Þjóðviljinn - 28.01.1979, Blaðsíða 10

10'SíÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 28. janúar 1979.
Teikning og texti: Ingólfur Margeirssön
áheyrenda
— Fyrstu söngtimana sótti ég
hjá Demente sem nú kennir
viö Söngskóla Akureyrar, svo
var ég hjá Engel Lund I Tón-
listarskólanum i einn vetur, en
eftir þaö hætti ég, og hugsaöi
ekkert um þetta i langan tima,
en hélt þó áfram i Þjóöleikhúss-
kórnum. Um siöir tók ég tima
hjá Mariu Markan en hætti þar
og hvildi mig I nokkur ár. Siöan
tók ég á mig rögg og fór I Tón-
listarskólann i Kópavogi og lauk
þaöan prófi I einsöng.
Skömmu siöar hélt ég mina
fyrstu einsöngstónleika I Fé-
lagsstofnun stúdenta.
— Hvaö bföur Islenskra ein-
söngvara eftir námiö?
— Þorrablót og skemmti-
kvöld, segir Ragnheiöur og
hlær. Nei, I alvöru, þá er ekki
hægt aö sitja og biöa eftir aö
manni veröi boöiö aö syngja á
hinum og þessum tónleikum.
Þaö þýöir ekki annaö en aö
koma sér upp tónleikum af eigin
rammleik. Þetta er kannski
eitthvaö aö breytast hérna, þaö
er komiö meira af kórum sem
flytja verk meö einsöngvurum
og markaöurinn ekki alveg eins
þröngur og áöur.
Hér eru tveir fastir kórar, Fil-
harmóniukórinn og Polyfónkór-
inn, sem iöulega nota einsöngv-
ara, auk margra annarra kóra.
— Leitaöir þú þér frekari
menntunar eftir einsöngvara-
prófið?
— Já, ég fór til New York og
dvaldist þar i rúma þrjá mánuöi
I söngnámi og sviösframkomu
hjá Winifred Cecil, sem kenndi
sviösframkomu I sambandi viö
söng og túlkun. Þaö er hún, sem
þú ert aö skrifa á.
Undirritaöur uppgötvar aö
breiöskifan, sem hann hefur
notaö sem undirlag fyrir riss-
blööin, er gjöf Winifred Cecil til
hins Islenska nemanda sins.
Breiöskifan inniheldur fjöl-
mörg þekkt sönglög klassisk,
sungin af framangreindum
kennara, og utan á plötuna hef-
ur hún skrifaö: „To Ranky with
the beautiful voice.” Blaöamaö-
ur skrifar lausar en áður.
— Ég vann einnig meö undir-
skaplega ánægjulegt. Ég hef
raddþjálfaö kóra, t.d. Pólyfón-
kórinn, en Ingólfur Guöbrands-
son fór fyrstur af staö meö kór-
skóla hérlendis.
— Hvaö er kennt I kórskólum?
— Þar er kennd undirstaöa
raddbeitingar og stiklaö á stóru
i sambandi viö nótnalestur og
heyrn. Þetta hafa yfirleitt veriö
10 vikna námskeið. Þaö er mjög
algengt hérlendis aö fólk, sem
syngur i kórum kunni ekki aö
lesa nótur. Þetta er náttúrulega
afleiöing hinnar gloppóttu tón-
listarmenntunar almennings.
Erlendis er þaö algengt aö börn
læri aö lesa nótur um leiö og þau
læra aö lesa. Þaö fer náttúru-
lega mikiö eftir aöstandendum
tónlistaskóla og kóra, hve áhug-
inn er mikill aö stuöla aö auk-
inni tónmennt. Ég kenni til
dæmis viö Tónlistarskólann i
Njarövik, sem var stofnaöur
fyrir þremur árum, og hann er
alveg til fyrirmyndar i þessum
efnum. Bæjarfélagiö hefur sýnt
skólanum mikinn skilning og
stutt viö bakiö á rekstri hans.
Skólastjórinn Orn óskarsson,
sem er ungur maður, hefur
einnig drifið þetta ótrúlega upp
á skömmum tima. Þarna eru
115 nemendur, áhuginn mjög
mikill, og mikiö af efnilegu
fólki.
Ragnheiöur ræðir nú um hin-
ar ýmsu hliðar söngnámsins.
— Þaö eru margir sem halda,
aö söngvarar veröi aö vera
fæddir söngsnillingar. Þetta er
alls ekki oft þannig. Aöalatriöiö
eráhugi, mikil þjálfun og vinna.
Söngkennari getur ekki beinlin-
is smlðaö raddböndin upp i fólk,
það veröur sjálft aö þjálfa söng
sinn. Og ég hef oft orðið vitni aö
þvi, aö fólk meö litla rödd nái
langt. Flestir gera sér ekki
grein fyrir þvi, hve mikil þjálf-
un og langt nám liggur bakvið
söng. Þaö er llka gifurlega mis-
munandi hvaö fólk þarf aö vinna
til aö ná valdi á söngnum. Þetta
er mjög einstaklingsbundiö, og
mismunandi hvernig raddlegan
er. Sumir eru meö röddina
frammi i munni, aörir meö hana
aftur I koki.
— 0 —
Orðum sinum til útskýringar
og til aö setja blaöamann inn i
leyndardóma söngkennslunnar,
sest Ragnheiður viö pianóiö og
slær nótnaskalann.
— 1 byrjun er fólk aöeins látiö
gera einfaldar æfingar: syngja
viökomandi nótur á skálanum:
Jú, jú, jú, iú, jú eða nei, nei, nei,
nei, nei.
Og nú fyllist stofan af messó--
sópran rödd Ragnheiöar, sem
breytir þessum sáraeinföldu
nótum og oröum i þróttmikla
tóna.
— Þannig gengur þetta fyrir
sig, skalar, æfingar og sönglög
meö. öndunin er lika mikilsvert
atriöi. Þetta er miskunnarlaus
þjálfun upp á hvern einasta dag,
ef nemendur eiga aö ná ein-
hverjum árangri. Ragnheiöur
stendur upp frá pianóinu.
— En þaö eru aö sjálfsögöu
ekki allir, sem taka tlma til að
veröa söngvarar, sem koma
fram opinberlega. Margir sækja
tima fyrir sjálfan sig, lita á tón-
listina sem stundargaman.
Músikin lyftir fólki afskaplega,
ekki sist I skammdeginu. Enda
er söngáhugi alveg meö ein-
dæmum hér.
Það er einnig mikiö um.fólk,
sem hefur sungiö lengi og hefur
failega <náttúrurödd, en kann
ekki aö beita henni eöa réttara
sagt: beitir henni á rangan hátt.
Menn þjösnast á sinni náttúru-
rödd, þangaö til aö þeir eru bók-
staflega búnir. Margir taka
söngtima til að læra að beita
röddinni og verða oft eins og
aðrir söngvarar eftirá og meö
miklu meira úthald I söng.
— 0 —
Næsta umræðuefni er áhuga-
mál allra söngvara: Óperan.
— Mér list mjög vel á tilvon-
andi óperu hériendis, segir
Ragnheiöur. En slik áætlun
hlýtur aö eiga eitthvaö i land, og
þaö er alls ekki óskiljanlegt, aö
ópera skuli ekki enn vera risin
af grunni. Þaö er gifurlegt fjár-
magn sem þarf I þessar fram-
kvæmdir og i rekstur óperu-
húss. En grundvöllurinn er fyrir
hendi og áhugi geysilegur meö-
al almennings. Þetta er auövit-
aö hjartans mál allra söngvara.
Þaö er svo undarlegt meö ís-
lendinga: söngeöliö er svo rikt i
þeim, og þeir viöast hafa mikla
þekkingu á klassiskri tónlist og
óperutónlist, þótt aö ópera sé
ekki til á Islandi. Ég held aö út-
varpiö hafi átt mikinn þátt I aö
skapa þennan áhuga. Þaö hefur
haldiö uppi góöri kynningu á
þessari tegund tónlistar. Margir
kalla þetta sinfóniugarg, sem
enginn hlustar á. Ég held ekki
að svo Se'. Alla vega hefur mér
aldrei fundist þetta vera garg,
og hlustaöi iöulega á þá klass-
isku tónlist, sem útvarpið flutti,
og þaö allt frá barns aldri. Og
satt best aö segja, þá tel ég aö
ungt fólk hlusti miklu meira á
klassiska tónlist nú en áöur.
— 0 —
Nú er Ragnheiöur spurö aö
þvi, hvernig henni finnist aö
koma fram opinberlega.
— Ég var frekar nervös
framanaf, segir Ragnheiöur, en
þetta kom meö æfingunni. Þó er
alltaf skrekkur I manni. Eina
leiöin til aö losna viö hann er
vist aö halda stööuga tónleika.
En þaö er alveg dýrlegt, þegar
maöur finnur aö söngurinn nær
fram til áheyranda. Þá vex
manni ásmegin. Þaö er I raun-
inni undarlegt, hve næmur
söngvarinn er fyrir stemmning-
unni i salnum. Hann finnur
strax, hvort hann nær til áheyr-
enda eöa ekki. Þess vegna
byggist þetta mikiö á manni
sjálfum: hvernig maöur er upp-
lagöur og svo framvegis. Þaö er
ekki beinlinis þægilegt að halda
tónleika og koma hlaupandi
beint frá þvottabala eöa þvium-
likt. Þaö er einnig mikils viröi
aö fá skilning frá þeim nánustu:
vinum og ættingjum. Eöa ef
kunningjar hafa samband viö
mann og þakka fyrir flutning-
inn. Slikt gefur manni óhemju
mikið.
Eins er þaö meö opinbera
gagnrýni: það er mikils viröi aö
hún sé skrifuö af skilningi. Skit-
kast og vonska má ekki fyrir-
finnast i tónlistargagnrýni. Skil-
uröu hvaö ég á viö? Þaö veröur
aö tina til þaö besta og benda á
nærfærinn og kurteislegan hátt
á það, sem laga mætti.
En það getur enginn gagnrýnt
söng, nema sá, sem hefur lært
að syngja sjálfur. Þvi miöur er
þaö svo á Islandi, aö menn
skrifa oft gagnrýni um þær list-
greinar, sem þeir hafa aldrei
lagt stund á.
— im
Spjallað
við
Ragnheiði
Guðmunds-
dóttur
söngkonu
Ef þiö, virðuiegu lesendur, haldiö að allar söngkon-
ur ferðist um í flugvélum og eigin járnbrautum,
standandi á fjölum heimsfrægra óperuhúsa kvöld
éftir kvöld, og þess á milli sitjandi á plusspúðum
drekkandi kampavin og borðandi konfekt, þá skjátlast
ykkur. Alla vega ef talað er um íslenskar söngkonur.
Ragnheiður Guðmundsdóttir býr i blokk í Ljósheim-
unum, meira að segja á sjöttu hæð en syngur ekkert
verr fyrir það, en kannski stundum ofurlítið veikar til
að styggja ekki nágrannana um of.
Þegar blaðamaöur hefur
komiö sér fyrir i sófanum fyrir
framan hlaöiö sófaborö af kök-
um, brauöi kaffi og salati, sem
Ragnheiöur segist hafa lagt sál
sina i, dettur honum ekkert
frumlegra I hug, en að spyrja,
hvenær söngáhugi hennar hafi
vaknaö. Og meöan blaöamaöur
horfir hýru auga á salatiö, segir
Ragnheiöur:
— Ég hef nú sungiö allt frá
blautu barnsbeini, en ég komst
fyrst i tengsl viö söng aö ein-
hverju ráöi, þegar ég byrjaöi
hjá honum Ingólfi Guöbrands-
syni I barnakór Laugarness-
skólans. Þá hef ég veriö svoná
10-11 ára. Þaö var sama vand-
virknin hjá Ingólfi þá sem nú:
þetta voru engir slagarar, sem
kórinn var látinn syngja, heldur
mikiö aö klassiskum verkum.
Þarna var ég i tvo vetur, en svo
hætti hann aö stjórna kórnum.
Sföan lagöi maöur allan söng á
hilluna, i nokkur ár, en um
fermingaraldur tókum viö þrjár
vinkonur aö æfa saman og troða
upp. Nokkru siöar gekk ég i
Frlkirkjukórinn. Þaö þótti öll-
um undarleg ákvöröun. Þaö var
nefnilega ekki algengt þá, aö
ungt fólk byrjaöi aö syngja i
krikjukórum. Þarna var mest
eldra fólk. Ég söng I mörg ár I
þessum kór en gekk svo slðar i
Þjóöleikhúskórinn. Þar vaknaöi
fyrst áhugi minn fyrir alvöru á
söngnámi og þaö var lika þar,
sem ég fékk fyrst tilsögn I söng.
— 0 —
leikurum meöan ég var úti og
skömmu áöur en ég sneri aftur
til Islands hélt ég tónleika i
sænsku kirkjunni i New York.
Ég söng ekki kirkjusöngva held-
ur var verkefnavalið veraldlegt.
Kirkjan var stór og góö og ég
var mjög ánægö meö konsert-
inn. Ari seinna hélt ég svo aftur
til New York, og þá söng ég meö
sænskum kór, sem kennir sig
viö smáborg sem liggur
skammt frá Stokkhólmi.
— 0 —
Taliö berst aftur aö Islandi.
— Ég hef fengist mest viö
kennslu og þaö finnst mér af-
P-a^UU-
helgarviðtalið