Þjóðviljinn - 25.05.1977, Qupperneq 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 25. mai 1977.
Málgagn sósíalisma,
verkalýðshreyfingar
og þjóðfrelsis.
Otgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson.
Umsjón með sunnudagsblaöi:
Arni Bergmann.
(Jtbreiöslustjóri: Finnur Torfi
Hjörleifsson.
Auglýsingastjóri: (Jlfar Þormóösson
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Síöumúla 6, Slmi 81333
Prentun: Blaöaprent hf.
Eins og biautur
gólfklútur
framan í
VL-inga alira
landa
í gær var tekið fyrir i undirrétti íslands
eitt mál VL-inganna gegn þeim sem mót-
mæltu vinnubrögðum þeirra á öndverðu
þjóðhátiðarárinu 1974. Það sætir ekki tið-
indum lengur að meiðyrðamál Varins
lands séu til umfjöllunar i dómstólum
landsins; i þrjú ár hafa þau velkst i réttar-
kerfinu, en alls eru mál þessi 15 talsins.
Dómar hafa verið felldir i hæstarétti i
nokkrum þessara mála og eru þeir all-
miklu þyngri en dómar undirréttarins, þó
falla VL-snötunum i skaut hundsbætur
einar miðað við það hversu hátt var til
höggsins reittá sinum tima. Samt sem áð-
ur er það svo að mikill meirihluti þeirra
sem einhverja skoðun hafa á málum þess-
um telur að hæstiréttur hafi gengið full-
langt i dómum sinum, að dómararnir séu
fangar úreltra viðhorfa sem fyrir áratug-
um hefur verið varpað fyrir ofurborð i ná-
grannalöndum okkar. Þar — i nágranna-
löndunum — þykja VL-mál þessi tiðindi
sem vert er að skrifa um langar blaða-
greinar og gera um útvarpsdagskrár.
Hefur sú kynning sist orðið islensku
réttarkerfi til álitsauka að undanförnu að
nú ekki sé minnst á VL-ingana sjálfa.
En tilefni þessarar forystugreinar er
ekki VL-málin. Tilefni hennar er að finna
vestur i Bandarikjunum. Þar hélt forseti
landsins, Jimmy Carter,ræðu við skólaslit
skóla nokkurs og hefur ræða þessi vakið
mikla athygli um allan heim sem vonlegt
er. Ræðan var samfelld árás á fyrri stefnu
bandarikjamanna i utanrikismálum, að
visu með varkáru orðalagi bandarikjafor-
seta sem æðsta embættis- og trúnaðar-
manns sundurleitrar þjóðar, og vissulega
er ekki að vita hverjar efndir verða. Þar
mun timinn skera úr, en orðin ein sér voru
út af fyrir sig til marks um það hve banda-
risk utanrikisstefna er óvinsæl, og til
marks um það að nú situr á veldisstóli i
Bandarikjunum maður sem telur sér i orði
að minnsta kosti hentast að gagnrýna
þessa stefnu.
í ræðu sinni lagði Jimmy Carter áherslu
á alþjóðlegt samstarf umfram Atlants-
hafsbandalagið. Hann sagði að nauðsyn-
legt væri að breyta ásjónu þess og tima-
bært að draga úr þeim einstrengingslega
andkommúnisma sem einkennt hefði
Atlantshafsbandalagið. Hann talaði um
,,úrelt traust” á bandalagi þessu og sagði
ennfremur: „Við erum nú lausir við hinn
óhóflega ótta við kommúnismann, sem
kom okkur til þess að faðma hvern þann
einræðisherra, sem deildi þessum ótta
með okkur”. Nefndi forsetinn Vietnam-
málið sem gleggsta dæmið um það hversu
fráleit utanrikisstefna bandarikjamanna
hefði verið á undanfömum áratugum.
Ræða Carters Bandarikjaforseta er ekki
aðeins eindregin árás á þá stefnu sem for-
setar Bandarikjanna hafa fylgt á fyrri
árum: hún er sérstakl. hörð árás á þá að-
ila annars staðar i heiminum sem hafa
mænt á bandarikjastjórn eins og átrún-
aðargoð og við þurfum ekki langt að fara
til þess að finna slika stjóm. Hér á Islandi
hefur utanrikisstefna lýðveldisins með fá-
um undantekningum einkennst af undir-
lægjuhætti gagnvart bandarikjamönnum.
Eða hvenær hefur Morgunblaðið gagnrýnt
Atlantshafsbandalagið fyrir „einstreng-
ingslegan andkommúnisma”? Hvenær
hefur Morgunblaðið skrifað um „úrelt
traust” á NATO? Hvenær hefur Morgun-
blaðið gagnrýnt bandarikjastjórn fyrir að
„faðma einræðisherra”? Allir vita svarið
— það hefur ihaldið á Islandi aldrei gert.
Yfirlýsing Carters bandarikjaforseta —
jafnvel þó að orðum hans fylgi ekki at-
hafnir — em þess vegna eins og blautur
gólfklútur framan i þá menn á íslandi sem
bera ábyrgð á utanrikisstefnu undanfar-
inna áratuga. Yfirlýsingar Carters eru
VL-ingum þungbærari en svo að þeir fái
rönd við reist: ekki dugir að stefna banda-
rikjaforseta fyrir meiðyrði við islenskan
dómstól!
Morgunblaðið, VL-ingar íslandssögunn-
ar, hafa varið allar vitleysur banda-
riskrar utanrikisstefnu i áratugi. Þeir
hafa tekið upp hanskann fyrir villimann-
legt árásarstrið sem sjálfur Bandarikja-
forseti nefnir nú sem gleggsta dæmið um
vitlausa utanrikisstefnu lands sins á fyrri
árum. Morgunblaðið fagnaði einlæglega
kosningasigri Nixon-stjómarinnar, þeirr-
ar stjómar, sem nú er tákn fyrir spillingu
og ömurlegustu niðurlægingu bandarisks
stjórnkerfis. VL-ingar söfnuðu undir-
skriftum til þess að biðja þessa stjórn
Nixons um að tryggja það að herinn yrði
um langa framtið hér á íslandi. Það var
bænaskrá um erlenda hersetu — hvergi i
viðri veröld er unnt að finna dæmi um
annan eins skriðdýrshátt mannlegra vera
eftir að mannskepnan fór að myndast við
að standa upprétt.
Bandarikjaforseti hefur nú rassskellt
VL-inga allra landa með eftirminnilegum
hætti. Þvi fagnar Þjóðviljinn.
—s.
Utanríkis-
stefna sem
brást
Carter Bandarikjaforseti gerir
það ekki endasleppt. Nú gerir
hann heimsbyggðina hlessa meö
endurmati sinu á bandariskri
utanrikisstefnu eftirstríðsáranna.
Vera má að hinir ungu ráðgjafar
sem Carter hefur safnað um sig
túlki betur þá vlðtæku viðhorfs-
breytingu sem orðið hefur I kjöl-
far Vietnamstriðsins meöal
almennings i Bandarikjunum
heldur en ráðgjafar Fords,
Nixons og Johnsons, sem voru
kaldastriðsmenn upp til hópa.
— Við erum nú lausirúr viðjum
þess óhóflega ótta við
kommúnismann, sem fyrrum
neyddi okkur til þess að faöma að
okkur hvern þann einræöisherra
sem deildi þessum ótta með
okkur, sagði Carter i skólaslita-
ræðunni i Notre-Dame
háskólanum i fyrradag. Og hann
bætti við athyglisverðum
ummælum um Vietnamstríðið, og
þá pólitik bandarfkjamanna að
fara með báli og brandi.
„Viö böröumst meö eldi gegn
eldi, og hugleiddum það aldrei að
best er að slökkva eldinn meö
vatni”, sagði Carter og lagði
áherslu á að hræöslan við yfirráð
kommúnismans hefði lamað
„lýöræðisrikin”. „Þessi stefna
brást okkur, og Vietnam(striðiö)
var skýrasta dæmið um
vitsmunalegt og siðferðilegt
gjaidþrot hennar.”
1 framhaldi af þessu rakti
Carter þróun bandariskrar utan-
rikisstefnu frá 1945. Hann kvað
hana hafabyggtá tveimur grund-
vallaratriðum: í fyrsta lagi að
halda aftur af Sovétrikjunum og i
öðru lagi að viðhalda einka-
bandalagi við andkommúniskar
þjóðir beggja vegna Atlantshafs.
A bæði þessi atriði telur hann nú
aö hafi verið lögð of mikil áhersla
og vill halda þvf fram, aö banda-
rikjamenn eigi annarra mikil-
vægra hagsmuna að gæta.
Mikilvæg
viömiöun
Það vantar tilfinnanlega
skýringar á efnahagslegum for-
sendum utanrikisstefnu Banda-
rikjanna síðustu áratugi I ræðu
Carters, ef ráða má af úrdrætti
fréttastofa. Hagsmunir banda-
riskra auðhringa og vopnafram-
leiðenda fléttast inn i dæmið.
Carter fjallar aðeins um pólitiska
hlið málanna, og hætt er við að
forstjórar auöhringanna og
stórkapitalistarnir i Wall Street
hugsi honum þegjandi þörfina og
bregði fyrir hann fæti, ef
forsetinn hyggst gera annað og
meira en að tala um breytta utan-
rikisstefnu.
Hvað sem þvi liður verður ekki
annað sagt en að Bandarikja-
forseti hafi nú lagt fram stefnu-
mið, sem hægt veröur að hafa til
viðmiðunar, þegar fjallað verður
um bandariska utanrikisstefnu i
framkvæmd á næstu árum.
Hrópandi ósamræmi i orðum og
geröum getur i lengd orðið stjórn-
málamanni mjög óþægilegt, þótt
orðin hljómi vel i bráð.
Það er þvi full ástæða til þess að
festa sér vel 1 minni stefnumark-
andi atriöi f ræðu Carters forseta.
Og svo biðum við eftir þeirri
skemmtan aö lesa útleggingu
Morgunblaðsritstjóranna á
ræðunni.
Draugagang
ur í VR
draugagangi og huldum vættum
uppá siðkastiö. Er það mikið
miður I svo strjálbýlu landi, þar
sem nóg pláss er fyrir fleira fólk
en hiö dauðlega. Bót i máli er þó
að vart hefur orðið huldumanna i
Verslunarmannafélagi Reykja-
vikur, og segir Morgunbiaðið ,,að
þeir sem aö hringingum standa
vilji einungis láta iilt af sér
leiöa”, svo þetta gætu allt eins
verið uppvakningar. Hvorki
Guömundi H. Garðarssyni né
Morgunblaðinu hefur tekist að
leiða huldumenn þessa fram i
dagsljósið, enda pólitiskt óráð að
fara of nærri þar um, þvi reim-
leikinn gæti verið i „ættinni”. En
sé Guðmundi Rannt um aö fá að
vita hið sanna getum við bent
honum á að efna hið bráðasta til
skyggnilýsingarfundar. Þar
mætti greina VR-fylgjurnar, og
Matthfas fengi svo einhvern
hreintrúarprestinn, vin sinn, úr
þjóðkirkjunni til þess að kveða
þær niður. Það ættu að vera hæg
heimatökin, þvi aö ritstjóri
Kirkjuritsins hefur vottaö að
Mra-gunblaðt sé málgagn upp-
vakningarmanna i þjóökirkjunni.
—ekh
Hér á landi hefur litið frést af