Þjóðviljinn - 16.02.1978, Qupperneq 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 15. febrúar 1978
Eövarö Sigurösson í útvarpsumræðunum á alþingi:
Fráleitt aö launafólk
styöji stjórnarflokkana
Eðvarð Sigurðsson var siðari
ræðumaður Alþýðubandalagsins
við útvarpsumræðurnar i gær-
kvöid. Eðvarð sagði:
Til of mikils er mælst
„Hér er til umræðu lagafrum-
varp um ráðstafanir i efnahags-
málum flutt af þeirri rikisstjórn,
sem lengst allrahefur gengiði þvi
að þrýsta niður kaupmætti vinn-
andi fólks og efni þessa frum-
varps sker sig ekki úr þeim verk-
um hennar. Höfuðefni þess er ný
árás á samningsfrelsi verkalýðs-
samtakanna og stórfelld kjara-
skerðing fyrir allt launafólk. 011-
um ákvæðum i kjarasamningum
launþegasamtakanna sem gerðir
voru sl. sumar og haust og kveða
á um verðbætur á kaupið vegna
hækkandi verðlags á nú að rifta.
Fyrir fáum mánuðum var þessi
sama rikisstjórn beinn aðili að
gerð þessara samninga svo sem
við starfsmenn rikisins og einnig
aðili að samningum ASI þótt með
öðrum hætti væri. Nú ætlar rikis-
stjórnin að ómerkja undirritun
ráðherra á þessa samninga og
rifta þeim. Samtimis er svo leitað
eftir stuðningi alls launafólks og
samtaka þess við þennan gern-
ing, en i' þvi efni munu þeir áreið-
anlega sannreyna að til of mikils
er mælst.”
Kauphækkun til að
vinna upp kjaraskerð-
ingu
Eðvarð minnti siðan á, að sá
vandi sem við er að etja i efna-
hagsmálum ætti fyrst og fremst
rætursinar að rekja til stefnu rik-
isstjórnarinnar sjálfrar. Þá lagði
hann áherslu á að verkalýðs-
eftir árásirnar
sem felast i
efnahagsrád-
stöfunum ríkis-
stjórnarinnar
hreyfingin hefði orðið að knýja
fram kauphækkun á sl. ári til þess
að vega upp kjaraskerðinguna
sem rikisstjórnin hafði áður beitt
sérfyrir. „Kauphækkunin var af-
leiðing og andsvar verkalýðs-
hreyfingarinnar við kjaraskerð-
ingarstefnu rikisstjórnarinnar.
Með tveim gengisfellingum, lát-
lausu gengissigi og öðrum verð-
hækkunum hafði tekist að lækka
svo kaupmátt launanna árin 1975
og 1976 að leita verður f jölda ára
aftur i timann til að finna hlið-
stæðu. Það var til að vinna upp
þessa gifurlegu kjaraskerðingu
sem launin voru hækkuð sl. sum-
ar. En verkalýðshreyfingunni var
ljóst að til þess aö skapa þessari
kauphækkun svigrúm og hamla
gegn verðbólgu þurfti að gera
sérstakar ráðstafanir og i þvi efni
benti hún á leiðir og setti fram
kröfur til rikisstjórnarinnar jafn-
hliða kaupkröfum sinum til at-
vinnurekenda. A þetta var ekki
hlustað og engar ráðstafanir
gerðar og nú þegar þessi stefna
rikisstjórnarinnar hefur leitt til
vandræða er verkafólk beðið að
taka með þögn og þolinmæði
nýrri kjaraskerðingu, nýrri kaup-
lækkun. Það er sama gamla sag-
an, rikisstjórnin sér engin ráð
nema kauplækkun, að leysa
vandann á kostnað verkafólks.”
110.000 kr. á mánuði
Eðvarð ræddi siðan um það
kaup sem rlkisstjórnin telur nú
nauðsynlegt að lækka: „Hvað er
kaupið i fiskvinnslunni? Það er
núna frá tæpum 111 þús. kr. á
mánuði fyrir dagvinnu og getur
hæst komist i tæplega 115 þús. kr.
á mánuði. En vinni þetta fólk alla
virka daga frá kl. 8 að morgni til
kl. 7 að kvöldi verður mánaðar-
kaupið frá tæpum 150 þús. kr. og
getur komist i 155 þús. kr. Dettur
nokkrum manni i hug að það sé
réttlætanlegt eða að það bjargi
atvinnuveginum að skerða þetta
kaup?”
Vantar 40 þúsund
Þá sagði Eðvarð:
„Alþýðusambandsþing i
nóvember 1976 mótaði þá megin-
kröfu i komandi samningum að
lágmarkskaup skyldi vera 100
þúsund krónur á mánuði miðað
við verðlag i nóvember 1976 og
siðan fullar verðbætur á það. Við-
skiptaráðherra, Ólafur Jóhannes-
son, lýsti yfir fylgi sinu við þessa
kröfu i fyrravetur og taldi hana
réttmæta. Lágmarkskaupið sem
verkalýðsfélögin sömdu um 22.
júní sl. er i dag 106 þús. kr. á mán-
uði, en ef þau hefðu náð kröfum
sinum iram að fullu i einum
áfanga þá væri þetta kaup i dag
nærri 145 þús. kr. Það vantar
semsé hátt i 40 þúsund krónur á
mánuði til að ná þvi kaupi sem
Ólafur Jóhannesson lýsti fylgi við
fyrir tæpu ári. Nú rembist þessi
ráðherra og öli rflússtjórnin við
að lækka þetta 106 þús. kr. kaup.
Ég læt hlustendum eftir að nefna
þau lýsingarorð sem hæfa sllku
hátterni.”
óframkvæmanlegt
ákvæði
Þá rakti Eðvarö helstu efnisat-
riði frumvarpsins. Vék hann
meðal annars að 2. grein þess,en
þar segir að launamaður skuli
aldrei fá minna en sem svarar 880
kr. á mánuði fyrir hvert 1% sem
verðbótavisitalan hækkar hverju
sinni: „Tilgangur þessarar grein-
ar mun vera sá að þeir lægst
launuðu fái hlutfallslega heldur
meira en hálfar bætur, en öll er
greinin og þær skýringar, sem
fram hafa komið við hana, svo
óljósar og ruglingslegar að telja
má þessi ákvæði óviðunandi fyrir
verkafólk sem vinnur ójafnan
vinnutima á tima- og vikukaupi
og jafnframt munu þessi ákvæði
vera óframkvæmanleg fyrir at-
vinnurekendur. Engin leiö er að
gefa út kauptaxta, sem fela i sér
verðbætur samkvæmt 2. grein
frumvarpsins og hvernig á þá
verkafólk að fylgjast með þvi að
það fái réttar greiðslur?”.
Eðvarð sagði að fyrstu tvær
greinar frumvarpsins gerðu ráð
fyrir 10-12% kjaraskerðingu og er
þá miðað við 31% verðbólgu frá
1.12.77 — 1.12.78. Verði verðbólg-
an meiri verður kjaraskerðingin
ennþá meiri, sagði ræðumaður.
Ósvifnasta árásin
Þá vék hann að 3. grein frum-
varpsins þarsem gert er ráð fyrir
þvi að fella óbeina skatta út úr
visitölu framfærslukostnaðar:
„Þetta ákvæði frumvarpsins er
einhver allra ósvifnasta árás sem
Lúövík Jósepsson, formaöur Alþýdubandalagsins í útvarpsumrædum:
Mælirinn er fullur
Núverandi
ríkisstjórn stendur
frammi fyrir
gjaldþroti
verkafólks lækki um 10—12% frá
þvi sem verið hefir i janú-
ar/febrúar á þessu ári.
Þetta þýðir i reynd, að kaup
þess verkafólks, sem nú hefir 117
þúsund krónur á mánuöi fyrir
fulla dagvinnu á, þegar við það
hefir bæ st venj uleg y firvinna, eða
vinnuálag, að lækka að raungildi
um 10—12% frá þvi sem samning-
ar gerðu ráð fyrir.
1 útvarpsumræðum um efna-
hagsaðgerðirrflcisstjórnarinnar á
þriðjudagskvöld var Lúðvik Jó-
sepsson fyrri ræðumaður Alþýðu-
bandalagsins. Hann sagði ma.:
8-9% kauphækkun
breytt í 60%
verðbólgu
„Gengislækkunin, sem sam-
þykkt var fyrir fáum dögum og
orsakar 14.9% hækkun á erlend-
um gjaldeyri, eða um 15% verð-
hækkun á öllum innfluttum vör-
um, var aðeins formleg tilkynn-
ing um ákvörðun sem rikisstjórn-
in hafði tekið fyrir mörgum mán-
uðum.
Þegar fjárlög fyrir árið 1978
vorutil afgreiöslu i desembers.l.
var upplýst af forstöðumanni
Þjóðhagsstofnunar, að við út-
reikning á tekjum og gjöldum
fjárlaga væri reiknað með geng--
issigi sem næmi 1 1/2% á mánuði,
eða 18% á árinu. Gengislækkun-
arstefnan var valin snemma á ár-
inu 1977, þegar rikisstjórnin neit-
aði aðilum vinnumarkaðarins um
að veita svigrúm fyrir óhjá-
kvæmilegum kauphækkunum,
sem þá voru að ganga yfir.
1 stað þess þá að lækka skatta,
hækkaði rikisstjórnin enn skatta-
álögur með þvi m .a. að taka i rik-
issjóð Viðlagasjóðsgjaldið, oliu-
gjaldið, hækka sjúkragjald og
halda áfram 18% vörugjaldinu.
60—70% hækkun kauptaxta i
krónum frá upphafi árs til loka
þess, varð ekki vegna þess að
verkalýðsfélögin krefðust slikrar
krónutölu-hækkunar. Þau sömdu
aðeins um 8—9% kaupmáttar-
aukningu á árinu og um verð-
tryggingu gegn verðlagshækkun-
um.
Þaö var verðhækkunarstefna
rikisstjórnarinnar sem margfald-
aði 8—9% kaupmáttaraukningu
upp i 60—70% krónutöluhækkun
kauptaxta og sem siðan leiddi af
sér eina gengislækkunarkoll-
steypuna enn.
Eitt meginatriði
Það frumvarp, sem hér liggur
fyrir, um ráðstafanir i efnahags-
málum, felur i sér eitt meginatr-
iði; öll önnur atriði frumvarpsins
skipta litlu máli.
Þetta meginatriði er að ákveða
með lögum að greiddar skuli að-
eins hálfar visitölubætur á laun
og þar með að rofnir skuli allir
þeir kjarasamningar, sem gerðir
voru á s.l. ári.
Akvæði frumvarpsins um að
dregið skuli nokkuð úr þessari
kjaraskerðingu á lægstu launum
skiptir sáraiitlu máli, þvi þar er
tekjumarkmiðsettsvolágt,að al-
mennir kjarasamningar gera
ekki ráð fyrir svo lágum tdcjum.
Samkvæmt ákvæðum frum-
varpsins er við það miðað að
kaupmáttur meðalkauptaxta
Skýring íhaldsaflanna
Þarna lá hundurinn grafinn aö
dómi rikisstjórnarinnar. Þarna
var aö finna skýringuna á efna-
hagsvanda þjóðarinnar, — vand-
inn lá þá i þvi að fólkið i frystihús-
unum hafði of mikið kaup, aö
fólkiö sem vinnur I islenskum iðn-
aði hafði of mikið, að launafólk í
landinu hafði fengið of mikið i
sinn hlut.
Þetta hefir alltaf verið skýring
ihaldsaflanna á öllum efnahags-
vanda. Þetta er skýring atvinnu-
rekenda og þetta er nú skýring
Framsóknarforingjanna á þess-
um vanda sem við er að fást. Nú
segja þeir m.a. við bændur, að
skera verði niður umsamin kjör
þeirra um 10—12% eins og laun
viömiðunarstéttanna.”
Siðan rakti Lúðvik feril rikis-
stjórnarinnar við stj. efnahags-
mála, rakti það að Bandarikja-
dollar hefur hækkað um 156.7% á
valdatimabili hennar og annar
gjaidmiðill enn meir og þar af
leiðandi verð innfluttrar vöru um
150—170% á rúmum 3 árum.
Framfærsluvisitalan hefði hækk-
að um 214% og þar af leiðandi
verðlag meir en þrefaldast, er-
lendar skuldir námu 130 miljörð-
um um áramót og enn á að taka 20
miljarða að láni á þessu ári.
Þá minntist Lúðvik á tap rfkis-
sjóðs, skuidaaukningu hans við
Seðlabankann um 13 miljarða, og
viðskiptahalla þrátt fyrir metafla
og sihækkandi verðlag á útflutn-
ingsvörum. Á timabili rikis-
stjórnarinnar hefði kaupmáttur
samt farið minnkandi fram á sið-
ari hluta ársins 1977 og veröbólga
hefði náð hámarki á árinu 1975.
„Gengislækkunarastefnan er
röng; verðhækkunarstefnan er
röng. Stjórnin á ríkisfjármálun-
um hefur verið fráleit. Vaxta-
hækkunarstefnan hefir magnað
vand^nn”, sagði Lúövik. Hann
rakti dæmi um óstjórn og ranga
fjárfestingu svo sem við Kröflu, á
Grundartanga, i Viðishúsinu.
Landsmenn ruglaðir
i riminu
Siðar i ræðu sinni sagði Lúðvik:
„Si'felldur vandi i efnahagsmál-
um er satt að segja að gera flesta
landsmenn gjörsamlega ruglaða.
Efnahagsaðgerðir eru gerðar
einu sinni til tvisvar á ári.
Gengið er lækkað eða látið siga.
Rikisstjórnin segist gera marg-
háttaðar ráðstafanir gegn verð-
bólgunni, en samt sækir verð-
bólgan á.
Kaup er lækkað eða launa-
samningar rofnir — og allt kemur
fyrir ekki.
Vextir eru hækkaðir og látnir
elta verðbólguna. Þeir eru nú
25—30% það algengasta; og
vaxtagreiðslur, aðeins vaxta-
greiðslur, af nýrri ibúö I blokk
eruorðnar um 100 þús. krónur á
mánuöi. — Já, ég endurtek, um
Eðvarð Sigurðsson.
gerð hefur verið á verkalýðs-
hreyfinguna. Með þessu ákvæði
er rikisstjórn fengið vald á hend-
ur til að gera að engu þær kaup-
hækkanir sem verkalýðshreyf-
ingin semur um. Hún gæti um-
svifalaust tekið kauphækkanir
aftur með hækkun á óbeinum
sköttum og engar bætur kæmu
fyrir. Þetta felur i sér nær ótæm-
andi möguleika til kjaraskerðing-
ar og samningsréttur verkalýðs-
félaganna væri i reynd mjög tak-
markaður. Það væri aldeilis frá-
leitt aðlaunafólk léði þeim stjórn-
málaflokkum kjörfylgi sem
ganga til kosninga með slika
stefnuskrá. Það er lífsnauðsyn að
þeir fái skellinn i vor.”
Eðvarð sagði að lokum að eng-
inn þyrfti að vera i vafa um að
verkalýðshreyfingin liti á ráð-
stafanir rikisstjórnarinnar sem
þvingunarlögog viðbrögð hennar
verða i samræmi við það. Kaup-
gjaldsákvæðum samninga verður
sagt upp fyrir 1. mars og gagn-
sókn verkalýðsfélaganna undir-
búin.
„Miðstjórn ASt hefur einróma
lýst yfir að verði frumvarp þetta
að lögum séu með þvi þverbrotn-
ar allar heiðarlegar leikreglur
varðandi sambúð verkalýðssam-
takanna og atvinnurekenda og
rikis v aldsins og jafnframt að
vcrkalýðsfélögin og allir einstakl-
ingar innan þeirra séu siðferði-
lega óbundnir af þeim ólögum.
Þessi orð eru hvatning til verka-
lýðsfélaganna og alvarleg aðvör-
un til stjórnvalda.”
Lúðvlk Jósepsson
100 þús. krónur aðeins i vexti af
umsömdum lánum á mánuði. Og
þó er talið að 117 þús. krónur á
mánuði i kaup fyrir 8 klukku-
stunda vinnu á dag sé of mikið.
Er nema vonaðhlutirnirfari að
snúast fyrir augum manna?”
Tillögur
Alþýöubandalagsins
Þvi næst rakti Lúðvik tillögur
Alþýðubandalagsins i efnahags-
málum, að nokkurt átak yrði gert
til verðlagslækkunar, að komið
verði i veg fyrir ranga fjárfest-
ingu, að yfirbyggingin verði
minnkuð m.a. með fækkun banka
og vátryggingarfélaga og dregiö
verði úr óþarfa miliiliðarekstri
t.d. i innflutningi, að sparað verði
i rikisrekstrinum án minnkandi
félagslegrar þjónustu, aö verð-
lagseftirlit verði eflt, að erlendri
stóriðju og erlendum virkjunar-
framkvæmdum verði hafnað, en
innlendur iðnaðurefldurog aukin
framieiðsla i sjávarútvegi á
skynsaman hátt.
Þá sagði Lúðvik að ekkert hefði
Framhald á 14. siðu