöur en dósunum er lok-
að
Birgir Þorvaldsson verk-
stjóri.
Alls vinna milli 80 og 90 manns i
Noröurstjörnunni, karlarnir allan
daginn, en konur i bónus á 5 tima
vöktum. Framleiðslan er aö jafn-
aöi um 40 þúsund dósir á dag, en
hægt aö komast I 45-50 þúsund.
Nóg vinna hefur veriö þarna
siöustu tvö árin og var Birgir von-
góöur um áframhald, en á næsta
ári stendur til aö hefja fram-
leiðslu á sild i ýmsum sósum.
Lagt I dósir hjá Noröurstjörnunni.
Stöðug vinna hefur verið
hjá Fiskiðju Bæjarútgerð-
ar Haf narf jarðar að
undanförnu og ekki fallið
úr dagur.
Unniðer úr afla Hafnar-
f jarðartogaranna og báta
þaðan, en einnig hefur
verið komið á skiptum við
frystihús í Reykjavík og
flutt á milli, þegar mikið
berstá land á öðrum staðn-
um og minna á hinum, að
því er verkstjórinn, Gunn-
ar Geirsson, sagði.
Þegar viö litum inn var veriö aö
verka þorsk fyrir bandarfkja-
markaö i frystihúsinu, en helm-
ingur starfsfólksins var aö vinna I
saltfiski í ööru húsi.
Um 100 manns vinna nú i Fisk-
iöjuverinu, en sú tala fer upp i 200
á sumrin. Fram aö þessu hefur
verið unniö I bónus, en nýlega var
hann felldur af verkafólkinu og
veröur nú endurskipulagöur.
Dóauaum pakkaö
Úr vinnslusal Fiskiöjunnar
.þar er alltaf nóg vinna
Sunnudagur 17. nóvember 1974 ÞJQÐVILJINN — StÐA 13
Sú ákvöröun alþingis, aö vænt-
anlegt sjóminjasafn tslands rlsi i
Hafnarfiröi er vissulega vel viö
hæfi. Hafnarfjörður er útgeröar-
bær frá fornu fari og þar er enn
blómstrandi atvinnullf kringum
sjáv'arútveginn. Þaðan voru fyrst
lögö þorskanet hérlendis, þaöan
hófst þilskipaútgerðin og þaöan
var geröur út fyrsti gufutogarinn,
sem islendingar eignuöust. Og í
Hafnarfiröi er nú þegar kominn
fyrsti visirinn aö sérstöku sjó-
minjasafni, eina safniö á landinu,
sem hefur sérhæft sig á þessu
sviði.
Sl. sumar skipaöi þáv. mennta-
málaráöh. nefnd til ab gera til-
lögur um fyrirkomulag sjóminja-
safnsins I tengslum viö Hafnar-
fjaröarbæ og er ætlunin að Þjóö-
minjasafniö og Hafnarfjaröarbær
leggi saman og reynt veröi aö afla
minja um sjósókn, útgerö og
vinnslu sjávarafla af öllu landinu.
1 nefndinni eiga sæti Þór
Magnússon þjóöminjavöröur,
Gunnar Ágústsson hafnarstjóri I
Hafnarfiröi, Jón Kr. Gunnarsson
forstjóri Sædýrasafnsins og
Guömundur H. Oddsson skip-
stjóri og þótt nefndin hafi engan-
veginn lokið störfum hefur hún
þegar hlutast til um aö bjargaö
yrði ýmsum hlutum, m.a. bátum
úr Breiðafirði, og kannaö ýmsa
staöi sem til greina kæmu fyrir
safniö. Þá voru athugaöir mögu-
leikar.á aö fá varðveittan togar-
ann Rööul, sem nýlega var seldur
i brotajárn. Þaö reyndist ekki
unnt, en nokkrir hlutir fengust þó
úr honum og renna til safnsins.
1 þvi sambandi er vert aö-
minna á aö enn er fyrsti nýsköp-
unartogarinn til i landinu,
Hjörleifur, sem áöur hét Ingólfur
Arnarson. En ef ekki koma til
sérstakar ráöstafanir með til-
heyrandi fjárveitingu af opin-
berri hálfu veröur hann sjálfsagt
seldur úr landi lika og tækifæriö
til varöveislu minja frá einu stór-
tækasta uppbyggingatimabili
þjóðarinnar i sjávarútvegi aö
eilifu runnið okkur úr greipum.
Myndarlega
af stað farið.
Sjálfir hafa hafnfirðingar fariö
mjög myndarlega af staö meö sitt
safn, einsog sýningin sem þeir
héldu þar i sumar, sannaöi best.
Þar hefur ekki átt minnsta hlut-
inn hann Gisli Sigurðsson varö-
stjóri, sem nú er oröinn safnvörö-
ur, en hann var skipaöur I nefnd
hjá Hafnarfjarðarbæ og byrjaði
aö safna fyrir um 20 árum. Sjálf-
ur vill hann litiö gera úr sinum
skerf og segir annaö duglegt fólk
hafa veriö byrjaö á undan sér,
Þorbjörgu Bergmann og Andrés
Johnson, auk þess sem ýmsir hafi
lagt safninu sitthvað til,hafnfirð-
ingar yngri og eldri og fleiri.
Viö Ari ljósmyndari sáum
marga skemmtilega hluti frá
fyrri tiö, þegar viö skoðuðum
safniö undir leiösögn Gisla, en þvi
hefur veriö komiö fyrir i gömlu
slökkvistöðinni, næstu byggingu
vi hús Bjarna riddara Sivertsen,
sem nú hefur veriö gert upp og
friðað. Þessi staöur I hjarta
bæjarins er jafnframt upphaf
kaupstaðarins. Þar hét áöur
Akurgeröi og var hjáleiga frá
Göröum, en þangaö var kaup-
staöurinn fluttur 1677 frá Fornu-
búöum á Hvaleyrargranda.
Allra elst I safninu er kalk-
steinn úr ballest, sem fannst viö
uppgröft i höfninni, liklega um 100
miljón ára, danskur eöa þýskur,
sundurgrafinn af einhverju
..Litiö bitur lokars tönn...” kvaö GIsli um leiö og hann sýndi okkur þetta gamla verkfæri, þvi einsog hann sagöi: til aö komast I sjó varö aö smiöa
og þessvegna eru algeng verkfæri til bátasmiöa með á safninu.
Hér á sjóminjasafn
þjóöarinnar aö rísa
sjávardýri, sem verið hefur for-
faðir kolkrabbans. Þessu hefur
Gisii valib staö i sérstakri deild
skelja og sjávargróöurs sem hann
er að koma upp. En yngri hlutir
hafa lika sitt gildi og kannski
rennur þaö best upp fyrir manni,
þegar skoðaðir eru hlutir sem
ekki eru nema 30—40 ára gamlir
og samt viröast órafjarri nútlm-
anum, hve þróunin er hröö og hve
hætt er viö að ýmsir hlekkir
gleymist og tapist vegna þess ein-
faldlega aö samtimamenn geta
ekki imyndaö sér aö hlutirnir sem
þeir nota I dag veröi orönir safn-
gripir þegar á morgun vegna
breyttra atvinnuhátta og vinnu-
aöferöa.
Þannig er eitt stærsta verkefnið
varðandi sjóminjar nú að bjarga
frá glötun og reyna aö safna sam-
an róðrarbátum hvarvetna aö af
landinu, amk. einum meö hverju
lagi, brimsandalaginu, Vest-
mannaeyjalaginu osfrv. Aöur en
langt um liöur þarf að fara að
huga að vélum og tækjum úr
fyrstu frystihúsunum.
Einn helsti kosturinn við aö
hafa sjóminjasafn landsins I út-
gerðarbæ einsog Hafnarfiröi er
aö þar verbur það jafnframt I lif-
andi tengslum við sjávarútveg-
inn, sem stór hluti bæjarbúa
byggir afkomu sina á enn. Fisk-
vinnsluskólinn er I næsta ná-
grenni og ekki þarf nema yfir göt-
una til aö komast i fiskiðjuver,
frystihús og lagmetisiöju. 1 þess-
um nýtisku fiskiöjum hafnfirö-
inga er aflinn nú fullunninn og af
sú tið er verkunin var i mesta
lagi söltun eöa siglt með hráefniö
úr landi. En i minjunum lifir sag-
an og minningin um þann tirha er
fiskurinn var enn talinn uppúr
bátunum, stykkifyrir stykki. —vh
Vonin, byggö 1890 stendur á bátnum, en saga hans mun þó enn lengri. Þetta skip, sem er meö brim-
sandalaginu, var upphaflega tveggja manna far og notað til silungsveiöa á Ileiöavatni, eign Brynjólfs
bónda á Heiöi I Mýrdal. Siöan var báturinn stækkaöur 14ra manna far og geröur út frá VIk,og loks var
hann fluttur vestur fyrir Dyrhólaey og stækkaöur I 6 manna far og geröur út af Högna Sigurðssyni,
tengdasyni Erlends, sonar Brynjólfs, frá 1928—10.
Fallbyssuhlaupið fannst I jöröu viö gafllnn á húsinu sem sjóminja-
safniö er I, en byssan mun hafa komiö meö Huchorteútgeröinni 1754
Stýriö úr fyrsta togaranum, sem Islendingareignuöust. Coot.sem Kálfsbelgur, notaöur sem
keyptur var frá Englandi 1905, en strandaöi 1908 vestan Keilis- lóöabelgur
ness