Þjóðviljinn - 16.09.1978, Qupperneq 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 16. september 1978
DJÖDVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
ÍJtgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans. Framkvæmdastjóri: Eiöur
Bergmann. Ritstjóri: Kjartan ólafsson. Fréttastjóri: Einar Karl
Haraldsson. Umsjón meö sunnudagsblaöi: Arni Bergmann. Aug-
lýsingastjóri: Gunnar Steinn Pálsson. Ritstjórn, afgreiösla, aug-
lýsingar: Siöumúla 6, Simi 81333 Prentun: Blaöaprent hf.
Kaupmáttur launa
í september er
6-9% hœrri
en i ágúst
Aðgerðir rikistjórnarinnar til að setja kjara-
samningana i gildi hafa i för með sér verulegar
kauphækkanir, sennilega ekki minna en 5% á
heildarupphæð greiddra launa i þjóðfélaginu.
Kemur sú hækkun fram við samanburð á ágúst-
launum og endanlegum septemberlaunum, sé mið-
að við sama verðlag. Að auki kom umsamin
áfangahækkun á kaup frá 1. september, 3 til 3,5%.
Sú kjaraskerðing sem fyrri rikisstjórn fram-
kvæmdi með sinum illræmdu lögum kom fram við
það að felld höfðu verið niður kaupgreiðsluvisitölu-
stig sem námu 11,36% álagi á allt kaup, og er þá
miðað við ástandið i mánuðunum júni, júli og ágúst.
Lág dagvinnulaun voru þó bætt með svokölluðum
verðbótaviðauka, þannig að skerðingin var engin
hjá þeim sem höfðu allt að 150 þúsund krónur i
heildarmánaðarlaun fyrir dagvinnu á þessum tima.
Hins vegar var full 1,36% skerðing á yfirvinnutöxt-
um þessara sömu manna, svo og á bónusálagi.
Lág dagvinnulaun hækka i sjálfu sér ekki neitt við
það eitt að samningarnir eru settir i gildi, vegna
þess að þau höfðu áður fengið fulla hækkun þegar
tekið er tillit til verðbótaviðaukans. Þess vegna er
hækkunin á lægstu mánaðarlaunum fyrir dagvinnu
aðeins um 5 þúsund krónur fá ágúst til september
(ASÍ-félög), en það er umsamin áfangahækkun
grunnkaups. öðru máli er að gegna um yfirvinnu-
taxta, þeir hækka undantekningarlaust. Þannig
hækka allir taxtar fyrir eftirvinnu og næturvinnu
yfirleitt ekki um minna en 15%, svo og öll álög sem
reiknast af sama grunni, svo sem bónusálag og
vaktaálag.
Dagvinnukaup i meðalháum launataxta er nú i
september 6-9% hærra en það var i ágúst. Samsvar-
andi yfirvinnukaup er hins vegar 14-17% hærra.
Þær aðgerðir til verðlækkunar sem rikisstjórnin
hefur nú beitt sér fyrir lækka kaupgreiðsluvisitölu
mánaðanna september, október og nóvember niður
i það sama og hún stóð i mánuðina júni, júli og á-
gúst. Þess vegna miðast endanlegt kaup nú i sept-
ember við sömu visitölu og ágústkaupið. Mismun-
urinn á ágústkaupi og septemberkaupi felst annars
vegar i áfangahækkun grunnkaups og hins vegar i
þvi að nú eru greiddar verðbætur sem ekki voru
greiddar i ágúst. Allar ASí-stéttir og flestir aðrir
hópar launafólks fá fleiri krónur i kaup nú i sept-
ember en verið hafði i ágúst og þessar krónur eru
jafnframt aukning á kaupmætti.
Nú má spyrja hvað verði um kaupmáttinn ef
verðlækkunin reynist ekki eins mikil i reynd og hún
er ráðgerð, eða ef verðlag hækkar af einhverjum á-
stæðum. Við þessu er séð með núgildandi verðbóta-
fyrirkomulagi. Allar verðhækkanir sem verða nú i
mánuðunum september, október og nóvember um-
fram það mark sem kaup nú miðast við, verða bætt-
ar með verðbótaauka á þvi þriggja mánaða timabili
kaupreiknings, sem hefst 1. desember næstkom-
andi.
- Þjónustuhlutverk
kaupmanna
Heildsalar og kaupmenn eru
■ ekkert annaö en vöruflutninga-
1 menn sem hafa það hlutverk aö
2 koma vörunni frá framleiöenda
| til almennings. Þeta þjónustu-
■ hlutverk er aö sjálfsögöu
■ mikilvægt einsogöll önnur störf
J i þjóðfélaginu þó aö deila megi
■ um þaö hvernig það veröi best
1 af hendi leyst. Kaupmennska
2 krefst kunnáttu en samt sem
| áður er ekki krafist sérstakrar
n menntunar til aö menn fái
■ verslunarleyfi, a.m.k.ekki i
J reynd. Þetta starf verður þvi aö
h teljast til svokallaöra ófag-
I læröra starfa. Meö þetta allt i
■ huga verður aö meta hver
| veröur talin hæfileg umbun
m fyrir aö flytja vöru frá fram-
■ leiöanda tÚ kaupanda.
| Árni Arnason framkvstj.
Verslunarráös: „Innflytjendur
m gripu til þess ráðs að hækka inn-
1 kaupsverð erlendis”. Hvernig
! væri aðkaupendur gripu til þess
| ráðs að lækka útsöluverð hér-
■ lendis?
i Lita kaupmenn
i á sig sem
j yfirstétt? !
íslendingar eru ekki kaup-
I mannaþjóð aö upplagi eins og
5 t.d. Gyöingar og Armenar. Þeir
I hafa veriö bændur og fiskimenn
■ frá örófi alda og litiö kaupmenn
I heldur hornauga. Gamalgróin
H andúö á kaupmönnum er inn-
■ greypt i þjóöarsálina frá timum
* Austmanna og danskra
" einokunar- og selstööu-
9 kaupmanna. Litið var á þá sem
■ fjandsamlega yfirstétt sem
| kúgaöi alþýðu.
m Nú eru að sjálfsögöu breyttir
| timar og menn viöurkenna
■ nauðsyn verslunar þó aö enn
Ieimi eftir af gamla hugsunar-
hættinum. Þaö versta er þó að
■ margir kaupmenn virðast líta á
| sig sem yfirstétt i landinu.
■ Kynda þeir þannig undir hina
K. gamalgrónu andúð almennings
J á sér. Þannig lýsa samtök
Iþeirra blákalt yfir að þau geti
tekiö sér lög og rétt i eigin
m hendur ef þeim likar ekki lands-
B lög. Ef álagningarprósenta er
ekki nógu há aö eigin mati þá
ákveði þeir sjálfir umbun sina
með þvi að svindla á innkaups-
veröi erlendis sbr. ummæli hag-
fræöings Verslunarráös Islands
i Morgunblaöinu 10. september.
Ofan á þetta bætist að hver
heilvita maður sérflottræfils-
hátt þessarar stéttar. Þaö þarf
ekki annaö en að lita á bilaeign
hennar oghúsakost til aö sjá aö
þar fara engir venjulegir verka-
menn. Heildsalar og kaupmenn
hafa tekið sér sjálftækan rétt til
að ákveöa laun sin og fest
þannig í sessi hiö gamalgróna
álit að þeir séu yfirstétt í
landinu i staö þess aö vera
þjónar almennings.
Engar kvartanir
þegar vara
hækkar
1 ljósi þessa er opinber bar-
lómur þeirra yfir lækkun sölu-
skatts ákaflega hlægileg, ekki Er kaupmennska sjálftekinn
sist meö tilliti til þess aö ekki réttur eða þjdnusta með hæfi-
hafa heyrst óskaplegar kvart- legriumbun?
anir kaupmanna þegar vara
hækkar af völdum nýrra álagna
sem hljóta að hafa svipaða bók-
haldserfiöleika I förmeö sér. að hlæja að þessu. Sföan birta
blöðin alls konar skýringar og
þykjast vera að gegna upp-
lýsingarskyldu sinni, sem eru
bara staðhæfulausar upp-
hrópanir.
Sannleikurinn er sá, að þaö er
verið að reyna að vinna að
kaupmáttaraukningu, og menn
hafa barist fyrir þvi að hún
verði mest hjá þeim lægst
launuðu. Það er staðreynd, að
laun hafa ekki oröið hærri hjá
þeim lægstlaunuðu. Þeir þurfa
aöeyðamegin hluta sinna tekna
til kaupa á nauðþurftum, til að
halda lifinu, svo að niöur-
greiðslur á matvælum, að
miklum mun, hljóta að koma
þeim lægst launuöu mest til
góða”.
—GFr
Kaupmáttur og
upplýsingaskylda
jjölmiðla
ITfmanum i gær er viötal viö
Gunnar Gunnarsson fram-
kvæmdastjóra Starfsmanna-
félags rikisstofnana um þaö
mikla fjaörafoksem oröiö hefur
út af þvi aö kaup þeirra lægst
launuöu hjá BSRB lækkar
miðað við septemberlaun skv.
gömlu lögunum. Undirstrikar
hann að verkalýðshreyfingin
berst fyrir auknum kaupmætti
en ekki ákveðinni krónutölu i
umslaginu. Síöan segir hann:
,,Ég held aö þaö sem er aö
gerast og þaö sem veldur þessu
róti sé það aö fjölmiölar og þeir
sem upplýsingarskyldir hafa
brugðist. Þeir vita einfaldlega
ekki hvað þeir eru aö gera, sbr.
yfirlýsingar Benedikts og
Tómasar i Visi, sem gersam-
lega stangast á.
Það er furöulegur hlutur aö
þessir menn skuli vera búnir aö
standa í tveggja mánaöa um-
ræöusyrpu, m.a. hvernig eigi aö
vinna gegn himinhrópandi
kjaraskerðingarlögum, en vita
siöan ekki hver var niðurstaða
af þeirraeigin umræðu. Þetta er
bara sorglegt, þaö er ekki hægt
Tómas Arnason fjármála-
ráöherra: Veit hann ekki hver
er niðurstaöan af eigin
umræöu?