Þjóðviljinn - 07.01.1979, Blaðsíða 15

Sunnudagur 7. janúar 1979 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 15
a
Kvikmynda-
skóli
Þjóðviljans

Umsjón:
Jón Axel
Egilsson
band vift sýningarvélina. Ottak á
mixernum I inntak á sýningarvél-
inni.
Eitt þarf a6 athuga, en þaö er
aö allar klær passi. Ef þú ert fim-
ur meö lóöbolta ættiröu aö geta
gert þetta sjálfur; ef ekki, verö-
uröu aö leita á náöir annarra.
Þá er aö setja filmuna i vélina
og tengja synchroniserinn viö
hana og segulbandiö. Snældutæk-
iö er viö hliö þess.
Haföu styrkinn á hálfum á rás
tvö á mixernum en á núlli á rás
eitt. Reyndu lika aö hafa snúrurn-
ar eins stuttar og hægt er og faröu
vel yfir tengingí rnar og athugaöu
aö þær séu réttar. Þaö væri líka
betra aö hafa lítiö tjald nálægt
vélinni eöa dagsljósskerm, heldur
en aö varpa myndinni yfir her-
bergiö og halda aö maöur hafi nú
stjórn á öllum hlutum.
Þá er aö hefja yfirfærsluna. Þú
getur rispaö x eöa álika f einn
ramma tveim sekúndum (36
myndum) áöur en titill myndar-
innar sést á tjaldinu, til þess aö
gefa þér tima til aö setja tónlist-
ina af staö og hækkaö hana upp
um leiö og myndin byrjar (tón-
listin er á rás eitt). Fiestar
sýningarvélar eru útbúnar þann-
ig aö hægt er aö hlusta á þaö sem
tekiö er upp og þaö skaltu notfæra
þér.
Brátt kemur aö fyrstu tölu þul-
ar. Þú ættir aö kunna myndina ut-
an aö svo þú ert viöbúinn þvi.
Sekúndubroti áöur en fyrsta tala
þular hefst, lækkaröu i tónlistinni
á rás eitt og setur snæidutækiö af
staö.
Þegar dregur aö lokum fyrstu
tölu, er tónlistin hækkuö hægt og
slökkt á snældutækinu um leiö og
þulurinn hefur lokiö sér af.
Þegar kemur aö næstu tölu, er
þetta endurtekiö. Mundu aö viö
höföum þagnir i lestrinum til þess
aö gefa okkur tima til aö hækka
og lækka tónlistina og kveikja og
slökkva á snældutækinu.
Þegar þessu er lokiö skaltu
tengja hljóövélina viö góöan há-
talara og skoöa myndina og
hlusta á hljóöiö. Hver er útkom-
an?
1 dag þykir þaö engin nýlunda
aö taka upp hljóö um leiö og
myndin er tekin. Ahugamaöurinn
nærþannig hljóöinu (talinu) réttu
miöaö viö aöstæöur. Fólk hreyfir
varirnar og þaö heyrist hvaö þaö
segir og varahreyfingar og önnur
hljóö eru ,,i synki”. Hljóöneman-
um er stungiö i samband viö vél-
ina og jafnvel hægt aö festa hann
viö hana.
En galli fylgir gjöf Njaröar og
Njaröargallar þessarar aöferöar
eru tveir: Klippa þarf mynd og
hljóö og hljóöiö fylgir ekki mynd-
inni, heldur er þaö átján römm-
um á undan. Auövitaö á þetta
sinar skýringar, en þaö breytir
þvi ekki aö klippingin er erfiö.
(Sjá fyrsta kafla)
Ef þú hefur tekiö þögla kvik-
mynd og ætlar aö bæta viö hana
spólu sem tekin er meö lifandi
hljóöi, gæti þetta hjálpaö þér.
Ein aöferö viö klippingu at
þessu tagi er aö spila hljóöiö af
filmunni yfir á segulband. Færa
bandiö aftur um átján „ramma”
og spila þaö aftur yfir á filmuna.
Þá er hljóöiö samhliöa myndinni.
Nú er hægt aö klippa myndina aö
Jú, þú heyrir aö þú hefur ekki
lækkaö nóg i tónlistinni eöa ekki
hækkaö nóg i þulnum eöa eitthvaö
annaö hefur fariö úrskeiöis. Þá er
aö hefjast handa aö nýju og leiö-
rétta allt þaö sem áöur var ekki
nógu gott. Þú skalt ekki láta hug-
fallast, þvl þegar útkoman veröur
eins og þú haföir hugsaö þér
hana, fyllistu yfirnáttúrulegu
stolti.
Hljóð-áhrif
1 daglegu tali er þetta kallaö
„sound effects” og hefur ekki tek-
ist aö þýöa þaö hingaö til. Ath.:
Sértu reiöubúinn aö nota hljóö-á-
hrif aö vel athuguöu máli og ætlar
aö gera þaö vel eru þau vel þess
viröi aö vera notuö, þvi þau lyfta
enn frekar undir myndina — aö
öörum kosti geta þau eyöilagt
hana.
Þegar velja á hljóö viö myndir
kemur fyrst i hug hljóö sem
tengjast myndinni. T.d. öldu-
gjálfur viö bryggju meö myndum
frá höfninni, vindhljóö meö vind-
myllunum o.s.frv. Ef viö höfum
snældutækiö i huga, þá hefur þú
eflaust tækifæri til aö hljóörita á
staönum og taktu þá upp mun
lengra hljóö en mynd, þvi þaö er
aldrei aö vita...
Margir áhugamenn sem fást
viö hljóösetningu mynda sinna,
koma sér upp hljóö-safni og þá
’frekar á plötum en snældum.
Þannig „sound effects”-plötur
eru ódýrar (þó þær fáist ekki
hér), og upptökur eru góöar.
Einnig er mjög auövelt aö yfir-
færa hljóöin á band og oft á tiöum
er hægt aö nota eitt hljóö fyrir
annaö þar eö eyraö tengir hljóöiö
viö þaö sem augaö sér. Ekki má
heldur gleyma hraöastillum sem
geta gjörbreytt hljóöum.
Ef þú hefur áhuga á svona
hljóösafni ættiröu aö ná þér i
fyrstu tvær plöturnar frá BBC
meö „sound effects”. A þeim eru
u.þ.b. eitthundraöogfimmtiu
hljóö sem hægt er aö nota viö
hinar ýmsu aöstæöur.
vild (en gæta veröur aö hljóöinu).
Þvi næst er hljóöiö fært aftur yfr
ir á bandiö, þaö fært fram um
átján ramma og spilaö aftur yf-
ir á filmuna. Viö þetta þarf
aö nota synchroniserinn
og „gataö” segulband. Þaö
er alveg eins og vanalegt
band, nema þaö hefur göt sam-
svarandi götum filmunnar. Til
eru nokkrar geröir, en ef þú
tekur myndina á 18 más og
segulbandiö gengur á 3 3/4 ips,
þarftu aö nota segulband A1
(perforated recording tape). Aö-
feröin er þessi:
1. Settu startmerki á
þræÖingarenda filmunnar.
2. Tengdu saman sýningavél,
synchroniser og segulband. Ef
þú notar synchroniser á borö viö
Synchrodek, veröuröu aö fá sér-
stakan capstan meö tönnum sem
ganga inn I götin á segulbandinu.
Þú getur skipt um þaö sjálfur.
3. Setja þarf tvö startmerki á
bandiö. Fyrra merkiö getum viö
'kállaö X og einna merkiö Y. Ná-
kvæmlega átján göt þurfa aö vera
á milli merkjanna.
Stundum eru þessi hljóö mjög
einangruö og þú finnur ekki þaö
sem þú leitar aö. En einmitt
vegna þessarar einangrunar get-
uröu sjálfur útbúiö hljóö-atriöi
meö þvi blanda hinum ýmsu ein-
angruöu hljóöum saman.
Samsetning hljóða
Viö skulum halda áfram aö
slást viö vindmyilurnar. Segjum
sem svo aö þig langi til aö fá vind-
hljóö og hljóöiö i seglum vind-
mylluvængjanna. Þú hefur vind-
hljóöiö og leitar aö hinu. Loks
finnuröu hljóö sem á aö fyrirstilla
brak i gömlu timburskipi
og þaö passar einhvern veg-
inn alveg viö þaö sem þú varst aö
leita aö.
Þá er aö blanda þessu saman.
Taktu vindhljóöiö upp á rás eitt
og láttu þaö vera lengur en atriöiö
i myndinni. Siöan spólaröu til
baka og tekur brakhljóöiö upp á
rás þrjú. Spólar aftur til baka og
spilar nú samtimis báöar rásir.
Er þetta i lagi? Er annaö hljóöiö
sterkara en hitt eöa er þaö betra
þannig? Mundu aö þú ert einnig
meö tónlist svo þaö er margt aö
athuga. Skoöaöu myndina og spil-
aöu hljóöblöndunina meö. Ef
þetta virkar rétt ættiröu aö finna
þaö á þér.
Þá höfum viö hljóö-áhrifin á
tveim rásum og þurfum aö setja
þau yfir á eina rás. Viö teygjum
okkur I snældutækiö:
Tengdu nú úttak segulbandsir.s
viö inn(ak snældutækisins meö
snúru. Þú sérö aö um töluv' röa
handavinnu er aö ræöa i ,am-
bandi viö snúrur og klær sem
ganga þurfa I ýmis konar tengla.
Jæja, þegar búiö er aö koma
þessu yfir á eina rás á sna;ldur ni,
er hún tilbúin til aö yfirf.era þaö
aftur á réttan staö á bandinu, sem
siöan er notaö til aö spila irn á
filmuna. Lestu þetta aftur, þá
skiluröu þaö betur.
Ef þú lendir i snúruvandamál-
um, er möguleiki á aö yfirfæra
þetta I gegnum hljóönema.
Þannig hljóöritun er ekki jafn góö
og bein tenging, en góöur hljóö-
nemi getur gert gæfumuninn og
þaö er hreint ótrúlegt hver ju hægt
er aö ná út úr snældutækjum.
Aðalrás
Nú skulum viö snúa okkur af .ur
aö aöalrásinni sem viö köllum
oftast „Master track”. Þú hefur
nú þegar lært hvernig þú átt aö
koma þér upp hljóöriti þar sem
þú hefur skráö mælitölur segul-
bandsins um þaö hvar tónlist
byrjar og endar, hvar þulur kem-
ur inn og hvar hljóö-áhrif eru not-
uö. Viöhöfum þulinn á snældunni,
svo þú getur kannski strikaö hann
út.
4. Láttu startmerki filmunnar
vera i gatinu á sleöanum. Láttu
x-iö á bandinu vera viö tónhöfuö-
iö.
5. Flyttu hljóöiö af filmunni yfir
á bandiö meö snúru. Synchronis-
erinn mun sjá um „synkiö”.
6. Settu nú y-merkiö viö tónhöf-
uöiö. Viö höfum þá fært bandiö
aftur um átján ramma.
7. Hljóöiö er flutt aftur yfir á
filmuna. Hljóö hvers mynd-
skeiös liggur nú samhliöa mynd-
inni sem þaö á viö.
8. Nú geturöu klippt filmuna,
en geröu þaö hófsamlega.
9. Tengdu nú tækin saman aö
nýju, startmerki filmunnar I gati
sleöans og y-merki bandsins viö
tónhöfuöiö.
10. Startmerki filmunnar eins
og áöur en x-merki bandsins viö
tónhöfuöiö. Hljóöiö flutt aftur yfir
á filmuna.
Nú er búiö aö klippa hljóöspól-
una og hægt aö skeyta henni inn i
þöglu myndina sem var hljóösett
eins og sagt hefur veriö frá i þess-
um kafla. 1 þessari lýsingu eru
smá-hnökrar. Hljóöiö viö fyrsta
myndskeiö á viöbótarspólunni
Fyrst tökum viö upp aila tónlist
á rás eitt. Viö hver skipti I tónlist-
inni lækkaröu hana niöur og ýtir á
hlétakkann á meöan þú skiptir
um tónlist á fóninum. Hækkar
siöan nýju tónlistina upp I sama
styrk. Þetta ættiröu aö kunna nú
þegar.Þegar þvi er lokiö spólaröu
til baka og hlustar á upptökuna og
athugar aö tónninn sé góöur og
skýr.
Þá eru þaö bakgrunns-hljóöin.
Þau eru hljóörituö á rás þrjú. Þú
hefur mælitölur þeirra hjá þér og
tekur þau upp á aöeins minni
styrk en tónlistina. Ef þú hefur
tónlist og hljóö-áhrif á sama styrk
virkar þaö eins og þau séu aö
slást um áhrifin. Ef þú vilt leggja
meiri áherslu á hljóöin en tónlist-
ina, geturöu tekiö þau upp á hærri
styrk en hana. Þú tekur sum
hljóöanna beint af plötunni og
blönduöu hljóöin af snældunni.
Einu sinni enn: Þegar upptöku
er lokiö skaltu spóla til baka og
hlusta á báöar rásirnar samtimis.
Er gott jafnvægi? Eru bak-
grunnshljóöin i bakgrunni? Skoö-
aöu myndina og spilaöu hljóöiö
meö.
Aö lokum er þaö þulurinn.
Taktu fram nýja snældu og lestu
allan textann inn i einu meö smá
þögnum á milli. Hlustaöu á upp-
tökuna áöur en þú heldur lengra.
Síðasta blöndunin
Þá erum viö tilbúin I slaginn, aö
koma þessu öllu saman á film-
una.
Settu filmuna i ’ élina og mundu
eftir startmerkjunum. Settu
synchroniserinn i samband viö
tækin. Segulbandiö klárt? Athug-
aöu hvort þaö spili samtimis á
rásum ei t og þrjú og hlétakkinn
inni.
Notaöu snúrurnar og tengdu
þær þannig:
1. tittak segulbandsins á rás
eitt á mixer. Sterkur á núlli.
2. Cttak snældutækis i rás tvö á
mixer. Styrkur á hálfu.
3. (Jttak mixers i inntak
sýningarvélar.
Mundu aö á rás eitt er tónlist og
hljóö,en þulur á rás tvö. Viö erum
nú komin meö sömu uppstillingu
og áöur, nema nú höfum viö hljóö
meö tónlistinni. Framhaldiö er
baö sama og I kaflanum um mix-
erinn.
Þaö þykir eflaust skritiö aö
leggja þessa áherslu á mixerinn
sem hér er gert, einkum vegna
þess aö hljóövélar hafa mikinn
útbúnaö til hljóöupptöku. En þess
ber aö gæta aö mixerinn er ódýr
miöaö viö afköst og afköst hans
eru betri en tric-takkans á vél-
inni. Þar fyrir utan er mjög gott
aö kynnast honum, þvi fyrr eöa
seinna rekuröu þig á takmarkan-
ir hljóövéla.
veröur aö komast inn á „þöglu”
myndina á undan, og hljóöiö viö
fyrsta myndskeiö eftir viöbótar-
spóluna er þögult. En þetta ættir
þú aö geta leiörétt sjálfur.
Eitt hefur ekki veriö minnst á,
en þaö er svo kallaö „sync púls"
kerfi. Þá er hljóöiö tekiö upp á
snældu um leiö og myndin á film-
una. Vanalegast er þetta klippt
sitt i hvoru lagi og siöan er hljóöiö
yfirfært á filmuna. Ég get samt
ekki stillt mig um aö minnast á
nýtt tæki sem auglýst er i októ-
berhefti Film Making á bls. 23,
þvl þaö er tækiö sem allir áhuga-
menn hafa veriö aö biöa eftir.
Þetta er skoöari meö samtengd-
um tónhausum og er i raun
smækkuö útgáfa af 16 mm klippi-
boröi. Hljóöiö er yfirfært á segul-
filmu meö götum og er þvi hægt
aö klippa saman hljóö og mynd
upp á ramma. Ef einhver hefur á-
huga getur ekki nálgast blaöiö,
en er hægt aö skrifa til Cinema
Workshop Sales Ltd., 29 Green-
ford RD„ Hanwell, London W7
ÍLP, England. Þeir segjast
reiöubúnir aö senda allar upp-
lýsingar.
í rósa-
garðinum
Já/ því er mjólkin svo dýr
Koma sólarlandaferöir i staö
nauöþurfta?
Timinn
Einhversstaðar verða
vondir að vera
Ég hefi litla trú á karlmönnum I
hjónabandi. Þeir eru ágætir fyrir
utan þaö
Visir
Kötturinn fer sinna eigin
ferða
Hinir þingflokkarnir fóru hver
inn I sitt fundarherbergi og Albert
Guömundsson fór niöur i kaffi-
stofu.
Dagblaöiö
Kynlaus æxlun?
Þingflokkur Alþýöuflokksins
klofnaöi þvi I þrennt i afstööunni
til tillögu eins þingmanna flokks-
ins, auk þess sem einn var fjar-
staddur.
Morgunbiaöiö
Voru nógu hátt uppi
Drykkjulæti færþeganna töföu
flugtak um 2 tima.
Fyrirsögn I Dagblaöinu
Hver á burstann?
Pottaburstinn á gulræturnar
Fyrisögn i Dagblaöinu
Járnið stappar í hann stál-
inu
„Alveg óhræddur viö Breiöholt-
iö og Mosfellssveitina” — segir
Ragnar ljósmyndari eftir aö hann
fékk sér skaflajárn.
Nýir þrýstihópar?
Stofna verksmiöju til aö pressa
hljómplötur
Dagblaöiö
Spænskt þinglyndi
Þinginu slitiö og tveir menn
myrtir á Spáni
Tfminn
Hvað eru þeir að gera þar?
Unglingalandsliöiö i körfu
Tfminn
Misþyrmingar
frama, ástar
Og
fullnægingar
MUNCHEN Reuter) — Nýlega
réöst lögreglan inn i hugleiöslu-
stöö sem merkt var slagoröun-
um: Fullnæging, ást, frami. Lék
grunur á aö þar færu fram lfkam-
iegar misþyrmingar.
Frést haföi aö fólk sem sótti
þennan staö heföi sföan þurft aö
leggjast inn á taugadeild.
Aö sögn lögreglunnar var miö-
stöö þessi i höndum fimm manna.
Voru þaö tvær bandariskar kon-
ur, ein vestur-þýsk, sú fjóröa aö
öllum likindum áströlsk en karl-
maöurinn frá Vestur-Þýskalandi.
Eru þau grunuö um likamlegar
misþyrmingar og múgæsingu.
LIFANDI HLJÓÐ