Þjóðviljinn - 24.04.1977, Síða 22

2 2 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 24. aprll 1977
Námshæfni
Framhald af 13 sihu.
sem e.t.v. á hæpnum efnahags-
legum forsendum vilja telja sig til
þeirra, eru ráBandi. Fyrir þá er
skólinn mikilvægt tæki i frama-
prilinu innan veröbólgusam-
félagsins. Einkunnir og próf eru
raunveruleg þrep f þessari
stéttarlegu og efnahagslegu upp-
göngu. Landspróf miöskóla þjón-
aöi þessum tilgangi en tilkoma
þess haföi á slnum tima hróflaö
viö hagsmunum fámennishópa,
sem töldu menntaskólanám
einkaréttindi sln. Núverandi for-
réttindastéttir og almenningur
sem hugsar svipaö uröu gripnir
öryggisleysi, þegar tekiö var upp
nýtt prófkerfi, sem þeir kunnu
ekki skil á.
— Og reynsla mln er sú aö þú
mátt þenja þig af hjartans lyst
um skóla-, fræöslu- og menn-
ingarmál, ef þú hróflar ekki viö
tvennu. Annaö er prófakerfiö og
einkunnagjöfin en hitt er stunda-
tafla skólanna og viömiöunarskrá
námsgreinanna. Þessi tvö atriöi
eru skuröpunktar ákvaröanatöku
og stefnum örkunar, og þeir
snerta I senn gildamat og fjár-
veitingar, pedagógikk og pen-
inga.
— I fjóröa lagi speglar þessi
umræöa vel félagslegt og
menningarlegt ástand I landinu.
Þaö er helst ómögulegt aö fá
umræöur um almenn mál, þannig
aö þorri manna fylgist meö af
áhuga nema framsetning beri
keim af sveitarógi og persónu-
níöi, sem þvl miöur hefur þótt viö
brenna I fásinni strjálbýlis á
Islandi. Og helst þarf ef vel á aö
vera aö ná einhverju af mannorö-
inu í leiöinni. Þetta ástand er ekki
góöur vitnisburöur um uppeldis-
áhrif Islenskra skóla á almenning
I félagslegu tilliti.
r
Eg vil stíga skrefið
til fulls
Þú telur þá þetta nýja prófa-
fyrirkomulag vera til bóta og
auka jafnrétti nemenda til náms?
— Já, en — ég vil stiga skrefiö
til fulls og afnema samræmdu
prófin. Með þeirri skipan prófa
sem nú er beitt i 9. bekk grunn-
skóla er dregið úr formlegri mis-
munun sem nem. sæta af opin-
berri hálfu varöandi rétt til
framhaldsnáms að þvi er fjölda
áhrærir. Og hér á ég við, að
samkv. eldra fyrirkomulaginu
hlutu 20—30% nemenda I árgangi
rétt til framhaldsnáms en eftir
breytinguna verða þeir væntan-
lega 60—70%, sem þann rétt
hljóta. Hins vegar verður mis-
réttið gagnvart þeim 30—40%,
sem nú á að útiloka eða dæma úr
leik sennilega persónulega
sársaukafyllra en fyrr, þar sem
nú er oröið um minnihlutahóp að
ræða, en áður sættu 2/3 nem.
þessari meðferð.
E.t.v. er gagnlegast aö líta á
notkun normal-kúrfunnar I þágu
skóla, þegar próf eru samin og
einkunnir gefnar, sem hjálpar-
tæki til aö framkvæma á sem
hlutlægastan og réttmætastan
hátt ofannefnda „sorteringu”
nemenda eftir meintum hæfileik-
um þeirra og/eöa námsárangri
eins og hann kemur fram I svör-
um, þar sem allir leysa sömu
verkefni. Ef til vill mætti oröa þaö
FÉLAGSFUNDUR
Iðja
félag verksmiðjufólks, heldur almennan
þriðjudaginn 26. april nk. kl. 8.30. e.h. i
Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Dagskrá:
Heimild til verkfallsboðunar.
íbúð óskast
Ungan iðnnema vantar litla íbúð,
helst í Kópavogi. Tvennt í heimili.
Skilvís mánaðargreiðsia.
Sími 41364
Frá
Mýrarhúsaskóla
Seltjarnarnesi
Innritun nýrra nemenda fer fram i
skólanum miðvikudaginn 27. apríl
frá kl. 9 til 16 i sima 20980
Skólastjóri
Meinatæknir eða
rannsóknamaður/kona
óskast nú þegar til starfa við Efnafræði-
stofu Raunvisindastofnunar Háskólans.
Laun skv. launakerfi opinberra starfs-
manna. Umsóknir, ásamt upplýsingum
um menntun, aldur og fyrri störf, sendist
framkvæmdastjóra Raunvisindastofnun-
ar Háskólans, Dunhaga 3, fyrir 4. mai n.k.
svo, aö sérfræöingar á sviöi
menntamála (kennarar, sálfræö-
ingar og uppeldisfræöingar) hafi
tekiö aö sér þaö óskemmtilega
hlutverk, aö útdeila „misrétt-
inu”, sem nemendur sæta og
staöfest er af viðkomandi yfir-
völdum, á sem skilvfsastan máta
og öruggastan, þannig aö gætt sé
eftir föngum innbyröis réttlætis
milli nemenda og dregiö sem
mest úr möguleikum til geöþótta-
ákvaröana kennara I þessu efni.
— Og engum ætti aö koma á
óvart þó aö I þjóöfélagi eins og
okkar, þar sem rikir stéttaskipt-
ing og launamunur.sé ríghaldiö I
samkeppnispróf og einkunnagjöf
til handa nemendum. Einhverjir
veröa alltaf að tapa I sam-
keppnisþjóöfélagi. Þar geta menn
ekki notiö jafnréttis, hvorki I
skóla né úti f atvinnulifinu.
Samþœtt bóknám
og verknám
Nú er skipan framhaidsskóla
enn óviss, hvaö viltu segja um
þaö mái?
— Þaö er auövitaö mergurinn
málsins hvernig þar er aö verki
staöiö. Greining fólks eftir hæfi-
leikum, efnahag og stétttum hefst
þar fyrir alvöru. Vandamálin eru
hrikaleg enda hefur þeim veriö
sárlitiösinnt. Menn hafa hrópaö á
bóklegt framhaldsnám og fjölgun
menntaskóla. Framhaldsdeildir
gagnfræðaskóla eru til vitnis um
þetta. Þessu fylgir krafa um aö
færa starfsmenntun I æ fleiri
greinum á svonefnt háskólastig.
Hér rekst margt hvaö á annars
horn enda samhengi mennta-
stefnunnar litið i rætt amk. opin-
berlega.
— Þaö er auövitaö höfuönauö-
syn aö efla verkmenntun I besta
skilningi þess orö. Menntaskóla I
núverandi mynd ætti aö mlnu áliti
aö leggja niöur. 1 staöinn komi
fjölbrautaskólar, ekki endilega
mjög fjölmennir t.d. 600-700
manna skólar. Og námiö I þeim
skólum veröi ráunverulega sam-
þætt, bóknám og verknám.
Hér er erfitt um vik, þar eð
kostnaöur viö sllka námsskipan
er miklu meiri, sumir segja fjór-
faldur miöaö viö heföbundinn
bóknámsskóla. Aö minu mati er
þaö blekking aö veriö sé aö koma
á fjölbrautanámi, þegar aöskildir
skólar I tilteknum héruöum eru
tengdir skipulagslega aö nafninu
til, en eru í raun áfram iönskólar,
framhaldsdeildir og eiginlegar
menntadeildir. Þaö sem úrslitum
ræöur I skólageröinni eru sam-
skiptahættirnemenda og kennara
innbyrðis ásamt námsskipaninni
og samþættingu námsins. Eg
viöurkenni aö Islenskar aöstæöur
svo sem fámenni og fjarlægöir
gera erfitt um vik aö framkvæma
trúlega sameinaöan og sam-
ræmdan framhaldsskóla. Ég held
þaö sé þó hægt aö verulegu leyti
ef á málinu er tekiö af einurö og
stefnumótunin nægilega skýr og
sprottin af skilningi almennings
og kennara á viökomandi stöð-
um aö hverju er stefnt og hvernig
framkvæmd skuli hagað.
r
Ottast bakslag
— Þvl miöur óttast ég aö fram-
undan sé bakslag I skólamálum.
Fjárveitingar til skólanna eru
áþreifanlegasta einkenni þessa,
en margt fleira blandast þar innl,
bæöi beint og óbeint sem ekki er
unnt aö rekja hér. Annars hafa
veriö skrifaöar skilmerkilegar
greinar um framhaldsskólann I
Þjóöviljann nýlega af þeim Gerði
óskarsdóttur og Svövu Jakobs-
dóttur.
Þú viröist vera heldur svart-
sýnn.
— Ja, svartsýnn og svartsýnn.
Það er alltaf verið að núa mér þvi
um nasir að ég sé svartsýnn. Ég
tel að staðreyndir séu traustastir
vina og umbótum veröi ekki kom-
ið á nema menn geri sér glögga
og hlífðarlausa grein fyrir
ástandinu eins og þaö er á hverri
tiö. Ef þetta viðhorf er svartsýni,
þá er ég svartsýnn. En ég hef trú
á mannlegum hæfileikum til aö
ráöa á bærilegan hátt fram úr
vanda sem er, ef menn þora og
vilja horfast I augu viö veruleik-
ann eins og við getum skýrast
gert okkur grein fyrir honum.
Þetta er þvf miöur erfitt I
félagslegum efnum, þar sem sér-
réttindahópar og málplpur þeirra
beita áhrifavaldi slnu til aö
blekkja okkur og leyna staö-
reyndum.
— Þú hefur siöan 1968 endaö
flestar greinar þinar og fyrir-
lestra um skólamál á oröunum:
Skólamál eru ævinlega stjórn-
mál. Hvers vegna geriröu þaö?
— Það gerði ég nú öðrum
þræöi af þvf aö áheyrendur mlnir
létu alltaf I þaö skína aö þaö sem
ég taldi faglega umræöu væri nú
bara gott hjá mér, vel meint og
sjálfsagt að ég gutlaöi áfram I
þessum anda innan skólans. Þaö
væri ekki nema gott og þarft verk
aö halda þessum velmeintu hug-
leiðingum að borgaralega og fall-
ega þénkjandi mönnum eins og
barnakennurum (öllu vafasam-
ara aö Iþyngja kennurum I
„æöri” skólum meö svona barna-
skap, enda telja þeir flestir sig
hátt yfir sllkt hafna) fóstrum og
sérkennurum. Hins vegar yrði aö
gera sér ljóst aö hugmyndir af
þessu tagi myndu seint eöa aldrei
koma til framkvæmda. Engu aö
siöur væri góö tilbreyting aö fá
svona útleggingar, þær hristu upp
I mönnum likt og predikun.
— Mér fannst alltaf og finnst
enn þessi skoöun ákaflega hvim-
leiö. Skólamál eru geysimikil-
væg, sérstaklega 1 okkar
iönvædda tækniþjóöfélagi, þar
sem börn eru i einhvers konar
skólum fram undir tvltugt eöa
lengur. Fræöslumálin eru mikil-
væg bæöi fyrir einstaklinga og
samfélagiö í heild.
Engin hamingju-
grautargerð
— Og aöalástæöan fyrir þvl aö
ég hef hamraö á þessum pólitísku
tengslum skóla og samfélags er
blátt áfram einlæg sannfæring
mln aö hér sé um mikilvæga staö-
reynd aö ræöa. Ég trúi þvl aö viö
getum fáu breytt til varanlegra
bóta I samfélagi okkar nema viö
gerum okkur meövitaöa grein
fyrir félagslegum vandamálum
samtimans og aö viö, fólkiö sjálft,
leitumst I sameiningu viö aö
breyta samskiptaháttunum og
þar meö þjóöfélagsgeröinni,
þannig aö þar blómgist auöugra
og fegurra mannllf en fyrr. Þaö
merkir ekki endilega velmegun
og einhverja hamingjugrautar-
gerö I anda velferöarrlkiskenn-
inga, sem aö mlnu mati eru gjald-
þrota fyrirtæki. Þar fyrir er ekk-
ert rangt viö efnalega velmegun
og framleiösluhættirnir eru
vissulega undirstaöa félagslegra
samskiptahátta manna, þótt þar
veröi aö mörgu aö hyggja. Og
vissulega er varasamt aö gleypa
gagnrýnislitið aldargamlar
kennisetningar, þótt gagnlegar
þættu á sinni tiö.
— Skólinn og menntastefnan
eru aöeins undirþættir I þannig
mótaöri pólitlskri félagsmála-
stefnu. En skólinn og mennta-
stefnan er samt drjúgur hluti
sllkrar stefnu og þeir sem þvl
neita eru annaöhvort eitthvað aö
fela eöa þá aö verulegan hluta
vantar I neildarmynd þeirra af
nútlmaþjóðfélagi.
— Þaö er llka skoöun min, ná-
tengd þvl sem ég hef á mjög
brotakenndan hátt reynt aö skýra
I þessu rabbi, aö þaö skipti litlu
hvaöfest er I lögum og reglugerð-
um um skóla- og menntamál á
Islandi, hvort sem þaö heita
grunnskólalög eöa eitthvaö annaö
ef ekki veröur tekin upp gjör-
breytt stefna I efnahag- og at-
vinnumálum. Forsendur fyrir
áframhaldandi eflingu skóla-
starfs af þeirri gerö sem grunn-
skólalögin gera ráö fyrir eru ekki
fyrir hendi á meöan rikjandi
stefna Iatvinnu-og fjármálum er
viö lýöi hér á landi. Þess vegna
gætum viö sem best hætt aö þvæla
um úrbætur I skólamálum.
— Það sem öllu skiptir I dag eru
róttækar umbætur I efnahags- og
atvinnumálum þjóöarinnar. —hs
N emenda leikhúsið
SÝNINGAR í
LINDARBÆ
3. sýning i kvöld kl.
20.30.
4. sýning mánudag kl.
20.30
Miðasala frá kl. 17—19
alla virka daga. Pant-
anir i sima 21971 frá
kl. 17—19.
Alþýðubandalagiö á Akureyri. Félagsfundur sunnudag 24. april I Al-
þýðuhúsinu kl. 4 síðdegis. Aðalumræöuefni: undirbúningur 1. mal og
húsnæðismál flokksins. — Stjórnin
Almennur borgarafundur um félagsmál i Kópavogi
Alþýðubandalagiö i Kópavogi efnir til almenns borgarafundar um
félagsmál I Þinghól miðvikudaginn 27. aprll kl. 20.30. Frummælendur:
Gunnar Steinn Pálsson, Helga Sigurjónsdóttir og Svandís Skúladóttir.
— Stjóm Alþýöubandalagsins I Kópavogi.
Breiöholt Aöalfundur 5. deildar (Breiðholtsdeildar) veröur haldinn
fimmtudaginn 28. aprll kl. 20.30 Staöur og dagskrá verða auglýst I
Þjdðviljanum miðvikudaginn 27. april.
Alþýöubandalagiö i Rcykjavik. Laugarnes- og langholtskóladeild —
Aðalfundur.
Aðalfundur 3. deildar (Laugarnes-og langholtsskóladeildar.) veröur
haldinn miövikudaginn 27. aprll kl. 20.30 aö Grettisgötu 3. Dagskrá: I.
Skýrsla stjórnar. 2. Kosning stjórnar 3. Kjör fulltrúa I fulltrúaráð Al-
þýöubandalagsins i Reykjavik. 4. Onnur mál. —- Stjórnin.
Miðbæjar- og Melaskólahverfi Aöaifundur
Aðalfundur 1. deildar (Miðbæjar-og Melaskólahverfis) veröur haldinn
að Grettisgötu 3 þriöjudaginn 26. aprfl kl. 20.30 Dagskrá: Venjuleg
aðalfundarstörf. — Stjórnin.
Herstöðvaa ndstæði nga r
Skrifstofa Tryggvagötu 10. Opiö 5-7. Laugard. 2-6. Simi: 17966.
Sendiö framlög til baráttu herstöövaandstæöinga á glronúmer:
30309-7.
Hverfahópur herstöðvaandstæðinga i Vestur-
bæ
heldur fund mánudaginn 25. april kl. 20.30 aö Tryggvagötu 10.
Allir velkomnir.
Athugið: Fundir herstöðvaandstæðinga sam-
komur og fundir hverfahópa, eru öllum opnir.