Þjóðviljinn - 15.08.1976, Blaðsíða 13

Sunnudagur 15. ágiíst 1976 ÞJÓÐVILJINN — StDA 13
CANNES1976
Robert de Nieo i Leigubilstjór anum, sein nlaut Grand Prix.
A kvikmyndahátiðinni i Cannes
voru að venju sýndar mörg
hundruð myndir frá ótal löndum.
Ken Wlaschlin segir i Films and
Filming, að sérhver tilraun til að
lýsa þessari hátið hljóti að fara
einsog þegar blindu mennirnir
voru að reyna að lýsa filnum:
einum þótti hann vera einsog
veggur, annar sagði hann likjast
reipi, og sá þriðji sagði að hann
væri einsog tré, og höfðu allir rétt
fyrir sér en enginn sagöi allan
sannleikann. Ken þessi sá t.d. um
100 kvikmyndir i Cannes, en varð
að missa af öðrum 400, einfald-
lega vegna þess að hann gat ekki
meira.
Einsog nærri má geta er verð-
launaafhending við slikar að-
stæður jafnan umdeild og vafa-
mál hvort hún á yfirleitt nokkurn
rétt á sér. Meirihluti stórmeistar-
anna átti myndir á hátiðinni, og
hvaða dómnefnd er þess um-
komin að dæma um hvor sé
„betri”, Bergman eða Visoonti,
Pasolini eða Hitchcock, osfrv? Og
skiptir það i rauninni nokkru
máli?
Hvað kom fyrir sjónvarpið
þriðjudaginn 10. ágúst? Dag-
skrárliöir að loknum fréttum
og auglýsingum voru svo-
hljóðandi:
1) kanadisk teiknimynd
2) McCloud
3) Islenskur söngvari.
4) Sænskt viðtal við Hein-
rich Böll (m.a.o.: af hverju
var það ekki þýtt?)
Stingur ekki eitthvað i aug-
un, kæru lesendur? Jú, mikið
rétt: það var ekkert breskt
efni á dagskránni allt kvöld-
ið!!!
Þetta er met!!!
Til hamingju, islenska sjón-
varp!!
Kvikmyndakompan mælir
með þvi að þetta veröi gert að
reglu i framtiðinni: að á-
horfendur fái fri frá bresku
efni a.m.k. eitt kvöld i viku.
Kannski myndi það kvöld
Aðalverðlaunin, Grand Prix,
fóru að þessu sinni til Martin
Scorsese (USA) fyrir myndina
Leigubilstjórinn. Italinn Ettore
Scola fékk verðlaun fyrir bestu
leikstjórn, en myndin sem hanri
stjórnaði heitir „Brutti, Sporchi,
Cattivi” (hvað sem það nú þýðir)
og er gamanmynd um fátækt fólk.
Á svona hátiðum eru allskyns
,,spes”verðlaun sérlega vinsæl,
og hlutu þeir Eric Rohmer og
Carlos Saura slik verðlaun að
þessu sinni, „sérstök verðlaun
dómnefndar”. Sá fyrrnefndi fyrir
myndina Greifynjan von O og
hinn siðarnefndi fyrir mynd
sem eftir enska nafninu aö
dæma virðist fjalla um hrafna-
uppeldi, en mun i rauninni
segja frá litilli stelpu sem
verður fööur slnum og
frænku að bana og er spursmál
hvort það var óvart eða viljandi.
Saura hefur annars fengið orð
fyrir að vera óvæginn við spönsku
borgarastéttina i myndum sinum,
og fetar þar i fótspor landa sins
Luis Bunuel.
Spánverjinn Jose Luis Gomez
veita fimmtudagskvöldinu
harða samkeppni i baráttunni
um titilinn „skemmtilegasta
kvöld vikunnar”.
Að lokum kemur hér
spurning til forráðamanna
sjónvarpsins, borin fram i
fullri alvöru:
Er það satt, að sjónvarpið
hafi mánuðum saman legið á
sovéskri njósnaseriu sem heit-
ir „17 andartök á einu vori”
og segir frá njósnara sem
kallaður var Stierlitz og komst
til metorða i þýska hernum á
striðsárunum? Ef það er satt,
spyrkompan enn: hversvegna
er þessi seria ekki sýnd? Hún
hefur verið sýnd viða um lönd
og engum orðið meint af, enda
allsstaðar fengið góða dóma.
Kvikmyndakompan lofar að
éta hattinn sinn ef i ljós kemur
að breka njósnaserian sem
byrjaði núna að loknu sumar-
frii er betri en þessi sovéska.
fékk verðlaun fyrir bestan leik
meðal karlpenings, en leikkon-
urnar Mari Torocsik og
Dominique Sanda skiptu á milli
sin kvennaverðlaununum.
Heimildarmaður minn, Ken
Wlaschlin, er hundóánægður með
þessa verðlaunaveitingu, og segir
hana „óútskýranlega einsog
venjulega”. Hann vildi láta
Rohmer fá aðalverðlaunin, enda
þótt Greifynjan von O marki eftil-
vill ekki timamót i kvikmynda-
sögunni, þvi erfitt sé að imynda
sér fullkomnara verk innan sinna
takmarka. Myndin er byggð á
sögu eftir Kleist og fjallar um
„saklausa konu” sem eignast
alltieinu barn. Þá er Ken afar
hrifinn af japanskri mynd sem
heitir þvi undarlega nafni
„Nautaatástarinnar” (Corrida of
Love), og kveður kynferðismálin
tekin þar fastari tökum en menn
eiga að venjast. Höfundur þessa
nautaats er Nagisa Oshima.
Margar myndir telur Ken að
hafi orðiö útundan og ekki hlotið
náð fyrir augum dómnefndar,
ættu þó betra skilið. Meðal þeirra
er mynd sem chilenski leik-
stjórinn Miguel Littin gerði i
Mexico þar sem hann dvelst nú i
útlegð og nefnist hún „Actas de
Marusia” eða Marusia-skjölin og
fjallar um verkfall i Chile árið
1912.
Ingmar Bergman átti þarna
myndina „Augliti til auglitis” og
segist Ken hafa séð þetta allt
áður, en alltaf sé nú gott á sjá _
svona Bergman-myndir, teknar
af Sven Nykvist og leiknar af Liv
Ullmann, og geti enginn gert
þetta betur en þau þrjú.
„Hamingjudagar” nefnist
mynd eftir griska leikstjórann
Pantelis Vulgaris og fjallar um
lifið á einni af grisku fanga-
eyjunum meðan herforingjarnir
voru við völd. Þessi mynd hefur
allsstaðar hlotið góða dóma, en
fékk engin verðlaun i Cannes,
kannski fyrir þá sök að hún var
sýnd kl. 8 á sunnudagsmorgni.
Þess er ekki getið i Films and
Filming, en Kvikmyndakompan
hefur það eftir öðrum heimildum,
að rússar séu heitvondir úti að-
standendur Cannes-hátið-
arinnar vegna þess að tvær
myndir sem þeir sendu voru
endursendar á þeim forsendum
að þær væru ekki nógu góðar.
Þetta finnst sovétmönnum svindl,
og má mikið vera ef þeir hafa
ekki rétt fyrir sér. Ég á a.m.k.
erfitt með að trúa þvi að þessar
myndir hafi verið verri en allar
þær 500 myndir sem sýndar voru,
og væri þetta vissulega ekki i
fyrsta sinn sem rússum er bolað
burt af kvikmyndahátiðum af
annarlegum ástæðum sem eiga
litið skylt við það „fagurfræði-
lega mat” sem haft er að yfir-
skini.
Einsog gengur og gerist á
alþjóðlegum kvikmyndahátiðum
deila menn nú hart um réttmæti
Cannes-hátiðarinnar. Sumir
segja að þetta sé ekkert annað en
kaupvangur þarsem bisnissmenn
semja um kaup og sölu og kvik-
myndirnar eru meðhöndlaðar
sem hver önnur neysluvara. Enn
eru þeir þó til sem fagna þessum
hátiöum og telja þær menningar-
viðburði, og heyrast slikar raddir
oftast úr hópi verðlaunahafa.
Hvað sem um allt það má segja
er það staðreynd, að i Cannes var
úr nógu að velja i ár. Ken
Wlaschlin fann það út að aðal-
þemað hefði verið það sem
Wordsworth kallaði á sinum tima
„fearful innocence” eða hræði-
iegt sakleysi. Tinir hann til mörg
dæmi um myndir sem fjalla um
saklaust fólk sem breytist i
skrimsli og morðingja á hinn
hræðilegasta hátt. Kannski er
þetta langsótt kenning hjá honum
vini okkar, en ef hún á við rök að
styðjast sýnist mér það nokkuð
uggvænleg tilhugsun. Þvi að hvað
er verið að segja okkur með
slikum myndum? Auðvitað ekki
annað en það að „öll erum við
glæpamenn”, allir eru vondir,
hversu góðir og saklausir sem
þeir lita út fyrir að vera. heim-
urinn er spilltur og maðurinn er
vondur i eðli sinu og við þvi er
ekkert að gera. óneitanlega er
þessi kristilega kenning iskyggi-
lega útbreidd i okkar frjálsa vest-
ræna heimi.
Hvað kom
fyrir sjónvarpið?
HARRYOGTONTO
Bandarisk mynd frá 1974.
Stjórn: Paul Mazursky.
Handrit: P.Mazursky og Josh Greenfield
Tónlist: Bill Conti.
Aðalhlutverk: Art Carney, Ellen Burstyn,
Geraldine Fitzgerald. — Nýjabió.
Það er mikil tilbreyting og
fagnaðarefni að sjá allt i einu
mynd einsog þessa: mannúð-
lega, fallega gerða mynd, upp-
fulla af náungakærleika og ást á
mannlifinu i öllum þess marg-
breytileika. Þrátt fyrir þessa
eiginleika — eða kannski ein-
mitt vegna þeirra — er „Harry
og Tonto” blessunarlega laus
við væmni.
Söguþráðurinn er einfaldur:
Harry er gamall ekkjumaöur og
býr ásamt ketti sinum Tonto i
gömlu húsi sem á að fara að
rifa. Hann neitar að flytja en er
borinn út i hægindastólnum sin-
um þrátt fyrir kröftug mótmæli.
Þá hefst ferðalag þeirra Tonto
um þver og endilöng Bandarik-
in. Þeir heimsækja þrjú börn
Harrys, en eiga ekki samleið
með þeim. Harry leitar uppi
gamla kærustu, Jessie. Hún er
komin á elliheimili, oröin rugluð
og man ekki eftir Harry, kallar
hann Alex og býöur honum uppi
dans. Þetta er eitt af sterkari
atriðum myndarinnar, einkum
vegna leiks Geraldine Fitzger-
ald i hlutverki Jessie. Harry
heldur leið sinni áfram og hittir
allskonar fólk: jesúbyltingar-
mann, kúreka sem selur vita-
min, nudd og hrærivélar, indi-
ánskan galdralækni, gleðikonu,
fjárhættuspilara, osfrv. Um
skeið ferðast með honum
unglingsstelpa sem er aö
strjúka að heiman til að fara i
kommúnu. Þeim kemur vel
saman, en Harry veit að hann á
ekkerterindi i kommúnu, og þvi
skilur meö þeim leiðir. A endan-
um er hann kominn á baðströnd
þar sem mikið er um mannlif.
Góð kona, kattavinur. býður
honum að búa með sér, en
Harry gefur litið útá það, labbar
niður i fjöruna og talar þar við
kött og krakka meðan sólin
hnigur til viðar i lokaatriðinu.
Ég las einhversstaðar, gott ef
það var ekki i mogganum, að
þessi mynd væri ádeila á
Bandarikin. Það finnst mér vera
misskilningur. Ég gat ómögu-
lega komið auga á ádeiluna.
Það sem ég sá var einskonar
lofsöngur um fólk, venjulegt.
bandariskt fólk. Boöskapur
myndarinnar er að minum dómi
þessi: opnaðu heiminum sjálfan
þig, og þá mun heimurinn opn-
ast þér. Fólk er gott innvið bein-
ið. — En hitt þykir mér
umhugsunarefni, að mynd sé
lalin ádeilumynd af þvi að hún
sýnir veruleikann einsog hann
er, en ekki einsog hann hefur
veriö sýndur i flestum banda-
riskum myndum gegnum árin:
vafinn i lygar og glanspappir.
Eða hvað er ádeilumynd? Er
það ekki mvnd sem ræðst gegn
rikjandi kerfi; eru ekki ádeilu-
myndir hættulegar þessu sem
kallað er status quo? „Harry og
Tonto” tr ekki hættuleg mvnd,
hún reytir engan til reiði, hvetur
ekki til baráttu. Að visu er unga
fólkið i henni sýnt einsog ungt
fólk i USA er nú á dögum: rót-
laust og ruglað, leitandi að
„sjálfu sér” i Zen-yoga, eitur-
Ivfjum. osfrv. Það er minnst á
likamsárásir á gamalt fólk,
þjófnaði að næturlagi — en allt
er þetta hluti af bandariskum
veruleika. Mér finnst myndin
frekar til þess fallin að sætta
fólk við þennan veruleika en að
koma þvi i uppreisnarhug.
Art Carney leikur Harry af
mikilli snilld. Onnur hlutverk
eru öll veigaminni, en samt
hefur flestum leikurunum tekist
að skapa eftirminnilegar per-
sónur. Hlutur leikstjórans og
handritshöfundarins Paul
Mazursky er að visu stór.
Myndin er gifurlega vel
byggð. frásagnarmátinn er
frjáls og opinn og ekkert vertð
að bisa við að segja endilega
allt. Ýmislegt verður áhorfand-
inn að geta sér til um sjálfur.
Tonto er kannski ekki tima-
mótamarkandi, en hún er kær-
komin tilbreyting frá öllu þvi
flóði af mannskemmandi rusli
sem yfir okkur hefur dunið á
þessu sumri.