Þjóðviljinn - 09.03.1978, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 9. mars 1978
Málgagn sósíalisma,
verkalýðshreyfingar
og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson
Fré'ttastjóri: Einar Karl Haraldsson.
Umsjón með sunnudagsblaði:
Árni Bergmann.
Auglýsingastjóri: Gunnar Steinn
Pálsson
Ritstjórn, afgreiösia, auglýsingar:
Siðumúla 6, Simi 81333
Prentun: Blaðaprent hf.
Nú hóta þeir
atvinnuleysi og
landflótta
Efni forystugreinar Morgunblaðsins i
gær er að rifja upp atvinnuleysið og land-
flóttann á viðreisnarárunum 1968 og 1969,
og þar er siðan fullyrt að sams konar
neyðarástand væri óumflýjanlegt nú, ef
rikisstjórnin hefði látið vera að rifta
kjarasamningum og dæma allt almennt
launafólk þar með til að vinna kauplaust á
annan mánuð þetta árið.
Þetta eru staðhæfingar, sem eiga sér
enga stoð i veruleikanum. Þær eru ein-
göngu settar fram til að hræða fólk frá að
standa á rétti sinum og fá menn til að
ganga auðmjúka undir svipuhöggin.
Þótt rikisvaldið hafi áður gripið til
árása á gerða kjarasamninga með laga-
setningu, þá eru kaupránsaðgerðir rikis-
stjórnarinnar nú engu að siður nær
einstakar. Þær eiga sér fá fordæmi vegna
þess að til þeirra er gripið einmitt þegar
ytri skilyrði þjóðarbúsins eru hagstæðari
en nokkru sinni fyrr. Áður hafa slikar að-
gerðir, oftast verið afsakaðar með ytri
áföllum þjóðarbúsins markaðshruni eða
samdrætti i framleiðslu, — samanber árin
1968 og 1969. Þótt slikar afsakanir stjórn-
valda hafi vissulega sjaldnast verið hald-
bærar, þá tekur þó steininn úr með
kaupránsaðgerðunum nú, þar sem
óumdeilt er, að þjóðarframleiðslan sé
meiri en nokkru sinni fyrr og viðskipta-
kjör einhver þau hagstæðustu i allri sög-
unni. Hefðu kjarasamningarnir fengið að
standa, þá hefði kaupmáttur umsaminna
launa hjá verkafólki, iðnaðarmönnum,
verslunar- og skrifstofufólki svo og opin-
berra stafsmanna samt orðið lægri nú á
árinu 1978, heldur en hann var 1974 eða
1973 eða 1972. Þetta hefur sjálf Þjóðhags
stofnun staðfest, og enginn leyft sér að
andmæla.
Var það samt of mikið, að þessar helstu
launastéttir fengju að halda þeim kaup-
mætti launa árið 1978, sem kjarasamn-
ingarnir gerðu ráð fyrir? Þurfti samt að
. láta fólk vinna kauplaust nú á annan mán-
uð i ár (miðað við að kjarasamningarnir
giltu hina mánuði ársins), — og það þótt
þjóðartekjur okkar á mann verði i ár 14%
hærri en 1972 samkvæmt varkárri spá
Þjóðhagsstofnunar?
Hvers konar rikisstjórn er það, sem
hefur haldið svo á málum i góðærinu allt
þetta kjörtimabil, að nú við lok þess sjá
helstu talsmenn stjórnarinnar enga
möguleika nema atvinnuleysi og land-
flótta, ef greiða á launafólki kaup i 12
mánuði á ári en ekki bara i 10—11 mánuði?
Sé það kaup sem kjarasamningarnir
kveða á um of hátt nú miðað við þjóðar-
tekjur, þá hefur það þeim mun frekar
verið of hátt öll vinstri stjórnar árin til
dæmis. Ekki kom þá til atvinnuleysis, ekki
kom þá til landflótta. Þá var atvinnulifið
þvert á móti byggt upp, og að þeirri upp-
byggingu búum við nú.
Vill Morgunblaðið máske reyna að leiða
rök að þvi, hvers vegna launin ættu að
valda atvinnuleysi og landflótta nú 1978,
þegar meira er til skipta frá þjóðarbúinu
en nokkru sinni fyrr, fyrst að allt atvinnu-
lif stóð i blóma á árum vinstri stjórnar-
innar, þegar kaupið var hærra en nú þótt
þjóðartekjur væru þá lægri?
Það væri gaman að sjá þá röksemda-
færslu. En sú röksemdafærsla er vist
fyrirfram dæmd til að verða dálitið kynd-
ug, og sist gæti hún falið i sér hrós um
árangurinn af efnahagssefnu núverandi
rikisstjórnar.
Hitt er ekki nema satt og rétt, að svo
bölvanlega er hægt að stjórna einu þjóð-
félagi, að við landauðn liggi, þótt smjör
drjúpi af hverju strái náttúrunnar. Við
skulum vona að sá verði þrátt fyrir allt
ekki dómurinn um þá samstjórn Sjálf-
stæðisflokksins og Framsóknarflokksins,
sem tveir þriðju islenskra kjósenda lyftu i
valdastól i kosningunum 1974.
Sumir þeirra sem tala um að umsamið
kaup verkafólks sé nú alltof hátt bæta þvi
við, að nær væri að iáta kaupið (raungildi
þess) fylgja afkomu þjóðarbúsins, eins og
hún er hverju sinni. Þá væri hægt að losna
við aila þessa kjarasamninga, sem síðan
eru ógiltir!!
En hafa menn hguleitt, að ef þessari
reglu hefði verið fylgt siðan i striðslok, þá
hefði kaup verkamanna verið heimingi
hærra i fyrra en það var fyrir kjara-
samningana. Og hefði þessi regla verið
tekin upp frá 1972, þá væri umsamið kaup
helstu launastéttanna nú um 18% hærra en
kjarasamningarnir gera ráð fyrir og þar
með 28% hærra en það kaup sem ólög
rikisstjórnarinnar skammta.
Hér er byggt á þeim upplýsingum, sem
Þjóðhagsstofnun hefur vottfest, að miðað
við grunntöluna 100 stig árið 1972, (bæði
hvað varðar kaupmátt og þjóðartekjur),
þá megi vænta þess að kaupmáttur um-
samins kaups verði 96.8 stig árið 1978, en
þjóðartekjur á mann 114 stig.
—k.
Eindregnari
karlalistar
Engin kosningakerfi eru full-
komin, og jafnvel æstustu tals-
menn prófkjöranna eru nú farn-
ir að viðurkenna ágalla sem á
þeim eru. Hér skal aðeins bent á
einn þeirra, sem nú stingur
mjög í augu. Allt bendir til þess
að áhrif prófkjöranna, bæði til
bæjar- og sveitarstjórnalista og
alþingislista, veröi þau að færri
konur verði ofarlega á listum i
kosningunum i vor heldur en við
siðustu kosningar. 1 flestum
kjördæmum og bæjarfélögum
er stillt upp eindregnari karla-
iistum en áður, og enda þótt
heildarskoðun hafi ekki verið
gerð á uppstillingu flokkanna,
bendir flest til þess að færri
konurverðii „öruggum” sætum
en áður Berlega kom þetta fram
i prófkjörum Sjálfstæðismanna
og Framsóknarmanna um
siðustu helgi. Eintómir karlar
komust þar á dekk, og Elin
Pálmadóttir, blaðamaður, féll
úr fjórða niður i áttunda sæti á
lista Sjálfstæöisflokksins.
Tyrkneskar
konur og
íslenskar á
sama báti
Það er ástæða til þess aö
staldra við og hugleiða hvert
stefnir i þessu efni. Kvenna-
Skoðanakönnun Frams óknarflokks -
ins til bæjarstjórnar á
Akureyri — Marktæk úrslit
FI — Skoðanakönnun Framaökn-
arflokksins i Akureyri tU bcjar-
stjornar fór fram 3.-5. mari og
nifti hún til 6 efstu sæta lista
flokksins vift ncstu bcjarstjórn-
arkosnlngar.Atta hundruft og
þrjátiu kusu. efta rétt um 50%
miftaft vift þaft atkvcftamagn sem
flokkurinn fékk I sfftustu kosning-
um árift 1974.
þá leift aft Sigurftur Oli Brynjólfs-
son kennarí hlaut 348 atkvsfti I
fyrsta scti og samanlagt 658 at-
kvaeöi.
Tryggvi Glslason skólameislarí
hlaut 228atkv*fti I (yrsta og ann-
abscti ogsamanlagt 564 atkvcfti.
I þriftja sæti varft Sigurftur Jó-
hannesson (ramkvcmdastjóri
meft 320 atkvcfti I (yrsta annaft og
þriftja sæti og samanlagt meft 476
atkvæbi.
1 (jórfta sæti varft Jðhannes Sig-
valdason ráftunautur sem hlaut
250atkvæftii (yrstatil (jórfta sæti.
Og samanlagt 370 atkvæbi.
Ingimar Eydal kennari hlaut
294 atkvæfti I fyrsta tif (immta
sæti og samanlagt 362 atkvæftí.
1 sjötta sæti varft Pétur Palma-
ion verkfræftingur og hlaut hann
samanlagt i fyrsta til sjötta sæti
336 atkvæfti.
Þrlr menn eiga nú sæti I bæj-
arstjórn Akureyrar íyrir Fram-
sóknardokkinn, en þaft eru þeir
Sigurftur Oli BrynjóUsson, Stefán
Keykjalln forseti bæjarstjórnar
og Valur Arnþórsson íyrrverandi
forseti bæjarstjórnar. Tveir hinir
siftastnefndu gáfu ekki kost a sér
til skoftanakönnunarinnar.
Erlingur sagfti aft lokum, aft
hina rólegu þátttöku bæri ab
skilja sem svo aft engin ævintýra-
mennska heffti verift meft I spiUnu
og fullt mark væri á úrslitunum
takandi.
Trýggvl Gfslaton, skólametstarl. Slgurftur Jóhannessan fram- Jóhannes Sigvaldason, ráftunaut- Inglmar Kydal. kennarl.
Einn karlalistanna sem kosift verftur um I vor. Ekki einu sinni „skrautblóm” i 6 efstu sætunum.
verkfallið ’75 vakti heimsat-
hygli og ekki laust við að bæði
hér á tslandi og erlendis væri
gert ráð fyrir að mikilla tiðinda
yrði að vænta af þátttöku
islenskra kvenna i fulltrúasam-
komum og opinberu stjórn-
málavafstriá næstu árum. Ekki
stóð heldur á þvi að forystu-
menn stjórnmálasamtaka gæfu
út hástemmdar yfirlýsingar um
að þeir myndu leggjast á sveif
með konum og breyta
ástandinu.
Staðreyndin sem prófkjörin
hafa í engu haggað nema siður
sé, er sú að á Alþingi Islendinga
er hlutfall kvenna aðeins 5% og i
bæjar- og sveitarstjórnum 3,7%.
í nefndum og ráðum á vegum
þings og ráðuneytia er ástandiö
enn verra. Raunar kemur það
fram i tölum frá Evrópuráðinu
að einungis i Tyrklandi og
Grikklandi eru konur i Evrópu
eins illa á vegi staddar hvað
varðar þátttöku i fúlltrúasam-
komum og islenskar konur. Við
erum ekki aðeins eftirbátar -
frænda okkar annarsstaðar á
Norðurlöndum heldur i þessu
tilliti á sama félagslega stigi og
þau þjóðfélög í Evrópu sem búið
hafa við hvað mesta stjórnar-
farslega kúgun og forneskju.
Skrautblóm á
listum
Það mætti sjálfsagt spinna
um það lopann hversvegna ekk-
ert tommar enn i þessum
málum hérlendis. Sá hugsunar-
háttur virðist enn landlægur að
konur eigi einvörðungu að vera
til skrauts á listum og i nefndum
og ráðum. Og enda þótt fleiri
konur gefi nú kost á sér til opin-
berra starfa en áður virðist
þessi hugsunarháttur halda
þeim niðri. Og ljóst er að alls-
staðar þar sem um völd er að
tefla eða umsjón og yfirráð yfir
fjármunum fer fram valdatog-
streyta, sem konur verða undir
i. Ástæðurnar eru margar, en
staðreyndirnar i þessu máli eru
íslendingum til skammar.
Þvingunar-
reglur?
1 Noregi gafst það vel amk.
um tima er þar voru settar
reglur sem gera ráð fyrir að i
allar opinberar nefndir og ráð
skuli tilnefna helmingi fleiri en
þar eiga að siitja, og skuli i þeirri
tilnefningu vera jafnmargar
konur og karlar. Siðan er valið
úr þessum hópi. í ljós kom að
miklu fleiri konur höfðu
menntun og hæfileika til trún-
aðarstarfa, en norskir karlar
höfðu gert sér grein fyrir.
Þaðer engum vafa undirorpið
að hérlendis er ekki hægt að
treysta á snögga hugarfars-
breytingu sem tryggi konum
meiri þátttöku og áhrif i stjórn
þjóðmála. Úr þvi að menn hafa
viðurkennt jafnréttissjónar-
miðin i orði þarf einhverjar
skynsamlegar reglur og ákvæði
sem þvinga menn til þess aö
viðurkenna þau i reynd.
Skylt er að geta þess að á ein-
stöku stöðum eins og t.d. á
Akureyri hafa Alþýðubanda-
lagsmenn haft jafnréttissjónar-
miðin í huga við skipan bæjar-
stjórnarlista. Vonandi lætur
Alþýðubandalagið i Reykjavik
það ekki henda sig að nota
gri'ska og tyrkneska módelið við
uppstillingu á sina lista ogkosn-
ingarnar i vor.
Vel upplýstar uppstilllinga-
nefndir hafa enn tækifæri á að
sýna að þeirra dagar eru ekki
taldir. Þær hafa það i hendi sér
að taka tillit til margra mikil-
vægra sjónarmiða, t.d. jafn-
réttiskröfunnar, sem algjörlega
verða undir i darraðardansi
prófkjöranna.
—ekh
T
■
i
■
i
■
i
■
i
■
i
■
a
■
i
■
i
■
i
■
i
■
i
■
i
■
i
■
i
■
i
■
i
■
i