Þjóðviljinn - 08.09.1978, Blaðsíða 6

'6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN ' Föstudagur 8. september 1978
Börnin
og
menningin
frá ráðstefnu
norrænna myndlistarkennara
1 sumar var haldin i Dan-
mörku ráðstefna mynd- og
handmenntakennara. Ráðstefn-
an fjailaði um barnamenningu
(Barnkultur) og sóttu hana 80
kennarar frá öllum Norðurlönd-
um.
Markmið ráðstefnunnar var
að ræða myndkennslufræðileg-
ar hugmyndir, rannsaka stöðu
myndmáls barna i þjóðfélaginu
og finna leiðir til að koma niður-
stöðum til foreldra, kennara,
starfsiiðs við fjöimiðla og
stjórnmálamanna.
A ráðstefnunni voru sam-
þykktar tvær ályktanir, sem hér
verða birtar.
Menningarneysla og
myndkennsla
Síðustu áratugi hefur mótast
menningarmarkaður sem sér-
staklega er ætlaður börnum og
unglingum.
Að baki þessarar þróunar
liggja fyrst og fremst gróða-
sjónarmiðog hafa þau bæði ráð-
ið útliti og innihaldi varnings
þess sem á boðstólum er handa
þessum aldurshópum.
Vegna almenns áhugaleysis á
menningarneyslu barna og
unglinga verða þau þátttöku-
lausir neytendur skemmtana-
iðnaðar. Fé til annarra þátta
menningar er af skornum
skammti og eiga þeir þvi erfitt
uppdráttar i samkeppni við
verslunarvarning.
Það hlytur þvi að vera skylda
þjóðfélagsins að skapa valkosti
á móti markaðsefni þvi er flæðir
yfir börn og unglinga.
Með þvi að leggja til hjálpar-
gögn svo sem fjármagn, tima og
starfslið er hægt aö framleiða
menningarefni sem á rætur i
nánasta umhverfi barnsins og i
menningu Norðurlanda og legg-
ur skerf til mótunar barna, ger-
ir unglinga að skapandi einstak-
lingum er geta bætt við fjöl-
breytta menningu lands sins, i
stað óvirkra áhorfenda
skemmtanaiðnaðar. Mjög mikil
ábyrgð á menningarþroska
barna hvilir á skólunum.
Þrátt fyrir það hafa náms-
greinar sem eru mótandi fyrir
þróun menningar svo sem
mynd- og handmennt og
tónmennt haft mjög rýran hlut i
menntakerfinu. Mynd- og hand-
menntarkennarar álita að nú
þegar verði aö leggja stóraukna
rækt við þessi menningarsvið
barna og unglinga, þvi
meginhluti þess menningarefnis
sem á boðstólum er i dag er
myndefni.
Vegna hins mikla hraða
tækniþróunar til framleiðslu og
útbreiðslu myndefnis hefur
myndmálið sem tjáningarform
fengið nýjar viddir.
Þessu er þvi miöur ekki gef-
inn gaumur i skólunum, þar er
timi til myndkennslu mjög tak-
markaður.
Óverjandi er hve timi til
mynd- og handmenntakennslu
er knappur. Skólinn vikur sér
undan þeirri skyldu að kenna
nemendum að nota og þróa
myndmáliö.
Geta ráðandi öfl þjóðfélagsins
og skólayfirvöld látið viögang-
ast að nemendur ljúki
skólanámi ÓLÆSIR á
myndmál?
Viö álitum:
aðmyndmálskennsla i skólum
eigi að vera i hlutfalli við
notkun mynda og útbreiðslu
þeirra i þjóðfélaginu.
aðhver einstakur nemandi eigi
kröfu til góðrar kennslu i
mynd- og handmenntum og
sem svari til þarfa hans.
aðskyldunámið verði þvi að
ætla mynd- og handmenntum
a.m.k. 2 kennslustundir i
viku hverri á öllum aldurs-
stigum og nemendafjöldi sé
aldrei fleiri en 20 i senn.
aðstórauka verði rannsóknir á
myndinni sem máli, mynd-
uppeldi og notkun mynda i
þjóðfélaginu. ■*
aðhjálpargögn til valfrjálsrar
mynd- og handmenntavinnu
og náms utan skólans verði
aukin og lögð að jöfnu við
iþróttir og tónlist.
Meðal þeirra spurninga sem
teknar voru til umræðu á ráö-
stefnunni voru áform um
norrænan sjónvarphnött
(Nordsat).
Sjónarmið fylgjenda
sjónvarpshnattar eru:
I. Aukinn styrkur samnorrænn-
ar menningar.
II. Þeir sem hafa flust milli
Norðurlanda geti fylgst með
sjónvarpsdagskrá ættlands
sins.
III. Valkostir sjónvarpsáhorf-
enda verði fleiri.
Ráðstefnan álitur að þessi rök
fái ekki staðist. Hún álitur þess i
stað, að áhrif frá samnorrænum
sjónvarpshnetti myndu hafa
mjög neikvæð áhrif, ekki sist á
sviði barnamenningar.
Þær rannsóknir sem gerðar
hafa verið á Norðurlöndum
varðandi útvarps og sjónvarps-
notkun sýna að fjölmiðlar eru
þýðingarmikill þáttur i lifi
barna. í skýrslu starfshóps er
rannsakaði efnið „Börnin og
menningin” er kom nýlega út i
Sviþjóð er notkuninni lýst á
eftirfarandi hátt:
Hljóðvarp og sjónvarp eru
þeir fjölmiðlar sem börn nota
mest. Börn 10-12 ára horfa á
sjónvarp i nærri 2,5 stundir á
dag meðan fullorðnir horfa ein-
ungis 1,5 stundir á dag.
Börn horfa ekki einungis á
„barnaefni”. Þau horfa einnig á
efni ætlað fullorðnum og sér-
staklega um helgar.
Börn á aldrinum 9-14 ára eru
fjölmennustu neytendur glæpa-
og hasarmynda sem sýndar eru
seint á kvöldin. 3/4 þess
sjónvarpsefnis sem keypt er
handa börnum t.d. i Sviþjóð er
innflutt fyrst og fremst frá
enskumælandi löndum, sérstak-
lega frá Bandarikjunum. Þeir
alþjóðiegu auðhringar sem
framleiða þetta efni hafa
sjónarmið sem eru gagnstæð
markmiðum grunnskólans.
Enn
hverfur
fólk
A meðan á heimsmeistara-
keppni i fótbolta stóð I Argentínu
fyrr á þessu ári, beindist athygli
heimspressunnar mikið að vita-
verðu ástandi mannréttinda þar i
landi. Þrátt fyrir gagnrýni sem
kom hvaðanæva að, hefur öryggi
landsmanna ekkert aukist.
Mannréttindahreyfingar I Argen-
tinu hafa krafist upplýsinga um
afdrif tæpra þriggja þtísunda
landsmanna sem horfnir eru, þar
á meðal margra blaðamanna.
I lok júlimánaðar rændu
öryggissveitir stjórnarinnar
fréttaritara dagblaðsins Clarin i
Neuquén sem er borg sunnarlega
i Argentinu. Fyrir tveimur vikum
var hjónunum Luis Córdoba og
Alciru Rios rænt i smábænum San
Nicolás I nágrenni höfuðborgar-
innar Buenos Aires. Þau hjónin
voru bæði i ritstjórn dagblaðsins
E1 Litoral. Samtök argentinskra
blaöamanna á Spáni hafa sent út
ályktun til margra spænskra dag-
blaða um atburöi þessa, sem þeir
álita afleiðingar óvenjulegs hat-
urs i garð blaðamannastéttarinn-
ar. A siðustu árum hafa 40 blaða-
menn horfið sporlaust, þrjátiu
verið handteknir ogauk þesshafa
sjötiu verið myrtir. Tölur þessar
hafa Amnesty International og
franska dagblaðiðLeMonde gefið
upp.
Fyrrnefnd blaðamannasamtök
minnast á dularfullt hvarf rit-
stjórans Julián Delgadó i Buenos
Aires I byrjun júnimánaðar. 1 þvi
sambandi skýrði innanrikisráð-
herra Argentinu, Albano
Harguindeguy hvarf Delgados á
þannhátt að ritstjórinn hefði ver-
ið andlega þjáður. Þegar lik Del-
gados fannst hinn 14. júni gáfu yf-
irvöld þá skýringu að hann hefði
verið á flækingi. Ef treysta mætti
orðum innanrikisráðherrans ætti
ritstjórinn að vera enn að flækj-
ast um. Fólk kynni að spyrja
hvers vegna yfirvöld vildu losna
við þennanritstjóraog er þvl ekki
úr vegi að útskýa það að ein-
hverju leyti.
Julián Delgado var aðalritstjóri
og auk þess meðeigandi áhrifa-
mikils dagblaðs sem nefnist E1
Cronista Comercial og fjármála-
timaritsins Mercado. Auk þess
átti Delgado náin viðskipti við
fjármálaráðuneytið og var þvi vel
að sér um fjármálaaðgerðir her-
foringjastjórnarinnar og afleið-
ingar þeirra. Blaöamannasam-
tokin spyrja þvihvort blaðeigandi
geti gufað upp án þess að stjórn-
völd gefi nokkra skýringu.
Ekki eru það aðeins blaöamenn
san hverfa sporlaust i Argentlnu.
Daglega hverfur fólk þar I landi.
Fyrir tveimur vikum krafðist
mannréttindahreyfingin I Buenos
Aires upplýsinga um afdrif
tveggja þúsunda niu hundruða
fimmtiu og tveggja manna sem
horfið hafa og talið er að öryggis-
lögregla Argentinu hafi rænt. Af
þessum tæplega þremur þUsund-
um hafa um það bil fimm hundr-
uð horfið síöan i miðjum mai-
mánuöi.
Fyrr á þessu ári lýsti herfor-
ingjastjórnin I Argentinu þvi yfir
að 3.337 pólitlskir fangar sætu i
fangelsum þar i landi. Mannrétt-
indahreyfingin segir I þessu sam-
bandi að auk þess hafi þúsundir
annarra verið handteknir eða
myrtir siðan herforingjar tóku
völdin I sinar hendur I marsmán-
uði 1976.
Hvað varöar refsiaðgerðir
Bandarlkjanna gegn herforingja-
stjórninni i Argentinu áli'ta ráða-
menn i Buenos Aires hinn mikla
fjölda horfins fólks vera helsta
vandamálið. Bandarikin hafa
stöðvaö hergagnasendingar til
landsins svo og lánaveitingar.
Spænska dagblaðið E1 Pais segir
að ráöamenn i Argentinu séu
áhyggjufullir yfir stefnu Carters
og telji hana koma I veg fyrir eðli-
legt samband þessara tveggja
landa. Þó bendir ekkert til þess aö
þeir muni beygja sig fyrir kröf-
um Bandarikjamanna. Þess i
staö hafa ráöamenn i Argentinu
brugðist harkalega við oröum
Bandarikjamanna um að herfor-
ingjastjórn Videla beiti pólitlsk-
fanga pyntingum.