Þjóðviljinn - 21.01.1978, Qupperneq 9

Laugardagur 21. Janúar 1878 iÞJóÐVILJINN — StÐA .8
■
-
y '
AM ihrrí:.
Við lok uppjiræOslunnai 1^/6
hrunahtauniA á góóri leid meó aó ^,roa upp
Félagsleg markmið
voru undirstadan
Garöar Sigurösson. •
Það er eftirsjá af mörgum sem áður
settu svip á bæjarlífið i Eyjum
Þjóöviljinn ræddi stuttlega viö
Garöar Sigurösson aiþingismann
I tilefni af þvi aö nú eru fimm ár
liöin frá þvi aö gos hófst i Heima-
ey. Garöar var bæjarsjórnar-
maöur, sat á þingi og var i stjórn
Viölagasjóös á þeim tima sem
skjótar og umdeildar ákvaröanlr
þurfi aö taka daglega sem vörö-
uöu framtiö byggöar i Vest-
mannaeyjum. Þaö má þvi segja
aö hann hafi verið á öllum vig-
stöövum I ákvaröanatöku á þessu
timabili. Ekki er vist aö öllum
hafi þótt þaö ráðlegt út frá
pólitisku sjónarmiöi þvi óhægt er
meö þessum hætti aö skjóta sér
undan ábyrgð. „Enda þótt ýmis-
legt orkaöi tvimæiis sem gert var
og sumar ráðstafanir hafi veriö
geröar þvert ofan i vilja forráöa-
manna Vestmannaeyjabæjar
tókst I byrjun uppbyggingar-
starfsins aö móta og ná samstööu
i megindráttum um aö félagsleg
markmiö skyldu vera megininn-
tak þéss”, segir Garöar Sigurös-
son I upphafi samtalsins.
,,Nauösynieg
félagsleg þiónusta"
„Þegar litiö er til baka verður
það að teljast ánægjulegt að hafa
átt þátt i þvi áamt mörgum
góðum Vestmannaeyingum að
móta þessa stefnu. Við gerðum
okkur einfaldlega grein fyrir þvi
að til þess að hægt væri að segja
við fólkið: Komið aftur heim til
Eyja. Viö skulum byrja upp á nýtt
eins og ekkert hafi i skorist, þá
þurfti aö vera fyrir hendi öll
nauðsynleg félagsleg þjónusta. 1
daglegu tali vill það stundum
gleymast hve mikið felst I þessum
útslitna frasa. 1 goshrinunum og
eyðileggingunni i Vestmannaeyj-
um árið ’73 gerðum við okkur
ljóst að það þyrfti strax að koma
af stað skólahaldi, tryggja nauð-
synlega heilsugæslu og ákveðna
lágmarksþjónustu á öllum
sviðum. Þess vegna var lögö
áhersla á að koma upp sjúkrahús-
inu, dagheimili, elliheimili og að-
stöðu fyrir unglinga. Þetta tókst á
ótrúlega stuttum tima, og nú hef-
ur risið stórt og mikið iþróttahús
og sundlaug i Vestmannaeyjum á
rúmu einu ári.
Farsæl leið
Við lögðum einnig mikiö kapp á
að bæjarfélagið tæki fljótt að
huga aö félagslegum ibúðabygg-
ingum. Aö öörum kosti væri ekki
hægtað búast við þvi að fólk flytt-
ist heim i stórum stil. Og það er
staðreynd i dag að helmingurinn
af þeim ibúðum sem smiðaðar
hafa verið i Eyjum frá gosi eru á
vegum Byggingaráætlunar
Vestmannaeyja.
Það var einnig ljóst að Eyjabú-
ar sem komist höfðu i snertingu
við samgönguöryggi á fastaland-
inu myndu ekki sætta sig við þær
samgöngur sem boðið hafði verið
uppá fyrir gos. Þaö var þvi liður
i þvi aö tryggja endurreisn og
heimflutninga fólks að huga að
öruggari samgöngum með nýjum
Herjólfi.
Inn i öll þessi verkefni kom Við-
lagasjóður með þeim hætti að
tryggja lausafjármuni til upp-
hafsframkvæmda og án þeirra
stæðum við ekki þar sem við
stöndum i dag. 1 höfuðdráttum
má þvl segja að Vestmannaey-
ingar hafi valið farsæla leið i upp-
byggingarstarfinu — hina félags-
legu leið, og er það okkur Alþýðu-
bandalagsmönnum aö sjálfsögðu
ánægjuefni”.
En hvaöa þáttur uppbyggingar-
starfsins er efst I huganum þegar
litiö er til baka yfir þetta fimm
ára skeiö?
Stórafrek
í uppgræðslu
— Fyrir þá sem horfðu á
eldfjall myndast i miðjum bænum
i byrjun árs 1973 er það stórkost-
legt að i Heimaey skuli vera ris-
inn kaupstaöur sem er á góðri leið
með að verða eins öflugur og fyrir
gos. Maður verður alltaf stórhrif-
inn I hvert skipti sem maður kem-
ur heim og leiðir hugann að þvi
hvað áunnist hefur. Mér er jafnan
efst I huga hreinsun bæjarins og
uppgræðsla. Þar var unniö stór-
afrek og það fólk sem að hreins-
uninni og jarðvegsskiptunum
vann er sannkallað afreksfólk. Og
árangur uppgræðslunnar er
sifellt að koma betur og betur i
ljós. Hefði þetta afrek ekki verið
unnið væru Vestmannaeyjar enn
óbyggilegar. Og þess má gjarnan
minnast að hér kom Viðlaga-
sjóður mikið við sögu, enda þótt
hvergi væri beinlinis mælt svo
fyrir I lögum og reglugerðum um
starfsemi hans að hann skyldi
taka að sér uppgræðsluna.”
Slæm f járhagsaðstaða
— Uppbyggingunni er þó
hvergi nærri lokiö i Vestmanna-
eyjum og þvi er Garöar Sigurös-
son inntur eftir þvi hvar skórinn
kreppi helst aö I þvi sambandi
þessa dagana?
— „Það er rétt að margt er
óunnið enn. Það vantar enn tals-
vert uppá að Vestmannaeyingar
séu jafnmargir og fyrir gos, en
þvi markmiði verður náð i byrjun
næsta áratugs, ef ekki fyrir lok
þessa. Enda þótt uppbyggingin
hafi verið mjög hröð hefur hún þó
ekki haft við veröbólgunni og
þessvegna hafa bætur til bæjar-
félagsins, fyrirtækja og jafnvel
einstaklinga ekki dugað til full-
kominnar endurreisnar.
Bæjarfélagið á við mikil fjár-
hagsvandræði að striða. Þess-
vegna var m.a. skipuð svokölluö
úttektarnefnd árið 1975 til þess að
létta undir með fyrirtækjum
bæjarins. Aöalvandinn er þó fjár-
hagsstaöa bæjarsjóös sjálfs, og
þar má m.a. nefna að talið er að
Rafmagnsveitan þurfi 200—250
milljómr króna til þess að komast
i gangfært ástand á ný, en hún fór
eins og kunnugt er i rúst á sinum
tima. Viðlagasjóður bætti ekki
allt sem skyldi. Hann starfaði eft-
ir reglum um brunabótamat og i
þeim fólst engin verðtrygging
bátanna. Endurreisn af þvi tagi
sem um er að tefla I Vestmanna-
eyjum hlýtur aö taka nokkur ár
og þaösér hver maður að litið er
framkvæmt fyrir fébætur nú sem
greiddar eru út á verðlagi ársins
1973. Annar þáttur þessa máls eru
fyrningarreglurnar sem geröu
það að verkum að margir þeirra
sem áttu gömul, en vel við haldin
hús I Vestmannaeyjum, fengu
heimili sin metin á smánarlega
lágu verði.
Þetta eru svona upprifjunar-
atriði en það er fjarri
Vestmannaeyingum að nöldra yf-
ir þvi sem liðið er þvi að nógu er
að hyggja i nútið og náinni
framtíð.”
Verðbólgan og bæturnar
En áöur en skiliö er viö fjár-
hagsvandræöin er Garöar
Sigurösson inntur frekar eftir
viöskilnaöi Vestmannaeyinga viö
Viölagasjóö og hvernig viölaga-
trygging geti komiö aöfullum not-
um ef til svipaöra tiöinda drægi
aftur einhversstaöar á tslandi
eins og i Vestmannaeyjum :
— Viðlagasjóður og Vest-
mannaeyjar — það er nú efni
i heila bók. En ég dreg ekki
dul á það að mér hefur þótt
sárast, en við það réðum við
ekki, að Seðlabankinn skydli
hafa af okkur ógrynni fjár
I vaxtagreiðslur. Mikiö af
fé Viðlagasjóðs var bundið
I húsum og eignum og skulda-
bréfum sem innheimtast seint.
Lán sjóösins voru einnig á
sérlega hagstæöum kjörum.
Vegna framkvæmdabyrðarinnar
sem nauösynlegt var að standa
viö var yfirdrátturinn við Seðla-
bankann ávallt mikill og af hon-
um voru reiknaðir fullir vextir.
Fullir tollar voru og reiknaðir af
innflutningi til endurreisnar-
starfsins. Þvi var ekki að heilsa
að Seðlabankinn og rikið tæki til-
lit til lánareglna og stöðu Við-
lagasjóðs og með öllu tel ég að við
eigum hjá þessum aðilum um
einn og hálfan miljarð. Af þessari
miljónasúpu tel ég að Vest-
mannaeyingar hefðu átt að fá
nokkra diska velútálátna i endur-
reisnina.
Annars má það ekki valda mis-
skilningi að meö þessu sé veriö að
reka ósanngjarna kröfupólitik.
Þaö má vera aðeinhverntima hafi
Framhald á bls. 18.
Yaxtatekjur rikisins og Seðlabankans af Viðlagasjód Hreinsunin og uppgrædslan
hefdu átt að koma Vestmannaeyingum til góða yar stórafrek