Þjóðviljinn - 05.05.1976, Qupperneq 5

Mi&vikudagur 5. mai 1976 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5

I *
i I
Sffj?
wmm

Portúgal
•^^mt^mmmm^mmm^mm
eftir þing-
kosningarnar:
A yfirboröinu uröu portúgölsku
kosningarnar sveifla til hægri,
þó mun minni en spáð hafði
verið. i rauninni er vafasamt,
að um nokkra slika fylgis-
sveiflu hafi verið að ræða. Þeg-
ar kosið var til stjórnlagaþings-
ins i fyrra voru ihaldsöflin enn-
þá skelkuð eftir fall Caetano-
stjórnarinnar, og aðalflokkur
þeirra, miðdemókratar, hafði
sig þvi ekki nema takmarkað i
frammi. Mikill hluti ihalds-
samra portúgalskra kjósenda
mun þvi hafa kosið milliflokk-
inn. Nú er öldin önnur, hægriöfl-
in liafa sterka aðstöðu á ný. t
mörgum norðurhéraðanna, þar
sem kaþólskt klerkavald er enn
i algleymingi og mikill þorri
fólks nánast miðaldamenn i
hugsunarhætti, má raunar heita
að fasisminn liafi verið inn-
leiddur á nýjan lcik. Starfsemi
kommúnista og annarra rót-
tækra vinstriflokka er þar bönn-
uð i raun. skrifstofur kommún-
ista i flestum horgum og bæjum
liafa verið eyðilagðar og fólk,
sem lætur vinstriskoöanir i ljós
Kosningaplaköt limd upp i
Lissabon.
forsetakosningarnar (ef hún
hjarir þá svo lengi). Sósialista-
flokkurinn og Kommúnista-
flokkurinn hafa þingmeirihluta
samanlagt,en af hálfu þess fyrr-
nefnda kemur ekki til greina að
þeir myndi stjórn saman. Til
þess er óvildin milli flokkanna
of mikil eftir harða keppni
þeirra á milli siðan stjórnar-
byltingin var gerð.og ennfremur
mun Soares sjá fram á fylgistap
úr hægri armi flokksins, ef hann
myndaði stjórn með kommún-
istum. öflugustu Nató-rikin,
Bandarikin og Vestur-Þýska-
land, myndu lika bregðast mjög
illa við stjórnarþátttöku
kommúnista og liklega refsa
Portúgal fyrir slikt með efna-
hagslegum þvingunum — að
minnsta kosti. Hinsvegar er
Soares engu siður á verði gegn
hægrisveiflunni og vill ekki
mynda stjórn með alþýðudemó-
krötum og þaðan af siður mið-
demókrötum. Soares hefur sagt
að hann stefni að myndun
minnihlutastjórnar Sósialista-
flokksins með stuðningi vissra
óháðra aðila, og kvað eiga þar
einna helst við miðjumenn og
vinstrisinna meðal her-
foringjanna. Framtið slikrar
minnihlutastjórnar virðist all-
mjög óviss. Drepið hefur verið á
möguleikanná samsteypustjórn
alþýðudemókrata og miðdemó-
krata en sú stjórn yrði einnig i
minnihluta á þingi og myndi
varla standast deginum lengur.
Óvissa um stjórnar-
myndun og ótti við
valdarán
opinberlega, er i Iffshættu af
völdum hægrisinnaðs skrils,
seni venjulega nýtur verndar
hersins og lögrcglunnar á
sva'ðinu.
Enda fór það svo i þing-
kosningunum þann 25. april s.l.
að miðdemókratar meira en
tvöfölduðu fylgi sitt, og mest
var fylgisaukningin einmitt þar
sem flokkurinn var sterkastur
fyrir i norðurhéruöunum. Hætt
er við að sá sigur boði ekkert
gott fyrir þá þróun i átt til lýð-
ræðis og sósialisma, sem hófst i
Portúgal með stjórnarbyltingu
vinstrimanna i hernum fyrir
tveimur árum. Miðdemókratar
hafa oft verið sakaðir um að
vera dulbúinn — og raunar illa
það lasistaflokkur. Það segir
sig raunar sjálft, að ekki hafa
allir áhangendur einræðis-
st jórnarinnar gömlu, sem
drottnað hafði i landinu i hálfa
öld. gufað upp á einum tveimur
árum. Einhversstaðar hljóta
vondir að vera. Og nýlega hafði
vesturþýski blaðamaðurinn
Oíinter Wallraff það upp úr
portúgölskum hægriöfgamönn-
um - þar á meðal Spinola hers-
höfðingja —■ að Freitas do
Amaral, aðalleiðtogi mið-
demókrata, og fleiri framá-
menn þess flokks ættu hlut að
samsa'ri ha'grimanna um að
ræna völdum i landinu fyrir for-
setakosninganar, sem fram eiga
að fara i júm.
Sósialistaf lokkurinn
Aðalsigurvegari kosninganna
verður þrátt fyrir allt að teljast
Sósialistaflokkurinn. Að visu
tapaöi hann litillega frá þvi
siðast, en það má kallst vel
sloppið miðað við það að um
þetta leyti i fyrra var flokkurinn
nýr af nálinni, næsta sundurleit-
ur og erfitt að sjá hvers af hon-
um gæti verið að vænta. Núorðið
hefur flokkurihn fengið á sig
öllu meiri festubrag. Mario
Soares, leiðtogi hans, skil-
greinir Sósialistaflokkinn svo
að hann sé ,,ekki marxiskur, en
markaður af marxiskum áhrif-
um.” Ennfremur hefur Soares
margtekið fram að flokkur hans
sé ekki sósialdemókratiskur og
að sóialdemókratiskt stjórnar-
far (velferðarkapitalismi eins
og hann þekkist i Norður-
Evrópu) sé óframkvæmanlegt i
Portúgal. Samt, segir Soares,
eru portúgalskir sósialistar
hugmyndalega i nánum tengsl-
um við sósialdemókratiska
flokka, ekki sist flokk Olofs
Palme i Sviþjóð. Þetta kann
mörgum að þykja nokkuð þoku-
kennd afstaða og er það lika. en
engu að siður er ljóst að með
þessu er Soares að leggja
áherslu á, að flokkur hans sé
lengra til vinstri en krataílokk-
ar Norður-Evrópu og að hann
vilji þróa Portúgal i átt til
sósialisma.
Landf ræöileg
skipting
Kosningarnar urðu að sumu
leyti til þess að marka skýrari
linur i stjórnmálunum, en það
kann að visu að reynast tviræð
blessun. Sem fyrr er getið vann
ihaldið mest á i norðurhéruðun-
um. þar sem það var sterkast
fyrir. Kommúnistaflokkur
Portúgals, sem bætti við sig
nokkru fylgi frá þvi i fyrra,
styrkti einkum aðstöðu sina i
Alentejo-héruðunum Suður frá,
sem alla tið hafa verið eitt
sterkasta vigi hans. Landfræði-
legur klofningur Portúgals eftir
st jórnmálaskoðunum færist
sem sagt i vöxt. Svörtustu
norðurhéruðin hafa orðið enn
svartari og rauðustu suður-
héruðin enn rauðari.
Hverjir mynda
stjórn?
Hinar hörðu pólitisku and-
stæður geta lika gert að verkum
að erfitt veröi að mynda nýja
rikisstjórn, þegar núverandi
bráðabirgðastjórn fer frá eftir
Forsetakosningar
Ekki voru portúgalar ryrr
snúnir frá kjörborðinu en þeir
fóru að bollaleggja um forseta-
kosningarnar, sem fram eiga að
fara eftir tvo mánuði, en þær
verða að likindum engu siðra
hitamál en þingkosningarnar.
Meðal kandidata, sem nefndir
hala verið af hægri vængnum,
eru menn eins og hers-
höfðingjarnir Ramalho Eanes,
yfirhershöfðingi Portúgals, og
Pires Veloso. herstjóri i norður-
héruðunum. Samkvæmt upp-
ljóstrunum Wallraffs eiga þeir
báðir hlut að valdaránsbruggi
ha'grimanna. Ollu óljósara
virðist um það. Iner fari fram
af hállu vinstrisinna. Núverandi
forsætisráðherra Pinheiro de
Azevedo helur verið nelndur. en
hann er sagður hlynntur alþýðu-
demókrötum og þvi ha'pið að
kjósendur Sósialistallokksins og
Kommúnistaflokksins sætti sig
við hann. Giskað hefur verið a
að Soares sjáll'ur kunni að gela
kost á sér. eða þá einhver annar
framarlega i hans llokki. Nú
verandi lorseti Costa Gomes
hefur afsagt að gefa kost á sér
og borið við þreytu eftir óróa-
sama forsetatið, en liklegt er að
margir myndu lallast á hann
sem mnlarniðlunarlausn. ef
hann skyldi eftir allt saman
yfirvinna þreytuna og skipta um
ákvörðun.
Portúgalskur Allende?
Og á bak við allar þessar
bollaleggingar um nýja þing-
ræðisstjórn og forseta býr
óttinn við valdarán hægrimanna
- valdarán ásamt með fjölda-
morðum á vinstrisinnum i stil
við kúppið i Chile, sem Spinola
og stuðningsmenn hans hafa
lýst yfir að þeir stefni að fyrir
forsetakosningarnar. Vafi getur
leikið á þvi að ihaldsöflin þori að
hrinda þeim fyrirætlunum sin-
um i Iramkvæmd, en um
hugarfarið þarf enginn að efast.
Aðeins tveimur dögum eftir
þingkosningarnar sagði Freitas
do Amarai, foringi miðdemó-
krata um Soares að hann ætti að
vara sig ef hann ætlaði ekki að
enda sem „porlúgalskur Salva-
dor Allende. -dþ
Vélstjóri
Orkustofnun óskar að ráða vélstjóra með
full réttindi og sveinspróf til starfa við
jarðbor.
Skriflegar umsóknir sendist Orkiistofnun,
Laugavegi 116 Reykjavik fyrir 10. mai nk.
Orkustofnun
íbúðalánas j óður
Selt j arnarness
Auglýst eru til umsóknar lán úr íbúða-
lánasjóði Seltjarnarness. Umsóknir skulu
sendast bæjarskrifstofu fyrir 1. júni n.k.
Umsóknareyðublöð fást á bæjarskrif-
stofunni.
Bæjarstjórinn Seltjarnarnesi
LAUSAR STÖÐUR
Tvær lektorsstöður við Kennaraháskóla íslands eru
lausar til umsóknar, önnur i stærðfræði, en hin i sögu, og
er áhersla lögð á góða þekkingu i sögu Islands.
Laun skv. launakerfi starfsmanna rikisins.
Auk fræðilegrar hæfni i viðkomandi kennslugreinum er
lögð áhersla á starfsreynslu umsækjenda og þekkingu i
kennslufræði greinanna.
Umsóknir, ásamt ýtarlegum upplýsingum um námsferil
og störf, sendist menntamálaráðuneytinu, Hverfisgötu 6,
Reykjavik, fyrir 1. júni n.k.
Menntamálaráðuneytið,
30. april 1976
LAUSAR STÖÐUR
Tvær dósentsstöður, önnur i efnafræði og hin i véla- og
skipaverkfræði, við verkfræði- og raunvisindadeild
Háskóla tslands eru lausar til umsóknar.
Laun skv. launakerfi starfsmanna rikisins.
Umsóknarfrestur er til 1. júni n.k.
Umsækjendur um dósentsstöður þessar skulu láta fylgja
umsókn sinni rækilega skýrslu um visindastörf þau er þeir
hafa unnið, ritsmiðar og rannsóknir, svo og námsferil sinn
og störf. Umsóknum skal skilað til menntamálaráðu-
neytisins, Hverfisgötu 6, Reykjavik.
Menntamálaráðuneytið,
30. júni 1976
LAUSAR STÖÐUR
Sjávarútvegsráðuneytið óskar að ráða 2
stúlkur til skrifstofustarfa i 4 mánuði frá
l. júni eða fyrr.
Góð vélritunarkunnátta áskilin.
IFnsóknir ásamt upplýsingum um
i ænntun og fyrri störf sendist ráðu-
i eytinu fyrir 14. mai n.k.
Sjávarútvegsráðuneytið
4. mai 1976.
^ff^Blómabúðin MÍRA
Suðurveri við Stigahlið 45—47, simi 82430
Miðbæ við Háaleitisbraut simi 83590
Blóm og gjafavörur i úrvali
--------------------------------------------------------
Ctför eiginkonu minnar,
Rúnhildar Danielsdóttur.
fer fram frá Fossvogskirkju miðvikudaginn 5. mai kl. 15.
Blóm vinsamlegast afþökkuð.
Baldvin Þórðarson.