Þjóðviljinn - 17.08.1975, Side 16

16 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 17. ágúst 1975
JÓHANNES
EIRÍKSSON
SKRIFAR
UM ÚTILÍF
Nú um skeið hafa þessir þætt-
ir fallið niður vegna sjúklegrar
byggingaráráttu höfundar, sem
raunar er ekki gengin yfir, að-
eins stund milli striða. Nú
kynni einhver að spyrja: Hvers
vegna er maðurinn að kreista úr
sér þessa þætti um útilif, ef
hann hefur svona litinn tima til
að sinna þessum áhugamálum
sinum? Við þessu á ég raunaríá
svör; get aðeins brugðið fyrir
mig þeirri fullyrðingu að ekki
jarðir á fögrum stöðum viða um
land, en stefnan er reikul.
Verkalýðsfélögin hvert fyrir sig
hafa yfirleitt ekki fastmótaða
stefnu um það hvort þau byggja
þessi svæði upp markvisst á
félagslegum grunni eða láta
einstaklingshyggju og einka-
eignaréttarsjónarmið ráða
ferðinni. Árangur þessa stefnu-
leysis er að þessir staðir hafa
ekki alltaf orðið þeir unaðsreitirl
sem efni stóðu til.
ORLOFS-
BÚÐIRNAR
mrmrtm
■ iimiiiiiiniiinnii
r UM«
miiini!!!!!!!!!!!!!!!!!!"!"""
. 9 « » P ■ » » * * * * ' M "
IJ » i„ÍJ*
umst i og er eign verkalýös-
félags, sem á stórt bókasafn,
sem, ækkert er notað.
Þegar ég kom aftur til Illuga-
staða i sumar varö ég fyrir dá-
litlum vonbrigðum. Ekkert
hafði breyst nema gosbrunnur-
inn, sem var bilaður. Hið
sameiginlega hús var þó fok-
helt, en okkur var tjáð að illa liti
út með fjármagnsútvegun til
þess. Seinna komst ég að þvi að
ósamkomulag milli ASN og ein-
stakra verkalýðsfélaga stendur
frekari fjármögnun fyrir þrif-
um. ASN vill semsé eiga húsið,
en njóta styrks og fjárframlaga
frá félögunum, sem mér finnst
reyndar ekki nema maklegt
þegar höfð er i huga hin ágæta
aðstaða sem staðurinn býður
uppá og/eða gæti boðið uppá, og
félögin njóta aö fullu með
eignaraðild að orlofshúsunum
sjálfum. Ekki er óeðlilegt að
ASN vilji halda vissum hlutum
undir eigin stjórn á sinu eigin
landi.
Að Illugastööum er svipfritt
land lyngbrekkur og hólar, en
ekki skógur. Hrisskógur er þó
talsverður i næsta nágrenni, og
eru sérstaklega skemmtileg
skógardrög handan Fnjóskár.
Brú er á ánni einmitt neðan or-
lofshverfisins, og er sjálfsagt
fyrir dvalargesti að taka sér t.d.
kvöldgöngu austan ár. Fyrir þá
sem iðka fjallgöngur er Sel-
landafjall austan og ofan orlofs-
hverfisins athyglisvert fyrir
sérkennilegar bergmyndanir, og
af Háafelli austan ár er óskap-
lega fagurt útsýni m.a. til Snæ-
fells og Vatnajökuls og hinir
hrikafögru tindar Eyjafjarðar-
fjalla blasa við. Einnig er
verðug dagleið að fara gömlu
leiðina til Akuréyrar, yfir
Bildárskarð og til baka aftur.
-tx
Þegar við kvöddum staðinn i
þetta sinn minntumst við ekki á
bækur i gestabókinni, en ykkur
að segja; Þær voru ekki komn-
ar.
OKKAR
þurfi ætið að fara langt til að sjá
mikið, þótt ég setji mig ekki i
spor skáldanna sem sitja kyrr á
sama stað en ferðast samt.
1 þessum þætti ætla ég að
fjalla litillega um orlofsheimili.
Hið islenska prentarafélag var
að ég hygg fyrst verkalýðs-
félaga til þess að reisa orlofs-
heimili, sem voru til fyrir-
myndar á sinni tið, en eru nú
tekin að úreldast. Þetta ágæta
stéttarfélag eignaðist fyrir ára-
tugum einhverja fegurstu
jörð á suðurlandi, Miðdal i
Laugardal. Félagið tók fljótlega
þá stefnu að gefa félögum sinum
kost á lóðum undir sumarhús,
fyrir ekkert eða litið gjald.
Seinna kom svo fram hugmynd-
in um orlofshús, að likindum
fengin að láni frá Norðurlönd-
um, en fram borin af félagslega
hugsandi mönnum. Þessi hug-
mynd fékk góðan byr i félaginu,
var framkvæmd af ágætum
mönnum. Reist voru fjögur
samtengd hús eða ibúðir af
timbri, litil en ljómandi vistleg.
Siðan þetta gerðist er komið
hátt á annan áratug, og algjör
stöðnun hefur orðið. Kraftar
félagsins hafa skipst á milli ein-
staklingsframtaksins og hins
félagslega. Fleiri og fleiri lóðum
hefur verið úthlutað til einstak-
linga, en hinar félagslegu þarfir
orðið hornrekur. Slikar sögur
væri hægt að segja fleiri. Mörg
verkalýðsfélög hafa fetað slóð
HIP, ekki sist vegna hinnar
ágætu reynslu af orlofsheimili
félagsins. Þessi félög hafa keypt
Verkalýðshreyfingin, eða
samtök verkalýðsfélaganna
hafa þó tekið skýrari stefnu i
þessum málum sbr. BSRB, ASÍ
og ASN. Árið 1969 held ég frekar
en 1970 var tekið i notkun orlofs-
húsasvæði Alþýðusambands
Norðurlands að Illugastöðum i
Fnjóskadal. Ýmis verkalýðs-
félög norðanlands og sunnan
fengu að reisa þarna hús sem
þau eiga sjálf, en mynda með
sér félag um reksturinn. Ég
dvaldi þarna með fjölskylduna
haustið 1971. Við vorum heppin
með veður, sólin skein dag
hvern og þegar frávik urðu i sól
baðinu tindum við bláber
i fjallahliðunum Þótt svæðið
væri nýlega tekið i notkun árið
1971, var frágangur furöu
snyrtilegur, ræktarlegur gras-
flötur milli húsanna, göngustíg-
ar og gosbrunnur, sem var mik-
ið notaður i hitanum af öldnum
og sér i lagi ungum og gegndi
hlutverki kaldrar sturtu. Þaö
sem við söknuðum helst þá, var
sameiginleg félagsleg aðstaða.
Maðurinn er félagsvera, en ein
vika er stuttur timi til að kynn-
ast. Fyrstu dagana býður fólk
hvert öðru gjarnan góðan dag
með bros á vör, en gengur á
svig. Um miðja viku býður það
hvert öðru góðan dag, staldrar
við, talar um veðrið, og i viku-
lokin býður það hvert öðru i
kaffi, en daginn eftir fyllast hús-
in aftur af nýjum andlitum. Það
vantaði semsé hús þar sem fólk-
ið gat komið saman, spilað og
teflt, sungið og jafnvel dansað.
Og þetta hús var á stefnu-
skránni. Ég man lika aö við
skrifuðum i gestabókina að ein
hilla af bókum mætti gjarnan
koma i húsið, sem viö dvöld-