Þjóðviljinn - 12.08.1976, Blaðsíða 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 12. ágúst 1976
Fimmtudagur 12. ágúst 1976 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9
Snorri Jónasson yfirumsjónarmaöur sér um aö senda skeytin áfram til f lugfélaga
úti i heimi.
Jón Magnússon sendir veöurskeyti til London.
SToövarhusiö i Gufunesi, umkringt mostrum af ymsum
Þeir eru sennilega ekki
mjög margir sem gera sér
fulla grein fyrir því
þýðingarmikla starfi sem
fram fer í Gufunesínu.
//Það eina sem menn vita
um Gufunesið er að þar er
áburöarverksmið ja og
bílaradío/" eins og Hörður
Felixson yf irsímritari
orðaði það á mánudaginn/
þegar Þjóðviljamenn litu
þar inn til að kynna sér
starfsemi þessarar stöðv-
ar.«Það kom hér einu sinni
maður og langaði til að
skoða þetta bílaradío,"
bætti Hörður við. „Það var
þá f bláum kassa hér
frammi í skipaþjónust-
unni. Þegar hann sá kass-
ann benti maðurinn á hann
og spurði hvort þetta væri
bílaradíóið. Við jánkuðum
því. Þá spurði hann í for-
undran: — En hvað er þá
allt þetta? og benti á
glymjandi telex og vælandi
senditæki allt um kring."
Það var einmitt til að fá
svar við þessari spurningu
sem Þjóðviljinn brá sér
þarna uppeftir.
Þaö var Hákon Bjarnason aö-
stoöarstöövarstjóri sem fræddi
okkur um starfsemi Gufuness-
radios og fylgdi okkur um húsiö.
„Þetta hús var byggt 1934-36 og
siöan byggt viö þaö 1948-49.
Starfsemin hér skiptist i tvennt:
annars vegar er TFA, sem er ein-
faldlega Reykjavikur radió og
hins vegar er TFW, sem er flug-
þjónustan.
Reykjavikurradió annast fjar-
skipti viö skip og bfla og fara þau
viöskipti fram á morsi jafnt sem
i gegnum talstöö. Flugþjónustan
er aftur á móti viöameira fyrir-
tæki en svo, aö hægt sé aö gera
þvi skil i stuttu máli.
Hvaö snertir sambandiö viö
flugvélarnar þá erum viö eins
konar tengiliöur á milli flugvél-
anna annars vegar og flugturna
og flugfélaga hins vegar. Viö tök-
um á móti öllum tilkynningum frá
flugvélum og látum þær ganga
fram til flugturnsins og flugfé-
lags þess sem flugvélin flýgur
fyrir. Slik viöskipti taka mjög
stuttan tima i hvert sinn. Þaö liöa
svo sem tvær minútur frá þvi aö
viö fáum staöarákvöröun vélanna
þar til þessar upplýsingar eru
komnar til viökomandi flugturns
eða flugfélags. Þetta gildir jafnt
um flugturna hér á Islandi sem
annars staöar i heiminum. Viö er-
um i beinu telexsambandi viö
London, Ottawa og Syöri-Straum-
fjörö. Þessir staöir taka viö okkar
upplýsingum og senda þær bein-
ustu leiö áfram til þeirra sem þær
eru ætlaðar. Áfangastaöir vél-
anna fá upplýsingar um áætlaöan
komutima og félögin einnig, til aö
geta betur fylgst meö feröum
þeirra.
Þetta samband okkar viö vélam
ar varir meöan þær eru utan
þess svæöis sem flugturninn i
Reykjavik stjórnar. Þegar og ef
vélarnar koma inn á þaö svæöi
tekur turninn viö sambandinu og
hefur þaö beint við vélarnar.
Þessi viöskipti eru langmest á
timanum frá 12 á hádegi til klukk-
an 18. Þá er allt vitlaust hér.
Þannig hefur þetta veriö siöan
þotuöldin gekk i garö. Þá fara
flestar vélar frá Evrópu eöa
Ameriku á morgnana og eru inni
á okkar svæöi á þessum tima. Aö-
ur var þetta miklu jafnara, meö-
an skrúfuvélarnar voru og hétu.”
Þaö er býsna fróölegt aö viröa
fyrir sér flugleiöir vélanna yfir
Atlantshafiö. Þær fara nefnilega
hreint ekki beina leiö. Þaö virkar
til dæmis kynduglega á leikmann
aö vél sem er aö fara frá London
til New York skuli fara upp aö ís-
landi á leiö sinni og stundum
jafnvel noröur fyrir Island. Þetta
sagði Hákon aö ætti sér eðlilega
skýringu. 1 fyrsta lagi var beina
linan ekki stysta leiöin, heldur
sporbaugsllnan og i annan staö
færi leiöin mikiö eftir veörinu.
Þessi sægur lægöa sem gjarnan
er i nánd viö Island geröi þaö aö
verkum aö menn færu eins
noröarlega og þyrfti til aö notfæra
sér þær. Vindáttin i lægöunum er
rangsælis og þess vegna freistast
flugmennirnir til aö fljúga I
noröurjaöri þeirra og notfæra sér
þannig vindinn til aö spara elds-
neytiö um leiö og hann hraðar
ferö þeirra. Ef um hæöir er aö
ræða þá er vindurinn i þeim önd-
veröur og liggi hæö og lægö sam-
an er ákjósanlegt fyrir flugvélina
aö þræöa á milli þeirra og notfæra
sér þannig vindinn úr báöum.
Þetta gerir það aö verkum aö
leiöir flugvéla eru oft æöi krókótt-
ar yfir Atlantshafiö.
Viö þessa þjónustu er unniö all-
an sólarhringinn áriö um kring
eöa eins og Hákon oröaöi þaö: 24
timar á dag 365 daga á ári. Starfs-
menn eru fáir á næturvöktum, en
á daginn eru þarna 20-24 starfs-
menn i eilifu sambandi.
Um umfang þessarar starfsemi
má nokkuö dæma af fjölda skeyta
sem afgreidd eru til flugvéla. A
árinu 1975 voru afgreidd 122.028
skeyti til flugvéla frá flugþjón-
ustunni og 29.706 flugvélar fengu
þjónustu hennar . Nokkur fækkun
hefur orðiö á flugvélum frá árinu
1972 vegna oliukreppunnar.
Þannig voru flugvélarnar 33.146
sem.fengu þjónustu stöövarinnar
árið 1972. 1973 voru þær 32.235 og
1974 voru þær komnar niöur i
30.525.
En eins og fyrr er sagt eru þaö
ekki aöeins flugvélar sem fá þjón-
ustu þarna. Veöurathugunar-
stöövar gefa upp athuganir sinar
sem siðan eru látnar ganga til
Veðurstofunnar, og sama gildir
um skip sem gera veöurathugan-
ir. Viö sáum raunar skeyti frá
Sandbúðum um veöurfar þar i
sveit, en ekki uröum viö stórlega
miklu nær, þvi það var allt á ein-
hverju skeytamáli sem enginn
venjulegur maður skilur. Hins
vegar las Hákon þaö eins og
sögubók.
Almenn þjónusta við bila og
skip fer einnig fram I Gufunesi
með morsi og tali. Einnig er þar
rekin fréttaþjónusta viö báta og
skip. Fréttir eru sendar á stutt-
bylgju til skipa á fjarlægum miö-
um, t.d. sildarbáta I Norðursjó
þegar þvi er aö skipta. Einnig eru
sendar út fréttir á morsi fjórum
sinnum á sólarhring.
Sem dæmi um skeyta- og sam-
talaafgreiösluna má nefan þær
tölur, að áriö 1970 fóru 66.705
skeyti um stööina og 29.787 sam-
töl voru afgreidd þaöan. Ariö 1975
voru þessar tölur 76.905 skeyti og
46.533 samtöl, þannig aö sjá má
aö fjölgunin er allnokkur, enda
aukast umsvif starfseminnar
jafnt og þétt. Ekki lét Hákon þó
illa af þrengslum, þótt hann viö-
urkenndi aö nokkuð væri aö visu
aö þrengjast um. Ný-
móöins tæki væru mun hraö-
virkari en þau eldri, þannig aö
aukin afköst heimtuöu ekki endi-
lega aukiö rými.

Þýðingarmikill tengiliður
Höröur Felixson yfirsimritari
var einn fjögurra manna á vakt i
flugþjónustunni. Hann var aö af-
greiða ameriska herflugvél þeg-
ar viö ruddumst inn i skonsuna til
hans. „Hann var að koma út úr
Bodö-svæöinu á leiö vestur. Ætlar
raunar yfir Akureyri og Reykja-
vik i leiöinni.”
Hörður skýröi fyrir okkur
hvernig málin ganga fyrir sig hjá
honum. Þegar flugvélin hefur
samband við hann skrifar hann
skilaboö hennar niöur á götunar-
vél. Siöan ýtir hann á takka á vél-
inni og þá sendir vélin boö til
annarrrar vélar sem gatar skila-
boöin á strimil sem siöan er tek-
inn og keyröur i gegnum fjarrita.
Sérstakir fjarritar eru fyrir
hverja móttökustöö, London.
Ottawa. Syöri-Straumfjörö,
Veöurstofuna, Keflavikurflugvöll
o.s.frv., og eru strimlarnir keyrö-
ir i gegnum þá fjarrita sem viö á
hverju sinni.
Inni i klefanum hjá Heröi var
skelfilegt ýl og væl i loftskeyta-
tækjum, enda voru þarna inni ótal
sendar, móttakarar og magnarar
meö blikkandi ljósum og málm-
kenndum mannsröddum. Var
blátt áfram með ólfkindum aö
hann skyldi geta grisjaö úr þær
raddir sem til hans ætluöu aö ná,
en það kemst sjálfsagt upp i vana
eins og annað.
Raunar sagði Höröur aö þetta
væri að veröa skelfilega til-
breytingarlaust starf. Áður fyrr
heföu komið inn i starfið einstaka
spennandi punktar, en nú væri
öryggið orðiö svo mikið i fluginu
að flugmennirnir geröu ekki svo
mikiö sem aö hrökkva viö þótt
slokkni á hreyfli á þessum stóru
þotum. Þaö er helst aö þaö sé eitt-
hvert vesen i kringum litlu vélarn
ar. Þær eru fyrirferðameiri i
vandræöum sinum hver um sig en
10 jumbóþotur. Flugmennirnir á
þessum rellum eru að villast um
allt, vita ekkert hvar þeir eru og
þetta eykur aö sjálfsögöu vinnuna
hjá okkur. Þaö er oft hálfhlægi-
legt aö aka út á flugvöll daginn
eftir svoleiöis tarnir og sjá þá aö
höfuðverkur manns er tveggja
sæta krili.
Inni i Reykjavikur radiói sat
Anna Lilja Jónsdóttir loftskeyta-
maður og ræddi viö ökumann, en
handan við glerþil nokkurt sat
Siguröur Baldvinsson og morsaöi
viðskiptalistann til skipanna til að
láta þau vita hvaö hann heföi upp
á aö bjóöa. I enn ööru herbergi sat
Kormákur Kjartansson yfirsim-
ritari og ræddi við loftskeyta-
mann á háfi Úti.
En i holi þvi sem eitt Sinn hýsti
bilaradioið i bláa kassanum
stendur nú á gólfinu merkilegur
hlutur og margflókinn á að lita.
Það er tölva sem þjóöverjar
fengu að setja hér nibur og er i
sambandi við gervitungl þeirra.
Ekkert prógram var i tölvunni
þegar okkur bar ab garði og haföi
reyndar ekki verið um nokkurra
mánaöa skeið. En úti á túni stóöu
móttakari og sendir fyrir þetta
sama gervitungl og biöu þess að
nýtt yröi sent á loft þar sem þaö
sem þeir höföu þegar þjónaö á-
samt tölvunni hafði lokið lifdög-
um sinum og brunnið upp i gufu-
hvolfi jaröar.
I kjallara stöðvarhússins er
tæki sem margur hljómtækja-
sjúklingurinn myndi áreiöanlega
öfunda Gufunesradio af ef hann
hefbi minnstu hugmynd um tilvist
þess. Það er segulbandstæki.
Reyndar þrjú, en þaö nýjasta er
24 rása og eftir þvi sem Hákon
Bjarnason sagöi okkur tæki þaö
12 sólarhringa að hlusta á eina
spólu ef hlustaö væri 24 tima á
sólarhring. A þessi segulbönd
eru tekin öll viðskipti stöövarinn-
ar allan sólarhringinn. Spólurnar
eru siöan geymdar i einn mánuð
og eftir þann tima er tekiö ofan i
þær aftur.
Við lukum skoöunarferö okkar
um Gufunesradió á þvi aö heim-
sækja fjarrita NTB og AP fretta-
stofanna. NTB var rétt i þvi aö viö
komum inn að skýra frá þvi aö
enn hefði öflugur jaröskjálfta-
kippur fundist i Kina, og væri
hann með þeim öflugri sem þar
hefu fundist frá þvi að hamfarirn-
ar hófust. Viö hins vegar þökkuð-
um Hákoni Bjarnasyni fyrir
fylgdina um stööina og kvöddum
staöinn.
— hm