Þjóðviljinn - 21.05.1978, Qupperneq 24

4-'
MÖÐVIUINN
Sunnudagur 21. mai 1978
A&alsimi Þjóöviljans er 81333 kl. 9-21 mánudaga til föstu-
daga, kl. 9-12 á laugardögum og sunnudögum.
Utan þessa tlma er hægt aö ná 1 blaöamenn og aöra starfs-
menn blaösins i þessum simum; Ritstjórn 81382, 81527,
81257 og 81285, ótbreiösla 81482 og Blaöaprent 81348.
81333
Einnig skal bent á heima-
sima starfsmanna undir
nafni Þjóöviljans i sima-
skrá.
Hvernig á að bæta úr húsnæðisþörf Al-
þingis? Allir virðast sammála um að þurf i að
reisa ný hús, eitt eða fleiri, en eru þó ekki á
einu máli um hversu brýnt það verkef ni er. En
hvar og hvernig eiga slik hús að vera? Eiga
þau að rísa í miðbænum við gamla þinghúsið
eða annars staðar í Reykjavík eða jafnvel á
Þingvöllum? Eiga þingf undir að vera áf ram í
gamla alþingishúsinu eða í nýju? Allar þessar
spurningar hafa vaknað í umræðum um
nýbyggingar Alþingis á síðustu misserum.
Vorið 1977 fólu forsetar Alþingis húsa-
meistara ríkisins að gera úttekt á byggingar-
möguleikum þess á lóðum Alþingis á milli
Kirkjustrætis og Vonarstrætis og hefur hann
nú skilað vandaðri greinargerð með köflum
um söguleg minnisatriði, úttekt á núverandi
stöðu og þróunarmöguleika. Verður hér
stiklað á stóru í greinargerð þessari sem er hið
merkasta plagg og nýstárlegt í Reykjavík þar
sem tekið er fullt tillit til gamalla hefða og
mannlegs umhverfis.
onm
Loksins er gaumur gefinn
að verndunarsjónarmiðum
S5;:.'
Hinn gamli miðbær
haldi sínum sess
Auk Haröar Bjarnasonar húsa-
meistara og Garðars Halldórs-
sonar yfirarkitekts hafa arkitekt-
arnir Birgir Breiðdal, Guðlaugur
Gauti Jónsson, Gunnar S.
óskarsson, Jörundur Pálsson,
Magnús K. Sigurjónsson og
Sigurður Gislason unnið að til-
lögugerðinni.
1 kafla um staðsetningu hússins
segir m.a.:
„Þótt nýir verslunarkjarnar og
ný hverfi opinberrar stjórnsýslu
risi innan höfuöborgar-
svæðisins, þá er þó staðfastlega
að þvi stefnt, að hinn gamli
miðbær Reykjavikur haldi sinum
sess, sem miðborg Islands um
ókomin ár.”
Þó að skipulag
geri ráð fyrir
framkvæmdasvæði ...
1 endurskoðuðu aðalskipulagi
Reykjavikur frá 1977 er reiturinn
milli Kirkjustrætis, Templara-
sunds, Vonarstrætis og Tjarnar-
götu, sem ráðgert er að hinar
nýju þingbyggingar komi til með
að standa á merktur sem sem
„framkvæmdasvæði”. Borgar-
yfirvöld gera þvi ekki ráð fyrir að
gömlu húsin sem þar standa nú
komi til með að standa áfram.
Þess vegna er ákaflega ánægju-
legt að húsameistaraembættið
Ieggur á það talsverða áherslu ab
þarna komi byggð lágra húsa sem
falli að hinum gömlu húsum sem
fyrir eru.
Auk Alþingis sem á 6984 ferm á
þessu svæöi á Borgarsjóður 1097
ferm og Oddfellowreglan 771
ferm. Þarna standa núna 8 hús
fyrir utan gamla Alþingishúsið.
Langstærst er Oddfellowhúsið og
er fermetrafjöldi þess álika
mikill og allt húsnæðið sem Al-
þingi hefur nú yfir að ráða. Við
hlið þess stendur Vonarstræti 8,
vandað steinhús frá árinu 1915.
önnur hús eru timburhús. Þau
eru Kirkjustræti 8 frá árinu 1882,
Kirkjustræti 8B frá 1905, Kirkju-
stræti 10 frá 1879, Vonarstræti 12
frá 1908, Tjarnargata 3C frá 1880
og Tjarnargata 5A frá 1895.
Alþingishúsið var reist 1880. Að
þvi er best verður séð eru öll þessi
hús heil, en misjafnlega
viöhaldið.
óhrjáleg bifreiðastæðis-
eyðimörk
1 skýrslu húsameistara segir aö
mestur hluti þessa svæbis sé nú
óhrjáleg bifreiöastæðiseyðimörk
með vanhirtum bakgörðum.
Undantekning er sjálfur Alþingis-
garðurinn sem er umlukinn stein-
garöi og lóðirnar Kirkjustræti 12-
12B og Vonarstræti 8 sem snyrtar
voru árið 1973 með grasi, runna-
beðum og göngustlg. Segir i
greinargerð arkitektanna að utan
Alþingisgarðsins séu nokkur
gömul tré sem beri að varðveita
eftir þvi sem kostur er. Nefna
þeir tré á horni Vonarstrætis og
Templarasunds, 2 tré á lóð
Vonarstrætis 8, tré fyrir framan
Vonarstræti 12 og nokkra
þyrpingu trjáa að baki húsanna
nr. 8, 8A og 10A við Kirkjustræti.
Núverandi byggingarþörf Al-
þingis skv. áætlun skrifstofu-
stjóra Alþingis og húsameistara
AfitUmyiá *Us ivciUlu. Nýkygglagar (A-I) em týadar i þeim atMam aem hAiamebUraeaitottiA
leggar kelat til að þcr verbi reistar.
Mestur hluti svcbbins er nú óhrjileg bifreiðastcðiseyðimbrk, segir I greinargerðinni.
Húsameistaraembættið leggur til að nýbyggingar
Alþingis falli að eldri byggð í miðborg Reykjavíkur
rikisins (gerðri 1966) er 9040 ferm
en skv. skipulagsskilmálum er
hámarksnýting á umræddu svæði
20.000 ferm. Um nokkra framtið
verbur þvi ekki þörf á að nýta
hámarksuppbyggingarmöguleika
og af þeirri ástæðu og með tilliti
til verndunarsjónarmiða er talið
eðlilegt að nýbyggingar falli inn i
þau skörð sem eru nú fyrir hendi.
Viökvæmur staður
i miðri
höfuðborg landsins
„Alþingishúsið liggur á við-
kvæmum staö i miðri höfuðborg
landsins og ber þvi margs að
gæta við uppbyggingu á sllkum
stað. Svæðið er hluti af kvos milli
tveggja hæða (Þingholts og
Grjótaþorps) og gerir af skipu-
lagslegum sem af sögulegum
ástæðum tilkall til fremur lág-
vaxinnar byggðar”, segir I
skýrslunni.
Lóð Alþingis stóð áður á
Tjarnarbakkanum og siðan
Templarahúsið var rifið eru enn á
ný órofin tengsl Alþingishússins
við Tjörnina. Allt svæðið er tengi-
liður milli Tjarnarinnar og
miðborgar. Er hér átt viö tengsl
fótgangandi, sem og sjóntengsl til
suðurs yfir Tjörnina og Hljóm-
skálagarðinn.
Torg og garðar sem lengi hafa
sett svip á bæinn liggja að
svæðinu. Ber þar fyrst að nefna
Áusturvöll, gamla Kirkjugarðinn
i Aöalstræti og Kirkjutorg. 1
Reykjavik er fátt um torg sem
notuð eru til annars en að liðka
fyrir bifreiðaumferð (hringtorg).
Meðal þeirra fáu torga fyrir fót-
gangandi eru auk Lækjartorgs
hin fyrrnefndu mikilvægust. A
þessum torgum er gott skjól,
einkum fyrir norðannæðingi á
sólrikum dögum. Það sama gildir
um austur- og vesturbakka
Tjarnarinnar meðan t.d. Lækjar-
gata er mjög opin fyrir veörum.
Af þeim húsum sem gáfu Kvos-
inni svip um aldamótin eru til-
tölulega fá enn standandi á
umræddu svæði. Flest hafa þau
brunnið eða verið rifin til að
rýmka fyrir nýrri húsum. Enn
setja þó Dómkirkjan og Alþingis-
húsið svip á svæðið og flest önnur
hús I nágrenninu styðja þær
byggingar með eðlilegúm stærð-
arhlutföllum. Einkum er húsa-
röðin við Kirkjustræti veigamikil
i þessu sambandi. Auk þess er sú
húsaröð snar þáttur I umhverfis-
tengslum milli alþingissvæðisins
og Grjótaþorps, sem hugmyndir
eru uppi um að vernda.
Lítill gaumur gefinn aö
verndunarsiónarmiöum i
Reykjavík þrátt fyrir al-
menna vakningu
1 greinargerð húsameistara
segir slðan:
„A siðustu árum hefur mikið
veriðfjallað um verndun gamalla
húsa. Hér er ekki um sérislenskt
fyrirbrigði að ræða, heldur hefur
átt sér stað almenn vakning I
þessum efnum um öll vesturlönd,
eins og skýrt kom fram á ráð-
stefnu I Amsterdam við lok „Hús-
friðunarárs”. Nær sllk verndun
ekki eingöngu til húsa, heldur til
alls umhverfis mannsins.
Við uppbyggingu Reykjavikur
siðustu áratugi hefur verndunar-
sjónarmiðum litill gaumur verið
gefinn, og gömlu timburhúsin
hafa horfið eitt af öðru, án þess að
fólk geröi sér fulla grein fyrir
hvert stefndi.
öll eiga húsin sér
litríka sögu
Á athugunarsvæðinu standa nú
auk Alþingishússins 7 hús, byggð
á árunum 1879-1915, og Oddfellow-
húsið byggt árið 1937. Það hlýtur
þvl að vera einn af valkostum,
þegar auka skal húsakost
Alþingis, að nýta þessi hús að öllu
eða einhverju leyti. Þótt ekki hafi
fariö fram nákvæm úttekt á
þessum húsum, með tilliti til
breytinga á innréttingum eða
kostnaðar við að endurhæfa þau,
er þó ljóst, að það er tæknilega
framkvæmanlegt.
Oll eiga húsin sér litrlka sögu
að baki, og nánast hvert hús er
ágætt dæmi um vel byggt hús á
þeim tíma, sem þau voru byggð á.
Þannig er t.d. Vonarstræti 8 gott
dæmi um byggingu úr steinsteypu
við upphaf þess byggingarmáta á
Islandi, og Vonarstræti 12 er
dæmi um sértaklega vandað
timburhús frá upphafi
aldarinnar. Húsin nr. 8, 8b og 10
við Kirkjustræti mynda ásamt
Alþingishúsi og Dómkirkju all
sérstæöa húsaröð sunnan Austur-
vallar. Þessa húsaröð mætti
hugsanlega styrkja vestan við
Kirkjustræti 8 með einu eða
tveimur húsum frá sama tima-
bili.”
Nú er það Alþingis
að taka ákvörðun
1 tillögugerð frá húsameistara
er gert fyrir lágum byggingum
sem fari hækkandi eftir þvi sem
nær dregur Tjarnargötu (3-5
hæðir). Fyrstu áfangar riki
meðfram Tjarnargötu og verði
þar til húsa skrifstofuhald Alþingis
og þingmannaaðstaða. Gefnir eru
upp ýmsir valkostir og I þvl tilefni
að gömlu húsin þyrftu að vikja
yrði stefnt að þvi að flytja þau á
aðrar lóðir t.d. i Grjótaþorpi.
Bifreiðastæði og tengsl við gamla
þinghúsiðyru neðanjarðar. Stefnt
er að þvi að þingfundir verði
áfram I gamla húsinu. Kaup á
Oddfellowhúsinu fyrir starfsemi
Alþingis er talin jákvæð.
Eins og hér hefur komið fram
má segja að hugmyndir hús-
ameistaraembættisins um
uppbyggingu á svæði Alþingis I
miðborginni brjóti á vissan hátt
blað i skipulagssögu
Reykjavikur. Það svartnættis-
sjónarmið sem tekur ekkert tillit
til hefða og mannlegs umhverfis
og gætt hefur um of hjá borgar-
yfirvöldum Reykjavikur er látið
víkja fyrir hugmyndum um að
samræma gamalt og nýtt. Nú er
það bara Alþingis að taka
ákvöröun.
—GFr