Þjóðviljinn - 02.12.1978, Qupperneq 3

Laugardagur 2. desember 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIDA 3
Friörik Ólafsson forseti FIDE
Féhirðisembætti og fjaðrafok
1 fyrri viku sendi stjórn Skák-
sambands tslands frá sér
greinargcrð, sem af hálfu for-
ráðamanna þess á að heita lýsing
á aðdraganda og framvindu mála
á FIDE-þinginu I Buenos Aires,
en þau mál hafa verið mikið i
fréttum að undanförnu. t ritsmfð
þessari er margt fullyrt og annað
gefið I skyn, sem ekki er sannleik-
anum samkvæmt og verður ekki
hjá þvi komizt að leiðrétta þá al-
röngu mynd, sem þarna er dreg-
in upp. Hefi ég þó I lengstu lög
reynt að ieiða hjá mér umræður
um þessi mál. Ljóst er, að fyrir
höndum er mikið starf við skipu-
lagningu á verkefnum Alþjóða-
skáksambandsins og hafði ég
vonast til að geta snúið mér
óskiptur að þeim málum i stað
þess að standa i timafreku karpi
út af Utilvægu ágreiningsefni.
Með þessari ritsmið sinni hefur
skáksambandsstjórnin gert þá
von að engu.
Sú von brást
1 upphafi segir svo i grg. S.t.:
„Stjórnin fordæmir harðlega þær
ærumeiðingar, sem forseti S.t.
Einar S. Einarsson hefur oröiö að
þola að ósekju i fjölmiðlum”.
Um þetta er þaö að segja, að ég
hefi engan hlut átt aö þeim
skrifum, sem hér er visaö til og
engin ummæli látið frá mér fara,
sem talizt geta meiðandi fyrir
æru Einars S. Einarssonar. Ég
hefi þvert á móti, eins og áður er
sagt, kosiö að leggja sem minnst
til málanna I þeirri von, aö for-
ráðamenn S.l. athuguöu sinn
gang og geröu sér ljóst, hvað væri
hagsmunum skákhreyfing-
arinnar fyrir beztu. Sú von brást.
t grg. segir siðan, að á stjórnar-
fundi S.t. 2. okt. s.l. hafi verið
bókuð sú „ósk” min, aö S.l. til-
nefndi mann til embættis féhirðis
FIDE, ef til kæmi. Eg var ekki
viðstaddur þennan fund, en „ósk-
inni” mun hafa verið komið á
framfæri meö tilvisun til einhvers
samtals, sem Einar S. Einarsson
kvaðst hafa átt við mig. Virðist
ekki hafa þurft til að koma
frekari staðfesting á þessari
„ósk”.
A fundi, sem ég haföi áður átt
með stjórn S.I., hafði verið um
það rætt, að S.I. gerði tillögu um
mann I embætti féhirðis og kom
þá fram, að heppilegra gæti
verið, að sá maður yrði ekki i
stjórnS.I. Gaf Einar S. Einarsson
þá til kynna, aö hann hygöist ekki
gefa kost á sér við næsta stjórnar-
kjör hjá S.l.
A þvi er að sjálfsögðu regin-
munur hvort S.I. gerir tillögu til
min um mann eða hvort það til-
nefnir mann i féhiröisembætti.
Það hlýtur aö liggja I augum
uppi.
Sú samþykkt stjórnar S.I á
fundi hennar 9. okt. s.l., „að
Einar S. Einarsson yröi féhiröis-
efni Skáksambands Islands, ef
„Friðrik næði kjöri”, mun gagn-
gert byggð á þeirri fullyrðingu aö
ég hafi óskað eftir að Einar yrði
tilnefndur i féhirðisembættiö, en
þaö er rangt. Mun þessa „ósk”
hafa boriö að með svipuðum hætti
og á fundinum 2. okt. s.l. og var ég
ekki viöstaddur frekar en þá.
Ekki fæ ég skiliö, hvernig
umrædd samþykkt stjórnar S.I. á
að binda hendur minar, þótt hún
hafi „borizt mér til vitundar”. Ég
taldi mig þvert á móti aldrei
þurfa aö hlita henni og þaö var
Einari áreiðanlega ljóst, eins og
siöar kemur fram. Samt sem
áður ætlaöi S.l. að ná fram kjöri
Einars I skjóli þeirrar reglu i
lögum FIDE, að tilnefning
embættismanna er aö forminu til
i höndum skáksambanda. Þannig
reynir stjórn S.I. að gera formiö
eitt aö kjarna málsins.
Sómi landsins
I allri félagsstarfsemi þarf
málsmeöferö að fylgja ákveönu
formi til að lögmæt geti talist.
Formið er aðeins lögbundin
aðferð við aö koma málum fram.
Það fyrirkomulag, sem mælt er
fyrir um i lögum FIDE, til aö
kveða á um skýra málsmeðferð,
að tilnefning embættismanna sé
formlega i höndum skáksam-
banda, verður I augum forráöa-
manna S.I. að einhvers konar
valdi, sem veiti þeim óskoraðan -
rétt til að ganga I berhögg við
óskir og sjónarmið þess manns,
sem tilnefningin hlýtur að varða
mestu.
Persónuleg sjónarmið og óskir
forseta FIDE um samstarfsmann
hljóta efnislega aö vera aðal-
atriði. Sem forseti FIDE hef ég
aðeins einn samstarfsmann á
tslandi og allt'hlýtur að velta á
þvi að samstarfið sé sem far-
sælast.
Þaö er siðan aðeins formregla
sem fylgja þarf, að atbeina ein-
hvers skáksambands þarf til að
koma tilnefningunni á framfæri.
Liklega lýsir það best, hverjum
augum forráðam. S.I. lita hlut-
verk sitt I þessu máli — og þá
jafnframt hvert hlutskipti mér
var ætlað, þegar þeir staðhæfa
eftirfarandi i Morgunpóstinum
20. nóv. s.l.: „Samkvæmt lögum
og reglum FIDE þá er þaö skák-
samband þess lands, sem for-
setinn er frá, sem tilnefnir i
fyrsta lagi forsetaefnið, féhirðis-
efnið og framkvæmdastjóraefnið.
(Slikt ákvæði er ekki að finna I
lögum FIDE. Hins vegar segir,
að ritari og féhirðir skulu aö öllu
jöfnu vera frá sama landi og for-
setinn.F.Ó.) „Við höföum okkar
ákaflega einföldu og ljósu sam-
þykkt, stjórnarsamþykkt um
þetta”. — Ennfremur — „Nú viö
héldum að sjálfsögðu fram
sjónarmiöi sem viö höldum enn
fram, að það er ekki verkefni for-
setans né á hans valdi að tilnefna
menn i svona, það er verkefni
skáksambandsins. FIDE er sam-
band skáksambandanna og það
er akkúrat á þeirra valdi — skák-
sambandanna sjálfra — , en ekki
einstaklinga að tilnefna slika
menn”!
Ekki er úr vegi að ihuga hug-
renningar Einars I sambandi viö
féhirðisstarfið. 1 viðtali viö
Timann 16. nóv. s.l. segir hann
m.a.: „Það sem ég hafði i huga
allan timann i þessum málum var
það, að hagsmuna Islands og S.l.
væri gætt, eins og framast væri
unnt og sá sem veldist I þetta
gjaldkeraembætti væri traustur
maöur, sem gæti orðið til sóma
fyrir land og þjóð”.
Ég læt niöurlag setningarinnar
liggja milli hluta, en litt fæ ég
skilið þau sjónarmið Einars, sem
koma fram i fyrri hluta setn-
ingarinnar, að hann hefði fyrst og
fremst I huga i sambandi við
féhirðisstarfið, aö hagsmuna
lslands og Skáksambands tslands
innan FIDE yrði gætt sem fram-
ast væri unnt. Ekki fæ ég séð,
hvaöa ástæðu hann hefur haft til
að ætla, að hagsmunir lslands og
Skáksambands lslands yröu fyrir
borð bornir, þótt hann næði ekki
kjöri. FIDE. er samtök skáksam-
banda um heim allan og þaö gefur
auga leiö, að það getur ekki talist
heppilegt, að þeir sem veljast til
starfa hjá FIDE telji þaö skyldu
sina aö gæta hagsmuna eigin
skáksambands fyrst og fremst.
Embættismenn FIDE verða aö
vera sjálfstæðir og óháöir. FIDE
má ekki tengjast einu skáksam-
bandi meira en öðru.
Keyra átti kosningu
Einars í gegn
Stjórn S.l. viröist leggja mikið
upp úr eftirfarandi ákyæöi i
lögum FIDE um kosningar: „Mo
person can be elected against the
will of his national federation”.
(Lauslega þýtt: „Engan má
kjósa til embættis gegn vilja
skáksambands lands hans”)
Fróölegt væri aö vita, hvers
vegna látiö er undir höfuð
leggjast að birta seinni hluta
þessa lagaákvæðis, sem hljóðar
svo: „This stipulation may be
waived by the General Assembly
only in exceptional cases”.
(Lausl. þýtt: „1 undantekningar-
tilvikum getur FIDE-þingið
ákveðiö annaö”.) — Leikur nokk-
ur vafi á þvi, aö óskir nýkjörins
forseta um samstarfsmenn sina
hefðu verið metnar I þessu ljósi,
og á þær fallist, þrátt fyrir and-
stöðu skáksambands hans? Ég
spyr.
1 stuttu máli. Einar gat eins og
fleiri komiö til álita I féhirðisem-
bættið, en ég tók aldrei af skarið
um þaö, að hann væri sá er ég
ætlaöi embættiö, eins og reynt er
að telja fólki trú um I ritsmiö S.l.
I þvi sambandi skiptir engu máli
einhver samþykkt S.l. hvort sem
hún er löglega gerð eöa ekki.
Agreiningur hefur veriö meö
okkur Einari um ýmis atriði og
eftir þvl sem á leið og nær dró
kosningu varð mér æ betur ljóst,
að með okkur gæti aldrei tekist
farsælt samstarf. En svo er að
sjá, að engu að siður hafi átt að
„keyra” kosningu Einars I gegn.
A svæöafundi I og II (Vestur-
Evrópuþjóöirnar), sem haldinn
var rétt fyrir forsetakosning-
arnar óskaöi Högni Torfason eftir
stuðningi við tilnefningu Einars i
féhirðisembættið og mun hafa
veriö talið sjálfsagt að veita þann
stuöning enda kom ekki annaö
fram en að þetta væri samkvæmt
minum óskum. Af þessu frétti ég
siöar.
Eftir þennan fund talaöi Högni
svo viö Ineke Bakker, ritara
FIDE, og tjáði henni, að Einar S.
Einarsson væri af hálfu S.I. til-
nefndur I embætti féhiröis FIDE,
hann nyti stuönings svæða I og II
og um engan annan frambjóð-
anda i þetta embætti yröi að
ræða.
I lögum FIDE um kosningar
segir svo i 5. gr.: „Nominations
and the elections for the offices of
General Secretary, Treasurer
and Auditor shall be made in the
General Assembly after the
election of the President and the
Deputy-Presidents. (Lausl. þýtt:
Tilnefningar og kosningar i em-
bætti ritara (framkvæmda-
stjóra), gjaldkera og endurskoö-
anda skulu fara fram á þingfundi
eftir kosningu forseta og varafor-
seta.
Votta atburðarásina án
þess að hafa verið á
staðnum
Milli kosningar forseta FIDE
og þar til kjör féhirðis og hinna
embættismannanna fór fram liðu
a.m.k. 2 klukkustundir (kosningu
forseta FIDE lauk fyrir kl. 13.00,
og þá var gert matarhlé i 1. klst.
Slðan var gengiö til kosninga um
varaforseta, en kosning
embættismannanna var á dag-
skrá kl. 15.00) og hófst ég þegar
handa um þaö i matarhléinu að
koma tilnefningu Gisla Arna-
sonar á framfæri. Þar sem mér
var þá oröið kunnugt um, aö bera
ætti fram tilnefningu Einars,
sendi ég strax til hans boö um aö
draga hana til baka, þar sem ég
óskaði eftir öðrum manni sem
féhiröi. Það er þvi alrangt, sem
haldiö er fram i ritsmiö S.I., aö
þetta hafi átt sér stað aðeins
örfáum minútum, áöur en kjósa
skyldi, enda eftir öðru.
Guðmundur G. Þórarinsson, sem
átti I þessum viðræðum við Einar,
og viö hann einan, segir hann
hafa veriö ófáanlegan að draga
framboð sitt til baka, ef Gisli
Arnason færi fram, en hann hefði
hins vegar tjáö sig tilleiöanlegan
að vikja fyrir þriðja manni. Bar
Guðmundur mér þessi boö. Þar
sem kosning milli tveggja tslend-
inga heföi komið þingheimi afar
spánskt fyrir sjónir, þótt ekki sé
meira sagt, ákvaö ég að fara þá
leiö aö stinga upp á Sveini Jóns-
syni i embætti féhiröis. Skotinn
David Levy og Irinn Kevin
O’Connell voru nú komnir til
sögunnar og skráði sá siðarnefndi
hjá sér nafn Sveins. Fóru þeir
siðan og ræddu viö Einar og
Högna og varð fljótlega ljóst, eins
og Guðmundi áður, að ekki mundi
um þokað, ef Gisli færi fram.
Spuröi O’Connell þá, hvort þeir
myndu samþykkja Svein Jónsson
sem málamiðlun, og var sú til—
laga strax samþykkt. Var máliö
þannig til lykta leitt og bar Irinn
fram tilnefningu Sveins I embætti
féhirðis.
Eftirtektarvert er að lesa þaö I
ritsmiö S.I., hversu mikill er
sagður hlutur forseta S.I. i þessu
máli, hversu giftusamlega hafi
veriöstaöið að málum, þannig að
Skáksambandinu var bjargaö frá
hneisu. I sjálfu sér skiptir þetta
ekki máli, en er aðeins frekari
staðfesting á þvi hversu frjáis-
lega er fariö með atvikalýsingar i
þessari ritsmið SI.
En þaö er umhugsunarefni, að
þessa atburðarás i Buenos Aires
votta 5 stjórnarmenn i S.I., sem
þó voru viðs fjarri og gátu engan
veginn vitað hvað þarna fór fram.
Ærumeiðingar
stjórnar S.i.
Þá er komiö að þeim þætti
þessarar ritsmiöar, sem einna
ósmekklegastur er. I inngangi
hennar fordæmir stjórn Skák-
sambandsins harðlega þær æru-
meiöingar, sem forseti þess hafi
oröiö aö þola að ósekju I fjöl-
miðlum, en ekki eru greinarhöf.
fyrr búnir aö sleppa oröinu en
þeir eru sjálfir teknir til við sömu
iðju og farnir aö vega gróflega að
Gisla Arnasyni, gjaldkera Skák-
sambandsins, sem hefur unnið
sér til óhelgi i þeirra augum fyrir
þá sök að hafa haft önnur sjónar-
mið I þessum málum en þeir. Lik-
lega hefur sá löstur hans verið
mestur, aö hann studdi skoðanir
minar og leitaöist við aö koma á
framfæri þeim sjónarmiðum,
sem ég taldi eiga við. Þá er Gisla
legiö mjög á hálsi fyrir það að
hafa lumað á „sprengiframboði”,
eins og það er orðað. Er honum
brugðiö um fréklegt trúnaöarbrot
og framboð hans sagt fáheyrt og
furðulegt. Minna má nú gagn
gera. Þetta eru lágkúrulegar
ásakanir, sem ekki eiga við rök
aö styðjast.
Sannleikurinn er sá, að Einari
S. Einarssyni var þaö vel ljóst, að
Gisli gat komið til álita sem
féhirðir FIDE og vissi það allar
götur fram aö kosningu, enda
ympraði hann á þvi viö mig
nokkru fyrir forsetakosningu,
hvort ég væri búinn að gera upp
minn hug um féhiröisembættið.
Svaraði ég þvi til, að ekki væri
ástæða til að hafa áhyggjur af þvi
aö svo stöddu, fyrr en úrslit for-
setakosninganna lægu fyrir.
GIsli sóttist aldrei eftir féhirðis-
embættinu, heldur hafði ég fitjað
upp á þvi viö hann á sinum tima,
að hann gæfi kost á sér i féhirðis-
embættiö, ef sú staöa kæmi upp,
að ég yrði kjörinn forseti. Vildi
hann ekki skorast undan og gaf
mér vilyrði sitt. Sú marg-
umtalaöa samþykkt, sem Gisli
hafði átt hlut að, þess efnis, aö
Einar yrði tilnefndur féhirðisefni
Skáksambandsins, byggöist
gagngert á þeirri fullyröingu,
sem „borin var inn” á fundinn án
minnar vitundar, „aö ég óskaöi
eftir þvi, aö Einar yrði tilnefndur
féhirðisefni”. Mun GIsli ekki hafa
séð ástæðu til aö ætla, fremur en
aðrir sem á fundinum voru, að
þessi ummæli væru ekki rétt eftir
höfö. Meö þessari dæmalausu
samþykkt á nú að vega að Gisla
og saka hann um freklegt trún-
aöarbrot og starfsaðferðir, sem
ekki samrýmist almennum
starfsreglum félagasamtaka.
Þaö má vel koma fram hér, aö
Gisli stóö alla tið ótrauöur mér
við hliö i þessu framboðsmáli og
reyndist mér dugandi stuðnings-
maöur.
Peningum gat ekki
verið betur varið
För Guðmundar G. Þórarins-
sonar er sérstaklega gerð að
umræðuefni i tittnefndri ritsmið
og ýmsar athugasemdir hafðar
uppi i þvi sambandi. Um þessa
ferö er þaö að segja, aö fyrir min
orð var veittur sérstakur fjár-
styrkur af Menntamálaráðu-
neytinu eingöngu I þvi skyni aö
standa straum af kostnaöi viö
þessa ferð Guðmundar. Er hér
um að ræða viðbótarstyrk i
framboðssjóðminn, sem blandast
ekki fjárreiðum S.I. frekar en
annað fé, sem I framboðssjóðinn
hefur runniö. Telja forráðamenn
S.I. sér stætt á að fullyrða annaö
er full ástæða til að þeir leiti sér
upplýsinga um staöreyndir máls-
ins hjá þeim aðilum, sem veittu
styrkinn. Allar dylgjur i garð
gjaldkera S.l. i þessu sambandi
eru meö öilu tilhæfulausar.
Eftir að hafa gert sinar at-
hugasemdir viö styrkveitinguna
vegna farar Guðmundar G.
Þórarinssonar skýra greinarhöf.
frá þvi, að stjórn S.l. hafi unnið
sleitulaust i meira en hálft annað
ár aö framboði minu og sérstak-
lega hafi forsetar S.l. unniö þar
mikiö og óeiginjgarnt starf.
Ekki skal ég verða til þess aö
vanmeta þaö, sem stjórn S.I og
forsetar hafa lagt af mörkum i
þágu framboðsins, en ekki finnst
mér greinarhöfundum farast
stórmannlega, þegar þeir i næstu
andrá fara að gera litiö úr fram-
lagi annarra, sem lagt hafa lið i
kosningarbaráttunni, og láta sig
hafa það aö segja, að þar hefði
fjármunum getaö veriö betur
varið. Hér þykir mér reitt til
höggs af vanefnum. Þaö er út af
fyrir sig ágætt aö kunna skil á
þriliöureikningi, en sú reiknings-
aðferð á bara ekki við, þegar
metnir eru veröleikar mannanna
I þessu lifi. Einn maöur getur
fengiö meiru áorkað á einum
tima en margir menn á mörgum
vikum. Ræöi ég það svo ekki
frekar að sinni, en þaö get ég full-
vissað greinarhöfunda um, sem
raunar hefur ekki getað farið
framhjá þeim, að fjármunum
þeim sem veitt var til farar
tveggja Islendinga til Buenos
Aires hefði ekki getað verið betur
varið.
Að hlaupa á sig
Ég hef áður minnst á þátt 5
stjórnarmanna S.I. i þessu máli,
sem með undirskrift sinni hafa
vottað um atburði, sem skeðu
þeim viðsfjarri. Aö sjálfsögðu
getur það komið fyrir bestu menn
að hlaupa á sig i fljótfærni, en
mér virðist af ýmsu, aö viðleitni
þeirra til að fá sem óhlutdrægasta
mynd af málinu heföi mátt vera
meiri.
Fyrsti fundurinn, sem haldinn
var hjá stjórn S.I. eftir Argent-
inuförina (18. nóv. s.l.) var þann-
ig boðaöur:
Framhald á 18. siöu