Þjóðviljinn - 07.09.1977, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 7. september 1977
Afinnlendum og erlendum vettvangi
Jóhann J.E. Kúld
fiskimái
Árslaun fiski-
manna og iön-
verkamanna í
Noregi
Nýlega var það staðhæft i Nor-
egi að meöallaun fisljimanna
værukomin upp i n.kr. 95.000,00 á
ári. Gegn þessari staðhæfingu
bárust mörg mótmæli, sem full-
yrtu að talan væri of há og röng.
Meðal þeirra sem mótmæltu
þessari fullyrðingu var Knut
Vartdal fiskimálastjóri Noregs.
Um mótmæli hans segir blaðið
Fiskaren þann 25. ágúst sl.:
„Knut Vartdal fiskimálastjóri
upplýsti að talan 95 þús. sem árs-
laun væri ekki réttog úr lagi færð.
Þessi tala væri 10 þús n. kr. fyrir
ofan hina réttu tölu ” Samkvæmt
þessum upplýsingum fiskimála-
stjórans, þá eiga meöallaun
norskra fiskimanna að vera kom-
in upp i'n.kr. 85.000,00 á ári, sem
veröa i islenskum peningum sam-
kvæmtgengi þegar þetta er skrif-
áð ísl. kr. 3.179.000,00.
Þá sagöi fiskimálastjórinn enn-
fremur aö sér þyki skrýtið, eftir
aö tekjur fiskimanna heföu verið
gefnar upp, þá tækju stjórnvöld
að bera þærsaman við tekjur iðn-
verkamanna sem innu fyrir tima-
kaup. Ef unnar klukkustundir
fiskimanna yfir árið væru lagöar
saman þá næðist áreiöanlega ekki
timakaup iðnverkamanna sem
væri n.kr. 31.00 á klst. Af þessari
ástæðu væri fjarstæða að gera
slikan samanburö.
Þá vitum við það, að norskir
iðnverkamenn bera úr býtum
fyrir vinnu sina n.kr. 31.00 á klst.
Þetta er i islenskum peningum
samkvæmt gengi kr. 1159,40, eða
fyrir 40 stunda vinnuviku kr.
46.376,00. Samkvæmt þessu fá
norskir iðnaðarverkamenn fyrir
dagvinnu eina saman, vinni þeir
allt áriðjtr. 2.411.552,00. Til sam-
anburðar getum við svo tekið 3-tja
kauptaxta Dagsbrúnar eftir að
hann hækkaði nú 1. september, en
þessi kauptaxti er greiddur i f isk-
iönaði islenskra frystihúsa. Þessi
kauptaxti er kr. 580.00 á klst. i
dagvinnu, eða kr. 23.200 fyrir 40
klst. vinnuviku. Samkvæmtþessu
verður árskaupið fyrir dagvinn-
una, sé unnið allt árið, kr.
1.206.400,00
Veiöileyfi til síld-
veiöa gefin of
snemma
Égtelaðþað hafiverið rangt aö
gefa reknetabátum veiðileyfLfrá
og með 20. ágúst sl.
A þessum tíma var sildin mjög
mögur eftir sumarhrygningu.
Þannig var sildin fyrstu dagana
eftir að veiðar hófust i Jökuldjúp-
inu meö aðeins 12-14% fitu sam-
kvæmt mælingu, en með örlitið
hærra fitumagn við austfirði og á
Hornafjaröarmiðum. Þessi rek-
netasild hefur verið fryst til beitu,
enda var hún ekki söltunarhæf.
En menn verða að gera sér ljóst,
aö sfld með framansögðu fitu-
magni er lika. lélegri sem beita,
heldur en sfld sem náð hefur
hærri f itu. Af þessari ástæðu heföi
verið réttara að biða örlitið leng-
ur með að veiða þá sfld sem ætluð
er til beitu á næstu vetrarvertið.
Heyrst hefur að veiðileyfin til
reknetabáta hafi verið gefin út
þetta snemma til að kanna veiði-
svæðin. Hér kemur fram sá galli
á skipuiagningu okkar fiskveiða
sem ég hef gert margsinnis að
umtalsefni i þessum þáttum, sem
sé sá, að hafa ekki tiltæka þegar
svona stendur á sérstaka leitar-
báta sem kanna veiðisvæðin og
veiðaaðeins tilkönnunar á magni
og gæðum, I þessu tilfelli á fitu-
innihaldi sildarinnar.
Meöferöin á
fiskkössum hér
á landi
Notkun fiskkassa hefur mikiö
aukist hér á Islandi siðustu árin.
Stærsti hluti togaraflotans notar
nú slika kassa til aö isa i fiskinn
yfir veiðiferðina, en með þessu
hafa fengist langtum betri skil-
yröi en áður þekktust, til að koma
með góðan fisk að landi. Ennþá
hafaþó ekki allir lært að isa fisk-
inn rétt i kassana svo einfalt sem
þaö er.
Gallinn er sá að sumir setja of-
mikið af fiski I kassana en of litið
af is. Hæfilegt fiskmagn i hvern
kassa sem tekur 90 1. sem er al-
gengasta stærðin, er 58 kg. Isa
skal i botn kassans svo og miðju
hans, og að siðustu ofan á fiskinn,
en aldrei má fylla kassana upp-
fyrir brúnir. Rétt notkun fisk -
kassa hefur geysilega mikla þýð-
ingu fyrir góða nýtingu við flökun
og þar með afkomu frystihúsa.
En fiskikassar þurfa góða með-
ferð svo þeir endist sem lengst, en
með meðferðinni er hér ábóta-
vant bæði á sjó og landi. Þaö er
þvi miður ekki óalgeng sjón hér
að sjá heilum stafla af kössum
með fiski i skipað á land þannig,
að krækt hefur verið undir brúnir
neðsta kassans. Þetta er óhæfileg
meðferð og þannig endast plast-
kassarnir illa.
Skipa þarf kössunum i land
standandi á flekum og þannig
þurfa þeir lika að standa bæði i
fiskilest og i móttökum frysti-
húsanna. Þetta er grundvallar-
skilyröi til þess að kassarnir end-
ist vel. En flekamir sem kassarn-
ir eiga að standa á stuðla jafn-
framtað betri geymsluskilyrðum
fyrir fiskinn vegna þess loftrúms
sem verður við gólf. Nú þegar
frystihúsaeigendur telja rekstr-
arskilyröi húsanna erfið, þá þarf
að huga að þeim hlutum sem bet-
ur mega fara, og eittaf þvi er tvi-
mælalaust meðferðin á fiskiköss-
unum. Kostnaðarliðurinn fisk-
kassar er talsvert mikill hjá
frystihúsi sem rekur t.d. tvo tog-
ara, en þessi búnaður á sjó og
landi stuðlar meira en flest annað
að góðri afkomu. Að sjálfsögðu
rýrist þessi hagnaður, ef ending
fiskkassanna er helmingi styttri
hér heldur en annarsstaðar, sök-
um vankunnáttu og trassahattar.
Almennar fréttir
úr bréfi Síldar-
útvegsnefndar
1 upplýsingabréfi til síldarsalt-
enda frá Sildarútvegsnefnd út-
gefnu 28. ágúst 1977 er sagtfrá þvi
sem Síldarútvegsnefnd er búin að
gera nú fyrir þessa haustvertið á
sviöi sildarsölu og markaðskann-
ana.
1 bréfinu segir: „í júni tókust
samningar i Moskvu við Sovét-
menn. Samiö var um 25% minna
magn en á s .1. ári, enda var mikill
ágreiningur um söluverð.
Skömmu áður hafði verið gengið
frá samningum við finnska kaup-
endur. Sölumagniö þangað var
mun minna en vonir höfðu staðið
til. Olli þvi einnig ágreiningurum
söluverðið.
Nokkur verðhækkun náðist þó i
báðum löndunum frá fyrra ári og
Sovétmenn féllust nú á að kaupa
verulegt magn af svokallaðri
„Special-slld” sem er fremur
léttsöltuð, hausskorin og slóg-
dregin slld með 3ja kg. sykur-
skammti. Var þetta talinn mikill
ávinningur þar sem Sovétmenn
höföu árin á undan neitað að
kaupa nema heilsaltaða sild af
ódýrustu stærð.
Fyrri hluta júlimánaðar fóru
svo fram f Reykjavik samninga-
viðræður við Svia og V.-Þjdð-
verja. Um þær samningaviðræð-
ur segir siðar i bréfinu: „Eftir að
samningar höfðu tekist við Svia
og V-Þjóðverja um sölu á saltaðri
sild fóru að berast til landsins
fyrirspurnir um hraðfrysta sild,
einkum frá V-Þýskalandi og Hol-
landi,en vaxandiótta gættiþá hjá
sildarvinnslu og sfldarsölufyrir-
tækjum i þessum löndum um að
skortur kynni að verða þar á
hraðfrystri og nýrri sild á næst-
unni”.
Það skal tekið fram að I bréfinu
segir, að Sildarútvegsnefnd hafi
snemma i sumar gert fyrirspurn-
ir til S.H. og Sjávarafurðadeildar
S.l.S. um hvað hægt mundi að
selja af hraðfrystri sild. Töldu
söluaðilar frystrar siidar sölu-
horfur ekki sérlega góðar og
reiknuðu ekki með meiri sölu
beggja fyrirtækjanna en sem
svaraði 3000 smál.
Um þetta segir siðar i bréfinu:
SUN „hefur áfram verið I sam-
bandi við söluaðila frystrar sild-
ar, en ekki liggur enn ljóst fyrir
hvaða magn unnt er að selja af
frystri sild né heldur hvaöa verð
unnt er að fá fyrir sildina.” Siðan
heidur bréfið áfram svohljóö-
andi: „Afundi sem haldinn var i
Sildarútvegsnefnd is.l. viku, upp-
lýstu þeir stjórnarmeðlimir i
SUN, sem jafnframt eiga sæti i
stjórn S.H., að á stjórnarfundi i
S.H. fyrr sama dag hefði verið
skýrt svo frá, að ekki væri gert
ráð fyrir að unnt yrði að selja til
útflutnings nema 2-3000 smál. af
frystri sild á vertiðinni. Jafn-
framt upplýstu sömu aðiiar, að
litlar likur væru á verðhækkun á
þessu takmarkaða magni frá
fyrra á.ri. Þá heföi og komið fram
að stærsti viðskiptaaðilinn I
frystri sild teldi að ekki væri unnt
að greiða hærra verð fyrir frystu
sildina en s.l. ár, m.a. vegna auk-
ins framboðs frá Kanada og
U.S.A.”
Næsti kafli I bréfi Sildarútvegs-
nefndar hljóðar svo: „Ýmislegt
bendir þó til þess, að á komandi
vertið muni nást tiltölulega hag-
stæðara verð fyrir frysta sild en
saltaða, en framleiöendum er að
sjálfsögðu frjálst, hvort þeir taka
sikiina til söltunar eöa frystingar.
Rikir því nokkur óvissa um það,
hve mikið verður saltað á vertið-
inni og getur svo farið að sildar-
söltunin muni að þessu sinni ekki
geta keppt við hraðfrystinguna
um hráefnið, en þessu var þveröf-
ugt farið á sJ. ári eins og áður
hefur komið fram. Varla þarf að
taka fram, aö f öllum fyrirfram-
samningum SUN. er svo kallaður
„veiði- og ve Kunarfyrirvari,”
enda væri annað fráleitt, þegar
jafn sveiflukennd markaösvara á
i hlut og sildin.”
Siðár i bréfinu segir: „Fari svo .
að hinn umræddi skortur á óunn-
inni sild, þ.m.t. heilfrystri sild, á
þessu hausti verði þess valdandi
að ekki takist að afgreiöa um-
samið magn af saltsild til þeirra
markaða, sem unnið hefur verið
að byggja upp á undanförnum
tveim árum, getur það að sjálf-
sögðu haft alvarlegar afleiðingar
fyrir framtiðina. Öneitanlega
væri bað t.d. kaldhæðið, ef keppi-
nautar eins og Hollendingar, sem
með undirboðum hafa rutt okkur
út af þýðingarmiklum saltsildar-
mörkuðum, t.d. pólska markaðn-
um, myndu nú með skyndilegum
yfirboðum I suðurlandssild —
vegna timabundins sfldarskorts á
sjálfum hollenska markaðnum —
verða þess valdandi að enn fleiri
markaðir glatist, t.d. hinn stóri
markaöur I Sovétrikjunum, en
flestir munu þeirrar skoðunar, að
aukinn sildariðnaður á íslandi á
næstu árum sé að nokkru leyti
undir þvi kominn, hvernig til
tekst með sildarsöluna til Sovét-
rikjanna. Samningaumleitanir
við Sovétmenn taka yfirleittlang-
an tima og krefjast mikils undir-
búnings.
Það er rétt að við gerum okkur
það ljóst, að þessi stóri viðskipta-
aðili treystir ekki á seljendur,
sem afgreiða vörurnar eftir geð-
þótta og hlaupa frá samningum,
ef skyndilega býðst hagstætt verð
annarsstaðar um skamman tima,
jafnvel þótt I samningum sé skýr
afgreiðslufyrirvari. Hið sama
gildir einnig um aðra erlenda við-
skiptaaðila okkar”.
Hér lýkur tilvitnun I upp-
lýsingabréf Sildarútvegsnefndar.
Ég er sammála Sildarútvegs-
nefnd i þvi, að það geti haft alvar-
legar afleiöingar fyrir framtlðina
ef ekki verður staðið við gerða
samninga um sölu á saltsild frá
s.l. sumri, svo framarlega að
nægjanleg sild veiðist til þess.
Hinsvegar þykir mér það skorta
á I bréfi nefndarinnar að ekki
skuli þar vera upplýst um hvað
margar sfldartunnur er búið að
selja til hvers viðskiptaaðila sem
nefndir eru i bréfinu og fyrir
hvaða verð. Yfir þvi ætti ekki að
þurfa að vera nein leynd. Þá væri
óneitanlega forvitnilegt að fá
upplýst igegnum hvaða aðila gert
er ráð fyrir að Hollendingar bjóði
svo hátt verð i frysta síld hér, að
saltsildarsamningar séu i hættu,
fyrst Sölunefnd Hraðfrystihús-
anna og Sjávarafurðadeild S.l.S.
telja sifluhorfur á frystri sild ekki
betri en þær að sölumagn geti
varla orðið yfir 3000 smál. og
verðhækkun tæpast frá s.l. ári.
Hvaðan hefur Sildarútvegs-
nefnd þær upplýsingar, að gera
megi ráð fyrirhærra boöi I frosna
sild frá Hollendingum en saltsild-
armarkaöirnir þoli,fyrst þær eru
ekki komnar frá Sölusamtökum
frosinna fiskafurða hér? Þetta
væri óneitanlega fróölegt aö fá
upplýst. Málið lægi þá ljósara
fyrir. Rétt er aö taka fram að
leyfð veiði á sild í ár er 25 þús.
smál. istað 15.þús.smál. I fyrra.
2/9.1977
Jóhann J.E. Kúld.