Þjóðviljinn - 09.03.1978, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 9. márs 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
___hefur nú verið kynnt vöruvalið i búö
ríkisstjórnarinnar: „Þið megið velja milli kjara-
skerðingar og atvinnuleysis. Og þið verðið að kaupa
annað hvort. Ef þið gangið út án þess að kaupa
þá köllum við á lögguna..
Engilbert
Guómundsson,
Akranesi:
55
Verslun Geira Smart
Hannes vinur okkar Gissurar-
son þreytist aldrei á þvi að
fræöa okkur um þau megin-
sanndindi að lýðræði sé hið
sama og markaðshagkerfi, þar
sem „lýöfrjálsir” og „jafnrétt-
háir” aðilar eigast við og neyt-
andinn velur og hafnar þeim
varningi sem að honum er rétt-
ur.
Hinum „lýðfrjálsu” launþeg-
um Islands hefur nú verið kynnt
vöruvalið i búð rikisstjórnarinn-
ar: „Þið megið velja milli
kjaraskerðingar og atvinnu-
leysis. Og þið verðið að kaupa
annaðhvort. Ef þið gangið út án
þess að kaupa, þá köllum við á
lögguna. Það er lögbrot að
versla ekki. Og þið skuluð ekki
halda að það sé betra vöruval i
öðrum búðum. — í búð Alþýðu-
bandalagsins fæst ekkert — þar
rikja höft. Og ef þið heimtið
ykkar vörur setja þeir ykkur á
geðveikrahæli.” Véfrétt frelsis-
ins hefur talað.
En sumir neituðu að kaupa.
Sögðust heldurvilja eiga aurinn
sinn umsamda en skipta honum
á svo slæmu gengi. Og gengu
siðan út úr búðinni.
Það var að sjálfsögðu kallað á
lögguna. Höskuldur fjármála-
lögga hótaði að allir peningar
yrðu teknir af kúnnunum ef þeir
neituðu að versla. Gunnar
Schranlögga tjáði fólki með
ábúðarfullu nikki að það væri
harðbannað . að vilja hvorki
kjaraskerðingu né atvinnuleysi.
Og Geir alvörulögga fór með
„tsland farsælda Frón” (enda
er hann hluthafi) og sagði það
vera merki um óþjóðhollustu ef
menn vifdu ekki kaupa kjara-
skerðingarkexið. Yrði slikt litið
hinum alvarlegustu augum.
Að lokum tókst að fá fólkið inn
i búðina aftur, ensumir erumeð
hótanir um að ganga út aftur ef
vöruvalið batnar ekki.
Löggan er núna á kafi i þvi að
sannfæra kúnnana um að sára-
fáir hafi farið út án þess að
kaupa. — Þeir ganga svo ötul-
lega til verks að sumir þeirra
sem úti voru og sáu fjöldann
sem með þeim var, eru nú farn-
ir að trúa þvi að þeir hafi aldrei
farið út úr búðinni, þetta hafi
bara verið „ljótur” draumur.
En þessir sem eru að hóta að
ganga út að nýju — hvað eiga
þeir að gera? Ef þeir fara út og
hafa enga aðra búð að hverfa i,
verður þeim bara smalað aftur
inn i búðina hjá Geira Smart.
Og Matthias moggalögga, sem
er klárastur i að sannfæra fólk
um að sárafáir hafi yfirgefið
verslun Geira Smart — hann er
lika búinn að segja hinum sömu
frá þvi hve litið fæst i Alþýðu-
bandalagsbúðinni, utan vist á
geðveikrahælum. Hvað eiga
menn að gera? Þeir biða.
Þeir biða kannski eftir vit-
neskjuum það hvort sú fullyrð-
ing er rétt að i búð Alþýðu-
bandalagsins biði beirra engu
betra hlutskipti. Og þá er spurn-
ingin: ætlar Alþýðubandalagið
aðsenda þessufólki „vörulista”
sinn, svo það geti valið um
verslunarstað? Á Alþýðubanda-
. lagið að gera slikt?
Seinni spurningin er i raun
þessi gamla: á marxiskur
flokkur að taka þátt i að „leysa
kreppu auðvaldsins”. — Alla-
jafna er mér hugmyndin um
„varanlega stjórnarandstöðu”
Alþýðubandalagsins ekki svo
mjög á móti skapi —að flokkur-
inn eyði ekki orku sinni i slag
um augnabliksreddingar á
grundvelli stjórnarsamstarfs.
Þó hef ég aldrei viðurkennt það
sem allsherjarreglu að ekki beri
að leggja fram leiðir til lausnar
augnabliksvanda i efnahags-
málum. Ogi dager full þörf á aö
benda á slikar leiðir.
En hvað á að leggja til? A
flokkur eins og Alþýðubanda-
lagið einvörðungu að leggja
fram svonefndar „raunhæfar”
lausnir, þ.e. lausnir sem hvorki
vefengja né hrófla við núver-
andi efnahagslegu forræði i
þjóðfélaginu, eða eiga tillögurn-
araðvera „byltingarrómantik”
og „stúdentakjaftæði”, fallegar
en óframkvæmanlegar áætlan-
ir. A að leggja fram „krata-
lausnir” eða „kommalausnir”.
Svarið hlýtur að verða: sitt
litíð af hverju. Við sitjum enn
sem fyrr i þeirri erfiðu ballans-
kúnstsem er hlutskipti flokks er
valið hefur sér þann baráttu-
vettvang að hafa annan fótinn
inni i kerfinu en hinn utan þess.
Það verður að benda á leiðir
sem eru færar, án þess þó að
fela i sér kröfu um „áhlaup á
vetrarhöllina”, en þær mega
hins vegar ekki vera af þvi tagi,
að þótt þær yrðu gerðar að veru- *
leika, myndi ekkért breytast í
efnahagslegum valdahlutföll-
um.
Flestar þær hugmyndir sem
við þurfúm á að halda eru tíl ,,á
lager” i búð Alþýðubandalags-
ins. Sumar eru i „sýningar-
glugganum” þessa dagana, af
öðrum þarf að dusta rykið.
Það er núorðið all-langt siðan
hafist var handa við að safna
saman ýmsum hugmyndum
sósialista i efnahagsmálum,
undir samheitinu „tslensk at-
vinnustefna”. Um ágæti þeirrar
stef numótunar sýndist sitt
hverjum, en hvað um það, i dag
söknum við sliks rits. Hvar eru
nú allir stuttu bæklingarnir og
dreifimiðarnir með efni úr viða-
mikilli bók um atvinnustefn-
una? Þetta var liður i útgáfu-
plönunum, ef ég man rétt.
Það hefði ekki verið ónýtt fyr-
ir óbreytta liðsmenn Alþýðu-
bandalagsins að hafa slikt i
höndum núna, þegar „niður-
færsluleið” Alþýðubandalagsins
og verkalýðshreyfingarinnar
fær sömu skammirnar frá
Mogganum og Fylkingunni.
Það er þörf á miklu átaki i
áróðri nú á næstunni, ekki þó
fyrst og fremst til að styrkja Al-
þýðubandalagið, sem þó er mik-
ilvægt, heldur til að hindra, að
gagnáras rikisvaldsins dragi
allan móð úr verkafólki oghálf-
lami verkalýðshreyfinguna um
langan tima, loksins þegar andi
stéttarvitundar virtist að nýju
vera að vakna til lifs eftir sigra
siðasta árs.
Við eigum nú að hefja til
vegs baráttuna fyrir því að
undirstöðuatvinnuvegir þjóðar-
innar verði ekki afétnir —- og að
vandi þeirra sé leystur með öðr-
um ráðum en þeim að fara enn
dýpra ofan i vasa launþega. Viö
eigum m.a. að halda áfram að
slást fyrir lækkuðum vöxtum,
ásamt, að sjálfsögðu, harðri
stjórnfjárfestinga og sparnaðar
— en þetta allt hlýtur að fara
saman. ( Það er athyglisvert að
Jóhannes Nordal og Asgeir
Danielsson Fylkingarhag-
fræðingur dansa vangadans i
vaxtaspekinni).
En öllu öðru fremur eigum við
að beina hriðinni að helstu
valdamiðstöðvum islenskrar
auðstéttar — við eigum að
benda þjóðinni á hverjir það eru
sem eiga Island. Sýna fólki
hverjar fjármálaköngulær
Reykjavikurauðvaldsins eru.
Benda á hvernig þessir aðilar
hafa lagt undir sig innflutning,
þjónustu og stóran hluta versl-
unar —en láta „annars flokks”
kapitalistum eftir þær ‘greinar
þar sem vinnuafl er mest.
Ein er sú vara i búö Alþýöu-
bandalagsins sem nauðsynlegt
er að dusta rykið af, þvi henni
hefur litt verið hampað að und-
anförnu. Það er krafan um þjóð-
nýtingu — um opinbert og hálf-
opinbert eignarhald á fram-
leiðslutækjum („Opinbert
eignarhald” — prump segir i
nýjasta Neista. Sú fullyrðing er
.... prump. Og enn eru Fylking-
armenn &ammála fhaldinu en
ósammála starfsmönnum t.d.
Landssmiðjunnar), Við eigum
miskunnarlaust að krefjast
þjóðnýtinga — sú krafa á vafa-
laust hljómgrunn meðal verka-
fólks i dag. Þjóðnýtingarkrafan
á einkum að beinast að þeim
hluta hagkerfisins sem er
tengdastur valdamiðstqðvum
islenskrar auðstéttar. Við eig-
um að krefjast þjóðnýtingar
flugfélaganna, skipafélaganna,
oliufélaganna, tryggingafélag-
anna, bankanna og siðast en
ekki sist innflutningsverslunar-
innar.
Þau gjaldeyrismál sem nú eru
á hvers manns vörum eru vis-
bending um það hvilikar fúlgur
innflutningsverslunin geymir
erlendis — fúlgur sem eru beinn
ránsfengur úr vasa almennings.
Hérer vafalaustum miljarða að
ræða. Það má svo sannarlega
benda á þessa miljarða þegar
okkur er tjáð að nú vanti útgerð-
ina svo og svo marga miljarða
(gleymum heldur ekki miljörð-
unum á Grundartanga).
Þetta eru nokkur þeirra atr-
iða sem fram þurfa að koma á
„vörulista” þeim sem Alþýðu-
bandalagið sendir frá sér.
Mestu máli skiptir þó, að listinn
komi sem fyrst og að hann verði
jafn einfaldur og skýr og dreifi-
bréf verkalýðshreýfingarinnar
um daginn.
Gerist þetta, mun vonandi
verða nokkur kurr i verslun
Geira Smart, þegar það fréttist
að einungis fáeinar vörur séu
bannaðar i búð Alþýðubanda-
lagsins, þ.ám. kjaraskerðing
og atvinnuleysi. Einhverjir
munu þá ganga út að nýju.
En á meðan sitja menn i
verslun Geira Smart og velta
þvi fyrir sér hvort það sé ekki
rétt hjá Geira að betra sé að
kaupa kjaraskerðingu en at-
vinnuleysi — vitandi þó,aö næst
verða allir neyddir tíl að kaupa
hvorttveggja.
KÍSILIÐJAN H.F.
17 miljón kr.
hagnaður
Þrátt fyrir mjög mikla
rekstrarerfiðleika á sl. ári
Eins og kunnugt er hefur
Kisiliðjan h.f. átt við verulega
erfiðleika að striða allt frá þvi i
april 1977, vegna náttúruham-
fara i Bjarnarflagi, en þá gerð-
ist það m.a. að hráefnisþrær
fyrirtækisins skemmdust veru-
lega. Þrátt fyrir þessa erfið-
leika varð hagnaður af rekstri
fyrirtækisins árið 1977 og nam
hann 17 miljónum króna eftir
afskriftir og skatta.
Siðast liðið sumar ákvað
stjórn fyrirtækisins að freista
þess að láta gera við skemmd-
irnar sem urðu i april, en þegar
viðgerðum var sem næst lokið
urðu enn umbrot i Bjarnarflagi
með endurteknum skemmdum i
hráefnisþróm. Var þá eigi ann-
að til ráða en að gera við þrærn-
ar til bráðabirgða með þvi að
aka möl i sprungur, sem mynd-
ast höfðu i þrónum, en ekki varð
hjá þvi komist að þær viðgerðir
spilltu mjög vinnslueiginleikum
hráefnisins svo afköst verk-
smiðjunnar minnkuðu til muna.
Þá kom einnig til endurtekinna
rekstrarstöðvana og truflana af
öðrum ástæðum svo sem vegna
rafmagnstruflana. En eins og
áður segir, þá varð um 17 miljón
króna hagnaður af rekstrinum á
árinu 1977, þrátt fyrir alla þessa
öröugleika.
I byrjun janúar s.l. gerðist
það svo, að gufuþrýstingur i
Bjarnarflagi minnkaði með
þeim afleiðingum, að verulega
dró úr afköstum i framleiðslu,
enda er gufa aðalorkuþáttur i
vinnslu kisilgúrs.
Nú hefur það aftur gerst að
gufuþrýstingur hefur minnkað
verulega svo að gufuveita Orku-
stofnunar i Bjarnarflagi
fullnægir ekki þörfum bæði
Kisiliðjunnar og Gufustöðvar
Klslliðjan viðMývatn og hráefnlsþrærnar sem orðiö hafa fyrlr miklum skemmdum I náttúruhamförum.
Myndin er einmitt tekin aö afstöönum slikum hamförum.og má sjá hvernig runniö hefur úr a.m.k. einni
þrónni.
Laxárvirkjunar i Bjarnarflagi.
Þá hefur enn ekki verið hægt,
sökum fjárskorts jarðvarma-
veitna rikisins, að gera við
gufumannvirki, sem eru i afar
slæmu ástandi, svo segja verður
að framtiðargufuöflun á
svæðinu sé i tvisýnu. Ljóst er
hinsvegar, að án nægrar gufu er
rekstrargrundvöllur ekki fyrir
hendi til vinnslu kisilgúrs.
Markaður er nú góður fyrir
framleiðslu Kisiliðjunnar, en
vegna framleiðsluerfiðleik-
anna, sem hér hefur verið greint
frá, hefur fyrirtækið ekki getað
staðið við söluáætlanir og er
tjón af þeim sökum umtalsvert.
Það er nú til athugunar hjá
fyrirtækinu hvernig bregðast
skuli við þeim vanda sem við er
að eiga, einkum varðandi hrá-
eínisöílunina. Ef viðhlitandi
lausn fæst á gufu og hráefnis-
vandamálum fyrirtækisins, er
vonast til að starfsemi þess
verði komin i eðlilegt horf siðari
hluta þessa árs.
Gera má ráð fyrir að beint
tjón Kisiliðjunnar af völdum
náttúruhamfaranna i Mývatns-
sveit geti numið um 450—500
miljónum króna, og er þá ekki
tekið með i reikninginn það tjón
sem fæst bætt frá Viðlagatrygg-
ingu tslands h.f. vegna
skemmda á vélbúnaði og
fasteignum, né heldur tjón
vegna tapaðrar sölu.