Þjóðviljinn - 07.01.1977, Síða 4

4 SÍÐA — 1> JÓÐVILJINN Föstudagur 7. janúar 1977
DJÚÐVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS.
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Ritstjórar: Kjartan Óiafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson.
Umsjón með sunnudagsblaði
Arni Bergmann
Útbreiðslustjóri: Finnur Torfi Hjörleifsson.
Auglýsingastjóri: úlfar Þormóðsson
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Síðumúla 6. Simi 81333
Prentun: Blaðaprent hf.
ÁMINNING FORSETANS
Siðustu dagana hafa landsmenn ennþá
einu sinni verið minntir á nauðsyn þess að
umgangast náttúruauðlindirnar með
varúð, fyrirhyggju og skynsemi. Mikil
aflahrota islenskra togara reynist að mati
visindamanna harla vafasöm til eftir-
breytni þvi að aflinn hafi að stórum hluta
verið fiskur sem átti eftir að gjalda sinn
skerf i fiskistofninn við landið. Fiski-
fræðingar okkar hafa á undanförnum
misserum eflt róðurinn fyrir þvi, að við
umgöngumst þessa auðlind af viti en ekki
með þvi frumstæða hugarfari veiði-
mennskuþjóðfélagsins sem alltof oft hefur
sett svip sinn á islenska þjóðfélagið.
Haustið 1975 settu fiskifræðingar is-
lendinga fram alvarlegar aðvaranir
vegna ofnýtingar fiskistofnanna; ekki
tókst þó betur til en svo i það skiptið að
stjórnarvöld létu aðvaranirnar sem vind
um eyru þjóta og afhentu útlendingum
hvern togarafarminn á fætur öðrum af
viðkvæmum fiskistofnum okkar. Var svo
hraklega haldið á málum að um mitt sl. ár
höfðum við sjálfir veitt eða afhent út-
lendingum allan þann þorsk sem fiski-
fræðingar töldu ráðlegt að veiða miðað við
það að fiskistofnarnir næðu styrkleika sin-
um á ný á sem skemmstum tima. Nú hef-
ur forystustarf islendinga i landhelgis-
málum þrátt fyrir þessa afstöðu núver-
andi rikisstjórnar hins vegar fært okkur
þann ávinning að við getum einir gjör-
samlega ráðið fiskimiðunum. Við þær að-
stæður væri glapræði að afhenda út-
lendingum lykilinn að forðabúri þjóðar-
innar, fiskimiðunum. Þvert á móti ber
landsmönnum nú að leggjast á eitt um að
tryggja að við einir nýtum fiskimiðin og
höfum forystu og framsýni til að gera það
svo skynsamlega að það verði öðrum
þjóðum til eftirbreytni rétt eins og forysta
okkar í landhelgismálum hefur haft afger-
andi áhrif á alþjóðlega þróun.
Forseti íslands, dr. Kristján Eldjárn,
fjallaði einmitt um þennan þátt mála i
áramótaávarpi sinu, er hann komst svo að
orði:
„Engum hefur dulist hve heilladrjúgan
þátt islenskir visindamenn á sviði fiski-
fræði og haffræði hafa átt i öllum mál-
flutningi vorum á undanförnum árum.
Það er starfi þeirra að þakka hversu ört
skilningur manna á háska rányrkjunnar
hefur vaxið á allra siðustu tíð,svo og hvað
gera þarf til að bægja voðanum frá...
Oft er þess getið með nokkru stolti að
frumkvæði islendinga virðist hafa flýtt
fyrir þeirri þróun sem nú er fram komin i
hafréttarmálum. Ekkert mælir þvi i gegn
að á sama hátt getum vér undir leiðsögn
islenskra fiskifræðinga orðið öðrum til
fyrirmyndar um fiskvernd, forystumenn
um að vernda og ávaxta eitt af matforða-
búrum veraldar. Slíkt væri i þágu sjálfra
vor, en einnig má lita á það i heimsljósi.
Hungursneyð rikir viða i heimi og fer sist
minnkandi. Matvælaframleiðsla ætti að
vera talin göfugur atvinnuvegur. Þegar
vér skoðum hug vorn i hreinskilni hljótum
vér að viðurkenna að vér leggjum of litið
fram af gnægtum vorum til liknar og
hjálpar hrjáðu fólki i örbirgðarheimin-
um.”
Þessi áminningarorð forseta Islands er
gott að hafa i huga; þau minna i senn á
nauðsyn þess að islenskir ráðamenn virði
að fullu hlut visindamanna um leið og þau
sýna okkur með ljósum hætti hversu
mikilsvert hlutverk okkur er falið að gæta
hins mikla matforðabúrs veraldar.
Áminningin er þeim mun þarfari en
fyrr þegar ljóst er að við getum nú ráðið
fiskimiðum okkar alveg einir og aðeins
veltur á fyrirhyggjunni um það hvernig
fiskimiðin nýtast okkur — ekki hvort þau
geta nýst landsmönnum sjálfum. Við
áminningar forseta íslands ættu að
hljóðna glannaraddir einstaka stjórn-
málamanna, sem hafa farið heldur nei-
kvæðum ummælum um starf fiski-
fræðinga og annarra islenskra hafrann-
sóknarmanna. Nú er enda þörf á vitur-
legri handleiðslu og forsjá, svo að við get-
um okkur orð sem fiskiræktarmenn en
ekki rányrkjusinnar. —s-

Púlsmenn japanska efnahagsundursins á leið i vinnu; átti að leita uppi brosandi andlit?
Neikvœð mynd
af Japan ?
Sjónvarpið sýndi i byrjun vik-
unnar tvo þætti um Japan sem
hafa vakið mikla athygli. Þeir
sýna i skemmstu máli sagt af-
leiðingar ómengaðs kapital-
isma, þá ópersónulegu grimmd
sem hann beitir til að vélvæöa
allt mannlif og kreista út úr þvi
hámarksnýtingu.
Eins og eðlilegt er finnst að-
standendum Morgunblaðsins
slik mynd hin versta, enda hafa
þeir samband við blað sitt
margir og segja að hér sé á ferð
neikvæð mynd af japönsku sam-
félagi og rangsnúin. Morgun-
blaðið fer á stúfana og spyr
starfsmenn sjónvarps i þaula
um það, hvaðan þeir fái svona
mynd og hver hafigert hana. En
því miður fyrir Morgunblaðið:
höfundar myndanna reyndust
ekki laumukommar eða laumu-
sviar, heldur eru allir þeirra
pappirar i besta lagi. Sfðan eru
leidd fram þrjú vitni, og bera
tvö einmitt fram ræðu um rang-
Iátt neikvæði myndanna.
Sovéskur útlagi
Hér er komið aö merkilegu
máli: afstööu þeirri sem hér-
lendis rikir til sjónvarpsefnis.
Og þá er fyrst að slá þvi föstu,
hve allt þetta tal um „neikvæði”
heimildakvikmynda hefur verið
skaðlegt og heimskulegt.
Til að þeir Morgunblaðsmenn
skilji málið betur er réttað taka
dæmi af ööru nýlegu sjónvarps-
efni — viðtalinu við sovéska
andófsmanninn Pljúsj á mið-
vikudagskvöld. Ekkert er auð-
veldara en að sýna fram á, að
svona viötal um andófsmenn í
fangelsum og á geðveikrahæl-
um gefi „einhliða” og „nei-
kvæða” og „þrönga” mynd af
Sovétrikjunum. Menn gætu
komið i löngufn bunum og minnt
á margt jákvætt þar i landi —
visindi, þjónustu við börn og þar
fram eftir götum. Rétt eins og
Sólnesar vilja láta leita uppi
fallega skemmtigarða i Tokio,
mengunarlausa verksmiðju,
hamingjusama fjölskyldu, eða
eitthvað þessháttar.
Það sem skiptir mestu i þessu
samhengier aðátta sig á þvi, að
tilvist jákvæöra þátta i sam-
Leonid Pljúsj; neikvætt og
þröngt?
félagi gerir ekki ómerka og
óþarfa serstaka umfjöllun um
þá neikvæðu. Hvað sem liður
sovéskum framförum á Leonid
Pljúsj vitaskuld fyllilega rétt til
að gera grein fyrirsinu máli. Og
á íslandi sem annarsstaðar
þurfa menn að vita af þvi að
mannréttindi, frelsi og nauðung
i samskiptum rikis og þegna,
eru enn i dag brýnt og óleyst
vandamál i sósialiskum rikjum.
Það er lika forvitnilegt að kynn-
ast vinstrisinnuðum andófs-
manni eftir að menn lengi hafa
horftá Solsjenitsin einan, kynn-
ast sérstæöum margbreytileik
sovésks andófs. Og það er einnig
alltaf hollt að kynnast manni
sem hefur staðið undir þungu
fargi og ekki kiknað.
Það sem flestir
ekki þekkja
Japönsku þættirnir eru mjög
annars eðlis — þeir eru miklu
efnismeiri, það er fráleitt að
segja að þeir fjalli um þröngt
svið.Sattaðsegjafjalla þeirum
helstu vandamál sem óheftþró-
un kapitaliskra markaðslög-
mála hefur i för með sér.ogþað
er ekkert smáefni. Slikar
myndir eru einkar nauðsynleg-
ar vegna þess, að þarna er um
fyrirbæri að ræða sem t.d.
ferðalangar á hraðri ferð um
lönd ekki sjá, eða kunna ekki að
koma auga á. Emil Björnsson
lætur þetta viöhorfuppiá einkar.
spaugilegan hátt þegar hann-
segfrvið Morgunblaðið i gær að
þættirnir lýsi „hinni hliö Jap-
ans, þ.e. þeirri hlið sem fiestir
þekkja ekki til, en viröist þó
vera tif’. Þetta er að þvi leyti
rétt að „flestir” tala um efna-
hagsundur Japans, mikinn hag-
vöxt, gott vinnusiögæði, vand-
aða vöru osfrv. En i þáttunum
höfðum við hrikalega lýsingu á
þvi, hvað þetta efnahagsundur
hefur kostað. Þar verða mörg
dæmi minnistæð: gamla fólkið
sem er skilið eftir til að deyja i '
dauðum námabæjum, sem ekki
geta lengur skilað arði. Stúlk-
uraar sem leggjast undir skurð-
hnifa til aö verða likari i framan
kynferðishugsjón vesturlanda
(og er það útlit um leið miklu
betri verzlunarvara). ömurleg
vélvæðing tómstundanna.
Kvikasilfurmorð efnaiðnaðar-
ins.
Menn vita, sem betur fer,
margt um hlutskipti einstakl-
inga sem verða fyrir ofsóknum
og grimmd af hálfu lögreglu,
rikisvalds, viða um heim. Menn
vita hinsvegar miklu færra um
hina ópersónulegu grimmd
markaðslögmálanna, sem er i
reynd flestum plágum öðrum
mannskæðari.
Islenskur
aumingjaskapur
Þessi afstaða, aö mynd sem
segir frá einhverju landi, megi
helst ekki vera „neikvæð” og
Július Sólnes vitnar um i
Morgunblaðinu i' gær, hún er
einkar varhugaverð. 1 raun
virðisthún gera ráð fyrir þvi, að
aldrei megi taka vandamál
fyrir, ydda það, heldur skuli allt
fljóta í einhverju hlutlausu jafn-
vægi — gott ef ekki hljóta sam-
þykki viðkomandi stjórnvalda.
Rökrétt framhald af þessu er
það, að ekki séu geröar aðrar
myndir um lönd en túristaáróð-
ur og náttúrufræði. Þetta við-
horf rikir einmitt hér á landi,
islensku sjónvarpi til mikils
skaða. Þegar látið var að þvi
liggja á hógværan hátt i
sjónvarpsmynd, að ibúar
islenskra sjávarplássa væru
kannski ekki gæfusömustu
menn i heimi, þá linnti ekki
móðursjúkum andmælum i
marga mánuði. Siðan hefur
islenska sjónvarpið lika forðast
eins og heitan eld að gera kvik-
mynd um nokkuð það sem komi
við kaunin á nokkrum manni —
allavega ekki þeim sem meö
völd fara á landi hér.
A.B.