Þjóðviljinn - 24.04.1977, Page 4

4 SIÐA — ÞJ6ÐVILJ1NN Sunnudagur 24. aprll 1977
Málgagn sósíalisma,
verkalýðshreyfingar
og þjóðfrelsis.
Útgefandi: Ctgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson Svavar
Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson.
Umsjón meö sunnudagsblaöi
Arni Bergmann
Útbreiöslustjóri: Finnur Torfi Hjörleifsson.
Auglýsingastjóri: Úifar Þormóösson
Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Sföumúla 6. Slmi 81333
Prentun: Illaöaprent hf.
Krafan er
réttlátari
skipting
þjóðartekna
Fyrr i þessari viku var fjallað úm kjara-
málin i umræðuþætti i sjónvarpssal. Þar
krafði Guðmundur J. Guðnundsson, for-
maður Verkamannasambands Islands
fulltrúa atvinnurekenda svara við kröfum
verkalýðshreyfingarinnar um verðtryggð
110 þúsund króna lágmarkslaun.
Svörin i sjónvarpssal voru lik og við
samningaborðið á Hótel Loftleiðum, —
vifillengjur og undanbrögð, og stað-
hæfingar um að atvinnuvegirnir og
þjóðarbúið þoli engar umtalsverðar
kjarabætur.
Kristján Ragnarsson, formaður Lands-
sambands islenskra útvegsmanna gaf
m.a. þá yfirlýsingu, að þann teldi það ekki
þjóna hagsmunum þeirra sem við
sjávarútveg starfa að samþykkja kröfuna
um verðtryggð 110 þúsund króna lág-
markslaun.
Er það máske reynsla Kristjáns
Ragnarssonar af útgerð, að afkoman
verði betri ef skipið aflar 75 tonna á
mánuði, heldur en ef það aflar 110 tonna af
sama fiski?
Jón H. Bergs, formaður Vinnuveitenda-
sambands islands hélt þvi fram i sama
sjónvarpsþætti að hér hafi að undanförnu
verið skipt meiru en i rauninni var til
skipta, og þvi sé ekki hægt að bæta kjörin
að neinu marki.
Sé það rétt hjá formanni Vinnuveitenda-
sambandsinsaðhér hafi verið skipt meiru
að undanförnu en til skiptanna var, —
hverjir eru það þá, sem sölsað hafa undir
sig meira en þjóðarbúið gat risið undir?
Heldur nokkur, að það sé fólkið, sem
hefur 70-100 þúsund krónur i dagvinnu-
tekjur?
Ekki einu sinni formaður Vinnuveit-
endasambandsins treystir sér til að halda
sliku fram.
En hefur formaður Vinnuveitendasam-
bandsins ekki enn skilið, að það er alger
forgangskrafa verkalýðshreyfingarinnar,
að einmitt þetta fólk fái sitt dagvinnukaup
hækkað i 110 þús. kr. á mánuði og fulla
verðtryggingu á þau laun?
Þótt auðmannastéttin i landinu hafi
löngum dregið sér meira en góðu hófi
gegndi með tilliti til hagsmuna þjóðar-
búsins, þá eru það engin rök fyrir þvi að
ekki sé hægt að hækka kaup láglauna-
fólksins, jafnvel þótt þjóðartekjur stæðu i
stað.
Fyrsta og siðasta krafa verkalýðs-
hreyfingarinnar er réttlátari skipting
þjóðarteknanna.
í sjónvarpsþættinum um kjaramál benti
Björn Þórhallsson, formaður Lands-
sambands verslunarmanna á að sé litið
enn lengra aftur i timann, eða allt til
ársins 1945, þá hafi þjóðartekjur á mann
rúmlega tvöfaldast en kaupmáttur tima-
kaups láglauna hins vegar breyst sáralítið
allan þennan tima.
Svo leyfa menn sér að svara kröfum
verkalýðshreyfingarinnar um verðtryggð
110 þús. króna lágmarkslaun með tómum
barlómi yfir þvi, að það sé nú búið að
skipta öllu sem aflást fyrirfram, og þess
vegna ekkert eftir til að hækka kaup
verkafólksins með.
En er það ekki einmitt láglaunafólkið,
sem öllum öðrum fremur ætti að njóta
hækkaðra þjóðartekna?
Eru menn ekki sammála um að kominn
sé timi til að rétta hlut þess svo um muni,
og hrinda af sér þeirri skömm, að hér
þurfi fólk að afla helmings tekna sinna
með yfirvinnu til að ná sambærilegu
neyslustigi og alþýða manna hefur lengi
búið við á öðrum Norðurlöndum.
Framleiðsla okkar til lands og sjávar
stendur með blóma, öll utanrikisviðskipti
eruokkur sérdeilis hagstæð, og samkvæmt
. spám Þjóðhagsstofnunar verður árið 1977
það næst hagstæðara i allri sögu okkar
hvað viðskiptakjör út á við varðar.
Samt er talað um að kaupmáttur tekna
láglaunafólks, skuli bara hækka um 3-4%
frá þvi lágmarki sem hann er nú i.
Það liggur fyrir, að heildarsöluverð-
mæti þeirra fiskafurða sem við seljum á
Bandarikjamarkaði hækkaði á siðasta ári
um 11.400 miljónir króna, eða um 44% og
allt greitt i raunverulegum verðmætum.
Það liggur lika fyrir, að útflutningsverð-
mæti loðnuafurða frá siðustu loðnuvertið
hækkar um yfir 7.000 miljónir króna, sem
reyndar er meira en þreföldun frá þvi árið
áður.
Með hverju var reynt að réttlæta kjara-
skerðinguna 1974, 1975 og 1976? — Var það
ekki fyrst og fremst með lækkandi verði á
útflutningsvörum, með versnandi við-
skiptakjörum sem þó var að aðeins um að
ræða tvö fyrri árin?
Svo þykjast menn samt ekkert geta
borgað frekar núna!! k.
Listmunir
frá Palekh
Listmunir frá Palekh, litlum bæ
I Mið-Rússlandi, eru þekktir viöa
um heim. Þaðan eru fluttir út list-
munir til 64 landa. Hér er um að
ræða lakkaöar öskjur af ýmsum
stærðum, skartgripi og púðurdós-
ir, skrautplatta og skrifborössett
og allt er þetta skreytt listilega
gerðum smámyndum.
Palekh kemur við sögu Rúss-
lands frá fornu fari. Þjóösagan
segir að snemma á 13. öld, þegar
mongólskir tatarar réðust innl
Rússland, hafi íbúar borganna
Vladimir og Susdal flúið undan
þeim til þessa fjarlæga skógi
klædda héraðs. „Þeir brenndu
skógana á árbökkunum og
byggðu sér hús og kölluðu staðinn
Palekh. Meðal flóttamannanna
voru munkar frá Susdal sem mál-
'uðu íkona (helgimyndir)”. Þann-
ig er sagt frá tilurð Palekh, sem
síðar átti eftir aö veröa mikil
miöstöð Ikonamálara.
En á 19. öld hnignaöi rússneskri
ikonalist. Þessi listgrein, sem
haföi gefiö heiminum listaverk
manna eins og Andrei Rúbljofs,
Þeofanusar hins grlska og Dion-
ysiusar,varnúálitindauðúr ölluir
æöum. Þaraöauki minnkaði eftir-
spurnin eftir Ikonum mikiö I lok
19. aldar og ennþá meira eftir
byltinguna 1917. Um tima leit út
fyrir að þessi forna rússneska
listgrein ætti sér enga framtlð.
Listaráöiö
Hvað á að mála
og hvernig?
Þetta var vandamálið sem
blasti við listamönnunum I
Palekh. íkonagerð tilheyröi for-
tlöinni. En tæknin og listrænir
möguleikar hennar, sem lista-
mennirnir höfðu erft frá meistur-
um gamla Rússlands, áttu eftir
aö endurfæöast I nýju og frum-
legu formi.
Ivan Golikof, fyrsti sovéski
Palekh-málarinn, vann aö þvl
lengi aö finna ný form þangað til
honum hugkvæmdist að búa til
öskjur úr papplrsdeigi og þekja
þær svörtu lakki. Arangurinn
varð glæsilegur. Frumleg lita-
samsetning og fornrússnesk
myndlistartækni gerðu þessar
einföldu öskjur að dýrgripum.
Fleiri listamenn fylgdu fordæmi
hans og 5. desember 1924 mynd-
uöu sjö fyrrverandi helgimynda-
málarar með sér félag og settu
upp vinnustofu.
Arangur samstarfsins kom
fljótt I ljós: áriö eftir aö vinnu-
stofan var sett á laggirnar fékk
Ivan Vakurov gullverölaun á Al-
þjóðasýningunni í Paris.
öskjurnar hófu sigurför slna um
heiminn.
Smám saman eignaðist hver
listamaöur sinn eigin stll, sínar
eigin litasamsetningar.
Palekh-málararnir áttu auðvelt
með aö finna viöfangsefni I rúss-
neskum þjóðsögum og bókmennt-
um,I daglega lifinu og náttúrunni.'
Palekh nú á dögum
1 dag er Palekh stór miðstöð
listiönaöar. Á verkstæöum bæjar-
ins eru framleiddir 20.000 list-
munir á ári. Sérhver þeirra er
merktur höfundi slnum. Engar
eftirllkingar eru framleiddar I
Palekh, allir munirnir eru ein-
stakir I sinni röð.
Listamennirnir I Palekh leita
stööugt að nýjum möguleikum.
Fyrir skömmu hófu þeir fram-
leiðslu skartgripa meö lökkuöum
smámyndum.
1 Palekh starfa nú um 180 list-
málarar. Þeir kjósa úr sínum
hópi sérstaka nefnd, sem kemur
saman tvisvar i mánuöi til að
dæma og meta framleiösluna.
Þessi nefnd hefur rétt til að hafna
verkum sem fullnægja ekki gæða-
kröfum hennar, eöa krefjast þess
að viökomandi listamaöur betr-
umbæti verk sin.
Engar nýjungar
i aðferðum
Margt hefur breyst I Palekh á
s.l. 50 árum, en tæknin við að
framleiöa öskjurnar, litina og
lakkiö er enn söm og áöur og eru
jafnvel notuð sömu verkfæri. Ein
kynslóö kennir annarri leyndar-
mál framleiöslunnar. Einsog áö-
ur byrjar framleiðslan á verk-
stæðinu þar sem pappirsdeigið er
búið til með þvi að presa saman
pappir og hveitilim. Siöan er
öskjunum dýft i fernisoliu og þær
þurrkaöar við 100 gr. C hita i sér-
stökum ofnum. Viku siðar er
pappirsdeigið orðið að sterku,
höföu efni. Þá er það þakið með
grunnlit sem gerður er úr sóti og
leir og aö lokum er askjan lökkuð.
Litirnir eru leystir upp i eggja-
rauðu, sem blönduð er ediki og
verða aö svokölluðum limfarva.
Þá er myndin máluö á með fin-
gerðum pensli úr ikornahári.
Úlfstönn er notuð til aö fægja
gylltu linurnar. Svart lakk er
grunnliturinn á öskjunum utan-
verðum, en að innan eru þær
lakkaöar með hárauöu lakki.
(APN