Þjóðviljinn - 03.10.1978, Qupperneq 4

4 SIÐA — ÞJÚÐVILJINN ÞriOjudagur 3. október 1978
DJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: útgáfufélag ÞjóBviljans. Framkvæmdastjóri: Eiöur
Bergmann. Ritstjóri: Kjartan Ölafsson. Fréttastjóri: Einar Karl
Haraldsson. Umsjón meö sunnudagsblaöi: Arni Bergmann. Aug-
lýsingastjóri: Gunnar Steinn Pálsson. Ritstjórn, afgreiösla, aug-
lýsingar: Sföumúla 6, Sfmi 81333 Prentun: Blaöaprent hf.
Verðtrygging launa
Bráðabirgðalög rikisstjómarinnar um kjaramál
sem sett voru snemma i september kváðu á um það,
að grunnlaun og tilhögun verðbóta á laun haldist
óbreytt allt fram til 1. desember 1979 nema sam-
komulag verði um annað við samtök launafólks.
Jafnhliða þvi sem lögin vom sett var gerð bókun á
rikisstjórnarfundi þess efnis, að reynt skyldi að ná
áfanga i endurskoðun visitölunnar fyrir 1. desem-
ber i ár. Með þessari bókun var aðeins verið að
itreka og herða á þvi ákvæði i samstarfsyfirlýsingu
rikisstjórnarflokkanna þar sem minnst er á endur-
skoðun visitölukerfisins i samhengi við það stefnu-
mark að ná verðbólgunni niður i áföngum. Hvort
tveggja, ákvæðið i samstarfsyfirlýsingunni og bók-
un rikisstjórnarinnar, er aðeins viljayfirlýsing, en
allar framkvæmdir verða að byggjast á samkomu-
lagi. Allur málefnagrundvöllur núverandi rikis-
stjórnar er með þeim hætti, að ekki, getur orð-
ið um neins konar þvingun að ræða gagnvart laun-
þegasamtökunum.
Þjóðviljinn bar það undir nokkra forystumenn
launþegasamtakanna um daginn, hvernig þeir
teldu raunhæft að standa að endurskoðun visitöl-
unnar. Þeir voru sammála um það, að endurskoðun
visitölunnar væri miklu meira mál en svo að þvi
yrði hespað af á tveimur mánuðum. Á tveimur
mánuðum mætti byrja að athuga málin, en leit að
niðurstöðu tæki miklu lengri tima, nema þvi aðeins
að menn gæfu sér niðurstöðuna fyrirfram og hún
væri i þá átt að draga úr verðtryggingu launa: Slika
niðurstöðu mundi verkalýðshreyfingin ekki fallast
á.
í grein hér i blaðinu á sunnudaginn var fjallaði
Lúðvik Jósepsson um verðbólguna og verðtrygg-
ingu launa. Lúðvik benti á það að ýmsir, þar á með-
al framámenn i Alþýðuflokki og Framsóknarflokki,
virtust telja verðtryggingu launa megin vandamál
i efnahagslifinu og aðalorsök verðbólgunnar. Þetta
byggist á misskilningi og með sama hætti mætti
taka aðra einstaka þætti út úr heildardæminu og
gera að aðalatriði málsins, en það leiddi ekki til
neinnar lausnar.
Á árunum 1960-1964 fóru landstjórnendur eftir
þeirri kenningu að visitölubætur á laun væru orsök
dýrtiðarinnar og bönnuðu alla verðtryggingu launa.
Afleiðingin varð sú að kjarasamningar voru aðeins
gerðir til skamms tima i senn og grunnkaupshækk-
anir urðu örari en áður voru dæmi til. Að lokum
kcm þar að rikisvald og atvinnurekendur vildu á ný
taka upp visitölukerfi á laun og fá i staðinn samn-
inga til lengri tima. Nú er svo ástatt að stærstu
samtök launafólks hafa lýst yfir þvi að þau geta
hugsað sér óbreytta launasamninga i meira en eitt
ár að þvi tilskildu að verðtrygging launa haldist
ekki lakari en hún er nú.
1 áminnstri grein Lúðviks Jósepssonar segir
m.a.:
„Þeir sem nú fordæma visitölukerfið, sem vissu-
lega er ekki gallalaust, verða að svara þvi skýrt og
skorinort, hvort þeir vilji verðtryggja laun sem um
er samið i kjarasamningum, eða hvort það sé ætlun
þeirra að launafólk semji um laun sem hægt sé að
gjörbreyta að verðgildi strax eftir að samningar
hafa verið gerðir. — Vandi efnahagsmálanna verð-
ur ekki leystur með þvi að ætla launafólki að bera
vaxandi dýrtið bótalaust”.
Síðasta minlMMmM
syðra lagt niðvr?
I— MlntubwM Lvkkia b>uia>. w l)Mt----------- . ----------
■ í K|.Um~l Cír
■ iM v.fl .rlMMk. .0 I
B «t|. og .r llkkflt .6 '•!. « d l«ll> Ml> Kknmml o, I
I
I
arntaft ht, »B<l»raJ>* inn Dt «r fyrtr .1 sltesu bo>A
ltanu«i Brldd*. Wa !•% .1 .Kf.laum ártaf*. MDauUnd. rtnb W«t
•If.Bd. bosiBs. •■(•! «n Hk«t tefur v«rW ni&ar baraat uBsákalr
Vlsl, Mb «kkl badi «bb mduruUB. I Ujtt)ubO- uUai .1 Undl um Uyll Ul
vrrW Ukla •Bd.aU. Uu Irt «U(bbb Ijrir rrksturs Blsb.bu SJ4
l. b* Lykkja á KjBUramL VUaa|a4:
Samblástur
DagblaöiöogVisirhafa komiö
sér saman um aö hunsa ákvörö-
un verölagsnefndar og rikis-
stjórnarinnar um hámarks-
hækkanir á áskriftargjöldum og
lausasöluveröi. Þessi samblást-
ur blaöanna á áreiöanlega eftir
aö draga dilk á eftir sér og
hleypa lifi i umræðu um verö-
lagsmál og vanda dagblaðaút-
gáfunnar.
Ekki skal þaö dregiö i efa aö
blöðin þurfa öll á meiri verö-
hækkun aö halda en þeirri sem
leyfö hefur veriö til þess aö
rekstur þeirra gangi þolanlega
á þessu ári. A hitt er lika aö h'ta
aö rikisstjórnin hefur þaö aö
stefnumiöi aö halda verðhækk-
unum niöriogknýja fyrirtæki til
þess aö leysa rekstravanda sinn
fremur með hagræðingu og
meiri framleiðni en vöruverös-
hækkunum.
Bættur rekstur
Rekstur islenskra dagblaöa
mætti vafalaust stórbæta meö
aukinni hagræöingu og tækni-
legri samvinnu, svo sem sam-
dreifingu, bættri prenttækni og
samdrætti i pappirsnotkun.
Þrátt fyrir þá samvinnu sem
þegar er fyrir hendi I Blaöa-
prenti og i Prentsmiðju
Morgunblaösins eru margvisleg
samvinnu- og sparnaöarverk-
efni óleyst i islenskri blaöaút-
gáfu. Reynslan erlendis frá sýn-
irnefnilega aö á blaöasamvinnu
græöa allir þátttakendur en
ekki bara einn eins og skamm-
sýnir forráðamenn islenskra
blaða viröast hafa haldiö fram
til þessa.
A uglýsingaharka
Dagblaðsmenn eru haröir i
auglýsingu fyrir sjálfa sig og
meðal annars hafa þeir reynt aö
renna stoöum undir þá fullyrö-
ingu aö þeir séu „óháöir og
frjálsir” meö þvi aö neita að
taka á móti „rflcisstyrk” og
hamra á þvi I sifellu að hin blöö-
in séu nánast „rikisrekin”. Nú
siöast hefur Dagblaöiö gert til-
raun til þess aö halda þvi fram
aö meö þvi að halda niöri verði
á dagblööum sé veriö aö vega aö
frjálsri samkeppni á dagblaöa-
markaöinum og það sé liður i
áformum um enn frekari „rikis-
stýringu” og „rikisstyrki” til
Dagblaðanna.
Þetta er afar óheiöarlegur
áróður af hálfu Dagblaðs-
manna.
í fyrsta lagi er þaö eölileg niö-
urstaöa af yfirlýsingum rikis-
stjórnarinnar um stranga aö-
haldsstefnu i verölagsmálum aö
sameiginleg krafa dagblaðanna
um veröhækkunsér til handa sé
helminguö. Spurningin er hvort
dagblööin eigi aö njóta sérstööu
gagnvart almennri verölags-
pólitik stjórnvalda og getur
klippari þessa þáttar vel fallist
áaö þaö sjónarmiö megi styöja
veigamiklum riScum. Vandinn
er sá aö þaö telja einnig fjöl-
mörg önnur fyrirtæki og stofn-
anir sem eru háöar opinberum
ver ðla gsá k væöum.
Algjör ýirra
1 öðru lagi er þaö firra aö hægt
sé aö tala um rflrisstyrk til dag-
blaða hér á landi. Mjög hefur
hallað á dagblööin i viöskiptum
Bókaforlagið Skuggsjá hefur
gefiö út Grettis sögu i nýjum bún-
ingi, og ætlar hana til kennslu i
skólum. Skúli Benediktsson
annaöist útgáfuna, en hann hefur
áöur séö um hliöstæöa útgáfu á
Gi^la sögu Súrssonar.
I formála Guöna heitins Jóns-
sonar aö Grettis sögu i íslenskum
fornritum segir svo: Grettis saga
hefur alla tiö verið ákaflega
þeirra viö rikiö hin siöari ár. Sú
var tföin aö rikið keypti fyrir
stofnanir sinar 450 eintök af
hverju dagblaði, en kaupir nú
aöeins 200, þóttheimild sé fyrir
kaupum á 250 eintökum. Þetta
er alltof litiö enda eru fjárvana
forstöðumenn ýmissa opinberra
stofnana sifellt að betla um
ókeypis aukaeintök til sin hjá
umboðsmönnum dagblaðanna.
Það er nánast bókhaldslegt at-
riöi hvort Dagblaöiö fær greiðsl-
ur sinar fyrir seld eintök til
rikisstofnana beint frá þeim eða
frárikisféhirði. En þaö er mikil-
vægt aö muna aö meö þvi aö
ákveða blaðakaup á fjárlögum
er reynt aö koma f veg fyrir aö
forstööumenn stofnana mis-
muni dagblööunum eins og
greinilega hefur oröiö vart áður
en þetta kerfi var tekiö upp og
enn eimir eftir af vegna þess
hvaö rikið sparar viö sig blaöa-
kaup. Þaö er lika nauösynlegt
að leggja áherslu á þaö vegna
áróöurs Dagblaösmanna aö
blaöakaup rikisins eru ekki
rikisstyrkur heldur fullkomlega
eðlileg viöskipti vegna þess aö
margar stofnanir rikisins þurfa
á dagblööum aö halda og rikiö
getur eöli sinu samkvæmt ekki
mismunaö dagblööunum.
Ríkið í miklum
mínus
t þriðja lagi má árétta það aö
blöðin fá ekki rflrisstyrk meö
eftirfarandi rökum: A þessu ári
greiðir rikiö um 40 miljónir
króna til þingflokkanna i sam-
ræmi við stærö þeirra sem þeir
siöan deila út aðallega til lands-
málablaða. Af þessari upphæö
fær Þjóöviljinn m.a. fjórtán
hundruö þúsund krónur á þessu
ári, en til samanburöar má geta
þessaögerter ráö fyrir aöblaö-
iö velti um 330 miljónum króna
á árinu.
Fyrir áratug eöa svo nutu
dagblööin sérstakra viöskipta-
kjara við rikiö, en nú hafa þau
verið afnumin. Þaö tiðkaöist
einnig áöur aö rikisútvarpiö
greiddi blööunum fyrir birtingu
vinsæl á Islandi. Vinsældir sinar á
sagan ekki aðeins þvi að þakka aö
hún er ágætlega rituö og fjöl-
breytt að efni, heldur og þvi, aö
hún er alþýðlegust allra sagna.
Ýmsum kann e.t.v. að finnast
Grettis saga nokkuö löng fyrir
yngri nemendur, t.d. fyrir 7.,8.,
og 9,bekk grunnskóla. En kenn-
arar geta auðveldlega stytt sér
leiö, sleppt byrjun sögunnar og
á dagskrám hljóðvarps og sjón-
varps. útlagöur kostnaöur dag-
blaöanna viö birtingu á dag-
skránum ersvo sem 6-7 miljónir
króna á ári. Nú fá dagblöðin
ekkert fyrir birtingu á dag-
skránum, og eiga auk þess i
harðri samkeppni um auglýs-
ingar við rikisfjölmiölana þar
sem auglýsingaverð hefur hlut-
fallslega fariö lækkandi. Sætu
islensku dagblöðin ein aö aug-
lýsingamarkaöinum eins og
annarsstaöar á Noröurlöndum
væri sannarlega ekki ástæöa til
að kvarta. En hér hefur Rikisút-
varpiö lflriega eins miklar aug-
lýsingatekjur og öll islensku
dagblööin samanlagt.
Þannig mætti lengi telja
hvernig hallaö hefur á blööin i
viöskiptum viö rflriö og full
ástæöa er til þess aö breyta
þessu ástandi.
Hvernig vœri að
hafa vit
í hlutunum?
Það er lika athyglisvert aö
annarsstaöar á Noröurlöndum,
þar sem blaöaútgáfa er styrkt
meö ýmsum hætti, er litiö á þaö
sem menningarlega lýöræöis-
skyldu aö stjórnmálaflokkar,
óháö blöö og áhugamannasam-
tök eigi þess kost að koma skoð-
unum sinum á framfæri. Þar
hika- menn ekki viö að rétta af
hin blindu markaðsöfl á blaða-
markaðinum.
I staö þess aö gaspra um
„rikisstyrki” sem ekki fyrir-
finnastætti Dagblaöiö aö ganga
til samstarfs viö önnur blöö um
aö samfara skynsamlegri verð-
þróun taki rikiö upp eölileg viö-
skipti viö dagblööin og styrki
rekstrargrundvöll þeirra meö
opinberum aögerðum. Þar gætu
meira að segja komiö til greina
hagstæö fjárfestingarlán til
dagblaöa, styrkir sem bundnir
yrðu skilyröum um tæknilega
samvinnu og aöstoö viö aö bæta
rekstrarhagkvæmni. I nafni
lýðræðis og frjálsra skoöana-
skipta, nota bene. —ekh.
hafiö lesturinn við 13.kafla og
jafnvel einnig sleppt siöustu
köflunum. Lestur Grettis sögu
mætti hefja i 7.bekk og ljúka i
8.bekk.
I fréttatilkynningu frá forlagi-
nu segir að nú sé veriö aö þýöa
Grettis sögu á færeysku til útgáfu
i Færeyjum, vegna áhuga barna
og unglinga þar i landi á efni
sögunnar.
Þessi nýja útgáfa Grettis sögu
mun vera mjög hentug til kennslu
i fjölbrauta-og menntaskólum, og
einnig i tækni-og iönskólum.
Efnisskýringar eru neöanmáls og
miöaö viö hvern kafla bókar-
innar. Auöveldar þaö mjög not-
kun hennar, jafnt kennurum sem
nemendum.
Grettissaga
Ætluð til kennslu í skólum