Þjóðviljinn - 06.11.1977, Side 11

Sunnudagur 6. nóvember 1977 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 11
Verksmibjurábin sovésku þóttu heillandi fyrirmynd — en þvl mibur leiö ekki á löngu þar
til verkiýössamtök höföu veriö gerö ómyndug.
Cm þaö bil sem kreppan skall yfir auövaldsheiminn tóku Sovétmenn aö iönvsöast af
mikilli bjartsýni. Myndin sýnir fyrstu heimasmföuöu dráttarvélina.
AÐ
SEXTÍU
ÁRUM
LIÐNUM:
Októberbyltingin
og áhrif hennar
Á sextugsafmæli Októ-
berbyltingarinnar rússn-
esku verður haldið áfram
deilum um málsaðila og
verk þeirra. Að likindum
verða menn ekki sammála
um neitt annað en það, að
þessi bylting hafi verið af-
drifaríkust tíðinda í nýrri
sögu. Og aðöllum komi það
við sem gerðist og það sem
síðar varð.
Eldur í hjjörtum
Viö vitum lika, aö byltingin i
Riísslandi vakti upp fleiri og
bjartari vonir um réttlátt þjóö-
félag i öllum heimi en orö fá lýst.
Seitdem hat die Welt ihre Hoffn-
ung sagöi Brecht- siöan þá á ver-
öldin sér von. Stephan G. orti
kvæöisittum bolsévikann; spuröi
hvort nii væriekkikominn til rikis
loksins „karlssonur Ur garös-
horninu”. Litilmagnans morgun-
roöi? Jafnvel hinn aldni efa-
semdarmaöur Anatole France
sagði: A ný brennur eldur i hjört-
um manna.
Eölilegust spurning á
byltingarafmæli er þessi: Hefur
byltingin sjálf, þaöþjóöfélag sem
hún skapaöi, staðiö viö fyrirheit
sinog vonirgóöra manna? Fyrir-
heit um frelsun alþýöu, um só-
sialfska sköpun. Og hefur þar
meö veriö gefiö fordæmi, sem
hefur veriö alþýöustéttum I öör-
um löndum örvun og hvatning?
Viö vitum, aö fulltrúar Sovét-
rikjanna eru ekki lengi aö af-
greiöa slikar spurningar. Þeir
segja sem svo: Byltingin örvar
baráttu kUgaöra þjóöa nýlendu-
heimsins. Hún var siðferðilegur
og pólitiskur bakhjarl byltinga i
Kina og á KUbu og I Vietnam.
Sovéskt þjóðfélag tryggir þegn-
um sinum atvinnu og menntun og
framfarir i þeim mæli, aö þaö er
lýsandi fordæmi verkalýö I auö-
valdsheimi nU sem fyrr.
1 borgaralegum málgögnum
veröur lika auövelt aö finna lýs-
ingar á þvi, aö Sovétrikin séu
stööugt aö breiöa út sinn komm-
únisma. En þá ekki meö jákvæöu
fordæmi, heldur meö herstyrk og
samsærum.
Þverstæður
Spurningin um jákvæö og nei-
kvæö áhrif sovésks samfélags á
þjóöfrelsisbaráttu og sóslaliska
þróun i heiminum er svo viö og
breiö aö þaö er synd og skömm aö
vera aö hripa saman um hana
eina blaöagrein.
Þessiáhrif eru ekki gefin stærö
i eitt skipti fyrir öll. Þau sem
reynt er aö gera heiöarlega mynd
af, eru full meö þverstæöur.
Þverstæður sem eiga sér rætur
þegar i upphafi byltingarinnar.
Rússneska byltingin átti sér
staö i vanþróuðu og striöshrjáöu
landi. Bylting sem geröi tilkall til
aö vera upphaf heimsþróunar til
æöra og fulikomnara samfélags
byr jaöiekki á aö bæta kjör lýðsins
heldur þurfti aö skipta niöur á
fólkiö skorti. Bylting verkalýös
iönþróaðra ianda lét á sér
standa.hin rUssneska bylting ein-
angraöist aö baki viggirtra
landamæra.
Af þessu eru, I stuttu máli sagt,
sprottnar tvennskonar þverstæö-
ur:
A) Alþjóölegt inntak þeirrar só-
sialisku byltingar sem tilvarboö-
aö. lenti hvaö eftir annaö i and-
stööu viö þarfir hins sovéska rlk-
is, sem þegar fram i sótti fékk æ
meiri svip rUssnesks þjóörikis.
B) Innanlandsástandiö — eink-
um eftir aö stalinskir stjórnar-
hættir festustf sessivarð I mótsögn
viö kröfur sósialiskrar hugsjónar
um jafnrétti og frelsi.
Meö öörum oröum : menn þurfa
I ljósi þessa aö velta fyrir sér
tveim hliöum alþjóölegra áhrifa
byltingarinnar og hinnar sovésku
þróunar. Annarsvegar fara áhrif
sovéskrar utanrikisstefnu, fram-
ganga Sovétrikjanna á alþjóðleg-
um vettvangi. Hinsvegar áhrif
þeirra tiöinda sem menn hafa
fengið af þróun hins sovéska sam-
félags sjálfs. Þetta eru aö sönnu
tvær hliðar á einni mynt, en ólik-
ar engu aö siöur.
Þakkarskuld
Ariö 1934 lagöi þýskur
kommúnisti, Ernst Toller, fyrir
sig þessa spumingu: Hvaö eigum
viö Sovétrikjunum að þakka?
Hann svaraöi: Tilveru þeirra. Og
bætti þvl viö, aö þaö væri skylda
allra þeirra „sem enn trúa á
sögulegt hlutverk verklýösstétt-
anna”, aö verja þau. Þetta var
mjög almenn afstaða um þær
mundir. En hún var ekki tekin Ut
meö sældinni hvorki þá né slbar.
Vitanlega er auövelt aö rekja
dæmi um sovéska framgöngu i
heimsátökum sem hafa tvímæla-
laust veriö jákvæð og þakkar-
verö. Fyrst og slöast munu menn
nefna framlag þeirra til sigurs yf-
irHitler og liöi hans I heimsstyrj-
öldinni, framlag sem kostaöi
Sovétrikin gifurlegt mannfall og
eyöileggingu.Þær fórnir, sem all-
ur heimur naut góös af, kostuðu
sovéskt samfélag 10-15 ár i lifs-
kjarabótum. Viö getum einnig
bætt viö nýrri dæmum: án þess
pólitisks og hemaöarlegs styrks
sem Sovétrikin höföu komiö sér
upp, án þess bakhjarls sem þau
voru (stundum nauöug viljug),
hefðu byltingar í Vietnam og á
KUbu verið brotnar á bak aftur.
Kínadæmið
Dæmi Kina er aftur á móti fullt
meö þverstæöur. Þaö er ljóst, aö
þaö er fordæmi rússnesKu
byltingarinnar sem hleypir lifi I
byltingarþróun I hinni kinversku
hálfnýlendu á árunum 1925-1927.
En þaö er skilningur eöa mis-
skilningur sovéskra ráöamanna á
hagsmunum eigin rfkis, sem
hvað eftir annaö veröur til aö
draga Ur mætti þeirrar byltingar.
Staiin vill bæöi á þriöja áratugin-
um og á heimsstyrjaldarárunum
fá kinverska kommUnista til aö
sætta sig viö forystu KUom-
intangs og Sjang Kæsjéks — hin
Framhald á 14. siðu
SaiiiaiibuYdiu' á ólíkum
tegundum dnkkja.
Prótín-innihald:
7,4 grömm í lítra.
Hitaeiningar cru u.þ.b.
500, þær fást úr kol-
vetnum.
Annað næringargildi:
Hreinn appelsínusafi er
auðugur af C-vítamínum.
Verð á lítra kr. 282.-
(öll \vn> niiöuö vi<> l2.okt.1977)
Prótín-innihald:
5 grömm í lítra.
Hitaciningar eru u.þ.b.
235, þær fást úr kolvetn-
um og alkóhóli.
Annað næringargildi:
Viss B-vítamín fást úr
pilsner.
Verð á lítra kr. 237.-
Prótín-innihald:
34 grömm í lítra.
Hitaeiningar eru u.þ.b.
630, þær fást úr prótíni,
fitu og kolvetnum.
Annað næringargildi:
Mjólk er alhliða fæða.
Hún er auðug af kalki,
fosfór, A-vítamíni, Bi- og
B.’-vítamínum, einnig er í
henni nokkuð af D-víta-
míni.
Vcrð á lítra kr. 92.-
Prótín-innihald:
0 grömm í lítra.
Hitaciningar eru u.þ.b.
420, þær fást úr kol-
vetnum.
Annað næringargildi:
Getur innihaldið koffin.
Verð á lítra kr. 170.-
Prótín-innihald:
0 grömm í lítra.
Hitaciningar cru u.þ.b.
430, þær fást úr kol-
vetnum.
Annað næringargildi:
Breytilegt sykurinnihald.
Verð á lítra kr. 192.-
Frá Mjolkimlagsnvínd.
Eftir Arna Bergmann