Þjóðviljinn - 10.12.1978, Blaðsíða 2

2 SIÐA — ÞJ6ÐVILJINN Sunnudagur 10. desember 1978
Ingibjörg
Haraldsdóttir
skrifar
um
kvikmyndir
Borgarstjórinn i veiðihug. (Jr „Veiöiþjófunum”.
Spánn í nóvember
Nóvembermánuður sá
sem nýlega er yfir okkur
gegninn var í Fjalakettin-
um helgaður Spáni. Þar
gafst mönnum færi á að
sjá fjórar kvikmyndir frá
landi Bunuels, og voru þær
allar frá árunum 1963 —
1975. Spánn hefur á undan-
förnum 4 — 5 árum komist
í tölu markverðari kvik-
myndalanda hins vestræna
heims. Einsog gefur að
skilja má rekja þá stað-
reynd til pólitísks ástands í
landinu: eftir f jörutíu ára
fasisma fór lýðræðisblóm-
ið alltíeinu að spretta.
Fjalakettlingum ber aö þakka
þetta framlag þeirra til aö koma
okkur í takt viö Spán. Þvi miöur
gafst mér aöeins færi á aö sjá
eina af þessum fjórum myndum:
Veiöiþjófana (Furtivos), sem
gerð var 1975. Elstu myndina,
Bööulinn (El Verdugo, 1963) haföi
ég séö áöur, og einnig Veiöiferö-
ina (La Caza, 1965). En ég missti
slysalega af Andanum i býflugna-
búinu (E1 espiritu de la colmena,
1973).
„Böðullinn” er ein örfárra
mynda sem standa uppúr þvi flóöi
lágkúru sem hét spönsk kvik-
myndagerð meðan Franco var
enn upp á sitt besta. Af þeim
kvikmyndastjórum sem störfuðu
á Spáni eru tveir þekktastir: Luis
Berlanga, sá sem geröi Böðulinn,
og Juan Antonio Bardem, sem
liklega er frægastur fyrir mynd-
ina Dauði hjólreiðamannsins
(1954).
Carlos Saura kemur svo til sög-
unnar kringum 1965, og eftir það
viröist spönsk kvikmyndagerð
hafa verið á rólegri uppleið þartil
Cr mvndinni Veiöiþjófar eftir José Luis Borau.
1974, að Franco var farinn að
missa tökin á menningunni. Það
ár boöuöu stjórnvöld aukið frjáls-
ræði til handa listamönnum og
fjölmiölum, og var það óspart
notaö. Þá fyrst gátu menn fariö
aö fjalla um efni sem haföi legið
einsog mara á spönsku þjóðinni i
35 ár: borgarastyrjöldina.
Kqiawogskaupstaöiir ?*1
Vanur vélritari
óskast
til starfa á Bæjarskrifstofurnar i Kópa-
vogi , sveigjanlegur vinnutimi. Upplýs-
ingar veitir undirritaður á Bæjarskriístof-
unni i Kópavogi (ekki i sima).
Bæjarritari.
En þótt talað sé um aukið
frjálsræöi skyldi enginn ætla að
Spánverjar séu orönir að ein-
hverskonar Svium. Enn eru viö
lýði ströng lög um kvikmynda-
eftirlit, og fjörutiu ára fasisma
hristir enginn af sér I grænum
hvelli. Þaö er hinsvegar gleöileg
staöreynd, að frá Spáni kemur nú
hver kvikmyndin á fætur annarri
sem vekur athygli og verðskuld-
aða aðdáun.
Þaö sem einkennir margar
þessara mynda er táknmál
þeirra. Það hlýtur að vera eölileg
þróun að flókið og myrkt táknmál
veröi til i löndum þar sem menn
fá ekki að segja hlutina beint út.
Þaö liggur þvi nokkuð beint við aö
túlka t.d. Veiðiþjófana sem gagn-
rýni á spánskt þjóðfélag, þótt á
yfirboröinu sé þar aöeins sögð
ástarsaga sem fær hörmulegan
endi.
Þessar táknumfylltu kvik-
myndir leiða hugann óneitanlega
aö meistara Bunuel, sem á-
reiðanlega er spánskastur kvik-
myndastjóra, þótt hann hafi ára-
tugum sanian neyðst til aö starfa
utan ættjarðar sinnar. 1 löndum
þar sem einn kvikmyndastjóri
hefur komist upp fyrir alla hina
vill það oft fara svo aö þessi eini
varpar skugga sinum á hina. í
augum margra mætti eflaust
setja jöfnumerki milli Berg-
manns og sænskrar kvikmynda-
listar, sama er aö segja um
Bunuel og spánska kvikmynda-
gerð. Það er ekki erfitt að finna á-
hrif Bunuels i myndum Saura, og
heldur ekki I Veiðiþjófunum. En
það sem skiptir máli er að þessir
kallar risa upp þrátt fyrir meist-
arann og skapa list sem stendur
fyllilega fyrir sinu.
Fyrir nokkrum árum var hægt
að telja upp áhugaverða spánska
kvikmyndastjóra á fingrum ann-
arrar handar. Nú eru þeir orönir
mun fleiri og þeim fjölgar ört.
Samtimis halda gömlu mennirnir
áfram sköpunarverki sínu, og nú
viö mun björgúlegri skilyrði.
Bardem sá sem áður var nefnd-
ur hefur nýlokið við gerö myndar
sem nefnist Sjö dagar i janúar
1977. Sú mynd er gerð i framhaldi
af myndinni Brúin (E1
Puente, 1976) en i henni sagði
frá sannsögulegum atburðum
I Madrid — moröum á fimm
lögfræðingum sem tekið höfðu að
sér að verja verkamenn, og voru
morðingjarnir hægri öfgamenn.
Bardem, sem er gamall og góður
kommi, hefur sjálfur sagt um
nýjustu mynd sina: „Þetta er
kvikmynd um öfgastefnu, hverju
nafni sem hún nefnist. Þessir at-
burðir hefðu getaö gerst allsstað-
ar. 1 myndinni reyni ég að út-
skýra þá tilraun sem gerð var til
aö bregða fæti fyrir lýðræöiö og
koma á haröstjórn á nýjan leik.
Þetta er sambland af raunveru-
legum upplýsingum og skáld-
skap. Skáldleg heimildarmynd, ef
svo mætti að orði komast”.
Meöal þeirra mörgu mynda
sem athygli hafa vakið upp á sið-
kastiðer Silungarnir (Las truch-
as, 1977). Höfundar hennar eru
Manuel Gutierrez Aragón og José
Luis Garcia Sanchez, sem báðir
höfðu áður gert garöinn frægan.
Silungarnir fær orð fyrir að vera
rosalegur farsi, uppfullur meö
anarkisma og gálgahúmor,
furðuleg blanda af alvarlegri á-
deilu, þjóðfélagsgagnrýni, skáld-
skap og „uppreisn gegn öllu”.
Sænskur gagnrýnandi hefur kom-
Kvikmynda-
safn Fjala-
kattarins
Kvikmyndasafn Fjala-
kattarins er nú tekið til
starfa, og býöur upp á 24
myndir til útiána. 1 reglum
um útlán segir m.a. aö aöilar
sem stunda kvikmynda-
sýningar I ágóöaskyni geti
ekki fengiö lánaöar myndir
úr safninu. Hinsvegar er aö-
ilum sem hafa áhuga á aö
auka viögang kvikmynda
svo og skólum og viöur-
kenndum skólafélögum
heimilt aö hafa afnot af safn-
inu gegn greiöslu leigu-
gjalds.
Þetta gjald verður að telj-
ast mjög skikkanlegt, það er
um 8000,- krónur aö meðal-
tali. Leigutakar mega ekki
selja aðgang að sýningunum,
og heldur ekki auglýsa þær.
Auk þessa gjalds verða
leigutakar að sjálfsögðu að
geiöa flutningskostnað.
Hvaða myndir er svo hægt
að fá lánaðar?
Af þessum 24 eru 7 sem til-
heyra gullöld þýskrar kvik-
myndalistar: meistaraverk
einsog Metropolis, M, Skáp-
ur dr. Caligari, Nosferatu
o.fl. Sigildar þögíar myndir:
Chaplin, Buster Keaton,
Griffith og Andalúsiuhundur
þeirra Bunuels og Dali.Tvær
franskar myndir frá fjórða
áratugnum: Blekkingin
mikla (Renoir) og Blóð
skálds (Cocteau). Móðirin
eftir Púdovkin og tvær
islenskar myndir: Lilja og
Gegnum gras yfir sand.
Þessi upptalning er ekki
tæmandi, en þeim sem á-
huga hafa er bent á að snúa
sér til Kvikmyndasafns
Fjalakattarins, pósthólf
1347, 121 Reykjavik.
Með starfsemi kvik-
myndasafnsins er hafinn nýr
þáttur i sögu Fjalakattarins,
og er ekki að efa að skólafólk
og aörir áhugamenn um
kvikmyndir munu meta þaö
mikils að geta fengiö lánaðar
ýmsar perlur kvikmynda-
sögunnar og sýnt þær sjálf-
um sér og öðrum tii gagns og
gamans.
ist svo að oröi, aö þarna sé veriö
að halda uppá það stutta og
hættulega frelsi sem fylgi ringul-
reiðinni i spönsku þjóðfélagi.
Hér hefur aö nokkru leyti verið
stuöst við grein sem birtist I
sýningarskrá Fjalakattarins og
fjallar um spænska kvikmynda-
gerö. Þeirri grein lýkur á þessum
oröum:
„Þaö er vonandi að kynning sú,
sem Fjalakötturinn gengst fyrir i
vetur á nokkrum spænskum
myndum verði til þess aö kvik-
myndahúsaeigendur ranki við sér
og sjái til þess að viö fáum að
fylgjast með þvi hvernig
spænskri kvikmyndagerö reiðir
af I framtiðinni”.
Undir þessi orö tek ég heilshug-
ar.
ÚTBOÐ
Tilboö óskast i gatnagerð, lagningu holræsa og vatnslagna
I nýtt hverfi I Selási I Reykjavik. Otboösgögn eru afhent á
skrifstofu vorri, Frlkirkjuvegi 3, Reykjavik gegn kr.
15.000- skiiatryggingu. Tilboöin veröa opnuö á sama staö
fimmtudaginn 4. janúár 1979 kl. 11. f.h.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Fríkirkjuvegi 3 — Sími 25800
Auglysing
I Þjóðviljanum ber ávöxt