Þjóðviljinn - 09.09.1976, Qupperneq 12

12 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 9. september 1976.
UTBOÐ
Tilboð óskast i að byggja 2 mannvirki
(lokahús, brunnar, festur o.fl.) vegna
nýrrar aðalæðar Vatnsveitu Reykjavikur
frá vatnsbólum i Heiðmörk til Reykjavik-
ur.
Otboðsgögn eru afhent á skrifstofu
vorri, Frikirkjuvegi 3, gegn 15.000.- kr.
skilatryggingu.
Tilboðin verða opnuð á sama stað,
miðvikudaginn 22. september 1976, kl.
11.00 f.h..
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Fríkirkjuvegi 3 -- Sími 25800
V erslunarstarf
Sláturfélag Suðurlands óskar eftir að ráða
röskan starfsmann til birgðavörslu i einni
af verslunum sinum. Umsækjandi þarf að
hafa bilpróf. Mikil vinna. — Hér er um
framtiðarstarf að ræða. Nánari uppl. veit-
ir starfsmannastjóri á skrifstofu félagsins
að Skúlagötu 20.
Sláturfélag Suðurlands
Nokkra góða
verkamenn
vantar strax
Nánari uppl. veitir starfsmannastjóri á
skrifstofu félagsins að Skúlagötu 20.
Sláturfélag Suðurlands
AUGLÝSING
um verð á sementi
Frá og með 6. september 1976 er útsölu-
verð á sementi svo sem hér segir:
án með
söluskatts söluskatti
Portlandsement pr.
tonn kr. 14.400 kr. 17.280
Hrásement pr.
tonn kr. 16.660 kr. 20.000
Sementsverksmiðja rikisins
DJODVHHNN
BÍÓ FYRIR
BLAÐBERA
Laugardaginn 11. september veröur sýnd f Hafnarblói
bresk-bandaríska kvikmyndin Jóladraumur („Scrooge”),
sem byggð er á sögunni A Christmas Carol eftir Charles
Dickens. Með aðalhlutverk fer Albert Finney.
Þetta er svokölluö ævintýramynd f Cinemascope.
Athugið að sýning hefst kl. 12.30, þar eð sýningartfmi er
yfir 2 klukkustundir.
AFGREIÐSLA ÞJÓÐVILJANS
Annað bréf til
Sveins bónda
í Miðhúsum
Sæll og blessaður, Sveinn
bóndi!
Þú brást svo vel bréfkorninu
sem ég sendi þér frá Reykjalundi
i vetur, aö annaðhvort væri nú að
égtækiundir við þig þar sem eru
ný og gömul umtalsefni.
Þú kynnir mig fyrir lesendum
Morgunblaðsins 17. júni. Mér
finnst ég ekkert hól eiga, það er
minnstur vandinn aö vera rikis-
ómagi i 18 ár. En lesendum Þjóð-
viljans þarf ég að segja deili á
þér, norðfirðingi og kandidat frá
Hvanneyri, manni sem brá sér á
Kennaraháskólann i orlofi frá al-
vanalegum einyrkjastörfum is-
lensks bónda á útkjálka norður
hér.
Reykhólakaupin eru undirrrót
bréfaskrifta okkar, hvað sem svo
i þau blandast. Þú teiur að hrepp-
urinn hafi ekki ástæðu til að
spreyta sig á að kaupa af rikis-
sjóði, en ert ekki á móti þvi ef
hannhefðiefniá. Gott er nú það.
Ég hygg að okkar sveitarfélagi
muni koma betur, muni vera
nauðsyn að eiga ráð á landinu
sem þéttbýlið byggist á. Ég veit
ekki betur en sú hafi oröið raunin
varðandi allt þéttbýli, að sveitar-
félögunum hafi orðið þaö kapps-
mál, aö ná eignarráðum á land-
inu, einnig þótt það væri ríkis-
eign.
Landnám rikisins hefir mótað
Reykhóla, ummótað þá, eftir að
þeir urðu rfkiseign, þann hlutann
sem Tilraunastöðin ekki fékk, en
hún á bæði úrskipt iand og einnig
sameiginlegan rétt með öðrum
rétthöfum i landi jarðarinnar.
Landnámið skildi eftir sig 3
bændabýli,3 embættagrasbýli og
5 erföafestulönd, fylgilönd húsa á
Reykhóium. Þarna eru komnir 12
hagsmunaaðilar og ekki er alit
talið, þvi eyjunum og hlunnindun-
um þar sleppti Landnámið aldrei
endanlega við neinn. 14. hags-
muna- og yfirráðaaðilinn var svo
Jarðeignadeild rfkisins, Land-
búnaðarráðuneytið, sem haföi al-
ger yfirráð yfir „Skipulaginu”
heima á staönum. Það var ekki
ofsagt, að Reykhólar voru höfuð-
ból. Það er ekki heldur ofsagt, aö
þar er búiö að reyra marga þá
hnúta, sem annaðhvort verður að
höggva, eöa verða að fá aö hald-
ast. Ef til vill er ég eini maðurinn
i landinu, sem vill að hreppurinn
eignist Reykhólaland allt, lfka
Tilraunastöðina.
Sumum dettur vist I hug að
hreppnum nægi að eignast Reyk-
hóla, annað en Tilraunastöðina,
Grund, Seljanes og Mávavatn.
Og efalftið er nóg i fang færst i
svipinn aðkijástvið þau kaup. En
það sanna þeir sem þá lifa, að
seinunnið og torsótt getur oröið að
útkljá deilur sem upp koma ef
þarf að kljást við Landbúnaðar-
ráðuneytið i sérhvert sinn. Þess
vegna held ég að yrði farsælast að
sveitarfélagið fengi eignarum-
ráðin ÖU.
Ég fer ekki lengra úti þetta
núna. Hvorugur okkar vUl pina
hinn til að botna þær hálfkveðnu
vfsur sem sveima i loftinu, oger
vel meðan svo er. Þér finnst fátt
um minn sósialisma, að vilja ekki
rikiseign á Reykhólum. Þaö verð-
ur að hafa það. Einhvernveginn
dettur manni sfðast í hug sósial-
ismi þó maður heyri nefnt Land-
búnaðarráðuneyti, eða svo fer
mér.
Liklega eru mfnar sósiölu hug-
myndir fremur bundnar við af-
markaðar einingar, einmitt af
þessari stærö, að ein sveit eigi
sjálf sitt land eða þeir sem þar
búa, en engir þar fyrir utan, ekki
einu sinni rikið.
----Alþingi heimUaði að rikið
seldi sveitinni iörðina, svo deilur
um máUðnú eruhálfgert út f hött.
Samt er ekkert á móti þvi að rif ja
upp, að eignarhald rikisins á
Reykhólum hefír bögglast fyrir
brjóstinu á þingmönnum kjör-
dæmisins. GisU alþm. Jónsson
fékk komið á Reykhólanefnd
hinni fyrstu og var leiöandi i
henni. Þá varð til þriskipting yfir-
ráðanna: Tilraunaráð, Landnám
rikisins, JarðeignadeUd. Sigurvin
Einarsson alþm. fann ólguna og
þrýstinginn sem gerjaði undir
niðri. Hann fékk tU leiðar komið
að Hermann Jónasson land-
búnaðarráðherra skipaði Reyk-
hólanefnd. Mér var þetta allvel
kunnugt. Var þá oddviti og var
skipaðurformaður. Ég hringdi til
ráðuneytisstjórans, Gunnlaugs
Briem, þess sem ritaði undir
skipunarbréfið með ráðherran-
um. Ég bað um erindisbréf fyrir
nefndina, þar sem tilgreind væru
JÁTVARÐUR
J. JÚLÍUSS0N
SKRIFAR
verkefni hennar og starfssvið.
Svarið sem ég fékk var stutt og
laggott: Nefndin gæti leitað verk-
efhin uppi sjálf, ef þau væri ein-
hver að finna. Trúlegt er að þetta
sé ódýrasta nefnd sem nokkur
ráðherra hefir skipað. En ég er
minnugur á reynsluna af Land-
búnaðarráðuneytinu i þetta sinn.
Sigurður Bjarnason hefir lik'a
fundið að ekki var allt uppá það
besta. Hann fékk samþykkta
þingsály ktun um skipun enn einn-
ar Reykhólanefndar. Sú átti aö
gera tillögur. Starfaði frá sept.
1964-febr. 1965 og skilaði áliti til
landbúnaðarráðherra. Ein tillag-
an var um að hverfa frá þrí-
skiptingu yfirráðanna yfir þess-
ari einu jörð. Engu var fylgt eftir
og gat litiö svo út sem tilstandið
með þessa nefnd hafi fyrst og
fremst verið til að sýnast. Þegar
loks kom að þvi að landbúnaöar-
ráðherra tók Reykhóla af Land-
námi rfkisins, þá mætti segja mér
aö það hafi ekki verið byggt á
gömlum nefndartillögum, heldur
blátt áfram þvf að Landnám rfk-
isins var undir stjórn sjálfstæðis-
flokksmanns. Þessi grilla min
styðst í og með við það, aö Jarð-
eignadeild Landbúnaðarráöu-
neytisins hefir litið gert að þvi að
ómaka umboðsmann sinn f Reyk-
hólasveit, hreppstjórann, heldur
kostað uppá sérstakan erindreka
aðsunnan. Enn hefir ekki fréstaö
hreppstjórinn sá sé I Fram-
sóknarflokknum.
Þetta er um það liðna. Nú
skiptir máli hverju næsta Reyk-
hólanefnd fær áorkað. Þar á ég
við þá nefnd sem heitir öðru nafni
hreppsnefnd Reykhólahrepps.
Hagur bænda er vissulega
verðugt umræðuefni. Það er
hispursleysiþinulikt að snara þvi
fram. Lagt er harðar og harðar
áð bændum að vinna fyrir þjóð-
inni eftir þvi sem henni fjölgar og
þeim fækkar.
Ég hygg aö þú bendir mjög
réttilega á þetta I stórum drátt-
um. Tvennt á aðalsökina á þvi
hve grátt bændur eru leiknir:
Hagsmunasamtök þeirra eru
sundurdeild, deig og duglitil. Hin
aðalorsökin er að löggjöfin bindur
hendur þeirra f mörgu og fyrir-
munar þeim kerfisbundið að rétta
hlut sinn.
Dýrast af öilu dýru hjá bænd-
um, það er að fylgja ráðum þess-
arar svokölluðu leiöbeiningaþjón
ustu annarsvegar og innflytjenda
hverskonar tækja hinsvegar.
Sveiflurnar f vélbúnaði, til dæmis
við heyskap, hafa likst tisku-
sveifium. Nýtiska hefir oft kall-
að á eða útheimt nýjan búnað áð-
ur en sá eldri var nærri útslitinn.
Kannske hefir þetta virst rökrétt,
þessi endurnýjun tækja, en býsna
dýr. Offjár hefir veriö lagt i nýtt
mjólkurflutningakerfi á örfáum
árum. óumflýjanlegt segja
tæknitrúboðarnir og innflytj-
endurnir. Jæja. En ekki eru þaö
þeir sem borga.
Sæðingabákninu var komið á
laggirnar. Einnig það kostar of-
fjár og er búið að koma á fót nýrri
forréttindastétt sem minnir á
flugmenn og mjólkurfræðinga.
Vísindaleg nauðsyn segja tækni-
trúboðar og leiðbeiningaspraut-
ur. En ekki eru það þeir sem
borga. Það verða bændur að gera.
Nú vakna bændur við vondan
draum: Það hefir slegiö i bak-
segl, aö öllum lfkindum. Sæðing-
arnar eru varasamt og tvibent
fyrirtæki, geta valdið skaða,
ófyrirsjáanlegu tjóni ef mistök
verða. Sæðingakerfið stefnir á
iskyggilega einhæfingu. Líklega
væri vissast að láta það aldrei
einrátt.
Ég bendi á tvennt varöandi
tæknibyltinguna i landbúnaðin-
um, sem ég tel brýna þörf að
reyna að átta sig á af fremsta
megni: Bændur ráða litlu sem
engu um mótun tæknibúnaöarins
sem þeir fá i hendur. Það eru út-
lendir framleiðendur, sem mestu
ráða um það sem bændur eiga
kost á. Fyrir bragðið eru notuð
ýmis tæki sem ofbjóða gróðrinum
og misbjóöa landinu. Tækin eru
þyngri og virkameiri en gróður og
land þolir. Fyrstu dráttarvélarn-
ar, þessar litlu ogléttu, kraftlitlu,
þær unnu lkt og var með hest-
verkfærum. Þá spratt háin strax
og slegið var. Þungu véiarnar
þjarma svo að gróðrinum, að
ekki leyfir af að hann lifni við fyr-
ir veturinn. Háarspretta er orðin
undantekning. Égheldað þyngsli
vélanna og vinnubrögð séu orsök-
in og skýringin. Þetta er enginn
smáræðis minusliður f búskapn-
um, eftir þvf sem ég fæ best séð.
Mér finnst það ætti að vera keppi-
kefli, að koma á vinnutækni sem
skaöar ekki land né gróður. Hitt
atriöið varðandi tæknibyltinguna
er þetta: Aður en tæknibyltingin
varð, rikti tiltölulega traust jafn-
vægi i viðskiptum við náttúruna.
Þetta jafnvægi fór veg allrar ver-
aidar með tilkomu vélanna og ég
er smeykur um aö við eigum
nokkuðlangt ilandaðná því á ný.
Ég hefi þarna i huga ofbeitina og
hreysti bæði búfjár og gróðurs.
Það er ekki einleikiö hvað þarf
eða hvað er notað af lyfjum fyrir
skepnur. Það er ekki einleikið
hve kal f túnum er algengt. Það er
ekki einleikið hversu afurðir eru
litlar víöa miðað við fóðurkostn-
aö. Þarna er komið aö þessu
sama og þú nefnir. Það þarf
helmingi fleiri skepnur til að bera
uppi álika lélega afkomu, heldur
en þurfti fyrir 20 árum. Er von á
góðu, að þurfa að vinna fyrir öll-
um vélunumogöllu sem tÚ þeirra
þarf? Þetta verður að vera nógu
langt bréf núna svo biða verður
betri tiða aö brydda á öðru um-
ræðuefnui,
Þinn einl.
Játv. J. JúIIusson