Þjóðviljinn - 08.09.1978, Blaðsíða 7

Föstudagur 8. september 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
(Höfundur aðhillist skinsamlega rjettritun og finnst
uppátæki svosem Ypsilon og tvöfaldur samhljóði i
áherslulausum atkvæðum til þess eins fallin aö fæla
fólk frá skrifum, sje þad ekki langskólagengið.)
Orn Olafsson,
mennta-
skolakennari.
Getsakir Árna
Hjartarsonar
Mikiö hefur veriö ritaö um
þau tiöindi aö „vinstri”stjórn
skildi minduö án þess aö hún
stefndi aö brottför hersins, svo
mikiö sem „i áföngum.” baö er
mjög aö vonum aö slik stjórnar-
þátttaka Abl. veki athigli, en
hitt er verra, er menn kalla
þetta mikin ósigur herstööva-
andstæöinga.
ósigur — á hverju áttu menn
von? Herin fer ekki viö núver-
andi aöstæöur og skiptir engu
máli um þaö, hvað stendur i
stjórnarsáttmálum. Til þess aö
herin fari, þarf einfaldlega
miklu þróttmeiri baráttu her-
stöðvaandstæðinga. Jeg get
ekki kallað það ósigur ef menn
átta sig á þvi og hætta aö búast
við kraftaverkum af alþingi.
Aö þessu leiti er jeg alveg
sammála dagskrárgrein Arna
Hjartarsonar 31. ágúst s.l.
En svo fer I verra, þegar hann
tekur til við túlkun tillögu um
breitta stefnuskrá Samtaka
herstöðvaandstæðinga, undir-
ritaðrar af Eliasi Daviössini og
ellefu öörum, þ.á.m. mjer. Þar
þikir mjer margt fráleitt.
Tillagan er um vikkun á
stefnuskrá SHA. Auk þess að
berjast gegn veru tslands i
NATÓ og herstöövum á tslandi
skuli SHA einnig beita sjer gegn
itökum fjölþjóðlegra auðhringa
i efnahags- og menningarlifi
íslendinga.
Hortittur
Það er rjett hjá Arna að i til-
lögu okkar tólf er ástæðulaus
endurtekning i 1. grein. Þetta er
ekkert mál og fljótgert að fella
niður lok klausunnar: „og
standa vörð um sjálfræöi
tslands”, er áður segir: SHA...
„eru samfilking allra sem vilja
efla sjálfstæði islensku þjóðar-
innar.”
Svik.
Arni segir tillögu okkar tólf-
menninga til þess gerða að lama
baráttu SHA gegn herstöðvun-
um, svo aö ABL eigi þægilegri
setu i rikisstjórn sem stefnir
ekki að afnámi þeirra: „Breit-
ingar þessar eru fólgnar i þvi að
minnka áhersluna á baráttuna
gegn hernum og NATÓ en beina
samtökunum meira inn á al-
menna þjóðernisbaráttu ss.
gegn erlendri stóriðju.”
Þetta er kolrangt. Þótt grund-
völlur SHA verði vikkaður, þið-
ir það als ekki minkaða and-
spirnu gegn herstöðvunum. Nú-
verandi starfsemi SHA er als
ekki i neinu endanlegu hámarki
eins og Arni bendir sjálfur á.
Það er meira að segja mögulegt
að þvilik vikkun grundvallar efli
baráttuna almennt. Nánar um
það siðar, en heldur Arni i al-
vöru að einir tólf svikarar geti
beint herstöðvaandstæðingum
frá herstöðvaandstöðu bara
með þvi að rjetta þeim annað
baráttumál? Skelfing væri þá
herstöðvaandstaðan ifirborðs-
leg hjá öllum fjöldanum, hrein-
asta sjálfsblekking, ekki satt?
Auövitað væri þetta ómögulegt.
Þjóöremba
Arni segir tillögu okkar gagn-
sirða af þjóðernisrembu og
smáþjóðarómantik. Ekki finnur
hann þessum orðum sinum stoð
i textanum, enda irði það of
erfitt. „Þessi borgaralegu þjóö-
ernisslagorð” (þ.e. sjálfstæði
þjóðarinnar, sjálfræði landsins)
— „hafa þann tilgang að breiða
ifir firirbrigði sem allir almenn-
ilegir sósialistar vilja afhjúpa —
andstæður borgarlegs þjóð-
félags og stjettaskiftingu.”
Þetta er nú vægast sagt alger
þvættingur. 1 tillögu okkar er
ekki einu orði andmælt þvi að á
Islandi sje stjettaskifting og
borgarlegt þjóðfjelag. Það segir
svosem ekki heldur i tillögunni
— enda fælist þá i henni að SHA
skildu vera sósialisk samtök.
Það held jeg að fáir sósialistar
vilji setja þeim núna.
En það eitt að tala um „að
efla sjálfstæði islensku þjóðar-
innar” er kannski til að „breiða
ifir... andstæður borgaralegs
þjóðfjelags og stjetta-
skiftingu”? Má jeg þá minna á
að Lenin og f jelagar hans — sem
jeg vona að Arni viðurkenni sem
„almennilega sjósialista” —
lögðu megináherslu á sjálfsá-
kvörðunarrjett þjóða, þegar
heimsvaldastefnan drottnar i
veröldinni. Töluðu semsje um
þjóðarhagsmuni! Þvi sinist
mjer að marxistar ættu að geta
unað þessu orðalagi ekki siður
en þeir sem eru á móti herstöðv-
unum af þjóðernisástæðum. En
það er höfuðnauðsin að hvorir
tveggja rúmist i SHA.
Rjett er að taka fram að
„sjálfsákvörðunarrjettur
þjóða” merkti hjá Lenin ein-
göngu rjett til aðskilnaðar, póli-
tisks sjálfstæðis eöa fullveldis
(sjá Lenin: Sósilisk bilting og
sjálfsákvörðunarrjettur þjóða.
Collected Works 22, bls. 146,
Moskvu 1974). Að sjálfsögðu
lögðu bolsjevikar áherslu á
stjettabaráttu innan undirok-
aðra þjóða ekki siður en drottn-
andi, en af þessu leiðir að mis-
munandi tengsl auðstjettar til-
tekins lands viö erlendar, geta
verið verkaliðinum mishagstæð
(sama rit, bls 145), enda er það
augljóst mál.
Hví þessi breiting?
Enn segir Arni: „Þarna er
vegið að þeim stóra hópi her-
stöðvaandstæðinga sem setja
vilja herstöðvamálið i stjettar-
legt samhengi og telja aö eitt
meginhlutverk hersins hjer sje
að triggja sjálfstæði (og sjálf-
ræði) isl. borgarastjettarinnar
gagnvart lágstjettunum.”
Þetta er alrangt. Eins og áður
segir, fjallar tillagan ekki um
stjettaskiftingu nje gefur hún
skiringu á til hvers herinn er
hjer, enda eiga SHA að rúma
fólk sem er á móti herstöðvun-
um af imsum ástæðum. Innan
SHA eiga sósialistar að sjálf-
sögðu að útbreiða sinar skoðan-
ir, en þá mega þeir ekki vera
einir innan SAH.
Jeg skrifaði undir tillögur Eli-
,asar, sannfæröur um að herlið-
inu sje ætlað að triggja auð-
valdskerfið á Islandi. Altjent
gæti vigstaða verkaliðsstjettar-
innar stórbatnað við það að her-
in færi. Af sömu ástæðum er jeg
á móti þvi að erlendir auðhring-
ir flæði inn i islenskt efnahags-
lif, það mindi veikja stöðu
verkaliðsstjettarinnar veru-
lega. Þetta hefur verið rökstutt
svo oft hjer i Þjóðviljanum að
jeg læt nægja að benda á einstök
atriði. Eða er ekki augljóst að
Scheving-Thorsteinson, SIS,
Gunnar Friðriksson & co. eru
miklu veikari andstæðingar
verkalýðsins en Kennecott,
Unilever, AEG og viðlika auð-
hringir? Stóð ekki i Neista, að
þegar breskir verkamenn gerðu
verkfall hjá Ford, ljeti Ford
bara auka framleiðsluna i
Frakklandi eða Þiskalandi?
Þvilika aðstöðu hafa ekki
islenskir kapar, en hvernig
haldiði að aðstaða verkaliðsins
til baráttu irði i þessu dvergriki,
ef útibú erlendra auðhringa
væru þungamiðja efnahagslifs
þess? Hvenær irðu hringirnir
nauðbeigðir til að láta undan?
Það hefur áreiðanlega oft
verið bent á það áður, að sje
erfitt að losna við herstöðvarnar
nú, þá irði það mun erfiðara ef
erlendir auðhringir ættu mjög
verulegra hagsmuna að gæta á
tslandi. Og er það ekki augljóst?
Jeg minni á S-Afriku I þessu
sambandi. Fjölþjóölegir auð-
hringir bera uppi efnahagslifið
þar. S-Afrika er mesta herveldi
Afriku sunnan Sahara, en nú,
þegar von er aukinna átaka þar,
kemur upp sá kvittur að auð-
hringir þessir ætli að koma upp
eigin herliði i SAfriku.
Mjer sinast þvi þessi mál I ó-
rofa samhengi. Ef menn eru á
móti erlendum herstöðvum hjer
og veru Islands i NATÓ, þá
hljóta þeir einnig að vera á móti
innstreimi erlendra auöhringa.
Baráttan gegn herstöðvunum
verður þvi ekki marviss nema
hún tengist hinni — að þvi til-
skildu að herstöövaandstæðing-
ar hafi almennt þessa skoðun.
Það sinist mjer einmitt vera af
þvi sem jeg hefi heirt i her-
stöðvaandstæðingum eða lesiö
eftir þá, að undanskildum 30-40
sjervitringum. Nú, en úr þvi
verður skorið á þingi SHA,
hvort þetta er eins og mér sinist.
Afstaða Filkingarinnar.
Filkingin hefur þá sjerstöðu
meðal islenskra vinstrimanna
að vera hlint erlendri fjárfest-
ingu á íslandi. Rök hennar virð-
ast helst vera:
a) hún er andvig þjóðernis-
stefnu, en það höfum við þegar
rætt, þetta kemur málinu ekki
við.
b) Einokun og alþjóðleg sam-
þætting sje eðlileg framþróun
auðvaldskerfisins — og sú þróun
endi i sósialiskri biltingu.
Vissulega álita allir marxist-
ar að þróun auðvaldskerfisins
sje óhjákvæmilegur undanfari
sósialismans. Mjer sinist auð-
valdskerfið bara löngu orðið
fullþroska. Með heim'svalda-
skeiðinu um aldamótin samein-
aðist heimurin i eina efnahags-
heild.
í 3. heiminum, þar sem at-
vinnulifið er vanþróaðast, er
löngu útsjeð um að það nær ekki
stigi vesturlanda á meðan þessi
vanþróuðu lönd haldast innan
auðvaldskerfisins. Þau eru
komin á ákveðin bás.
Og hvað ætti aö skorta á þróun
efnahagslifsins á Vesturlönd-
um? Þar drottna einokunar-
hringir i flestum greinum.
Á Islandi er þvi ekki eftir
neinni þroskun auðvalds að biða
áður en unnt verði að hefjast
handa um biltinguna.
c) Filkingin virðist hlint
erlendri fjárfestingu hjerlendis
vegna þess, að þegar auðstjettin
islenska verði alþjóðlegri, verði
verkaliðsstjettin það lika. Sbr.
stefnuskrá Filkingarinnar:
„Framþróun stóriðju mun
breita stöðu og hagsmunum
islenska auðvaldsins innan hins
heimsvaldasinnaða kerfis.
Alþjóðleg tengsl þess munu
aukast og gera nauösin alþjóð-
legrar skipulagningar barátt-
unnar gegn auðmagninu stöðugt
ljósari.” (Stjórnmálaáliktun 29.
þings Filkingarinnar, Rvik 1975,
bls. 77). Þessa „alþjóðlegu
skipulagningu baráttunnar” á
væntanlega „4. Alþjóðasam-
band kommúnista” aö annast,
þ.e. trotskistar en i þvi er Filk-
ingin.
Mjer þikir þessi draumur um
vaxandi alþjóðahiggju verka-
liðsins — vegna meiri áhrifa
fjölþjóða auðhringa hvarvetna
— bara vera draumur. Efna-
hagslif landa er samþættast i
EBE, en efnahagslegt ástand og
pólitiskt er samt gjörólikt i
Italiu, V-Þiskalandi, Bretlandi,
osfrv., og ósköp virðist fara litið
firir samstarfi verkaliðsins
milli landa, samþættribaráttu.
Jeg trúi þvi mætavel að sósial-
ismi komist ekki á gott skrið
neinsstaöar, firr en biltingin
hefur sigrað alþjóölega, jafn-
ljóst viröist að hún getur aðeins
orðið i hverju þjóðriki firir sig.
En út i þá sálma vil ég ekki fara
hjer, það er annað mál en hjer
ræðir.
Hitt sinist mjer ljóst, að
Filkingarmenn hafa ekki hald-
bær rök firir umræddri sjer-
stöðu sinni, enda álit jeg hana
stafa af þvi, að þeir setja traust
sitt á Alþjóðlegt samband frem-
ur en eigin vitsmuni. Slika af-
stöðu er ekki hægt að viröa.
,/Svik Alþíðubandalags-
ins."
Þetta orðasamband er nú á
vörum margra. Jeg hefi svosem
ekkert við það að athuga. Aðal-
atriðið er að Abl. er eins og hver
annar borgaralegur kosninga-
flokkur. Allt starf þess — með
strjálum undantekningum —
snist um framboð og kosningar,
eða þingmenn flokksins verja
gerðir sinar frammi firir trigg-
ustu flokksmönnum. Siðan rein-
ir þingflokkurinn — fólk með
sannfæringu likt og jeg og þú,
Arni, - að ná sem hagstæðastri
útkomu samninga viö hina. Abl.
er ekki sósialiskur flokkur nema
i orði, þvi það reinir ekki að
vekja fjöldabaráttu, og formar
naumast að breita borgaraleg-
um hugmindaheimi alþýðunn-
ar. An sjálfstæðrar fjölda-
baráttu svifur þingflokkurinn i
lausu lofti og hefur ekki afl til
neins, hversu ágætu fólki með
góðar skoðanir sem hann er
skipaður. Þvi hagar Abl. sjer
eins og það gerir, og það heldur
þvi áfram. Þú getur kallað það
svik, jeg kalla það eðlilega af-
leiðingu þess að við eigum eng-
an sósialiskan baráttuflokk, að-
eins fjóra borgaralega
kosningaflokka, einn þeirra við-
hefur sósialiskt orðbragð, inni-
heldur enda marga sósialista.
Og svo eru þrir sjertrúarsöfnuð-
ir, fámennir og einangraðir,
enda þiða þeir fræðikenningar
sinar hráttúr erlendum bókum,
i stað þess að smiða þær úr
þeirri þjóðfjelagsbaráttu sem
þó er á Islandi.
6. s-jpt. 1373.
örn Ólafsson.
Náttúruverndarmenn á Norðurlandi:
Yara viö olíuleit
erlendra auðfélaga
Samtök um náttúruvernd á
Norðurlandi (SUNN) héldu aöal-
fund sinn i Hafralækjarskóla i
Aðaldal dagana 1.-3. september.
Á fundinum var samþykkt eftir-
farandi ályktun um oliuleit við
Norðausturland: „Aðalfundur
SUNN 1978 varar eindregið við
þeirri hættu sem er þvi samfara
að erlendum auðfélögum sé veitt
leyfi til oliuleitar hér við land.
Telur fundurinn að isiendingar
eigi sjálfir að annast slikar rann-
sóknir.
Fundurinn bendir á, að oliu-
vinnsla við Norðausturland hljóti
að valda geysilegri byggðaröskun
i þeim landshluta og raunar i öllu
landinu, sem leiða myndi til eyði-
leggingar hefðbundinna atvinnu-
vega. Einnig myndi hún valda
mikilli mengunarhættu i sjónum
á þessu svæði, sem leitt gæti til
eyðingar fiskimiðanna þar og
gæti haft áhrif á sjávarlif um-
hverfis allt landið.
Fundurinn telur sýnt, að
islenskir aðilar muni ekki hafa
fjárhagslegt bolmagn til oliu-
vinnslu við landið, og þvi muni
það verða erlendir auðhringar,
sem fyrst og fremst hagnast á
vinnslu oliunnar hér. Umsvifum
oliuhringanna mun fylgja marg-
visleg ihlutun i málefni þjóðar-
innar, svo hætta er á að sjálfstæði
hennar verði stórlega skert.
Þvi ályktar fundurinn að olia,
sem hugsanlega er til staðar við
landið, sé best geymd á hafsbotni
fyrst um sinn.”
Aðalfundurinn samþykkti
einnig ályktun um hvalveiðar Is-
lendinga, þar sem segir að veiðar
á úthafshvölum séu þjóðinni til
vansæmdar. Þeim tilmælum er
beint til stjórnvalda, að þau beiti
sér fyrir þvi að hvalveiöum á út-
hafinu verði hætt og hvalveiðar i
N-Atlantshafi bannaöar a.m.k. i
tvo áratugi.
Sex aörar ályktanir voru sam-
þykktar á aðalfundinum, og
fjölluðu þær um varnir gegn oliu-
mengun, nýtingu úrgangsefna,
virkjun fallvatna og Norðurlandi
vestra, verndun Aðaldals og
Laxárdals, stjórnun verndar-
svæða i Þingeyjarþingi og
verndun Hraunsréttar i Aðaldal.
Tveir menn áttu að ganga úr
aðalstjórn félagsins og voru þeir
báðir endurkjörnir. Stjórnin er
þannig skipuð: Arni Sigurðsson,
Blönduósi, Bjarni E. Guðleifsson,
Möðruvöllum, Helgi Hallgrims-
son, Akureyri, Hjörtur E. Þórar-
insson, Tjörn og Sigurður Jóns-
son, Ystafelli.