Þjóðviljinn - 26.03.1975, Blaðsíða 7

Vilja
ó b reytt
frumvarpið
í fyrrakvöld voru stofnuð í
Súlnasal hótel Sögu samtök
er nefnast: „Baráttusam-
tök fyrir sjáIfsákvörö-
unarrétti kvenna til lög-
legrar fóstureyðingar."
Sérstök undirbúningsnefnd
boðaði til fundarins með
stuttum fyrirvara og voru
undirtektir mjög góðar og
fjölmenni á stofnfundin-
um. Á f undinum voru hald-
in stutt framsöguerindi af
fólki úr öllum stjórnmála-
flokkum. Stofnfélagar í
Baráttusamtökunum gerð-
ust 329 og samþykktu fund-
armenn einróma markmið
og starfsreglur samtak-
anna. Á fundinum var
kjörin tíu manna fram-
kvæmdanefnd og skipa
hana:
Ingólfur Sveinsson, læknir,
Jón G. Stefánsson, læknir,
Bessi Jóhannsd., kennari,
Ástriður Karlsdóttir Tynes,
hjúkrunarkona,
Gerður Steinþórsd., kennari,
Álfheiður Ingadóttir, liffræði-
nemi,
Guðriður Schröder, yfirhjúkrun-
arkona,
Rannveig Jónsdóttir, kennari,
Vilborg Sigurðardóttir, kennari,
Helgi Skúli Kjartansson, sagn-
fræðinemi.
Á fundinum var samþykkt eft-
irfarandi álytkun:
„Stofnfundur baráttusamtaka
fyrir sjálfsákvörðunarrétti
kvenna til löglegrar fóstureyðing-
ar, haldinn að Hótel Sögu, 24.
mars 1975, telur að í frumvarpi
þvi, sem nú liggur fyrir Alþingi,
•séu ekki virt mannréttindi
kvenna, þar sem ákvörðunarvald
til löglegrar fóstureyðingar er
lagt i hendur annarra aðila. Kon-
an sjálf hlýtur að vera sá eini
aðili, sem veit, hvort hún vill og
treystir sér til að ganga með
barn, fæða það og ala upp. Það er
vanmat á ábyrgðartilíinningu og
siðferðisvitund kvenna, að leggja
þetta vald i hendur sérfræðinga
og embættismanna.
Fundurinn skorar þvi á hæst-
virt Alþingi að gera sér ekki þá
vanvirðu að litilsvirða sjálfsá-
kvörðunarrétt helmings kjósenda
i landinu og krefst þess, að upp-
hafleg gerð frumvarps til laga um
ráðgjöf og fræðslu varðandi kyn-
lif og barneignir og um fóstureyð-
ingar og ófrjósemisaðgerðir,
verði að lögum.”
Samtökin hafa aðsetur i Fé-
lagsstofnun stúdenta við Hring-
braut, simi 15959, og þar eru
veittar allar nánari upplýsingar
um starfsemi þeirra. Þar geta
menn einnig gerst félagar i sam-
tökunum.
I starfsreglum baráttusamtak-
anna segir svo um markmið
þeirra, starfsháttu og aðild að
þeim:
Markmið samtakanna er að
vinna að þvi, að frumvarp til laga
um ráðgjöf og fræðslu varðandi
kynlif og barneignir og um fóstur-
eyðingar og ófrjósemisaðgerðir
verði lögfest óbreytt frá þvi er
það var lagt fyrir Alþingi á 94.
löggjafarþingi 1973. MEGINÁ-
HERSLU LEGGJA SAMTÖKIN
Á:
a) að virðurkenndur sé skilyrðis-
laus sjálfsákvörðunarréttur
kvenna varðandi fóstureyðingu
innan 12 vikna meðgöngu, enda
mæli engar læknisfræðilegar á-
stæður gegn aðgerð.
b) að fóstureyðing er alltaf neyð-
arúrræði. Skilyrði er, að kona,
sem telur sig þarfnast fóstureyð-
ingar, sé frædd um áhættu sam-
fara slikri aðgerð og að henni sé
gerð grein fyrir þeirri félagslegu
aðstoð, sem þjóðfélagið veitir
þungaðri konu og móður.
c) að skýr og afdráttarlaus vilji
konu liggi að baki umsókn hennar
um fóstureyðingu. Ef mögulegt
er, skal barnsfaðir taka þátt i um-
sókn konunnar, nema sérstakar
ástæður mæli gegn þvi Sé kona
yngri en 16 ára, eða svipt sjálf-
ræði, skulu foreldrar eða lögráða-
maður taka þátt i umsókn henn-
ar, nema sérstakar ástæður mæli
gegn þvi.
d) að skólar á skyldunámsstigi
veiti nemendum sinum fræðslu
um kynlif, barneignir og notkun
getnaðarvarna. Slik fræðsla skal
vera liður i almennri kennslu i
heilsufræði og liffræði, og skal á-
samt samfélagsfræðslu ætlað það
hlutverk, að efla skilning og á-
byrgðartilfinningu ungs fólks
gagnvart foreldrahlutverkinu.
MARKMIÐI SINU hyggjast sam-
tökin ná meðal annars á eftirfar-
andi hátt:
Með fræðslu og kynningarstarfi,
með þátttöku i opinberum um-
ræðum, með fundahöldum og út-
gáfustarfi, með þvi að kynna al-
þingismönnum röksemdir, sem
. mæla gegn þeim breytingum,
sem gerðar hafa verið á frum-
varpinu. Félagar geta allir orðið,
sem styðja markmið samtak-
anna. Félagsgjöld skulu engin
vera i baráttusamtökunum. Fjár
til starfsemi þeirra skal aflað
með frjálsum framlögum félags-
manna og annarra.
Félag lœknanema:
Endanleg
ákvörðun
konunnar
Aðalfundur Félags
læknanema telur rangt að
læknar hafi ákvörðunar-
vald um fóstureyðingar.
Mörg mikilvægustu atriði
sem slík ákvörðun byggist
á/ eru sérþekkingu læknis-
ins óviðkomandi: vitnsekja
hans um aðstæður jafnan
óf ullkomin og byggð á f rá-
Framhald á 14. siðu.
Fjölmenni var á stofnfundi samtakanna að Hótel Sögu, konur voru I meirihluta, en margir karlmenn
sýndu málinu áhuga.
r
Læknafélag Islands um fóstureyðingarfrumvarp:
Er sammála
breytingunum
Hvorki mögulegt né réttmætt af konunni að krefjast
sjálfsákvörðunarréttar, segir í greinagerð LI
Stjórn Læknafélags islands
hefur sent frá sér greinargerð
„varðandi frumvarp til laga um
fóstureyðingu og ófrjósemisað-
gerðir, sem nú liggur fyrir
alþingi i breyttri mynd”. Þar
kemur fram að stjórnin er
hlynnt frumvarpinu með þeim
breytingum sem á þvi liafa
verið gerðar.
„Stjórn Lt telur, að með þeim
breytingum, sem gerðar hafa
verið á frumvarpinu, sé farinn
skynsamlegur meðalvegur og
gengið eins langt og hugsanlegt
er til móts við óskir konunnar
um sjálfsákvörðunarrétt.”
Þannig hljóðar afstaða stjórn-
arinnar og vitaskuld er hér fyrst
og fremst átt við hina marg-
umtöluðu 9. grein frum-
varpsins.
1 greinargerðinni segir að
þessi afstaða læknasamtakanna
mótist af eftirfarandi: „1. t
fyrsta lagivirðingu fyrir lifinu.
2. Virðingu fyrir sjálfsákvörð-
unarrétti einstaklingsins innan
marka þeirra laga, sem okkur
ber að hlita. 3. Skyldu læknisins
til að varðveita lif og heilsu
sjúklingsins og gera enga þá
aðgerð að nauðsynjalausu, sem
valdið getur skjólstæðingi hans
varanlegu heilsutjóni.”
,,Vilji konunnar
ræöur í raun"
1 nánari útlistun með þessum
atriðum er reifuð sú krafa
kvenna að fá ótakmarkaðan
sjálfsákvörðunarrétt um fóstur-
eyðingar (sem eins og kunnugt
er hefur verið felldur út úr
upphaflega frumvarpinu). Þar
er viðurkennt að „...konan sé
betur fær en nokkur annar til að
meta þörfina fyrir fóstur-
eyðingu og taka ákvörðun.”
Siðan segir: „1 raún er það
einnig þannig að vilji hennar
ræður mestu i þessu sambandi.
Samkvæmt upplýsingum land-
læknis var á siðustu tveimur
árum aðeins synjað 2% þeirra
umsókna, sem bárust þeirri
nefnd, er fjallar um fóstureyð-
ingar og ófrjósemisaðgerðir.”
Aftar i greinargerðinni segir:
„Hins vegar er takmarkalaus
sjálfsákvörðunarréttur kon-
unnar i sambandi við fóstureyð-
ingu að mati Lt ekki mögulegur.
Læknirinn hlýtur alltaf að taka
mið af áhættunni, sem aðgerð-
inni fylgir og meta hana með
hliðsjón af nauðsyninni fyrir að-
gerð. Þvi að allir virðast sam-
mála um, að fóstureyðing eigi
að vera neyðarúrræði. Hlutverk
læknisins er þjónustuhlutverk
við sjúklinginn. Það hlýtur að
vera óskynsamlegt af konunni
að notfæra sér ekki sérþekkingu
og reynslu við svo afdrifarika
ákvörðun. Krafa konunnar um
óskorðaðan sjálfsákvörðunar-
rétt er auk þess ekki réttlát,
þegar það er haft i huga, að
fóstrið er ekki hennar nema að
hálfu leyti og á sér einhvern til-
verurétt.”
Loks er það hugleitt hvort
frelsi til fóstureyðingar leiði til
minnkaðrar notkunar á getn-
aðarvörnum. Er vitnað til
greina eftir sænskan lækni sem
sýna að sú hefur orðið raunin i
Gautaborg en bætt við að fáar
áreiðanlegar athuganir séu til
um þetta atriði.
Fram kemur að á Islandi eru
42 þúsund konur á aldrinum 15-
44ára, þar af notuðu árin 1971-2
40% pilluna og 15% lykkjuna,
samtals 55% eða 23 þúsund
konur með öruggar getnaðar-
varnir. „Ef frjálsar fóstureyð-
ingar myndu leiða til 1% minnk-
aðrar notkunar getnaðarvarna,
gætum við af þeim sökum fengið
230óvelkomnarþunganir á einu
ári, og hugsuðum við okkur 5%
minnkum, væri möguleiki á
1.150 óvelkomnum þungunum”
segir i greinargerðinni.
Hver á aö
annast fræðsluna
Stjórn LI hefur ekki mikið um
aðra kafla frumvarpsins að
segja þar sem þeir eru nánast
óbreyttir og félagið hefur tjáð
sig um þá áður. Um ráðgjöf og
fræðslu á sviði getnaðarvarna
segir stjórnin að hún sé
„tvimælalaust mjög timabær og
nauðsynleg”.
Hins vegar var einu atriði
breytt i þessum kafla: fræðsla
um kynlif og getnaðarvarnir
færð frá kennurum i hendur
skólayfirlæknis. Ekki sjáum við
betur en að eftirfarandi klausa
eigi við þessa breytingu þótt
ekki sé hún beinlinis afgerandi:
„Stjórn Lí telur i þessu
sambandi það aðalatriði, að
þessi fræðsla sé falin ein-
hverjum ákveðnum aðila til
þess að tryggja að eitthvað
raunhæft sé gert i þessu efni.”
Osvífinni árás mótmælt
á aðalfundi Trésmiðafélags Reykjavíkur
Aðalfundur Trésmiðafélags
Reykjavikur, haldinn i Lindarbæ
15. mars 1975, mótmælir harðlega
ósvifinni árás atvinnurekenda og
rikisvalds á lifskjör og atvinnuör-
yggi almennings.
Vegna ómerkingar rikisvalds-
ins á kjarasamningunum frá i
febrúar 1974 og stórfelldrar lifs-
kjaraskerðingar, hefur verka-
lýðshreyfingin hafið baráttu fyrir
endurheimtu þeirra kjara, sem
þá var um samið.
Fljótlega eftir áramót hófust
samningaviðræður við atvinnu-
rekendur og rikisstjórn um sam-
eiginlegar kröfur verkalýðs-
hreyfingarinnar og hafa þær við-
ræður staðið nær óslitið siðan.
Sannar það, svo ekki verður um
villst, að verkaiýðshreyfingin
hefur gefið þfessum aðilum nægan
tima til friðsamrar samningsgerð
ar, þrátt fyrir endurteknar árásir
rikisvaldsins á launakjörin i
formi nýrrar gengisfellingar,
hraðvaxandi verðbólgu og að-
gerða á sviði fjármála, sem óum-
flýjanlega leiða til vaxandi at-
vinnuleysis, og áfram skal halda
á þessari braut, ef sömu þjóðfé-
lagsöfl fá að ráða ferðinni.
Framhald á 14. siðu.