Þjóðviljinn - 03.03.1977, Page 4

4 — SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 3. mars 1977
Málgagn sósíalisma,
verkalýðshreyfingar
og þjóðfrelsis.
Otgefandi: Otgáfuféiag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar:Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson.
Umsjón meö sunnudagsblaði:
Arni Bergmann.
Otbreiöslustjóri: Finnur Torfi Hjörleifsson.
Auglýsingastjóri: Olfar Þormóösson
Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Síöumúla 6. Simi 81333
Prentun: Blaöaprent hf.
Línurit
segja sögu
Stundum birtast hér i Þjóðviljanum
linurit sem sýna þróun kaupmáttar langt
aftur i timann. Þegar menn virða þessi
linurit fyrir sér og skoða náið kemur fljótt
i ljós að með linum á blaði er hægt að
segja sögu, sem oftast er sögð i orðum:
Þessi linurit um kaupmátt launa á sið-
ustu áratugum sýna okkur til að mynda að
lifskjarabyltingin 1942-1947 sem knúin var
fram fyrir styrk Sósialistaflokksins i
verkalýðshreyfingunni og nýsköpunar-
stjórninni hafði þær afleiðingar i för með
sér að kaupmáttur launa nærri tvöfaldað-
ist á nokkrum misserum. Þegar nýsköp-
unarstjórnin fór frá völdum tók við rikis-
stjórn Sjálfstæðisflokksins, Framsóknar-
flokksins og Alþýðuflokksins. Þessi rikis-
stjórn sá til þess.að kaupmáttur launanna
lækkaði þegar i stað verulega, en þó varð
lækkunin mest og tilfinnanlegust við
gengisfellinguna 20. mars 1950. Þá fór
dollarinn úr kr. 6,50 i kr. 16,32. í skýrslum
sem að undanförnu hafa birst frá banda-
riska utanrikisráðuneytinu um samskipti
íslands og Bandaríkjanna kemur fram að
það var vegna fyrirskipunar, „ráðlegg-
inga”,bandarikjamanna að þessi gengis-
felling átti sér stað. Á valdaárum
helmingaskiptastjórna Framsóknar-
flokksins og Sjálfstæðisflokksins skerðist
kaupgetan um 20 stig frá þvi sem kaup-
mátturinn hafði náð hæst 1947 og niður i
það lægsta, 1951. Með verkföllunum miklu
1951, 1952 og 1955 tókst verkalýðnum að
þoka kaupmætti launanna upp úr öldu-
dalnum, og þegar vinstristjórnin kemst til
valda, 1956, batnar kaupmáttur launanna
svo að aftur næst svipaður kaupmáttur og
1945. Strax og vinstristjórnin fyrri fór frá
völdum tók viðreisnarstjórnin að beita
gengislækkunum til þess að knýja þannig
fram skerðingu kaupmáttarins: Eftir að
verkafólk náði árangri i kjaraátökunum
1961 felldi viðreisnarstjórnin gengið og hið
sama gerðist siðar; voru gengisfellingarn-
ar 1967 og 1968 stórfelld árás á lifskjör
verkafólks. Þvi var þá borið við eins og
jafnan siðan að efnahagsástandið væri svo
slæmt að kjaraskerðingin væri óhjá-
kvæmileg. Þegar vinstristjórnin tók við
afsannaði hún þegar þessa kenningu með
kauphækkunum 1971, og siðan batnaði
kaupmáttur launanna svo, að hann hefur
aldrei verið betri á þessari öld. Strax og
hægristjórn Framsóknarflokksins og
Sjálfstæðisflokksins tók við hóf hún
árásir á kjör verkafólks meðal annars
með gömlu aðferðunum að fella gengið i
stórum stökkum og með gengissigi: Doll-
arinn kostaði um 90 kr. islenskar þegar
vinstristjórnin fór frá, en hann er nú kom-
inn i um 199 krónur. Þannig er gengis-
skráningin enn einu sinni notuð til þess að
skerða kjör launamanna, þe. að hækka
allt innflutningsverðlag, fjölga krónunum
sem fást fyrir útflutninginn, en um leið að
auka á verðbólguna. Verðhækkanir fylgja
i kjölfarið og i skýrslu OECD fyrir árið
1976 er sýnt fram á hvernig stjórnarvöld
hafa á undanförnum misserum beitt verð-
hækkunum og verðbólgu til þess að stela
kaupi af fólkinu i landinu.
Nú hafa alþýðusamtökin ákveðið að
sækja það i greipar auðstéttarinnar sem
rænt hefur verið, Alþýðusamtökin hafa
sýnt fram á það með tillögum sinum um
nýja efnahagsstefnu, að það er hægt að
hækka kaupið og þau hafa sýnt hvernig á
að gera það. Þessum ábendingum alþýðu-
samtakanna hefur aðalmálgagn rikis-
stjórnarinnar svarað með þvi að hóta
nýrri efnahagskollsteypu, þe. gengisfell-
inguog stórfelldum verðhækkunum. Þess-
um hótunum munu alþýðusamtökin svara
með auknum sóknarþunga; þess verður
krafist að þannig verði gengið frá kjara-
samningum að hefndaraðgerðir — gengis-
lækkanir og dýrtiðarstefna — nái ekki til-
gangi sinum.
Linuritin segja sögu. Þau segja þá sögu
aó það er unnt að halda kaupmættinum
uppi þegar vilji er til þess, pólitiskur vilji.
Þegar sósíalistar hafa haft áhrif á stjórn
landsins hefur þetta tekist. Þegar þeir
hafa verið utan stjórna hefur afturhaldið
ráðið ferðinni. Linuritin segja okkur póli-
tiska sögu, sem er fróðleg til upprifjunar
þessa dagana þegar afturhaldsöflin ráðast
með kjafti og klóm gegn tillögum alþýðu-
samtakanna og kjarakröfum. Það er ljóst
að núverandi ríkisstjórn og aðalmálgagn
hennar telja sér henta.að skerpa andstæð-
ur og eitra andrúmsloftið áður en viðræð-
ur hefjast. Alþýðusamtökin munu ekki
láta hótanir á sig fá. —s-
Meiðyrði
Jón Sigurösson skrifaöi þaö-
finnstmérgrein i Timann I fyrra-
dag, sem hefur espaö þá á Morg-
unblaöinu, eins og sjá má i gær.
Enda hefur Jón leyft sér þá
ósvinnu, aö snúa venjubundnu
rausi sjálfstæöismanna um rikis-
bákn og kerfi upp á ihaldið sjálft:
„Sjálfstæöisflokkurinn er flokkur
rikisins, báknsins, kerfisins”.
Þetta finnst þeim sem velta stök-
um steinum furöu óskammfeiliö,
enda kalla þeir Jón Sigurösson
„mannvitsbrekku” — en það er
samkvæmt lögvisku þeirra i
Vöröu landi meiöyröi, eins og
kunnugt er.
Kerfið
skelfilega
Nú er það satt aö segja svo, aö
svo lengi hafa menn, einkum
hægrimenn, amast á oröum eins
og „rikisbákn” og „kerfi”, að þaö
hefur verið svipt öllu inntaki. I
hugsunarlausum og glistrúpskum
lýðskrumstilburðum hefur oröiö
„kerfi” verið látiö merkja allt
sem er neikvætt, rétt eins og
„Iýöræði” á að tengjast viö allt
hrós. Afleiöingin er sú, að bæði
hugtökin eru eyöilögð með nauög-
un þessari. En hitt er ekki nema
réttmætt, að þessu kerfishjali sé
snúiö upp á þann flokk, sem mest
belgir sig út af því að hann sé hin
eina sanna vörn hrakins og skrif-
finnskupinds einstaklings and-
spænis kerfinu voðalega.
Þaö er nefnilega alveg rétt hjá
Jóni Sigurðssyni, aö Sjálfstæöis-
flokkurinn er i þeim skilningi
„rikisflokkur”, að hann er sam-
gróinn öllum helstu valdastofnun-
um hins islenska lýöveldis, hann
hefur oftast og lengst setið I rlkis-
stjórn, hann hefur gifurleg átök á
embættismannapýramlðanum og
bankakerfinu, hann hefur gert
höfuðborgina að sérstöku virki
sinu. Þar meö ber hann öðrum
flokkum fremur ábyrgö á því
„kerfi” sem hann þykist hamast
gegn — til dæmis þegar „ung-
tyrkir” I flokknum gera sig lik-
lega til aö sýna óánægju yfir þvl
aö flokkurinn sé ekki nógu þaul-
ræktaöur einkaframtaksflokkur.
Um það, hvernig þessi staða
Sjálfstæöisflokksins virkar á
hann á ýmsum timum segir Jón:
Báknið
eingetna
„Rikisflokkar þola ekki aö
lenda i stjórnarandstööu. Þeim
finnst þaö ekki aöeins óþægileg
truflun, heldur finnst þeim það
óviðeigandi, eiginlega móðgun
viö sig. Forystumennimir veröa
eins og glóöarhausar, og eftir
höfðinu dansa limirnir.
Venjulega veröa rikisflokkar aö
umskiptingum ef þjóðin afþakkar
forræöi þeirra maklega um stund.
Þeir gleyma sinu rétta eðli. Þeir
fara jafnvel að skammast út i sitt
eigið kerfi, sitt eingetna bákn.”
Jón bætir þvi viö aö „meöan
Vinstristjórnin sat aö völdum
máttu Sjálfstæöismenn ekki á
heilum sér taka. Flokkurinn sá
rautt I bókstaflegri merkingu.
Hann umhverfðist og hóf upp
áróðurgegn kerfinu sinu”.En svo
þegar flokkurinn skreiö aftur i
stjórn geröist ekki annað en að
„kerfiö þekkti sinn flokk og flokk-
urinn þekkti aftur sitt kerfi”.
Tjara og
hunang
Hitt er svo undarlega spaugi-
legt i málflutningi Jóns, að hann
blandar þá tjöru, sem hann slettir
yfir samstarfsflokkinn I rikis-
stjórninni, hunangi gullhamra
um ihaldið. Hjá honum veröur
Sjálfstæöisflokkurinn allt i senn
flokkur „auöhyggjuaflanna” sem
vilja skitnýta rikisvaldiö i sina
þágu og um leiö er hann flokkur
valinkunnra sæmdarmanna, sem
vilja hag almennings sem best-
an”. Veröur ádrepan af þessu
mjög náttúrulaus og lyppast niö-
ur. Auövitaö má segja sem svo,
að það sé ekki endilega keppikefli
Sjálfstæöisflokksins eins og hann
leggur sig, aö rýra kjör almenn-
ings — þar vilja menn sjálfsagt
gjarna aö hagvöxtur sé i gangi og
kaupgeta fólks sæmileg — meðal
annars vegna þess, að ella væri
erfitt aö græöa á kaupsýslu. Þaö
sem öllu skiptir I vangaveltum af
þessu tagi er þaö, hvaöhefur for-
gangi ákvörðunum sem ihaldið
ræöur. Hvaö gerist þegar „auö-
hyggjuöflin” og „hagur almenn-
ings” rekast á.
Þaö „kerfi” sem Ihaldiö hefur
komið sér upp er i rauninni
nauðaeinfalt, eins og allir vinstri-
sinnar ættu aö vita. Þaö miðast
við það, að rikisvaldið sé gert aö
þjóni einkaframtaksins svo-
nefnda, útvegi þvi fé, ábyrgist
fjárfestingar þess, taki á sig tap
þess, reki þá starfsemi sem ekki
er hægt aö græða á. Sem sagt:
gróðinn sé i einkarekstri, en töpin
séu þjóönýtt. Meira aö segja i
minningargreinum eru máttar-
stólpar Sjálfstæöisflokksins aö
hrósa hver öðrum fyrir aö fylgja
fram þessari stefnu af sannri
staöfestu.
Pólitísk
landafræði
Þaö er hægur vandi aö átta sig
á þvi, hvaö ihaldið er aö fara 1
þessum efnum. Hitt er svo mikill
vandi i islenskum stjórnmálum,
aö Framsóknarflokkurinn er af-
skaplega loöinn, tvistigandi, ráö-
villtur um þaö, hvefnig skuli
bregöast viö „kerfissmiö” Ihalds-
ins. Jón Sigurösson vill láta sem
milli þessarra tveggja flokka séu
„vatnaskilin i islenskum stjórn-
málum”. Þetta er þvi miöur vond
pólitisk landafræöi. Af þessum
flokkum báöum siga straumar
tveir i eina Hægriblöndu og verö-
ur það vatn heldur betur gruggut
og þefillt. Hitt er svo annaö mál,
að jafnan hafa verið til i Fram-
sókn menn sem vildu hlaöa fyrir
þetta samrennsli og finna sér
gæfulegri farveg. En þeir sýnast
ekki hafa i annan tíma verið jafn
fáliðaðir og nú.
áb.
Sérdrægir auöhyggjumenn
eöa ástvinir almennings?