Þjóðviljinn - 19.10.1975, Blaðsíða 17

Sunnudagur 19. október 1975. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 17
Suöurlandsbraut 2
Simi 82200
leysis. Þú munt verða útlægur ger
og hljóta jafnan úti að búa einn
samt. Þá legg ég það á við þig, að
þessi augu séu þér jafnan fyrir
sjónum, sem ég ber eftir, og mun
þér þá erfitt þykja einum að vera,
og það mun þér til dauða draga.”
Og sem þrællinn hafði þetta mælt,
þá rann af Gretti ómegin það sem
á honum hafði verið. Brá hann þá
saxinu og hjó höfuð af Glámi og
setti það við þjó honum.”
Þótt þáttur drauganna rénaði i
islensku þjóðlifi og trú, og nýr
skilningur á fornum ritum færðist
.óðfluga i aukana, þótti mörgum
manninum að vonum örðugt að
kyngja viðureign Grettis og
Gláms sem hégiljusögn einni:
Ekki er ég svo fróður að vita nú
Slöpp elds-
voðanefnd
Otsendarar öldungadeildar
bandariska þingsins hafa komist
að þvi, að Alrikiseldvarnanefnd-
in, sem komið var á fót til að ræða
leiðir til að koma i veg fyrir elds-
voða i opinberum byggingum,
hefði komið saman aðeins tvisvar
á undanförnum sjö árum. For-
maður nefndarinnar (en rekstur
hennar kostar sem svarar 12
miljónum króna á ári) játaði
hreinskilnislega, að „mikil
deyfð” væri yfir starfseminni.
Hann sagði það þó sér til málsbót-
ar, aö meðlimir nefndarinnar
kæmu stundum saman á sunnu-
dögum og horfðu á slökkvilið
bandariska flotans að æfingum.
með vissu hver kom með þá
skýringu á öndverðri þessari öld
að Grettir hafi þarna i raun réttri
glimt við, ekki draug, heldur
bjarndýr; en sá maður hefur
ugglaust hughreyst marga sem
ekki trúðu á drauginn en gátu
með þessu móti haldið i ofurlitinn
snefil af sanngildi sögunnar af
draugnum. — Einar skáld
Kvaran minnist á þetta árið 1929 i
ritgerð um dularfull fyrirbrigði i
fornritum. Hann segir: ,,Ég get
hugsað mér að Glámur hafi aldrei
verið til. En ég get ekki hugsað
mér að hann hafi verið bjarn-
dýr.” Og þótt Einar Kvaran leggi
áherslu á, að álög Gláms á Gretti
eru uppistaða og örlögvaldur
allrar sögunnar af há.lfu skálds-
ins, merkilegur og djúpsettur
skáldskapur, hafnar hann ekki
fyrirbrigðinu sem sliku, heldur
beitir það rökum sálarrannsókna
og sambandstilrauna, er þá voru
ofarlega á baugi, hann hyggur að
á timum haturs, hefnda og mann-
drápa hafi ,,eflst skilyrði fyrir
hrottaleg fyrirbrigði" svo sem
afturgaungu Gláms.
Laungu fyrri en Einar Kvaran
skrifaði þetta voru þó skoðanir
fræðimanna orðnar á einn veg um
Glámssöguna, hvað sem annars
leið bjarndýrum og spiritistum.
Þeir bentu á að hin stórbrotna
þúngamiðja i ævi Grettis, Gláms-
sagan, eigi i mörgu efnislega
skylt við hið fræga enska forn-
kvæði, Bjólfskviðu, um viðureign
Bjólfs við vættina Grendel, og
muni kviðan og Grettis saga
byggja á sameiginlegum
germönskum arfi, enn aðrir
hyggja Bjólfssöguna af irskum
eða keltneskum uppruna og að
Grettis saga hafi þá orðið fyrir
beinum áhrifum af kviðunni.
Einginn veit þó hve gömul
Glámssagan kann að vera i fylgd
minningarinnar um Gretti
Ásmundarson, en flestum mun
koma saman um að fánýtt sé að
deila um það leingur hvaða fyrir-
brigði það var, sem Grettir
glimdi við i skálanum á Þórhalls-
stöðum.
(Grettissaga, IÐUNN 1929, Isly
fornrit VII, formáli, o.fl.) /
ÞORSTEINN FRÁ
HAMRI
TÓKSAMAN:
GLÁMUR
,,Og er af myndi þriðjungur af
nótt, heyrði Grettir út dynur
miklar: var þá farið upp á húsin
og riðið skálanum og. barið hæl-
unum, svo að brakaði i hverju
tré: þvi gekk lengi. Þá var farið
ofan af húsunum og til dyra
gengið: og er upp var lokið hurð-
inni, sá Grettir að þrællinn rétti
inn höfuðið, og sýndist honum
afskræmilega mikið og undarlega
stórskorið. Glámur fór seint og
réttist upp, er hann kom inn i
dyrnar: hann gnæfði ofarlega við
rjáfrinu, snýr að skálanum og
lagði handleggina upp á þvertréð
og gnapti inn yfir skálann....
Grettir lá kyrr og hrærði sig
hvergi. Glámur sá að hrúga
nokkur lá i setinu og réðst nú
innar eftir skálanum og þreif i
feldinn stundarfast. Grettir
spyrndi i stokkinn, og gekk þvi
hvergi. Glámur hnykkti i annað
sinn miklu fastara, og bifaðist
hvergi feldurinn. 1 þriðja sinn
þreif hann i með báðum höndum
svo fast að hann rétti Gretti upp
úr setinu, kipptu nú i sundur
feldinum i millum sin. Glámur
leit á slitrið er hann hélt á, og
undraðist mjög hver svo fast
myndi togast við hann. Og i þvi
hljóp Grettir undir hendur
honum og þreif um hann miðjan
og spennti á honum hrygginn sem
fastast gat hann, og ætlaði hann
að Glámur skyldi kikna við, en
þrællinn lagði að handleggjum
Grettis svo fast að hann hörfaði
allur fyrir orku sakir.... Áttu þeir
þá allharða sókn, þvi að þrællinn
ætlaði að koma honum út úr
bænum, en svo illt sem að eiga
var við Glám inni, þá sá Grettir
að þó var verra að fást við hann
úti, og því braust hann i mót af
öllu afli að fara út. Glámur
færðist i aukana og kneppti hann
að sér, er þeir komu i andyrið. Og
er Grettir sér, að hann fékk eigi
við spornað, hefur hann allt eitt
atriðið, að hann hleypur sem
harðast i fang þrælnum og
spyrnirbáðum fótum i jarðfastan
stein, er stóð i dyrunum. Við
þessu bjóst þrællinn eigi, hann
hafði þá togast við að draga
Gretti að sér, og þvi kiknaði
Glámur á bak aftur og rauk
öfugur út á dyrnar, svo að
herðarnar námu uppdyrið, og
ræfrið gekk i sundur, bæði viðirn-
ir og þekjan frörin, féll han svo
opinn og öfugur út úr húsunum,
én Grettir á hann ofan. Tunglskin
var mikið úti og gluggaþykkn;
hratt stundum fyrir, en stundum
dró frá. Nú i þvi er Glámur féll,
rak skýið frá tunglinu, en Glámur
hvessti augun upp i móti, og svo
hefur Grettir sagt sjálfur að þá
eina sýn hafi hann séð svo, að
honum brygði við. Þá sigaði svo
að honum af öllu saman, mæði og
þvi, er hann sá að Glámur gaut
sinum sjónum harðlega, að hann
gat eigi brugðið saxinu og lá
nálega I milli heims og heljar. En
þvi var meiri ófagnaðarkraftur
með Glámi en flestum öðrum
afturgöngumönnum, að hann
mælti þá á þessa leið: „Mikið
kapp hefur þú á lagið, Grettir,”
sagði hann, ,,að finna mig, en það
mun eigi undarlegt þykja, þó að
þú hljótir ekkki mikið happ af
mér. En það má ég segja þér, að
þú hefur nú fengið helming afls
þess og þroska, er þér var
ætlaður, ef þú hefðir mig ekki
fundið, nú fæ ég það afl eigi af þér
tekið, er þú hefur áður hreppt, en
þvi má ég ráða að þú verður
aldrei sterkari en nú ertu, og ertu
þó nógu sterkur, og að þvi mun
mörgum verða. Þú hefur frægur
orðið hér til af verkum þinum, en
héðan af munu falla til þin sektir
og vigaferli, en flest öll verk þin
snúast þér til ógæfu og hamingju-
Viö höfum opnað nýja veitingabúö i á þriója hundraö manns í einu notiö
í Hótel Esju-Esjuberg. Esjuberg er okkar fjölbreyttu rétta
opið alla daga frá átta á - allt frá ódýrum smáréttum upp
morgnana til tíu á kvöldin. Þar geta I í glæsilegar stórsteikur.
Verið velkomin.